|
2001
|
|
|
Bukatzeko, kontamoldeez gain, kronotopoaren, hau da, denbora espazioaren tratamendu modernoa nabarmendu nahiko genuke. Istorioa gertatzen den fikziozko bi hiri nagusiak zinemaren eragina bere egin
|
zuen
J. Dos Passos en Paralelo 42 (1930) nobelan erabilitako estrategiaz deskribatzen zaizkigu: kaleetako denden izenak, egunkarietako iragarkiak,... zuzenean transkribatuz, inongo abisurik gabe.
|
|
|
tratamendu modernoa nabarmendu nahiko nuke. Istorioa gertatzenden fikziozko bi hiri nagusiak, zinemaren eragina bere egin
|
zuen
J. Dos Passos enParalelo 42 (1930) nobelan erabilitako estrategiaz deskribatzen zaizkigu: kaleetako denden izenak, egunkarietako iragarkiak... zuzenean transkribatuz, inongoabisurik gabe.
|
|
2006
|
|
|
Kontsumitzailearen babesaren politikak behin betiko bultzada jaso
|
zuen
J. F. Kennedy presidenteak 1962an AEBko herritarrei emandako mezuarekin, baieztatu baitzuen kontsumitzaileok talde ekonomiko garrantzitsuena garela. Mezu hartan, jada, kontsumitzailearen oinarrizko lau eskubideak aipatu ziren:
|
|
|
Herrien aiurri diferenteak, esperientziazko behaketaren irakaskuntza arruntak, arazorik gabe aitortzen ditu;" hombres avisados" askok779 ohartu izan ditu aspaldidanik (Estrabon eta, ez ditu berak gutxi baliatuko). " Consideremos –idatzi
|
zuen
J. Huarte Donibanekoak XVI. mendean: Caro da gogorarazten ari zaiguna– el ingenio y costumbres de los catalanes, valencianos, murcianos, granadinos, andaluces, extremeños, portugueses, gallegos, asturianos, montañeses, vizcainos, navarros, aragoneses y los del riñón de Castilla.
|
|
|
Produktu guztiz apartekoa zen euskal liburugintzan: " Etorkizunari begirako liburu haundi bat" idatzi
|
zuen
J. R. Etxebarriak liburuaren aurkezpenean (Anaitasuna,, 32 or.). Urte hartako Durangoko Liburu eta Disko Azokan aipamen berezia merezi izan zuen.
|
|
2008
|
|
|
Joseba Zinkunegi gipuzkoar mediku jeltzaleak Akademia oso onuragarria zela iritzi zion, baina lehen akademikoak Diputazioak barik «euzkeliztilariak eta euzkelidazle [e] k» hautatu zituzketela zioen, «auek araudia egin dezatela, eta geroa araudiak agintzen duan eran gañerakoak autu» zitezela. Bilbotik idazten
|
zuen
J. Arizmendi ere Akademia bat sortzearen alde agertu zen, ortografia guztiz bateratzen lagunduko baitzukeen, neologismoak hautatzen eta eredu idatzia finkatzen, eskolatxoen anarkia gaindituz. Hala ere, zalantzak zituen:
|
|
2009
|
|
|
(Sozialistek, etab., madarikazio ofizial hori berena egin dute). Foruen aboliziotik hamargarren urtean hala ohartzen
|
zuen
J. M. de Angulok: –Teniendo muy en cuenta la importancia y trascendencia de los idiomas populares para el triunfo de estas causas, renació el cultivo del vascuence con la abolición de los Fueros, y son dignos del mayor encomio los desvelos de las personas que se dedican al estudio y propagación del vascuence y para fomentar su afición a él, preparan certámenes y fiestas con este objeto, contrarrestando así, en lo posible, la cruel y sañuda guerra de que es objeto por parte de los Gobiernos absorbentes y centralizadores que hasta en el púlpito llegaron a prohibirlo y absurdamente se empeñan en que desaparezca o cuando menos vaya perdiéndose todo lo que es especial y peculiar en las provincias?
|
|
2010
|
|
|
Iparraldeko bertsolari biak apur bat berandu heldu ziren52, eta horrek aukera eman zien Poxpolin antzokira bildutako bertsozaleei berebiziko harrera beroa egiteko. Honela gogoratzen
|
zuen
J. Zubimendik ipartar bien sarrera:
|
|
2011
|
|
|
Artikuloak, liburuak, kontuemateak eta itzulpenak izan ziren. bitartean argitaratzeko prestatuta utzi zituen beste 17 liburu argitaratu zituzten bere emaztea Consuelo Larrucea, eta ikasle izan
|
zuen
J. Bustamanteren artean. Gizon handi baten ondoan emakume handi bat egoten dala esan ohi da.
|
|
2012
|
|
|
Kontsumitzailearen babesaren politikak behin betiko bultzada jaso
|
zuen
J. F. Kennedy presidenteak 1962an AEBko herritarrei emandako mezuarekin, baieztatu baitzuen kontsumitzaileok talde ekonomiko garrantzitsuena garela. Mezu hartan, jada, kontsumitzailearen oinarrizko lau eskubideak aipatu ziren:
|
|
|
Bizkaian jarraituz, Bermeoko gazteek bertako aditza nola ari diren aldatzen aztertu
|
zuen
J. I. Hualdek (2000). Hualdek dio Bermeoko gazteek aditz sistema guztiz berregituratu dutela eta, ondorioz, saran, zinen?, naien, nintzen?
|
|
2013
|
|
|
Georgia Eglezou kGreziako prentsak Lehen Mundu Gerra eta haren ondorengoa nola aipatu zuen aztertu zuen. Prentsak gerla aipatu zuen moduaz eta gizartean izan zuen eraginaz, ikerketa lan sakona egin
|
zuen
J. Lee Thompson ek. Zehazki, Alfred Harmsworth (Lord Northcliffe) Daily Mail eta The Times egunkarien sortzaileak, Daily Mail egunkariko kazetari gisa 1914ko urrian frontera egin zuen lehen bidaiatik idatzi artikuluak aztertzen ditu lan horrek, bereziki egin zituen izenburuen bitartez.
|
|
2014
|
|
|
(hori ez baita Berlingo antisemitismoaren gatazkara mugatu), edo agian hobeki, juduen autokontzientzia nazionalaren kuestioa, non ere nazioaren kontzeptu subjektiboa (Renanen erara Renan aurretik) ez omen baita falta. Polemika horretako mila berrehun eta hogeita hamar ekarpenen bibliografia, artikulu eta panfleto, 1875 eta 1884 artean, osatu ei
|
zuen
J. Jacobsek! Renanen idazki batzuk polemika horretan kokatzen ditu aipatu bibliografiak.
|
|
|
es la forma interna de una vida que, consciente o inconscientemente, se realiza en cada hecho y cada palabra? adierazten
|
zuen
J. A. Primo de Riverak (OC, 413). Honentzat jada zaldun espainol inperialak bi ezaugarri du:
|
|
|
Sieyès ez da ezein bandorekin identifikatu), eta badaude kontrairaultzaile deklaratuak ere. . Sans le roi point de nation?, deklaratzen
|
zuen
J. N. Moreauk(, une sorte d, anti Sieyès?) 2261 Beste hainbeste pentsatzen zuen De Maistrek(, les Français sont faits pour la monarchie?) 2262,, nazio, iraultzailean berak egiazko Frantziaren ukoa ikusten zuen:
|
|
|
Badago gaztelaniaz luma ederra izan
|
zuen
J. M. Cabodevilla tafallarra(? 2003), estimu handiz aurkeztua; baina, bestalde, ez da ageri Patxi Larraintzar(), eliz idazle sozial kritikoa.
|
|
|
158) Arratian, Bizkaianegindako ikerketan; dioenez, aldaketa abian da. Gisa berean, Bermeoko gazteenaditzen aldaketa aztertu
|
zuen
J. I. Hualdek (2000). Haren arabera, Bermeoko gazteekaditz sistema guztiz berregituratu dute eta, ondorioz, saran, zinen?, naien, nintzen, gisako adizkiak sortu dituzte iraganerako (adinekoek sinen, nitzen).
|
|
2015
|
|
|
Mende hasierako krisi modernista urrun samar geratu zenean, Frantziako Kolegioan Loisy ren lekua hartu
|
zuen
J. Baruzi() gogoratu beharra dago hona iristean. Filosofo eta erlijioen historialari gisa aurkeztu izan da, eta Donibane Gurutzekoaren mistikaz idatzi zuen tesi gotorra (1924) 27.
|
|
|
Euskaltzaindiaren 1963 urteko azken batzarrean, lotutako agintaldia amaitutzat ematen zuela adierazi
|
zuen
J. M. Lojendiok, batzartutako guztiek segi zezan eskatu arren. Ondorioz, batzarrean batzarreko kide zaharrena mahaiburu suertatu zen hiru urtez, eta etorkizun oparoko K. Mitxelenak hartu ohi zuen idazkaritzaren zeregina.
|
|
2017
|
|
|
Erhoaren sinhestea, zuhur ustea, idatzi
|
zuen
J. P. Darthayet ek Guide ou manuel de la conversation et du style epistolaie fiançais basque 1861ean argitaratu zuenean. Retanaren arabera hori frogatuta hil izango zen Darthayet Pabeko eroetxean.
|
|
|
Euskalkiak ala batua eztabaida bete betean zelarik idatzi
|
zuen
J. A. Irigaraik (1973an):
|
|
2018
|
|
|
A Life in Writing lanak gogorarazten digu Literaturako Nobel saria jaso eta mundu osoan ezaguna izan arren, orain arte ez dela Coetzeeren bizitza eta obra, biak ala biak aztertzen dituen lanik argitaratu. J. C. Kannemeyer, Afrikaans literaturaren historia baten zein Afrikaans zenbait idazleen biografien egilea, Coetzee beraren laguntza izan
|
zuen
J. M. Coetzee: A Life in Writing osatzeko.
|
|
2019
|
|
|
Araudiak aipatzen zuen" Comité de Estudios" delakoa ere sortu gabe zegoen. A. Arrue abokatua uztailean bildu zen adiskide
|
zuen
J. M. Caballerorekin SFVJUz hitz egiteko.978 Abuztuan I. M. Echaide eta A. Arruerekin bildu ondoren, GPDko presidentea prest zegoen 100.000 pezetako aurrekontua onartu eta L. Michelena SFVJUn nolabait integratzeko. A. Irigaray euskaltzainak berrargitaratu nahi zituen euskal literaturaren" klasikoak" ere ontzat ematen zituen.979
|
|
|
F. Rodríguez Marín liburuzain eta J. Casares idazkari ohiak Madril errepublikanoan zeuden artean eta ezin zituzten kargu horiek bete. Gainerako prentsak ez bezala, Bilboko egunkariak jaso
|
zuen
J. Urquijo euskaltzain sortzailea RAEko idazkari (akademia bateko bigarren postu garrantzitsuena) izendatu zutela (La Gaceta del Norte). Hilaren bukaeran, berriz eman zuten izendapenaren berri, fotografia eta guzti.
|
|
|
M. Azkue eta M. Machado. Azkenak hartu
|
zuen
J. Urquijoren idazkari zeregina.111 J. Urquijok batzarrean egotekoa asmoa izan zuen, baina badirudi ezustekoren bategatik ezin izan zuela joan.112 Hezkuntza Nazionaleko ministerioren apirilaren 11ko aginduz IdeE ren eskuliburuak (RAEren gramatikak barne) nahitaezko ikasliburutzat ezarri ziren lehen hezkuntzan, eta edizio berriak berrikusi beharraz mintzatu ziren.113Are garrantzitsuago zena, maiat... Estatu totalitarioko kultura eta ikerketa, unibertsitatearekin elkarlanean, zuzentzeko asmoarekin, historia eta filologiarekin lotutako zentro eta mintegi hauek sortu ziren:
|
|
|
8). F. Krutwigek, bere burua politikoki zuritzearren, gero adierazi
|
zuen
J. M. Seminario A. Irigarayk proposatu zuela, baina ondoren ikusiko dugun gutunaren arabera, proposamena Bilbotik zetorren eta F. Krutwig izan zen Euskaltzaindiaren ordezkaria J. M. Seminariorekin harremanetan jartzeko (cf. Iztueta & Iztueta 2006:
|
|
|
355 F. Krutwig euskaltzain gaztearengan ere, Bizkaiko oligarkiaren elitismo kulturalaren oihartzuna sumatzen zen: " ¡ Cuando Bilbao era Atenas!" errepikatzen
|
zuen
J. Ybarrak behin eta berriz Política nacional en Vizcaya (1947) liburuan, eskuin muturreko intelektualak goratzeko.
|
|
|
374 Difusionismoak, halaber, eragin handia izan
|
zuen
J. M. Barandiaran eta J. Carorengan. Barojatarra gainditzen hasia zen ikuspegi zurrunegia, bereziki funtzionalismoaren bidez. F. Krutwigek, orobat, R.
|
|
|
1166 N. Ormaechearen Aitorkizunak itzulpenak ere 1956ko apirilera arte itxaron behar izan
|
zuen
J. L. Ansorena eta J. C. Sudupek sinatutako elizbarrutiaren baimena lortzeko (Ruiz Arzalluz 2003: 51).
|
|
|
Baina 1919an monarkiko espainolistak BPDn nagusitzearekin bat, gatazkak sortu ziren. Hain zuzen, 1921ean J. B. Egusquizak" Eŕi Irakaskuntza Batzorde" berrituaren gaitzespen botoa jaso
|
zuen
J. Altunaren eskuliburu" separatista" saritzeagatik (Akesolo & al. 1989: 64).
|
|
|
Euskaltzainburuak ez zuen politikarik aipatu, bere bilduma etnografikoa baino ez. Bidean ikusitako milizianoak zer ziren ere ez omen zekien, eta lehendakariarekin izandako bileran ezeroso egon zen, umea zenetik ezagutzen
|
zuen
J. A. Aguirre gazteari zein tratamendu eman ezin asmatu zebilelako (Ibarzabal 2001: 31). 67
|
|
|
Akademiaren agerikotasunak istiluak sortu eta Euskaltzaindia babes ofizialik gabe geratzen ari zen. Hain zuzen, agintari frankisten ordezkari lana egin behar
|
zuen
J. M. Seminario ezinduta zegoen, Akademiaren bizitzatik aldenduta. Idazkariak I. M. Echaideri adierazi zionez, 1951ko apirilean CE PVren zuzendariordea Donostiako klinika psikiatriko batean zegoen, haren osasunak okerrera egin zuenaren froga nabarmena.619 Bestalde, JCVren maiatzeko batzarrean J. M. Ruiz Salas, F. Echegaray, J. B. Merino, F. Ygartua eta E. Calle bildu zirenean, gogor kritikatu zuten Euskaltzaindiaren funtzionamendua.
|
|
|
Arrazoibide bera oinarri hartuta, 1949ko urtarrilean euskaltzainburuak JCVri diru laguntza handitzea eskatu zion.221 E. Calle Iturrino JCVko idazkariak 1949ko otsaileko batzarrean eman zuen eskariaren berri, baina geroratu egin zuten erabakia: " Se dio cuenta de una comunicación de la Academia de la Lengua Vasca, solicitando aumento de la subvención y se acordó esperar a conocer el resultado de las actividades editoriales para decidir lo precedente". 222 Euskaltzainburuak ez zuen etsi eta apirilean berriz jo
|
zuen
J. Ybarra BPDko presidentearengana:
|
|
|
Eskuindarren arteko tirabiretan, agian jaimismoaren jeltzaleekiko hurbiltasuna leporatu zion E. Esparza sektarioak. Ezinikusia berriz askatu
|
zuen
J. Urquijok 1932an RIEVen argitaratutako idazlan bat ere barregarri utzi nahi izan zuenean Príncipe de Vianan. J. Urquijoren gisakoentzat, antza," todo hallazgo ha de participar, para ser interesante, del sensacionalismo del de la bomba atómica" (Esparza 1945:
|
|
|
Madrilen jaiotako Julio Caro Barojak() hogei urte zituenetik ezagutzen
|
zuen
J. Urquijo, honek RIEVen iruzkin positiboa egin ziolako etnografo gazteari. Besteak beste, J. Carok Tres estudios etnográficos relativos al País Vasco (1934) liburua bidali zion Donostiara, J. M. Barandiaranen hitzaurrearekin, nahiz eta egileak edizioaren zati handiena suntsitu zuen, inprenta arazoengatik.295 J. Urquijo entzuleen artean zegoela, 1936ko uztailaren 17an J. Carok sorgintzaz eman zuen hitzaldia EI SEVen Donostiako udako ikastaroetan.
|
|
|
F. Krutwigek memorietan kontatzen zuenez, J. Solaunek eman zion N. Ormaechearen lehen berria, Euskaldunak argitaratzear zegoelako, egile hura F. Mistral eta Homeroren pare jarrita. Ohi zuen harrokeriaz gaitzetsi
|
zuen
J. Solaunen maila intelektuala, baina uste dut klandestinitateko EAJ PNVrekin izandako harreman hauek, F. Krutwig bultzatu egin zutela Euskaltzaindia eta bera nor zirela frogatzera. Nobela autobiografikoan, R.
|
|
|
143). 643 C. C. Uhlenbeck-ek ere bazuen J. Urquijoren berri G. Lacomberen bidez, baina lankide ohien arteko susmoak gailentzen ziren.644 Dena dela, RSVAPek prestatutako omenaldiaren harira, 1948an korrespondentzia eta argitalpen trukea berreskuratu zuten. Besteak beste, horren ondorioz abiatu
|
zuen
J. Urquijok Holandako Lingua aldizkari berriaren harpidetza.645 Ahalegin handia egin zuen Homenaje a D. Julio de Urquijo e Ybarra liburuan parte hartzeko. Azken urteetako argitalpenak iruzkindu, eta euskal purismoaren aurkako jarrera agertu zuen.
|
|
|
José M.ª Ruiz Salas() BPDko presidente berriak ez
|
zuen
J. Ybarra historialariaren pareko kezka kulturalik. J. Urquijoren iloba zena kargugabetu zutenean, Euskaltzaindia bera ere babesgabeago geratu zen JCVren eta G. Riestra gobernadore zibilaren aurrean.
|
|
|
Sevillako prentsaraino iritsi zen RAEko kidearen gaixoaldi luze eta larriaren berri. 1950eko udan kalean azken aldiz ikusi
|
zuen
J. Artecheren arabera, kosta egiten zen adinak eragindako hizketa totela ulertzea. Antza denez, ezin zuen irentsi M. Menéndez Pelayoren Historia de los Heterodoxos españoles() delakoaren edizio berrietan (azkena 1946, CSICen eskutik) bere ekarpen historiografikoaz ezertxo ere ez esatea (ABC; La Voz de España; cf López Antón 1996). 543
|
|
|
Nafarroako medikuak (ala I. M. Echaidek?) zuzen zioenez, ordurako N. Ormaechea Ameriketan zegoen, Euzko Gogoa zuzentzen
|
zuen
J. Zaiteguik erakarrita. Handik eraso bortitzak zuzendu zizkion Euskaltzaindiari.
|
|
|
548 1943an idatzitako testu autobiografikoan, esaterako, hitz bihozgabe hauekin amaitu
|
zuen
J. Ariztimuño" Aitzol" ekin izandako tirabira pertsonalen azalpena: " Esas y otras pequeñeces humanas las pagó bien al fin de su vida" (Iztueta & Iztueta 2006:
|
|
|
Euzkadiko Jaurlaritzaren Parisko Euzko Deyaren gehigarri informatibo gisa, Oficina Prensa Euzkadi (OPE) argitaratzen zen 1947az geroztik. Oficina Prensa Euzkadi zuzentzen
|
zuen
J. M. Lasartek Pauen bizi zen C. Jemeini galdetu behar izan zion Euskaltzaindiarekiko harremanaz. Ez zuen barnealdeko informaziorik, ezta S. Altuberena ere.
|
|
|
Uztaritzeko alkateak birritan idatzi zion F. Krutwigi ekitaldiaren antolaketaz, eta uste zuen guztia konponduta zegoela.634 Akademiaren egoera tamalgarria ematen zuen aditzera ekitaldiaren fiaskoak. P. Lafittek zuzentzen zuen aldizkariak astebete lehenago iragarri
|
zuen
J. Saint Pierreren sarrera ekitaldia (Herria). Badirudi zenbait euskaltzain beldur zirela Akademiaren ekitaldi publikoa ez ote zen erbesteko abertzaleen aldarri antifrankista bilakatuko.
|
|
|
Dena dela, GPDko artxibozainak adierazi
|
zuen
J. M. Urrutiak ez zuela euskara irakasle izaten jarraitzeko asmorik. F. Arocenari eskatu zioten Buen Pastor eko kanonigoarekin hitz egitea, erabakian atzera egin zezan.
|
|
|
Artean lapurtera klasikoa onartu
|
zuen
J. Mirandek, hori irakurri ondoren eta L. Michelena miretsi arren, protesta egin zion adeitsuki 1954ko otsailean: " Batasunera eltzen ez geran artean, ondore guti ekarriko dute gure aaleginek —eta Euskaltzaindiak erabaki sendoak arrtu bearr lituzke orrtarako, azkenekotz" (Mirande Aiphasorho 1999:
|
|
|
Hurrengoak, J. M. Lojendio legegizonak, 1953ko uztailaren 30ean hitz egin
|
zuen
J. A. Moguelez(), bizkaierazko (eta gipuzkerazko) idazle kontrairaultzaile ospetsuaz. Euskaltzainburuordearen arabera, probintzia jauregiko aretoa jendez beteta egon zen egun horretan.1020 Bistan dago S. Aranak eragindako iraultza linguistiko bezain politikoaren aurreko muga ezarri nahi zela literatura kanona finkatzean (Lojendio 1954).
|
|
|
1953ko ekainaren 26ko batzarrean, Bilboko egoitzaren arduradun izan behar
|
zuen
J. Gorostiagak bere azken idazlanaren ale bat eman zion Akademiari: Salamancako Unibertsitateak argitaratutako Vocabulario del refranero vizcaino de 1596 (1953).
|
|
|
Gainera, L. Michelena berehala hasi zen bere autoritatea markatzen. BRSVAPen kritika zorrotza argitaratu
|
zuen
J. Gorostiagaren zabarkeria filologikoa nabarmenduz (Michelena 2011d: 127).
|
|
|
Modernotasunaren auziak zeresan ugari sortu du euskal eleberrigintzaren historiografia egitean, bereziki Txillardegiren modernotasun tematikoa izan zela baieztatzen eta Saizarbitoriaren modernotasuna, aldiz, teknika narratibo garaikideak euskal eleberrian txertatzea izan zela16 Halere, ez da dudarik eleberriaren berrikuntzaren urratsak deskribatzeko sinplifikazio" didaktikoa" soilik dela, Saizarbitoriaren lehen aroko eleberrien berritasun tematikoa ukatzeko asmorik gabea. Nolanahi ere, deskribapen horren eskematismoa guztiz matizatu
|
zuen
J. M. Lasagabasterrek 1986an:
|
|
2020
|
|
|
Beste talde bat ere ikusten
|
zuen
J. Azurmendik: espainolak izan nahi ez dutenak baina badirenak.
|
|
2021
|
|
|
Garai hartako beste hainbat konpositoreren antzera, Beethovenek miretsi egiten
|
zuen
J. W. Goethe, eta honek estimua zion konpositoreari, gozakaiztzat bazuen ere.
|
|
|
Nia iheskorra da, beste nonbait dago, bikoiztuta, alienatuta. Egoera hori azaltzeko ispiluaren aldia terminoa erabili
|
zuen
J. Lacan psikoanalistak. Izan ere, ispiluan geure gorputzaren osotasuna gugandik kanpo ikusten dugu, sekula ez dugu geure burua bere horretan atzematen.
|
|
|
Hor leku berezia izan
|
zuen
J. Agirre kolektiboak.
|