|
2013
|
|
|
Miguelek ez zuen ordea ezer entzuten, eta lehengo ardailan jarraitu
|
zuen
izebak sukaldeko atetik deitu zion arte.
|
|
|
—Inork gaztarik nahi al du? galdetu
|
zuen
izebak. Denok ezezkoa eman genion.
|
|
|
—Gazte gaiztoa franko dago, bai esan
|
zuen
izebak, eta hilkutxa zegoen gelara sartu zen.
|
|
2014
|
|
|
Kezka bera izan
|
zuen
izeba Joxepitak, aitaren lehen langabezialdian, zazpi urterekin haren etxera uda pasatzera joan ginenean. Lehen egunetik esan zuen ez ginela etxera hain argal itzuliko eta horretarako bi neurri hartu zituen:
|
|
|
Doktor Camison zuen izena eta, bai, guk ere egiten genituen bromak haren izenarekin. Etortzen zen sendagilea etxera, hartzen
|
zuen
izebak jainkoaren mandataria balitz bezala, aztertzen ninduen eta ondoren eskuak garbitzen zituen, bainugelan, eta izebak jartzen zuen toaila garbiaz lehortzen zituen. Gero Aureli etortzen zen, indizioak jartzera.
|
|
|
Izebari txaparen kokapen hori ezin aproposagoa iruditzen zitzaion, sukaldean ari zen bitartean kalea zain zezakeelako, nor norekin zebilen ikusten zuelako. Leiho horretatik ikusten
|
zuen
izebak bizitza, esana dagoenez, han gotortua bizi baitzen.
|
|
|
Ikatzarekin batera labezomorroak zetozen. Hori esaten
|
zuen
izebak kexatzen ginenean, ikatzaren apopilo zirela eta gure etxea bereziki maite zutela gurea zelako etxe osoan sukalderik epelena. Gogoan dut oraindik gauez, oinutsik komunera joaten ginenean, labezomorro zanpatuek egiten zuten soinua.
|
|
|
Agian, ikazkinen grebarengatik edo, besterik gabe, ikatza gero eta garestiagoa omen zelako, urre gorria balitz bezala zaintzen
|
zuen
izebak. Horregatik iruditu zitzaidan altxorraren kobazuloa ikaztunaren lantokia, bisita egin genion batean:
|
|
|
Jarri omen zen gizona kale kantoi batetan, erdi ezkutaturik, ibiltariaren itxurak eginez, bota omen zuen orratz bat lurrera eta han gelditu omen zen, esperoan, orratza nork ikusi eta jasoko zain. Orratza, azpimarratzen
|
zuen
izebak, jostorratza izatera iristen ez den zera, lurrera botatakoa ezer gutxi zela azpimarratuz.
|
|
|
Haserretu egin zen, ea lapurra zela esan nahi ote nuen. Ez
|
zuen
izeba Joxepitak amore eman eta gauean amak errieta egin zidan, izebari pezeta erdia eskatu niolako.
|
|
|
Erosketak amak egiten zituen eta izebak elizan txanpon batzuk uzteko behar zuena amak ematen zion, guri bezalaxe. Ez
|
zuen
izebak egunero jarraitzen prezioen etengabeko igoera eta tarteka patata kilo batek edo oliba olioak zenbat balio zuen jakindakoan, eskandalizatu egiten zen. Beste mundu batean bizi zen izeba, etxeko pareten artean.
|
|
|
Gehienetan, nahiago izaten nituen Sautier Casasecaren hitzak kaleko jolasak baino. Irrati handia zen gurea, oraingo telebista eder baten tamainakoa, irratiak egiten ikasi
|
zuen
izeba Mariaren seme zaharrenak egindakoa. Han entzuten genituen kantak, han lehiaketak eta nobela antzeztuak.
|
|
|
Guk, izebari lagundu egiten genion baratzean edo hori sentiarazteko trebetasuna
|
zuen
izebak. Bestetan, lehengusuekin zaintzen genituen behiak, ukuilutik baserriaren atzean zegoen zelaira irteten zirenean.
|
|
|
Orfeoiaren egoitzara bizitzera joan zirenetik, horrela banatuko
|
zuen
izebak mundua, orfeonista zirenak eta ez zirenak. Han, Orfeoiko gizonengandik ikasi omen zuen izebak sukaldaritzaz zekien guztia.
|
|
|
Orfeoiaren egoitzara bizitzera joan zirenetik, horrela banatuko zuen izebak mundua, orfeonista zirenak eta ez zirenak. Han, Orfeoiko gizonengandik ikasi omen
|
zuen
izebak sukaldaritzaz zekien guztia. Dantzaizu, dantzaizu, esaten omen zioten arraia saltsan prestatzen zuenean.
|
|
|
Egin omen zituen gizonak hamaika itzulipurdi eta jendea txaloka hasi zenean uretara jausi omen zen, erori eta hil. Txaloek hil zutela, esaten
|
zuen
izebak. Txalorik gabe miretsi omen zituen Bellas Arteseko etxetik antzokiaren goialdera pasatzeko zuten atetxotik kantuan eta dantzan La Argentinita edo La Bella Otero.
|
|
|
Bainera horretan garbitzen
|
zuen
izebak arropa handia. Eta han bainatzen ginen, astean behin.
|
|
|
Aitak jarri zion emozioa guri sekulako abentura iruditzen zitzaigun bidaiari eta izebak egiten zion koroa, Oñatirako bidean errepidearen bihurgune itxi batean aitak amildegira erortzeko arriskuan geundela esaten zuenean. Ai ene, ai ene Jesus, egiten
|
zuen
izebak eta nik zirrara nabaritzen nuen bizkarrezurrean.
|
|
|
Egun horietan orfeoitik ekarritako portzelanazko ontziak ateratzen ziren gela ilunetik eta han jartzen zituen izebak zainzuriak edo fritoak, alkatxofa arrautzeztatuak eta letxuga hosto egosiak eta ondoren albardatuak. Maionesa, noski, eskuz egiten
|
zuen
izebak, bere sutondoko aulkian jarrita. Kontatzen zuen bolada batez, gaztetan, sukaldaritza ikastera joan zela eta irakasleak, maionesa egin baino lehen, galdetzen omen zuen ea hango norbaitek hilerokoa zuen, maionesaren ontzia ukitu gabe ere baldintza horrek hondatu egiten zuelako saltsa.
|
|
|
Gabon gauean beti arrain zopa, aitona Tomasen errezetaren arabera egina. Ateratzen
|
zuen
izebak etxean zegoen errezeta liburu bakarra, Nikolasarena, gerra aurrean argitaratua eta hango orrietan gordeta zegoen errezeta zabaltzen zuen mahai gainean. Gazteleraz eta arkatzez aitonak idatzia, eta gero gure amak gainetik zuzendua.
|
|
2016
|
|
|
Segidan, ideia asoziazio azkar batez, bere jaioterria etorri zitzaion burura, eta hango emakumeak. Nola erreakzionatu izango ote
|
zuen
izeba Mirenek han egotera? " Zer esan nahi izan du?
|
|
2019
|
|
|
Pare bat egun lehenago Kepak telefonoz hitz egin
|
zuen
izebarekin. Bere etxera asteburua ematera joango ginela esan zion.
|
|
|
—Bai, horrela da jarraitu
|
zuen
izeba Eduk, baina istorio hau ez zen gertatu gerra zibilaren garaian, zertxobait geroago baizik.
|
|
2020
|
|
|
Izebak itzultzeko baimena abenduaren 19an jaso zuen, eta lau hilabete Navas de San Juanen egin ondoren, bertan lagun batzuk utzita, Tolosara itzuli zen. Bi urte geroago, osaba Jaengo kartzelara preso eraman zutela suertatu zen, eta herri hartan utzitako lagunak bisitatzeko aukera izan
|
zuen
izebak. Ez dago jakiterik patuak zer ekarriko duen.
|
|
|
Osaba, Eduardo Osa Santibañez, Ortuellakoa zen eta soldadutza egitera etorri zen Tolosara, 1942 urtea izango zen. Aitaren etxean apopilo egon zen eta han ezagutu
|
zuen
izeba Juli. Aitarekin lo egiten zuen, ohe berean; etxean sos batzuk ondo etorriko ziren garai hartan eta sakrifikatu egin behar aitak.
|
|
|
Eta Maria Teresa izeneko emakume baten lagun ere egin zen. Familia horren ezaguna izango zen Maria Teresa eta hortik ezagutuko
|
zuen
izeba. Emakume hau Jaen hirian bizi zen, eta bere senarra diplomatiko izana omen zen.
|
|
2022
|
|
|
Bai, Adelina gure eskolako lagunaren senarraren anaia zaharrena... edo nongo kale kantoian bizi ziren: bai,
|
zuen
izebaren etxe pareko hartan, eskailerak igo eta ezkerreko plazatxoan. lana zela edo seme alaben onerako zela, Lisboara joandakoen berri ere eman zion, bai, Anabelaren alabak medikutarako ikasi nahi zuen eta. Joan zen hileko suteak ere aipatu zizkion:
|