|
2017
|
|
|
1880 aldera sortutako aitonak, zahartzean, burua galtzean, aragoiera berreskuratu zuen: besterik ez
|
zuen
hitz egiten. Baina Ainsara irakasle joan zenean hartu zuen Contek ezaguera:
|
|
|
Heinrich-ek ia ezin
|
zuen
hitz egin. Jada ez zen ari dardaraz.
|
|
|
Zaharrenak ez
|
zuen
hitzik esan. Aurpegi beltza mizpirondoaren enbor kiribiltsua bezain zimurra hauts kolorekoa egin zitzaion... oso hauts kolorekoa.
|
|
|
Beste batek hartu
|
zuen
hitza:
|
|
|
halako gelen banaketa, halako tximinia, halako eskailera...; baina etxearen deskribapen zehatzago hark berez kasualitatearen arrastoan jarrai zezan baino ez zuen ekarri: " serendipity", esango
|
zuen
hitz hura ezagutzera. Izan ere, asko eta asko izan zitezkeen New Yorken harategi baten ondoan zeuden etxeak; bi pisukoak gero eta urriagoak, baina ez gutxi artean, eta denak antzekoak, bai kanpokoak bai barrukoak, iragan berri zen mendearen lehen erdian eginak, hiria gorantz hasten hasi baino lehen.
|
|
|
Gizonak hartu
|
zuen
hitza:
|
|
|
Bata zuriz jantzitako emakumeak eman zituen azalpenak, ospitaleko sendagilea bera. Haren ondoan zurrun eta urduri, Imanol ikastetxeko zuzendariak noizbehinka hartzen
|
zuen
hitza, zehaztapenen bat beharrezkotzat jotzen zuen aldiro. Biak mikrofono baten aurrean zeuden oholtza gainean, bertsolariak balira bezala; atzean, ikasketaburua, Florenen tutorea eta beste batzuk, soinketa irakaslea tartean, denak estatuak bezala.
|
|
|
Gartxotek hartu
|
zuen
hitza:
|
|
|
Bilera luzea izan zen bien artekoa eta Benitok adierazi bezala, Erregek ezin
|
zuen
hitz aspertu bat egin berarekin, tamalez, Gortearen zereginak, badakizu esan zion.
|
|
|
Egun batez galdegin zioten Dionisio filosofoari ea zertaz egin ziezaiokeen gizon batek bere etsaiari damurik eta atsekaberik gehiena. Eta ihardetsi
|
zuen
hitz gutxiz eta laburzki:
|
|
|
utzi
|
zuen
hitzik gabe.
|
|
|
Ondo da esan zuen nire anfitrioiak, eta nik eskerrak eman nizkion Jainkoari, era arraro batean izan arren, neure burua salbatu nuela ikusita. Horren ondoren, ez
|
zuen
hitz gehiagorik esan, egin beharreko mintzaldia buruan zuen eta. Marmarka ari zen, begiak noraezean zebiltzan, eta bigarren hondamendi baten beldur nintzen.
|
|
|
Ez nuen inoiz halakorik entzun. Ez
|
zuen
hitz egiteko ideiarik ere. Ohar mordoa zuen, eta haiek irakurtzen zituen; baina, horiek uzten zituenean, totelka hitz egiten zuen.
|
|
2019
|
|
|
Gero Hucki begiratu zioten. Ez
|
zuen
hitzik ere esaten.
|
|
|
Queirós, berriz, hogeita sei zazpi bat urteko mutil ederra zen, ile beltzarana, begi beltzak eta bereziki lerdena. Neska gazteak uzkurtu samarrik geratu ziren; Felismina andreak hartu
|
zuen
hitza.
|
|
|
Hura poza Tomek barruan sentitzen zuena. Ez
|
zuen
hitzik esan, ez aurpegiko espresioa aldatu ere. Laster etorriko zen izeba, galdetuko zuen nor izan zen, eta orduan jakingo zuen," santu" hura," santutxo" hura, ez zela ez hain zuzen, ez hain santu.
|
|
|
" Orain arte inork ez zekien Mary Nicizanye Burundikoa zenik, eta nik ez diot inori aipatu nire aita ere hangoa zela, Bihoni ez bada, baina Bihonek ez daki lubakian hilik agertutako afrikarra Mary Nicizanye dela, ez eta Burundikoa denik ere". Izozkailuan denbora asko eman ondoren jakia egoten den bezala zegoen; ezin
|
zuen
hitzik egin. Mweziren begietan zituen bereak iltzatuta, ezen afrikarrari entzundakoak barruak erretzerainoko talka eragin zion.
|
|
|
Muskulu guztiak tentsioan antzematen zitzaizkion, estu. Gulbrandsenek ez
|
zuen
hitz egiteko gogorik, eta Haakonssonek bere baitan eskertzen zion horrela egotea. Haakonsson inspektoreak ez zekien Gulbrandsen detektibeak bazekiela horrela gidatzen zuenean egiten zitzaion edozein galderari erantzun neurriz gaindikoak ematen zizkiola eta, sarri, istripuren bat izateko arriskuan jartzen zela.
|
|
|
Gero Eneko Bidegainek hartu
|
zuen
hitza, eta pantailan proiektatu zituen irudien bidez, Napoleonen gainbeheran Iparraldean gertatu zen bipiltze eta sarraskiaren berri eman zuen. Garai hartan Iparraldeko hiru lurraldeetan 160000/ 180 000 inguru biztanle bizi ziren, eta Espainiatik eta Hegoaldetik ihesean etorri zirenean, 70.000 soldadu frantses inguru sartu ziren, baita beren emazteak eta haurrak, eta funtzionario ainitz ere.
|
|
|
Dantza saioa amaitzean, Didier zenaren Paxkal anaiak hartu
|
zuen
hitza, bere anaiaren hilketa salatzeko eta ordutik izan den garapena oroitarazteko. Bukatzeko, Xabier Soubeletek eta Nat Cazarrék, lehenak Didierren omenez egin kantua, abestu zuten.
|
|
|
Batetik, aditu entzutetsuenek ondorioztatu zutelako paleontologian oinarrituta ezin zela ezer frogatu. Eta, bestetik, gehiengoak onartzen
|
zuen
hitz egiteko gaitasuna zuen espezie bakarra gizaki modernoa zela. Are gehiago:
|
|
2020
|
|
|
Ezin
|
zuen
hitz egin
|
|
|
Gurasoek kontatu zioten Taniak mozterakoan Maiak hartzen
|
zuen
hitza, argi zegoen aurretik prestatuta zeukatela. Olgaren gurasoek ez zioten estimu handiegirik Mariri, nonbait.
|
|
|
" Errandako denbora bukatu da. Tenorea da
|
zuen
hitza bete dezazuen!"
|
|
|
Baina urteak konturatu gabe pasatzen dira, eta denborak krudeltasunez higatzen ditu gaztetako ilusioak, gure begien distira apaltzen den bezalaxe. Antoniok aspaldi ez zuen etorkizunik aipatzen eta itsasoari buruz ere ez
|
zuen
hitz egiten; Lolak eskatu ere ez zion horrelakorik eskatzen, zertarako?
|
|
|
Agureak ezin
|
zuen
hitzik egin, eztulak eztarria oztopatzen baitzion. Atzerritar bat zela konturatu zen Kokua.
|
|
|
Pierre' k ez
|
zuen
hitz egokirik aurkitzen bere hiztegian.
|
|
|
Iñigok eta Imanolek elkarri begiratu zioten guztiz harrituta. Gero Imanolek hartu
|
zuen
hitza.
|
|
|
Prokhor Savitx hori oso gizon bitxia zen: mutil zahar isila, gutako inorekin ez zuen inolako tratu esturik, eta ia inorekin ez
|
zuen
hitz egiten bulegoan, beti zuen bere iritzi berezia gauza guztiei buruz, baina ez zuen nahi izaten inorekin partekatu. Bakarrik bizi zen.
|
|
|
Bizkartzaina gelditu zen Jurdanekin gelan eta, honek ezta hitzik esan ez bazuen ere, etxeko eta jabetzako irteera erakutsi behar zizkiola argi geratu zitzaion Jurdani. Ez
|
zuen
hitzik behar mugarri baten sendotasuna zeukan tipo hark bere mezua garbi aditzera emateko: Jurdanek ospa egiteko eragozpenik txikiena jarri izan balu, agian, bere aurpegia ez zen osorik irtengo.
|
|
2021
|
|
|
Azkeneko hau egunean hamaika aldiz edo gogoratu ohi zigun. Lizunkeria, gure aita bere onetik erabat ateratzen
|
zuen
hitza, batez ere ni tartean egonda, tartean edota erbestean, bertan bekaturako, lizunkerietarako, aukera gehiago, mordoka, izango nuela begitantzen baitzitzaion aita gaixoari. Hala ere, Sergyren gonbiteari ezetz esan eta berehala damutu egin nintzen.
|
|
|
Lynnek desagerpen salaketa bat jarri ote zuten jakin nahi zuen hiltzaileak, baina laster moztu zuen deia. Amanda ikaratu nahi zuen eta harekin baino besterik ez
|
zuen
hitz egin nahi. Iluntzean deitzen zuen beti, ahots baxuan hitz egiten zuen eta denbora laburrez.
|
|
|
Ikertzaile pribatuek espero zuten polizien jokaera hura, baina Foruzainen inspektoreak eta Ertzaintzako buruak ez zuten baztertze hura onartu. Ramon Zudairek hartu
|
zuen
hitza:
|
|
|
Nola egin zenuten? Ikertzaileak pentsatu
|
zuen
hitz egin behar zuela. Luzapena behar zuen.
|
|
|
Hircanek hartu
|
zuen
hitza eta erran zuen:
|
|
|
Utz gaitzazu bakean eta zoazte hemendik. Plantak eginez, alde egin
|
zuen
hitzik aipatu gabe, lagunek atzetik jarraitzen zuten bitartean. Neska babestu zuen mutila hurbildu zitzaien eskerrak ematera.
|
|
|
Nola erraten ahal duzu hori? ia ezin
|
zuen
hitz egin. Ezustean harrapatu ninduzun, indarrez bortxatu ere.
|
|
|
Erregeren heriotzaren ondorioz gobernuaren inguruan zalantzak sortzen ziren eta botere hutsunean gerta zitezkeen arazoei aurre egiteko elkartu ziren. Jimenok hartu
|
zuen
hitza lehenengoa, adinez eta gobernuaren inguruan esperientziadunena baitzen.
|
|
|
Haiei konpetentzia egiten bazieten ere, anaiak izaki, gustura konpartitu zuten janaria eta solasa. Habusek hartu
|
zuen
hitza.
|
|
|
Alkatea, kultura zinegotzia eta lehiaketako epaileak udal-batzari dagozkion besaulki dotoreetan eseri ziren, gainerako guztiak, berriz, zurezko jarleku luzeetan. Berehalaxe alkateak hartu
|
zuen
hitza.
|
|
|
Preso zegoen gizonak hartu
|
zuen
hitza orduan; buruzagiak beste aukerarik ez baitzuen, onartu egin zuen haren proposamena.
|
|
|
Haurrek gazela harrapatu zuten, eta gazelak ez
|
zuen
hitzik esan.
|
|
|
Non da aita? galdetu zuen Pulik; inork ez
|
zuen
hitzik atera.
|
|
|
Ezintasunezko keinu bat egin nion nire buruzagiaren bizkarraren atzetik, aldi berean neure aurpegian espresio lasaigarri bat jartzen ahaleginduz. Hirurotako inork ez
|
zuen
hitz bat esan.
|
|
2022
|
|
|
Ondora joan zitzaion, baina ustezko ahizpa ez zen ohartu, ez zezakeen ikus. Saiatu zen, bai, Ana, neskaren belarrira hitz goxoak xuxurlatzen, haren ile horaila ferekatzen, alferrik baina. Begi berde ederrek ez zuten Ana ikusten, aulki gainean zegoen andrea zuten begi berdeek begiratzen, haren hitzak zituen neskak aditzen, harekin
|
zuen
hitz egiten. Zergatik aztertu gabe, Anak emakume hura berehala gorrotatu zuen.
|
|
|
Mademoiselle Augustine mordoilatzeko asmoz, jarlekuak trukatzen zituzten, baina alferrik, itsua berehala ohartzen baitzen aldaketaz, eta hori haurrak kantatzen hasi aitzin! Aski
|
zuen
hitz erdia aditzea, edota haurren arteko xuxurlarik apalena sumatzea, txantxa bertan indargabetzeko.
|
|
|
Eta harritu zen lerro bitxi haiek irakurtzeak eragin zioten lasaitasunaz. Negarrez ari zen, noski, malko beroak mateletan behera isurtzen zituen, baina, aldi berean, Anaren ahotsa entzuten
|
zuen
hitz haiek irakurri ahala, Anaren ahots goxoa, eztiki belarrira mintzatu izan balio bezalako ahots laztana, sendagarria, kontsolagarria. Momentu borobila.
|
|
|
Damaren ardura zuen zaldunak halako erresumina sentitu
|
zuen
hitz horiek entzun orduko, ezen ezin izan baitzuen ihardetsi. Bi lagun berekin hartu, zaldia ziztatu, eta hain zalu abiatu zen, non kordelierra atzeman baitzuten, nahiz eta hura, gibeletik zetozkiola ikusiz, ihesari eman zitzaion ahalik eta hobekienik; baina, bertzeek zaldi hobeak zituztenez, harrapatu egin zuten gaizoa hondarrean.
|
|
|
Emazteak, hain luzaroan bera maite izan zuen hura zelakoan, ahalik eta txerarik onena egin zion. Baina gizonak, ongi baitzekien bertze baten lekuan zegoela, kontu handia izan
|
zuen
hitzik ez egiteko, eta buruan bere mendekua gauzatzea baizik ez zeukan: damari ohorea eta kastitatea kentzea, deusengatik ere zorretan gelditu gabe harekiko.
|
|
|
Zaldunak ongi aditu
|
zuen
hitz horien erranahia. Eta egun pare bat eman zuen dukea ikusi gabe, zer egin behar zuen pentsatuz.
|
|
|
Bi lehengusuek hitzik gabeko komunikazioa egin zuten. Arlanzoneko Azenarik hartu
|
zuen
hitza, bere izenean eta baita Mendo eta lehengusuaren izenean.
|
|
|
Zawik egoera larriagatik ez zuen ezer entzuten eta Azenarik bazekien bere lagunak bazuela arazoa konpontzeko moduren bat. Horregatik tartekatu
|
zuen
hitza.
|
|
|
Otsoa kontu kontari ari zen Uharte eta Iruñaldeko gora-beherez. Haiengandik hurbil, Txomin erne zebilen ingurura begira, baina ez
|
zuen
hitzik galtzen.
|
|
|
Alaba ere atsegina zen. Hark hartu
|
zuen
hitza.
|
|
|
Gaztea kutxa hartuta hurbildu zen. Kondeak hartu
|
zuen
hitza.
|
|
|
Familia sanhayar hartan gaizki tratatzen ez bazuten ere, batzuek, Hubasa, Osiris eta Bulugin, arrotz bat bezala hartu zuten. Habusekin baino ez
|
zuen
hitz egiten bere sentimenduez eta penez. Azenarik ezteietara gonbidatu egin nahi zuen eta Juarrosera zeramika eta beira lantzen zuten maisu artisauak berarekin ekartzeko eskatu nahi zion.
|
|
|
Hamalaugarren mendearen bukaeran frantsesez argitaratu dira suge anderearen legendaren bertsio ospetsuenak, Melusinaren eleberriak: bat Jean d' Arras-ek idatzi
|
zuen
hitz lauz (1394) eta bestea Couldrette k bertsuz (1405). Oso antzekoak dira biak, iturri beretik ateraiak, hurrean, eta Lusignan etxeari asaba mitikoa ematen diote.
|
|
|
Manexek josteko hariaren pasadizoa ez zion aipatu amari, zer gerta ere ez zen asusartu, eta, ondorioz, hasieran bezain zalantzakor eta susmoti gelditu zen, baina ez
|
zuen
hitz gehiagorik esan. Berdintsu geratu behar.
|
|
|
Manex berriro ere jaio izan balitz bezala sentitu zen. Dena dela, etxera afaltzera joan zenean, ez
|
zuen
hitz erdirik ere esan, isil isilik gelditu zen, mutuen antzean. Isilpeko hura bere buruarentzat gorde zuen.
|
|
|
Benitok moztu zion. Kezka aurpegia zuen eta premia adierazi
|
zuen
hitz egin zuenean.
|
|
|
Macfarlaneri halako ezinegon puntu bat piztu zitzaion hitz desatsegin haiek entzutean. Damutu egin zitzaion, agian, bere kide gazteari hain era arrakastatsuan irakatsi izana, baina ez
|
zuen
hitza hartzeko egokierarik izan, besteak ahobero jarraitu baitzuen ozenki:
|
|
2023
|
|
|
Gogoko zituen Moro ren Utopia eta Erasmo-ren Testamentu Berria (Smith, 1911), baina Erasmok ez bezala, Luterok aldarrikatzen zuen gizakiak borondate askerik ez zuela; jatorrizko bekatua egin zuenetik, ongia egiteko askatasunik ez zuela gizakiak, bataioak ez baitzuen jatorrizko bekatua ezabatzen; esaten zuen gizakia zuen sinesmenak bakarrik justifikatzen eta salbatzen zuela. Fedearen iturburu bakartzat Eskritura hartuta, sinestunen esku uzten
|
zuen
Hitza interpretatzeko eskubidea (García Villoslada, 1973).
|
|
|
Eta ez da gauza bera: bihar atzo bilakatu zenean euria ari zuen eta ezin zitekeen etxetik irten eta inork ez
|
zuen
hitz egiteko gogorik, eta gure ekipoak bosthuts galdu zuen. Kontrarioak eraso egitera behartuta zeuden eta eraso egin zuten.
|
|
|
Behin Ingeborg eta biok zahartzaroaz mintzo ginen, berak irribarre egiten
|
zuen
hitz horren aurrean, baina hitz hori ez zegoen ez bihotzez ez benazko irribarrez lagundurik. Irudikatzen nuen heriorik gabeko bizitza luzera bat, landetxe bat, pareta bat, deskribatzen nion kanpoko arkitektura eta soka batez lotzen nuen.
|
|
|
Baina ba al zegoen hegatxabalik neguan? Eta hegatxabala izan zen, gutxi asko, Birkenau bisitatzean Basiak ahoskatu
|
zuen
hitz bakarra.
|
|
|
Unaik ez zuen ezagutu ere egin. Begiak gorriturik dardarka zegoen, ezin
|
zuen
hitzik egin, erabat joanda. Xiringa zeukan hanken gainean, goma lurrean.
|