|
2000
|
|
|
Belauniko jarri ziren guztiak mirari baten lekukoak zirela sinetsita; lehenbiziko ofizialak, eszeptikoagoa zenak, txantxa zela pentsatu zuen. Edison-ek asmatua
|
zuen
hamarkada batzuk lehenago fonografo izeneko tresna bat, fotografiak irudiak geldiarazten eta artxibatzen dituen antzera, zenbait aste, hilabete edo urte lehenago emititutako giza ahotsa ezkozko disko batzuetan gordetzen zuena. Norbaitek ezkutatua edukiko ote zuen fonografo bat itsasuntzian?
|
|
2002
|
|
|
Segurtasun Nuklearreko Kontseiluko (CSN) lehendakariak, María Teresa Estevan Boleak, atzo jakinarazi zuen Senatuan Espainiak ez duela beteko klima aldaketari buruzko Kiotoko Protokoloa, eta ez duela lortuko 2010ean energia berriztagarriek sortutako oinarrizko energiaren %12 Segurtasun nuklearreko arduradunak esan
|
zuen
hamarkada honetan Espainian gaur egun dauden bederatzi talde eta zazpi erreaktore nuklearrek lanean jarraituko dutela. CSNren arduradunaren arabera, “herrialde batek ere ezin du Kiotoko Protokoloa bete, Alemaniak izan ezik”.
|
|
2003
|
|
|
“Arrain gehiago erruten ari da, eta harrapatutakoen ehuneko handiagoa haztegietan ugaltzeko erabiltzen da, kabiarraren ekoizpen komertzialerako erabili beharrean”, adierazi zuen CITESeko Idazkaritzak. Jim Armstrongek, Konbentzioaren alboko idazkari nagusiak, adierazi
|
zuen
hamarkada batean gainbehera bortitza izan ondoren, itsasertzeko herrialdeek kontrol programa zorrotzak aplikatzeko hartutako konpromisoak fruituak eman dituela. Armstrongek esan zuenez, CITESeko Idazkaritza pozik dago “2003an espezie horri esleitu zitzaizkion kabiarra ateratzeko eta esportatzeko kupo baxuagoekin”.
|
|
2004
|
|
|
Etxebizitzak erostea Halaber, ziurtatzen dute zorpetzearen arrazoi nagusia etxebizitzak erosteko finantzaketaren hedapen handia izan dela, normalean interes aldakorreko tasetan kontratatutako hipotekekin. Bestalde, aurrezki tasak beheranzko joera izan
|
zuen
hamarkadaren bigarren zatian, eta, horren ondorioz, 2001eko errenta gordin erabilgarriaren ehuneko 9 baino zertxobait handiagoa izan zen gutxienekoa, indarberritze txiki bat hasi zenean. Hala, euroguneko herrialdeen batez bestekoa baino zorpetze maila askoz txikiagoa zuen, eta oso denbora laburrean gainditu du.
|
|
2007
|
|
|
Mundu garaikidea finkatu
|
zuen
hamarkada
|
|
2008
|
|
|
Hola, Alemaniako bidaiatik itzulitakoan, germaniar adiskideei (Schuchardt, Bähr, etab.) nahiz haiek sarritan gaztelaniaz edo euskaraz idazten jakin, alemanez idazteko eskatzen zien. Horregatik Azkueren gutunerian hainbat elkartruke aurki daitezke non Azkuek euskaraz edo gaztelaniaz idazten zuen, eta erantzunak alemanez hartzen zituen348 Aleman aldizkariak ere eskatzen eta jasotzen zituen, praktika ez galtzeko349 Eta Bilboko aleman koloniarekin harremana mantendu
|
zuen
hamarkadetan, alemanezko funtzio katolikoak entzunez Mesedeetako elizan, bai eta Ibaizabalera heltzen ziren aleman marinelekin mintzatuz350.
|
|
2009
|
|
|
Julian Ezeiza" Aterpe" k Hernaniko taldearen izenean usurbildarrei bidalitako desafioarekin hasi
|
zuen
hamarkada Argiak. Bi herrien arteko norgehiagoka eskatzen zuten bertso sorta horren bidez." Saizartarrak" izenean jaso zuten usurbildarren erantzuna, oldarkorra.
|
|
|
32): «(?) Eusko Jaurlaritzak DVDtan editatzeari eta euskarara bikoiztutako pelikulak zinema aretoetan estreinatzeari zegokion politika handiguratsuagoa garatu
|
zuen
hamarkadaren erditik aurrera, horretara xedatutako dirulaguntzen zuzkidura ondo gehituz. Horrek ez zuen eragin handirik izan hedapen komertzialeko aretoen merkatuko joera nagusiak aldatzeko, baina ondo etorri zen batez ere ikastegietara zuzendutako hasiberrien zirkuitua elikatzeko eta etxerako, bereziki haurrentzat, bikoiztutako pelikulen katalogoa osatuz joateko ere.
|
|
2010
|
|
|
1980ko hamarkadaren hasieran AIZren geldialdia gertatu zen (6.1 irudia) garaihorretako krisiaren eztandak eraginda. Haatik, atzerriko inbertsioak egundokoigoera izan
|
zuen
hamarkada horretako bigarren zatian eta, batez ere, hurrengohamarkadako bigarren erdian 2000 urtean gailurra lortuz. Bi aldi horietan mundumailako hazkunde ekonomikoa bizkorra izan zen eta testuinguru horretan enpresatransnazionalek atzerrian egindako inbertsioa biderkatu zuten.
|
|
2011
|
|
|
1956tik aurrera, ordea, Hego Euskal Herriko idazleen arteko beste haustura bat sortu zuen Jokin Zaitegik egindako proposamen garbizaleak. Koldo Mitxelena izan zuen areriorik gogorrena Zaitegik hasitako bideak, eta Txillardegi, Gabriel Arestik eta bestek Mitxelenaren bidearen alde egin zuten.Ideologiari dagokionez, existentzialismoak «markatu»
|
zuen
hamarkada. Hasieran existentzialismoaren aurkako jarrera nagusitu zen, baina Txillardegiren Leturiaren egunkari ezkutua nobelaren argitalpenaren ondotik, 1957an, batzuek «nolabaiteko onarpena» eman zioten, «beren ñabardurekin» izan bazen ere.Bigarren liburukiak Kazetaritza eta saiakera du azpi izenburu.
|
|
|
Onkologoak erradioterapia erabiltzen hasi zirenean, bigarren mundu gerra bukatuta, kopuru hori handitu egin zen, baina oso gutxi,% 20 edo gutxiago baino ez, minbizi motaren arabera. Kimioterapiak, berriz, hobekuntza askoz handiagoa ekarri
|
zuen
hamarkada batzuk geroago, kopurua% 75 handitu baitzen. Kongresista guztiek ulertzen dute hori, esan zuen Hoffmannek.
|
|
|
Langabezia tasa asko igo zen eta protesta laboral bortitzak gertatu ziren. ETAren indarkeriak ere gailurra jo
|
zuen
hamarkada hartan. Oro har, garaia aktibismo politiko, sozial eta kultural handikoa izan zen, gerora apalduko zena.
|
|
|
Zuberoako herri antzerki zaharrak ere eraberritzea izan
|
zuen
hamarkada horretan; izan ere, hainbat ezaugarri garrantzizkotan, hala nola luzeran, satan edo deabruen egitekoan, sujet edo gaien hautatzean (1951tik 1954ra bost pastoral ohiko gaidunak, eta handik aurrera euskal gaidunak jokatu ziren 1976 urte arte), aurreko pastoralgintzarekiko inflexio puntu ezin eztabaidatuzkoa ezarri zuen, eta pastoral idazle gisa Etxahun Iruri nabarmendu zen guztien gaineti... Etxahun koplakaria (Barkoxe, 1953), Matalaz (Eskiula, 1955) eta Berterretxe (Maule, 1958).
|
|
2012
|
|
|
Dena dela, 60kohamarkadan, gero eta ozenagoak ziren aldarrikapen politiko eta sozialak, baitaeuskararen eta euskal kulturaren aldeko eskaerak ere. Ondorioz, euskal kulturakpizkunde garrantzitsua ezagutu
|
zuen
hamarkada horretan, eta gaur eguneko euskalkulturaren oinarrietariko asko ezarri ziren: 1957an, Txillardegik Leturiaren egunkariezkutua argitaratu zuen; 1958 urtean, Bizkaiko Bertsolari Txapelketa antolatu zuenEuskaltzaindiak; 1960an antzerkira joera modernoak ekarri zituen Jarrai sortu zen; 1964an, Gabriel Arestiren Harri eta Herri lana argitaratu zen; 1965ean, Gerediaga Elkarteak Euskal Liburu eta Disko Azoka antolatu zuen; eta1968an, Nestor Basterretxeak eta Fernando Larrukertek Ama Lur dokumentalaestreinatu zuten.
|
|
|
169aren inguruko prozesuan parte hartuz Laugarren Munduak bere presentzia eta eraginkortasuna sendotu egin
|
zuen
hamarkada honetan. Izan ere, bidea prestatu zuen hurrengo hamarkadan gertaturiko aurrerakuntzak ahalbidetzeko.
|
|
|
Bi operadore handiren proposamenak Duela aste gutxi batzuk, eta ia sorpresa, operadorea= »http ://economia.elpais.com/economia/ 2012/06/29/ actualidad/ 1340968720_ 904544.html» target=»_ blank» target=»_ blank»–Orange aurkeztu zuen Madrilen atariaren birmoldaketa, ia ahaztutako marka bat berpiztea eskatzen
|
zuen
hamarkada bat erosi zuen konpainiaren alde, France Télécóm. Orangek Amena berreskuratu zuen, Tuenti gizarte sarea erostea, orain= »http ://www.xatakamovil.com/omvs/ tuenti movil financiara moviles contrato manteniendo las de pago»–bihurtuta telefonia operadorean Movistarren aldetik.
|
|
|
Saccok besteen begiradak agertzen ditu; Guy Deslilek, berriz, bere bizitzako uneak ekartzen dizkigu, herri maiz gatazkatsuetan bizi duen egunerokotasuna. Asiatik barrena eman
|
zuen
hamarkada bere lan zenbaitetan ikus daiteke. Txinako Shenzhen era lanak eraman zuen.
|
|
2013
|
|
|
Cubak estatubatuarrentzako kasino eta kabaret bezala funtzionatu
|
zuen
hamarkadatan, eta garai haren isla da 1959an bertan argitaratu zen. Albúm de la Revolución Cubana?. Bertan parte hartu zuten artistak ezagunak ziren aurreko garaian eta kantu gehienen estiloak ere karibetar kutsuko musikalak (II Mundu Gerra osteko giroan Europan eta USAn ere eman ziren erakoak) gogorarazten dituzte.
|
|
|
Rick Jamesek cracka pipatzen zuen, eta dama zuriak bortxatzen euforia antidiskoaren ispiluak distira galdu
|
zuen
hamarkada bukaeran
|
|
2015
|
|
|
Herritarrekin hartu emana bideratzeko Aiako postari Joxe Mari Gonzalez Txabarriren laguntza izan du historialariak. " Gerrak sufrimendu asko sortu
|
zuen
hamarkada askotan zehar, eta garai hori bizi zutenei asko kostatzen zaie orduko gertaerez hitz egitea". Horregatik, Gonzalez Txabarriren laguntza ezinbestekoa izan da," hari esker ireki baitizkigute baserri eta etxe askotako ateak".
|
|
|
Eternit lantegiak modernitatea islatu
|
zuen
hamarkada luzez. Casaletar asko biziki poztu ziren Stephan Schmidheiny enpresari suitzarrak erabaki zuenean fibrozementuzko fabrika Piamonte eskualdearen bihotzean ezartzea.
|
|
|
1970eko hamarraldian Ipar Euskal Herriko abertzale giroan prentsa elebidun diglosikoa gailendu zela ikusi dugu lehen. Lucien Etxezaharretak, ordea, beste bide bat proposatu
|
zuen
hamarkada horren amaieran, aterabide bakarra, gure kultur espazioaren gureganatzea, zela azpimarratu eta gero (1979:
|
|
|
Itsusitu bai, gogotik" (‘‘Orixe’ jaunaren eskutitza. ‘Mea culpa’ eta ‘Quos ego! ’ Anizetxe iaunari’, Yakin, 9 zk., 1959, 92 or.). Edertasunaren aitzakia ere erabilia
|
zuen
hamarkada batzuk lehenago Niceto Alcala Zamora diputatu liberal espainolak, Lliga Regionalistako zenbait diputatuk Koroaren mezuari erantzuteko hitzaldiaren testuan katalana
|
|
|
Eta handik lasterrera, abenduan bere bigarren bertsolari txapelketa irabazi zuen Donostiako Balda pilotalekuan. Berrogeita bat urte zituen orduan, eta bertsogintza irauli egingo
|
zuen
hamarkada horretan zehar. Gogoan dut behin Martin Orbek esan zidala, bigarren txapelaren garai horretan, pena handia zuela Xabier Amurizaren mailako beste bertsolaririk orduan ez egoteaz, lehia estuaren faltan Amurizak ez zigun-eta emango berez posible zuen guztia, bere onena atera gabe geratuko zela.
|
|
2016
|
|
|
EH Bilduk ezik, gainerako euskal alderdi nagusiek ez dute nahi izan bake prozesurik egituratzea; eta, urteetako atzerapena eta asmatze ezaren ondorioz, ezker abertzaleak ezin izan du. Hari sendoz jositako amarauna ehundu
|
zuen
hamarkadetako gatazka politikoak, eta hari sendoz jositako bake prozesuak bidera zezakeen ahalik eta eraginkortasun handienaz bizikidetza berri bat. Ez da halakorik, beraz, etorkizuna ondo jostea korapilatsuagoa izango da.
|
|
|
Anna Akhmatova poeta, Errusiako literaturak eman duen handienetakoa, traidoretzat hartu eta desterratu egin zuten komunismoaren aurka zegoelako; kartzelan ziren gazteei buruz idatzi zuen bere lanik gorena, Requiem, eta betiko gal ez zedin buruz ikasi zituzten pasarteak gatibuek eta senideek (“semea preso, senarra hilotz/ egizu nire aldeko otoitz”). Vladimir Maiakovskik, aldiz, Lenin laudatzeko poema idatzi
|
zuen
hamarkada bat lehenago, asmatu gabe urte batzuen buruan zer gertatuko zen Sobietar Batasunean; egingo zuen leialtasunarengatik, etorkizun eder baten alde sentitzen zuen ilusioarengatik, are diziplina zentzu batengatik, edo aurreko gizarte ankerrarekiko amorruarengatik, bere eta beralakoen ametsa zapuztuko zuen etsaiari zion beldurrarengatik. Batek daki.
|
|
2017
|
|
|
Matthew Dryer amerikar hizkuntzalariak 1992an frogatu
|
zuen
hamarkada batzuk lehenago JosephGreenberg lankideak proposatutako hitz ordenaren unibertsal tipologikoak (Greenberg, 1963) bazirela, lehen aldiz test estatistikoak erabiliaz. Unibertsal tipologikoen existentzia frogatu izanak bi bidegarrantzitsu ireki zituen:
|
|
2019
|
|
|
Krutwig gazteak sustatutako berrikuntza horien garrantziaz honako hau idatzi
|
zuen
hamarkada batzuk geroago, 1977an, Jean Haritxelharrek, orduko euskaltzainburuordeak, Krutwigi egindako omenaldian: –Berritze eta gaztetzeaz gain, René Lafon-en hautatzeak adierazten du ideologia baten aldaketa:
|
|
2020
|
|
|
Bere lehenengo urratsak 1980ko hamarkadaren hasieran egin zituen arren, Paul Webben musika ibilbideari jarraitu nahi dionak hutsarte handiak aurkituko ditu. Talk Talk taldean baxua jo
|
zuen
hamarkada batez, baina, 1992an Mark Hollisek gidatzen zuen bandak agur esatea erabaki zuenetik, Webb fokuetatik kanpo gelditu zen. O.rang abangoardiako proiektu efimeroan parte hartu ondoren, 2002an itzuli zen, Rustin Man izen artistikoarekin eta Beth Gibbonsekin (Portishead) batera grabatutako Out of Season diskoarekin.
|
|
2021
|
|
|
Fernando Larruquetek Euskal Herri Musika izeneko metraje ertaineko lana (64 minutu) zuzendu
|
zuen
hamarkadaren azken hondarretan: "[...] proyecto promovido por el Banco de Vizcaya y llevado a cabo bajo la marca Lankor, una cooperativa formada por Fernando Larruquert, José Angel Rebolledo y Javier Aguirresarobe, unidos en la tarea de ‘recuperar la cultura de modo urgente’ (Roldan, 1999:
|
|
|
2008an eztanda egin zuen krisiak, eta horrek ekarri
|
zuen
hamarkada luzez indartuz joan zen sektore publikoak bere mugak jotzea. Hurrengo urteetan, lehen murrizketa nabarmenak eman ziren estatuaren kontrolpean dauden instituzioei emandako diru partidetan, tartean hezkuntzakoan.
|
|
2022
|
|
|
Horri guztiari aurre egiteko, prebentzioa da biderik eraginkorrena, bai diagnostikoan eta bai txertaketan. Osasunaren Mundu Erakundeak bere Osasun Batzarrean umetoki lepoko minbiziaren ezabaketa bizkortzeko mundu mailako estrategia onartu
|
zuen
hamarkadan sendotzeko. Bere helburuen artean daude:
|
|
|
2016an, Iraneko gainerako erakunde kurduek ere berriz ekin zioten borroka armatuari, eta PJAKek ere bertan behera utzi
|
zuen
hamarkada hasieran emandako su etena. Hegoaldeko Kurdistanen EIren aurka borrokan ibili zen Iraneko pexmerga talde batek Askatasunaren Arranoak erakundea sortu zuen eta armadari eraso zion Sanandajen, Kurdistaneko probintziako hiriburuan.
|
|
|
Guda horietan guztietan antzeko gertaera odoltsuak izan ziren arerioaren arima, bihotza eta izpiritua zapaldu, menderatu eta errausteko asmoz. Inor ere ez zen osorik atera Jugoslavia suntsitu
|
zuen
hamarkada basatitik. 20 000 emakume bortxatuak izan ziren.
|
|
2023
|
|
|
Hainbat urtez, jendartearekin batera, abertzale mugimenduak ere aldaketak ezagutu ditu. Txomin Povedak aipatzen
|
zuen
hamarkadetan Ipar Euskal Herrian abertzaletasunak instituzio alorrean leku bat hartu duela, egitura publikoetan hautetsiek karguak hartuz.
|
|
|
Bruselara joan zen 1980ko urrian eta han eman zion hasiera pintore moduan egingo
|
zuen
hamarkadari. Bruselako marrazki akademian zerbait ikasi zuen eta Anton van Rappard en lagun egin zen.
|
|
|
Aldaketak hizpide hartuta, ikerlariak adierazi
|
zuen
hamarkadotan erakundeak hainbat aukera izan dituela erreformak egiteko —iradoki du ez dituela baliatu—, eta ohartarazi zion ezin dituela hautatu soilik gogoko dituen aldaketak; hala, Meti esan dio bere gomendio sorta osorik inplementatu lukeela.
|
|
|
Beste erronka handia demografikoa da, eta Araba, Bizkai eta Gipuzkoan langile gabezia dagoela. Berriz esan
|
zuen
hamarkada bat barru 140.000 pertsona direla hutsuneak betetzeko, eta «lan egiteko pertsonak» erakartzeko estrategia bat eskatu zuen. Alde horretatik, ñabardura bat egin zuen:
|