|
2000
|
|
|
Azentuazioa, bistakoa denez, hitz pareetan hartu behar da kontu handiz, batez ere. Patxi Altuna akademikoak (1984) zerrenda interesgarria egin
|
zuen
euskarazko hitz pareak bilduz. Gogora dezagun, ondoko hitz hauetarik asko direla, irratilariek maiz mikrofonotik ahoskatu behar dituztenak noiz edo behin.
|
|
2001
|
|
|
Haatik, bizi guztia opa izan zion euskarari eta kulturari. Basque Studies Program eratzen rol handia jokatu zuen, euskaldunez girotu zituen bere idazlan asko, eta liburu berrien aurkeztu eta sinatzerakoan beti
|
zuen
euskarazko hitzen bat" bihotzez" edo" agur", gehienbat, irakurlearentzat. Eta jendaurrean ere, izan literatur mintegian, izan bestelako ekitaldiren batean, nortasun kontuak eztabaidan zirenean, Laxalten iritzi ziurra:
|
|
|
3 Larramendik nahi
|
zuen
euskarak hitz altxor ugariagoa eta garbiagoa behar zuen izan. Ugaritasunaren bazterrak kanpotik ezarriak zeuzkan, aski baitzuen euskarak, baita gehiegixko ere, erdaraz Real Academiak agertu berria zuen hiztegiari ordain zuzenak ematea hitzez hitz. Garbitasunari zor zitzaizkionak ere kitatu behar ziren, ordea.
|
|
2004
|
|
|
«hitz abstrakturik eta orokorrik» ez zeukala. Ez ziren osoki okerrean hori idaztean hiztegi hori gaurkotasunerako laburregi zelako, baina Sabinok Larramendik bezala hitzak asmatuz nahi izan
|
zuen
euskarak hitzen sortzeko gaitasuna zuela erakutsi eta euzkera aberastu.
|
|
2010
|
|
|
Ezagutu nuen morroi asturiar ttiki bat Oñatin, kontrabando garaietan Arabatik astoan garia eta premia zutena gauez etxeratzen aritua eta aditua, bera lanean hartu zuen familiarentzat. Ez
|
zuen
euskaraz hitz egiten ikasi, ezta kontrabandoan ere, baina apaltasunak eta jartzen zuen aurpegitxoak, jendea erakartzeko edo limurtzeko senak sekula ez zuten kontrako bandoan sentiarazi gure artean zelarik. Izaera horrek mantentzen omen zuen zutik eta esna gaua ilunpetako lanean pasa eta goizean goiz jaiki behar izaten zuenean, soro edo belardira lanera gartsu agertzeko, bestela sardinzarrek (los sardinsarras bere hitzetan) agudo nabaritzen omen zuten nork pasa zuen gaua pasa behar ez zuena pasatzen.
|
|
|
Dio belaunaldi galdukoa dela. Bere garaian ezin
|
zuen
euskaraz hitz egin, zigortua zelako, eta, alta, euskaraz amets egin izan du beti. Emaitza Joan etorri deitu du:
|
|
|
Jazzaldiaren hasiera ekitaldian, gainera, hondartzako inguruneak edota kontzerturako denbora mugatuak behartuta, ez zuen poesiarik errezitatu, eta ihes egin zien xehetasun populistei. Ez
|
zuen
euskaraz hitzik esan, ez zuen Realaren kamiseta jantzi, eta ez zion, hala esanda bazuen ere, Till Victory kantua Espainiako futbol selekzioari eskaini. Hori bai, hirian duela hiru urte eman zuen kontzertutik abiatuta, inprobisatzera ausartu zen une batean, euriari ere dei eginez.
|
|
2012
|
|
|
Udan amak Kosta Urdineko edo Miarritzeko hotel handios batean ostatu hartzen zuen bitartean, eta aita Europan negoziotan eta inguruko kasinorik gehientsuenetan zebilen bitartean, berak eta neskame morroiek ostatu xumeetara joan beharra zeukaten. Miarritzen ikasiko
|
zuen
euskaraz hitz egiten Irènek. Errusiera, ingelesa, alemanera, suomiera, yiddis eta suediera ere hitz egiten zituen.
|
|
2015
|
|
|
Niri euskara, frantsesa eta ingelesa nahasturik mintzatzen zait, euskaraz nagusiki, frantsesezko esamoldeak tartekatuz. Bidarrain haurra zela ikasi
|
zuen
euskaran hitz egiten du, eta eskolan bezalaxe idazten. Nire hitzak ulertzea gehiago kostatzen zaio.
|
|
2018
|
|
|
1991n euskaldunen herenak (%34, 6) erraztasun handiagoa
|
zuen
euskaraz hitz egiteko. 2016an, euskaraz erraztasun handiagoa duten euskaldunak laurdena dira (%26).
|
|
|
1991n euskaldunen herenak(% 34,6) erraztasun handiagoa
|
zuen
euskaraz hitz egiteko. 2016an, euskaraz erraztasun handiagoa duten euskaldunak laurdena dira(% 26).
|
|
2019
|
|
|
Jonek ez
|
zuen
euskaraz hitz egiten, eskualdeko eta klaseko mutikoen pare. Baina bost.
|
|
2021
|
|
|
Aldiz, euskaraz egin niolarik, ez zen behin ere frantsesera lerratu, eta askoz gehiago mintzatzen zen bere biziaz. Harremana sortu
|
zuen
euskaraz hitz egiteak».
|
|
|
Honen harira, argi dago arestian aipatu dugun liburu zerrendak –" libros que tengo que comprar o ver" – 1887a baino lehentxoagokoa behar duela izan. Honetan galdera nagusia da, ordea, huts hutsetik hasita ikasi ote
|
zuen
euskaraz hitz egiten. Ezezkoan nago.
|
|
2022
|
|
|
" Portugalete ondokoa. Nire herrian, nire adineko jendeak ez
|
zuen
euskaraz hitz egiten. Eskolan ere euskara ikasgaia bakarrik nuen euskaraz, eta ingeniaritza ere gaztelaniaz ikasi nuen".
|
|
2023
|
|
|
Martxoko inkesta soziolinguistikoaren aurkezpenean ere kezka sortu
|
zuen
euskaraz hitz egiteko gaitasun erlatiboak. Izan ere, gazteen %68, 3 «erdal elebidunak» direla ondorioztatu zuten inkestaren egileek; gaztelaniaz euskaraz baino hobeto moldatzen direnak, alegia.
|
|
|
Atzo onartu zuten Espainiako Diputatuen Kongresuko araudi aldaketa, han hizkuntza gutxituetan mintzatu ahal izateko. 180 diputaturen baiezko botoekin atera zen aurrera moldaketa —PSOE, Sumar, ERC, Bildu, EAJ, BNG, Junts, Koalizio Kanariarra eta PPko bat erratuta—; gainerako 170 diputatuek kontrako botoa eman zuten —PP, Vox eta UPN— Alderdi abertzaleak kontent ziren aldaketarekin; PPk independentisten nahien arabera aritzea leporatu zion PSOEri, eta Borja Senperrek ez
|
zuen
euskaraz hitz egin.
|
|
|
Hasierako «egun on» eta bukaerako «eskerrik asko» kenduta, Maria Txibite lehendakariak ez
|
zuen
euskaraz hitz erdirik ere esan, legealdiko lehen ehun egunen aitzakiarekin eginiko diskurtsoan. Gobernu baten jarduna ebaluatzeko tenorean, kautela epemugatzat jo ohi dira lehen ehun egunak, eta Txibiteren bigarren gobernuak iragan astean gainditu zuen langa hori.
|