|
2001
|
|
|
Gandhiren kontra" divide ut vinces" jokabidea gidaritzat harturik britaindarrek goritu zituzten hindutarren eta mahomatarren arteko herriak; eta, jakina denez, horretara sortu zen Pakistan erresuma artifiziala. Erlijio gudua hasi zen, eta Gandhik berak ordaindu behar izan
|
zuen
bere biziaz gudu sari hitsa. Pakistan sortuta, laster, horrela, haren erresuma mahomatar" fededunismoa" n barrena abiatu zen:
|
|
2005
|
|
|
15 (hamabost) urterekin sartu zen han lanean, eta 85 (laurogetabost) urteak arte, etzuten jubilatu. Ofizina mehar eta ilun batean pasatu
|
zuen
bere bizi luzea..."
|
|
2006
|
|
|
Galernako atxiloketen testigantza bakarra Jean Pelletier izeneko hegazkin pilotu frantsesarena da. Pelletierrek justu justu salbatu
|
zuen
bere bizia eta Ondarretan pasatakoa memoria batzuetan idatzi zuen. Pilotuak azaldu zuenez, bera torturatu egin zuten eta Aitzol apaiza odoletan ikusi zuen bazter batean; gau horretan ziegatik atera eta kamioi batean sartu zituzten atxilotuetako asko, baina bera azken momentuan libratu zen kamioira igotzetik.
|
|
2007
|
|
|
Zortea!". Pettan, mendixka oihantsu baten maldan sortua zen, gaineko aldean deitzen zuten bezala, uhaitza abiatzen den arkaitzaga baten sahetsean eta han pasatua
|
zuen
bere biziaren parterik handiena. Berarekin bizi zen denboran, Maddi, bere herrenak uste zuen arnegu hitz bat zela eta matelak gorritzen zitzaizkion entzuten zuen aldi guziz.
|
|
2009
|
|
|
Besteak, ikasten jarraitzea. Iturginari, babes ofizialeko etxe bat tokatu zitzaion eta berehala hasi ahal izan
|
zuen
bere bizitzen. Ikasten jarraitu zuenak, lizentziatura eta ondoko masterra bukatu arte ezin izan zuen neskarekin bizitzen hasi.
|
|
|
Taberna, solairu biko eraikuntza sendoa, Arianeren gurasoena zen. Lehengusinak sotoa egokitu
|
zuen
bertan bizitzeko, alokairuak saihestuz.
|
|
|
Elizako organoaren notak ere iristen zitzaizkion tarteka, baina, ohi ez bezala?. Nik ez dakit nola den, baina organoaren musika entzun eta barruan halako indar bat nabaritzen dut, odola olatuka hasiko balitzait bezala? esan zion behin batean izeba Ernestinari?, Domingok ez
|
zuen
bere baitan bizi indarraren misterioaren bultzadarik sentitu; esan nahi baita hura bere burua engainatzeko modu bat besterik ez zela, begiratua helburuan finkatu arren, beste mila gauza eta beste mila kontu pasatu baitzitzaizkion gogotik. Domingok betileak gora eta behera higitzen zituen etengabe?, kontrolatu ezin zuèn irudien sekuentzia etengabean: elizarako bidean ikusitako zalgurdiak eta automobilak, elizara sartu baino lehenago ikusi zuèn eskalea, hiru banku aurrerago zuèn gizonaren buru soila, bola gazta bat zirudiena, Adaren ile txirikordak, Damasoren betaurreko lodiak, berriro zalgurdiak eta automobilak, eta berriro burusoila eta bola gazta?
|
|
|
XABI. Abelek arriskuan jarri
|
zuen
bere bizia aitarena salbatzeko. / Dena zor diogu.
|
|
|
Hasi zituen, bada, apaizak ofizioak, ekin zioten eliztarrek Pange lingua kantatzeari, geratu zen Domingo ekisainduari begira, ohi bezala... baina, ohi ez bezala, borondatearekin inoiz baino gehiago ahalegindu arren, ez zuen ia ezer sentitu; berak, ordea, hegan egin nahi zuen, edo, hegan egin ezean, hegan egiten ariko balitz bezala, era hartan sentitu izan baitzuen Domingok bizpahiru bider Jainkoaren graziaren isuria, eta hain data gogoangarrian –zangoen osasuna jarri zuen jokoan, astebete eskas lehenago! – hura gutxienez merezi zuela irizten baitzion; hala, begiratua ekisainduaren ostia zurian kontzentratzen saiatzen zela... ezer ez! Elizako organoaren notak ere iristen zitzaizkion tarteka, baina, ohi ez bezala –" Nik ez dakit nola den, baina organoaren musika entzun eta barruan halako indar bat nabaritzen dut, odola olatuka hasiko balitzait bezala" esan zion behin batean izeba Ernestinari–, Domingok ez
|
zuen
bere baitan bizi indarraren misterioaren bultzadarik sentitu; esan nahi baita hura bere burua engainatzeko modu bat besterik ez zela, begiratua helburuan finkatu arren, beste mila gauza eta beste mila kontu pasatu baitzitzaizkion gogotik –Domingok betileak gora eta behera higitzen zituen etengabe–, kontrolatu ezin zuèn irudien sekuentzia etengabean: elizarako bidean ikusitako zalgurdiak eta automobilak, elizara sartu baino lehenago ikusi zuèn eskalea, hiru banku aurrerago zuèn gizonaren buru soila, bola gazta bat zirudiena, Adaren ile txirikordak, Damasoren betaurreko lodiak, berriro zalgurdiak eta automobilak, eta berriro burusoila eta bola gazta...
|
|
|
Amak bere senarrarekin nola ez zen horren ongi ateratu, ez zian gizoneri konfintzi haundi bat emateko gogorik sorrarazten. Ez
|
zuen
bere bizia berritik egin nere aita joan eta gero. Badut uste seko desgustatua zen amodiozko afera guziz.
|
|
2010
|
|
|
Ezkontzen zeneko unean, bere emaztegaiari planto eta hantxe prantauta utzirik, leihotik jauzi batean ospa egin zuen. Kanonigo aukeratu zuten eta, han ere ezin etsita, Alpeetako menditzarrotan mendate pasadizoak eratzen bete
|
zuen
bere bizia (tokitan zegoen ezkondu eta sukaldean lotuta egoteko!). " Grand Saint Bernard" eta" Petite Saint Bernard" mendi nahiz mendateak bere izenekoak dira.
|
|
2012
|
|
|
Aitak esan zion ezetz, zeren eta jende alfabetatugabea ere hil egiten baita, gainerakoak bezalaxe, eta orduan burla bat egitea litzatekeela irakurtzen ez zekien defuntua Cervantes handiaren gelan sartzea, batik bat sendiarentzat, jakina: gaixoa Cervantesen gelan sartu digute eta koitaduak ez
|
zuen
bere bizi osoan irakurtzen ikasteko aukerarik ere izan...
|
|
|
Gaixo eta diru gutxirekin, gasarekin hil zuen bere burua. Anne Sexton() AEBetako olerkariak ere modu bertsuan amaitu
|
zuen
bere biziarekin. Suizidio ahalegin baten ostean, medikuaren aholkuari jarraituz, poesia tailer batean eman zuen izena.
|
|
|
Horrek alkoholera eraman zuen Violeta Parra. Bizitza korapilatuz joan zitzaion, eta, hamaika saiakeren ostean, buruari tiro eginez amaitu
|
zuen
bere biziarekin. Eta zerrenda luze honekin (luzeagoa izan zitekeen) amaitzeko:
|
|
2013
|
|
|
Heriotzarekin ordaintzen du hutsegitea eta, aldi berean, bere buruaren sakrifizioa Manu Araibar berrerosteko eskaintzen. Araibarrekin birjintasuna galdu zuenak, heriotzaren atarian aitortzen zuenez, Araibarren ibilera makurrak zuzentzearren eskaini
|
zuen
bere bizia.
|
|
2015
|
|
|
Bost mende eta erdi lehenago, Pragako beste gizon batek sutzarrean amaitu
|
zuen
bere bizia.
|
|
|
–Ondorengo pasartea ere konkretuagoa zen lehen idazketan: pertsona hori moja bat zen; Jaunak bere odola isuri zuen aldiak gogoratuz Gure Aita errezatzen bi ordu edo hiru ematen zituen; orduz gero zaharra zen, eta oso ongi eta erlijiotasunez iraungi
|
zuen
bere bizia.
|
|
|
Bittori Artola zizurkildarrarekin ezkondu, eta hiru seme izan zituen bikoteak. Joxetxo semeak adierazi duenez, “bi esku izan balitu baino lan gehiago egin
|
zuen
bere bizian. Batera ez bazen bestera, baina artea zeukan edozein eginkizunetara moldatzeko orduan; segan ere ederki aritzen zen, sega bere ezintasunera egokitu eta gero.
|
|
|
Ameriketan egina
|
zuen
bere bizia eta etxerat erretiratua ondotik.
|
|
|
Eritasunak eramanik zendu da 70 urte zituela, Baionako ospitalean. Bordelen iragan
|
zuen
bere biziaren parte handiena, baina loturak zituen Euskal Herriarekin (aita Bidaxunekoa izaki) eta Ainhoara etorria zen erretiratzera. Herrian agertutako argazki batzuk berak hartuak zituen ere.
|
|
|
Haatik, hizkuntza eta kultura espainiarreko familia bateko seme izanik ere, 40 urtetan Iruñera itzuli, eta euskara biziki ederki ikasteari lotu zitzaion. Denbora berean erabaki
|
zuen
bere bizia emaitea euskalgintzaren eta euskal kulturaren alde. Eusko Ikaskuntzaren arduradun zelarik, bertako historialariekin adiskideturik, Nafar historia landu zuen.
|
|
2016
|
|
|
Piarres Larzabalen bizitza ekintzetan oinarritzen zen, jendearekin bizi zen, laborantzan, lantegietan, edo 1951tik landa Zokora bizitzera joan zelarik, arrantzale munduan murgildua bizi zen. Ezaguna
|
zuen
bere inguruko biziaren lekukotasuna eman zuen antzerkiaren bitartez. Bere inguruan ikusi, entzun, sumatzen zituen kezkak azaldu zituen.
|
|
|
Piarres Larzabalen bizitza ekintzetan oinarritzen zen, jendearekin bizi zen, laborantzan, lantegietan, edo 1951tik landa Zokora bizitzera joan zelarik, arrantzale munduan murgildua bizi zen. Ezaguna
|
zuen
bere inguruko biziaren lekukotasuna eman zuen antzerkiaren bitartez. Ikusia dugu Patri Urkizuk «patronage»eko antzerkia aipatu zuela Jean Barbier apaizaren antzerkien kasuan.
|
|
2017
|
|
|
Mirakulu bat, zeruaren laguntza. Zerura so eginez egin
|
zuen
bere biziko lehen botoa: gauzak ongi pasatzen baziren joanen zela mezara eta Jauna hartuko zuela.
|
|
2019
|
|
|
Azken ekintza izanen zela erabaki zuen. Erabakia hustu zuen, indargabetu, ahuldu; leize sakon baten barruan ikusten
|
zuen
bere bizia, eta leize haren hondarrean, beltza, dena beltza...
|
|
2020
|
|
|
Emilio Varela doktoreak inoiz esan zuen Dario seme  tzat zuela. Ramon Gandara poetarekin egin zuten bezala, Dario ere etxe hartan hartu zuten, 8 urte besterik ez zuela umezurtz geratu zenean aitaren aldetik (ama erditze gaiztoz hil zitzaion; bizia galdu
|
zuen
berari bizia emateko). Ramon ere umezurtza zen, baina aitaren eta amaren aldetik.
|
|
|
Ondoren, bigarren garai batean," askotan etortzen da, zoritxarrez, urraduraren maitasuna". Letek aitortu
|
zuen
berak bizi izan zuela maitasun urratu hori, eta interesgarria da ikustea, azalpen mailan, literatur adibideak jartzen dituela; Dostoievskiren Karamazov eta Tolstoiren Karenina, nabarmen. Leteren kasuan, maitasun urratu horrek, desleialtasunaren bizipenak, ondorio zuzen bat dauka:
|
|
|
Vicenzo Vicenzi margolariak kutsu fantastiko nabarmeneko kontakizun batekin taxutu
|
zuen
bere bizian idatzi zuen ipuin bakarra. Hildakoaren irudia hiltzailearen loa galaraztera itzultzen den istorioaren aldaera bat dirudi ipuinak, baina Vicenzik ez zuen ohiko espiritu edo fantasmaren baliabide errazetik jo, eta pintore bati hobeto egokitzen zaion modu bat aukeratu zuen.
|
|
2021
|
|
|
Bi apezpiku euskaldunek, St Pierre eta Mathieuk, eragin handia izan zuten mutiko gazteak hartuko
|
zuen
bere biziko norabidean. Lehenak zuen euskal gauzeri buruz berotu, bigarrenak sozial arazo eta politikari buruz eraman.
|
|
|
Zerrendako seigarrenak, Wentworth Webster() britainiarrak, apaiz anglikano gisa atera zuen bizibidea, baina goi mailako ikasketaz horniturik, Oxforden Master of Arts titulua zuen eskuratua, folklorista gisa lan itzela egin
|
zuen
bere bizi guztian zehar. 1864tik aurrera Ipar Euskal Herrian kokatu zuen bere bizilekua, eta berehala erakutsi zuen bertako kulturarekiko interesa euskal gaien inguruan:
|
|
|
Ez zait ahazten, ezin dut egin, gure aita hil eta gero, berari buruz entzundako asko eta asko, Luzaroko kapitalista bat zela, hau da, ez Luzaroko enpresa gizonik kementsuena, edo gutxienez Luzaron bizi zen gizon ondratu eta behargin bat edo, kapitalista zerri zikin bat baizik, horrekin, hitz bakar eta zatar horrekin, eta batez ere garai hartan bizi ginen giro berezi, nahasi edo ustelean, Frankoren ondoko urte gogorrak hain zuzen ere. Iraultza egun bateko lorea zela uste zuen bizilagun andana kontutan hartuta, nahikoa, ez bazen dena, adierazi nahi zuen, hildako kapitalista Euskal Herria zapaltzen eta hurrupatzen zuen zerri zikin bat izan behar zuela nahitaez, printzipioz, eskuliburu gorriak hala ebazten zuelako eta kito; ez
|
zuen
beraz bizitzeko eskubiderik. Tamalez, bazegoen aipatu dudan jende pila, gure aita, Conservas Abalos lantegiaren jabea, eta baita, edo agian horregatik bereziki, Francoren garaiko zinegotzia izanagatik lehen azpimarratutakoaren edo ez dakit zer gehiagoren erruduntzat zutenak.
|
|
|
Barka iezadazu, ez naiz konturatu zuen aitarenaz ari zinenik, ni behintzat Txetxeniakoaz ari nintzen. Esaiozu zure senarrari nik ere edozein hilketa gaitzesten dudala, nola ez, niri ere ezagutu ez nuen aitaginarreba kendu zidaten bihotz gogorreko astapotro batzuek hala erabaki zutelako, ez zela euren gustukoa, kanpotarra, aberatsa eta Gerraren irabazleen kastakoa, ez
|
zuen
beraz bizitzeko eskubiderik.
|
|
2022
|
|
|
garri famatu zen, nazio mailako oihartzunarekin. Hiru disko plazaratu zituen, bi luze eta llabur bat, eta liburu bat ere argitaratu
|
zuen
bere biziaz, New Yorken. Gogoan zaitugu, Louis.
|
|
|
Izan ere, segur zen, dukea hil ezean, bere eta bereen bizia ez zegoela segurtatua. Eta, arrebari eta munduko bertze nehori hitzik erran gabe, deliberatu
|
zuen
bere bizia salbatzea eta bere ahalkea mendekatzea bide bakar batez. Eta, handik bi egunera, dukearengana jo eta erran zion lanak izan zituela baina bairatu zuela finean arreba, eta haren nahia betetzeko prest zela, betiere kontua isilpean izatekotan, halako gisaz non anaiak ez bertze nehork ez baitzuen haren berri jakinen.
|
|
|
Gentlemenak, izuturik, denari bai erran, eta autoa hantxe utzirik, lasterka aldegin
|
zuen
bere bizia salbatzera.
|
|
|
Maite zuen mutil handi eta on hura. Ez
|
zuen
bera gabe bizitzen asmatuko. Guraso senideak maite bazituen ere, ez zituen faltan izango; baina Andi behar zuen ondoan, nahiz eta bakarrik joateko mehatxua bota.
|
|
|
Ikatz zati gori bat zen, basamortua bezain idor eta agorra, bere gisara iraungi beste gerorik ez zuena aho bete hortz utzirik gu. Nelly Arcanek eleberri bakarra idatziko
|
zuen
bere bizian, eta, argitaratu eta gero, era batera zein bestera gauzatuko zuen Putaren lerroartean irakiten ari den jestua: balkoi bateko barandaren gainetik igaroko zen, edo kako bat sabaian zuen sartuko, zorigaiztoko topaketa bat izango zuen, asebete arte hartuko zuen zer edo zer.
|
|
2023
|
|
|
30ean, Hitlerrek Paulus jenerala Feldmarshall izendatu zuen, helburu batekin, pusatzeko Paulus bere buruaren hilketari. Baina Paulus ek ez
|
zuen
bere biziari bukaerarik eman eta, otsailaren 2an, sobietarrei errenditu zen. Bizirik atera ziren 91.000 gizon preso eginak izan ziren, 24 jeneral haien artean.
|
|
|
Margaritaren gogoa, noski, bere anaiari buruz itzulia zen, baina erlijioak garrantzi handia
|
zuen
bere bizian. Senarrarekin zuen harremana urrundua zen eta haurrik ez zuen.
|
|
|
Asko hitz egin genuen, Iratiri buruz hitz egin genuen batez ere. Zer moduz ari zen Beasainen, nola moldatzen zen egunero haraino joateko, ea ez ote
|
zuen
bertara bizitzera joan nahi, bikoterik ote zuen, asko elkartzen ote ginen, Villabonara joaten ote zen, osasuntsu ote zegoen, gutxitan deitzen zuela aita.
|