|
2010
|
|
|
zurrumurruek hedaturiko beldurra eta egonezina zituzten bazka.Augustin, bere printzipioetatik abiatuz, gerraren aurka zen: Gizatasuna eta katolikotasuna oinarri, gudak ez
|
zuen
bere barruan lekurik. Garai hartako idazleen gogoan zebilen ideia erresistentzia zen:
|
|
|
Zuzendaria agintarien beldur zen, ordea, eta ahalegintzeko eskatu zion Augustini, baina honek irmo azalduko
|
zuen
bere jarrera: Egunak, euskal eguneroko bakarra izanik, zabala izan behar zuen.
|
|
|
–Artibai?,. Txori Erreka?,. Basa txoritxu? etab. Haien artean garbi ikusi omen
|
zuen
bere bidea zein zen: bere herriaren eta euskararen alde lan egitea.
|
|
|
Euzkadin Lauaxetarekin bat egingo du, zorionez. Honek hartu
|
zuen
bere gain Kirikiñok sortu eta bere ardurapean izan zuen euskal atala. Lauaxetaren lan nagusietakoa herrietako berriemaileak eta idazleak bilatu, antolatu eta haiei gogoa piztarazi eta idaztera bultzatzea izango zen.
|
|
|
Nire abokatuak, lehen erakunde hartako fiskala izandakoak? honela hasi
|
zuen
bere berbaldia: –Zuek ongi ezagutzen duzue nire ibilbidea eta badakizue nire bezeroa ez nukeela defendituko ETAkidea dela edota ETArekin zerikusia izan duela jakingo banu.?
|
|
|
Seme nagusia, Jose, Arratiako bertako Igorre herrian jaio zen, baina handik denbora laburrera Bermeora aldatu zirenez, garaitekoak (Miren, Julen, Lourdes eta Elisabete) kostaldeko herri horretan jaio ziren: . Gazterik joan zen Ma, ura ikazkin eta harez gero, Bermeon emango
|
zuen
bere bizialdia hargin eta udaleko enplegatu bezala? 45 Kartzela frankistetan osasuna galduta, bere lanbideak, hargintzak, eragindako gaixotasun batek jota, Bermeon bertan hil zen, 1947 urtean46.
|
|
|
Hango itunaren ostean preso hartu zuten, eta El Dueson (Santoña), Bilboko Larrinagan eta Burgosko presondegian ezagutu zuen arrazoirik bako gartzelaldien samina. Dimoztarrak larrutik ordaindu behar izan
|
zuen
bere abertzaletasuna, 1943 urtera arte egon zen-eta giltzapean. Handik hiru urtera, 1947an isildu zen Bermeoko Urretxindorra, 53 urte zituela.
|
|
|
Mende erdi geroago, 1986ko maiatzaren 17 eta 18an, Senpere herriak handikiro omendu
|
zuen
bere seme Matxin. Ospakizunen artean, bertso saio bat ere egon zen, eta bertan Iparraldeko bertsolariekin batera (Ezponda, Mihura eta Xanpun), Hegoaldekoek ere abestu zuten (Argiñarena, Eguzkitze eta Gorrotxategi).
|
|
|
Gazterik hasi zen bertso kantari Matxin, eta, dirudienez, XX. mendearen hasierako hamarkadetan senpertarrak bertsotarako giro egoki eta aberatsa aurkitu
|
zuen
bere inguruan. Emile Larrek kontatzen digunez, familian bertan, bazeukan norekin aritua bertsotan:
|
|
|
Fraideek adiskide zituzten familietan izan zuten aterpea. Baina komentuak, lau urtean bertan behera utzia egonik, kalte handia izan
|
zuen
bere egituretan. Azkenik, 1813ko irailaren 9an bildu ahal izan ziren berriro komentuko bizitza egiteko.
|
|
2011
|
|
|
Bere sarrera debekatzeko, ez zuen antolatu oposaketa hori. Baina Salamankan latinezko katederaren oposaketa iragarri zuten eta horra aukeztu
|
zuen
bere burua eta atera katedera hori. Urte horretan Consuelo Larrucearekin ezkondu zen.
|
|
|
1948an joan zen lehenengoz Argentinara. Hitz hauetan bildu
|
zuen
bere esperientzia. –Cuando uno se va acercando a la cuarentena, y más si la ocupación normal empuja a la rutina y método fijado, es raro alcanzar de repente un panorama nuevo...
|
|
|
«Eta hamaikatxo bider erabili
|
zuen
bere luma, zenduak edo hilak zirelako hitz egiteko gauza ez zirenen ordez..., egiaren alde eta ezjakintasunagatik gutxietsiak zirenen izen ona gorde nahirik...
|
|
|
Elkar ikus genuen azkenekoan ustekabe ederra eman zidan. Txomin Peillen euskaltzain zuberotarra emeritua izendatua zen eta berak izan behar
|
zuen
bere tokian sartzekoa. Eta ez hori bakarrik, 2011ko ekainaren 25ean sartze hitzaldia defendatu behar zuen bere herrian, Maulen alegia.
|
|
|
Txomin Peillen euskaltzain zuberotarra emeritua izendatua zen eta berak izan behar zuen bere tokian sartzekoa. Eta ez hori bakarrik, 2011ko ekainaren 25ean sartze hitzaldia defendatu behar
|
zuen
bere herrian, Maulen alegia. Amultsuki, bai ni eta bai Iratiko lehen ikastaldi hartan ezagututako hainbat lagun gonbidaturik ginela zigun erran.
|
|
2012
|
|
|
Halaxe, jakin barik, itsasoak galdu
|
zuen
beretzat zuena loturik.
|
|
|
Gerra aurreko beste idazle batzuen antzera, ez da inola ere merezimendu gabea haren jarduera literarioa. Aukera gutxi izan
|
zuen
bere barneko bokazio hori lantzeko. Aldats gora eta toki gaitzean bidea ebakiz jardun zuela esango nuke.
|
|
|
Azken aldiko olerki asko hamalaudunak edo sonetoak dira. Dirudienez, azken ur teetan sonetoetan aurkitu
|
zuen
bere olerkientzat molde egokia.
|
|
2013
|
|
|
Behin Rodríguez Sahagun ministroa Espainako CNI (Centro nacional de Inteligencia) erakundeak duen zentraleko eraikuntza ikustera joan zen. Eta atean agurtu
|
zuen
bere bikoitzak, izpi erakundeak prestatutako itxuratzaile batek. Hau dena kontatzen du hurbiletik gotzaina ezagutu zuen pertsona batek.
|
|
|
Geroago ere gai honetan Fidelen iritziaren balio onartu zuten (Arizmendi, 227). Batikanoak onartu zuen Fidelen Calahorratik aldentzea, baina bestalde 1962an keinu txikiren bat egin
|
zuen
bere alde. 1946an baziren hiru azpibatzorde. Junta de Metropolitanos?
|
|
|
Ekimena EAJko. Sabin Etxia? batzokiak hartu
|
zuen
bere gain, eta hasierako asmoa urtero urtero antolatzea izan zen. Egitasmoak ardatz nagusi bi zeuzkan:
|
|
2014
|
|
|
Hotzikara bat sumatu nuen goitik behehiti hura irakurtzean. Larraintarrak horrela kontatu
|
zuen
bere bertsoetan:
|
|
|
Suberte txarra izan zuen bizitzan eta hilda gero ere ez zuen izan onarpen larregi. 18761918 urteen bitartean iraun
|
zuen
bere bizitzak. Bizirik zegola bere ikerketen emaitzak argitaratu zituen, batez ere? Österreichischer Akademie der Wissenschaften?
|
|
|
Hiri horretan hil zen 1918ko agorrilaren 5an. Anai orde bat izan
|
zuen
bere aita bigarren aldiz ezkondu zenean jaioa: Siegfried Trebitsch.
|
|
|
Biografian ez dute esaten baina, seguruenik Antropologia erakundean lan egiten
|
zuen
bere maisu Pöch eta Haberlandt en laguntzarekin. 1911an bere Etnografia ikasketak amaitzen ditu, tesia izango den lan batekin Vienako Unibertsitateko Geografia Institutoan.
|
|
|
Eta horrela 1913ko uda bukaeran etorriko da hona, bere 7 kiloko grabagailua aldean duela, euskaldunen material etnografikoa jasotzera eta bide batez grabaketak egitera. Antza denez, Julio de Urquijok eraman
|
zuen
bere kotxean toki batetik bestera. Batez ere galtzear zeuden herrietako ohiturak, lantresnak, hizkuntza eta argazkiak jasotzen zituen.
|
|
|
Kartzelan sartu ez ezik, heriotzeko epaia ere eman zioten. Hil baino lehen berdabiotar dirugileak urte beteko epea eskatu
|
zuen
bere bizitza bertsotan jartzeko. Bere bizitza urtebetez luzatu zuen bertsoak jartzeko.
|
|
|
Curso primero del idioma basko y Curso segundo del idioma basko?. Bizkaitarra izan arren, Soloetak erdialdeko euskalkia, gipuzkera, aukeratu
|
zuen
bere Cursoaren oinarri.
|
|
|
Hala ere, Soloetak urrunegi jo
|
zuen
bere proposamenean. Batasunaren bila atzera jo, eta balizko hizkuntza orbangabe bezain irreal bat proposatu zien, berez denabeharrean zeuden euskaldunei.
|
|
|
Ez zuen luzaro iraun erantzukizun handiko ardurotan. Izan ere, 1927 urtearen azkenetan, itzuli bat egin
|
zuen
bere jaioterrira, amari eta anaia kaputxinoei bisita bat egiten, eta ez zen berriro itzuli Argentinara.
|
|
|
Kaputxinoen Navarra Cantabria Aragón probintzia berria sortzean, 1907 urtean, Soloeta Hondarribira dator, eta hango komentuan filosofia irakasle egon zen ikasturtean. 1908ko martxoaren 13an abadetu zen, eta handik lasterrera, hilaren 19an, San Jose egunez, esan
|
zuen
bere lehenengo meza, Dimako parrokian.
|
|
|
Itxaro Bordak idatzi eta Beñat Axiarik zuzendu pastoral honek indar handia
|
zuen
bere mezuan, baita arizaleek erakutsitako joko, kantu eta dantzetan ere. Baionan arrakasta itzela atzeman zuen eta uztailaren 20an, Itsasun emanen duten bigarren emanaldian arrakasta bera lortuko dutelakoan nago.
|
|
|
Ana Jesusenak Gaspar Quiroga Inkisidore Nagusiagana jo zuen orduan eta honek ez zuen inolako eragozpenik jarri Ofizio Santuan gordetzen zen eskuizkribua hari emateko. Ana Jesusenak frai Luis Leongoren esku utzi zuen eta honek hartu
|
zuen
bere gain, Errege Kontseiluaren aginduz, inprimatzeko ardura. Horrela argitaratu zen lehen aldiz, 1588an, Salamancan Santa Teresaren Bizitza Liburua, Barne Gaztelua eta Perfekzio Bidea liburuekin batera.
|
|
|
Bere, konbertsioaz? geroxeago, 1554 inguruan, Teresak, Gizakundeko monasterioan moja zela, grazia espiritualez jantzia ikusi
|
zuen
bere burua: liluramenduak, ikuskariak, barne hizketak.
|
|
|
–Jainkoak barka biezaie nire aitor entzuleei, niri idazteko agindu zidatenaren kopiak eginez, hitz batzuk aldatzen baitituzte; izan ere, honako hau eta hau ez dira nireak. Eta gero haiek ezabatu eta lerro artean aldatu zuten hitza idazten
|
zuen
bere eskuz?. Teresak, bada, erraz eta dotore idazten zuen.
|
|
|
Hasieran asko kostatzen zitzaion arimako esperientzia haiek ulertzea, are gehiago ongi eta erraz ulertzeko eran adieraztea. Gaspar Daza eta Frantzisko Salcedo jaunei haiek adierazteko ez
|
zuen
bere burua gai ikusten eta, idatzizko zenbait oharrekin batera, liburu espiritual batez baliatu behar izan zuen, han seinalatuz berari gertatzen zitzaizkionak edota beraren barne esperientziekin antzik handiena zutenak. Esperientzia haiek, ustez, arimaren barne muinetan gordetzekoak ziren, eta ez idatziz adieraztekoak.
|
|
|
Teresak bere esperientziak aztertzeko eta egoki azaltzeko egiten dituen ahaleginak, bere ariman zer gertatzen zen zehatz mehatz aditzera eman beharragatik dira, zentsoreen eta Inkisizioaren arreta piztea saihestearren. Gainera, beldurra
|
zuen
bere bizipen mistikoen aurrean; horregatik, nahi zuen bere otoitz era ongi ulertzea; argi egin nahi zuen barne esperientzia haietan. Gaizki ulertua ez izateko ardura horretatik dator haren hizkuntzaren gardentasuna, eta ahalegin horri zor zaio, hein batez, kritikoek azpimarratzen duten haren idazkien bikaintasuna.
|
|
|
Teresak bere esperientziak aztertzeko eta egoki azaltzeko egiten dituen ahaleginak, bere ariman zer gertatzen zen zehatz mehatz aditzera eman beharragatik dira, zentsoreen eta Inkisizioaren arreta piztea saihestearren. Gainera, beldurra zuen bere bizipen mistikoen aurrean; horregatik, nahi
|
zuen
bere otoitz era ongi ulertzea; argi egin nahi zuen barne esperientzia haietan. Gaizki ulertua ez izateko ardura horretatik dator haren hizkuntzaren gardentasuna, eta ahalegin horri zor zaio, hein batez, kritikoek azpimarratzen duten haren idazkien bikaintasuna.
|
|
|
Itxurakeriatik ihes egiten zuen, ez
|
zuen
bere burua agertzeko nahirik; alderantziz: bere barru barruko izateari eta existentziari oinarri sakona jartzen ahalegintzen zen.
|
|
|
haren ekintza guztien eta izaeraren sekretua edo errazoi nagusia pertsona bat zen: maite maite zuen Kristo Jaun berpiztua, eta hori erakutsi
|
zuen
bere bizitza osoan mila erara.
|
|
2015
|
|
|
BOSTAK BAT taldeak, esan bezala, DICCIONARIO 3000 HIZTEGIA argitaratu ondoren lanean jarraitu izan
|
zuen
bere datu base elebiduna eguneratzen. Horrela, datu base erraldoi horretako material berriztatua eta osotua kaleratu zuen 2009an hiztegiari izena aldatuz, hots, 5000 HIZTEGIA izena zuela eskainiz.
|
|
|
Egin zuen azkena omen zen. Jadanik, ez
|
zuen
bere burua gai ikusten gehiago idazteko. Ber urtean, Urruñan egin zitzaion omenaldian, paper plegatu bat eman zidan eskura.
|
|
|
XX. mendeko lehen hamarkadetan. Migel Unamunokoa() izan genuen kristautasun birpentsatu baten bila atera zitzaiguna35 Espiritualtasunaren hau beti izan zen Unamunoren kezketako bat; erlijiotasun grina bizirik
|
zuen
bere baitan, Kierkegaard daniarraren arrastoan zebilela36, idazlan akademikoetan baino luma librez bere galdera erlijiosoak eleberri, saiakera eta olerkietan hedatzen zituela.
|
|
|
Era berean,, ohiko ereduen gainetik jokatzen jakin zuen? Arrietaren hitzetan, eta, barne espazio propioa eraiki
|
zuen
bere garaiko emakumea, izan zen.
|
|
2016
|
|
|
Ondotik, 2011ko Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluaren kudeaketa planeko helburu estrategikoen artean jaso zen bazkideen sektorekako lanketa eta aktibazioa bilatzea. Bide horretan, lehendik ere aholkularitzekin1abiatutako lanari jarraiki, sektore honetan biltzen ziren erakundeen lan-taldea dinamizatzeko ardura hartu
|
zuen
bere gain.
|
|
|
Erromara joan zen eta Gregorio II.a Aita Santuak mandatari apostoliko izendatzen du germaniarrei ebanjelioa aldarrikatzeko. Hessen hasi
|
zuen
bere lana, eta lehen monasterioa eraiki zuen Amöneburg en. 722 urtean gotzain izendatu zuen Gregorio II.a Aita Santuak gotzain aulki finkorik gabe eta Bonifazio zuzenki Erromako Gotzainaren mende geratu zen, hari fideltasun zina eginik.
|
|
|
Izan ere, Frantziskoren etsenpluak, munduaren begi aurrean jarriak, Kristoren fedean motelduak zeuden bihotzak biziberritu baitzituen, eta ganbelako belarra, herriak gordea, gaixo zeuden abereentzat sendagai miragarri eta beste hainbat izurrite aldentzeko eragingarri gertatu baitzen. Horrela, Jaunak aintzaz betetzen
|
zuen
bere zerbitzaria eta mirari nabarmen eta harrigarriz erakusten zuen haren otoitz santuen eraginkortasuna? (Legenda Luzea, 10 kapituluko 7 zenbakian).
|
|
|
Hauxe omen da Perkaini buruz kontatzen den istoriorik famatuena. Aldudetik alde egin ondoren Baztanen finkatu zuen bizitokia, eta han zegoela jakin
|
zuen
bere aurkari handia zen Kurutxetek Alduden jokatu behar zuen partida baterako desafioa egin ziola. Perkainek ezin zuen Iparraldeko lurraldeetara itzuli frantses iraultzaileak gibeletik baitzebilzkion.
|
|
|
' Jainkoak barka biezaie nire aitor entzuleei, niri idazteko agindu zidatenaren kopiak eginez, hitz batzuk aldatzen baitituzte; izan ere, honako hau eta hau ez dira nireak. Eta gero haiek ezabatu eta lerro artean aldatu zuten hitza idazten
|
zuen
bere eskuz.
|
|
|
Avilan jaio zen 1515eko martxoaren 28an. Karmeldar lekaimeen biziera aukeratu
|
zuen
beretzat, baita santutasun bidean aurrerapen handiak egin ere. Baina, onbide horretan oraindik gehiago aurreratzeko gosez, karmeldarren ordena berriztatzea erabaki zuen.
|
|
|
Bai, izan zuen gaztetan norabide horretan jarriko zuenik edota hasierako txingar ezbaiko hari haize eman eta pizten lagunduko zionik. Brinkolako auzo eskolan maisu izan zuen on Jeronimo apaiz beasaindarra aipatzen omen
|
zuen
bere idazle grinaren piztaile. Hala diote haren literatura ibilbidearen hasierak kontatzen dizkigutenek.
|
|
|
Umetatik irakurzale, Brinkolako auzo eskolan maisu izan zuen don Jeronimo apaiz beasaindarra aipatu ohi
|
zuen
bere idazle grinaren esnale. Astero, Joxe Mari tabernariarengana iristen zen Argia irakurrarazten zien hark dotrinan.
|
|
|
Gaixorik zegoela uste
|
zuen
berak.
|
|
|
Eta adi adi jarriko ziren eta ikusi nola amaitzen ziren menderatuak (ay de los vencidos!), eta grekoak bezala armatu egingo ziren, ez bakarrik ehizarako, baita gerrarako ere. Julio Cesarrek, behin Alejandro Magnoren estatua batekin egin omen zuen topo eta negarrari ekin omen zion, eta erran omen
|
zuen
bere edadearekin Alejandrok Asia eta mundu erdia konkistatua zuela gerra eginaz eta berak ez zuela ezer egina oraindik, halakoa omen zen haren afan militarra. Eta niretzat historian izan diren militarretan hoberena izan da.
|
|
|
Gure ondoren lehenaElhuyar izan zen 1993an argitara eman baitzuen Hiztegi entziklopedikoa. Ibon Sarasolak ere garai haietan burutu
|
zuen
bere Hauta lanetarako hiztegia. Geroago etorriko ziren hor hemenka beste hainbat ahalegin, batez ere eskola munduko beharrizanei erantzutera bideratuak, esaterako, Eskoriatzako Irakasle Eskolak argitaratutako Lehen Hiztegia (1992).
|