|
2017
|
|
|
Oroit ditut bai, amaren ipuinak. Mundu ezberdinez idazten
|
zuen
amak beti. Eta niri iruditzen zitzaidan beste mundu batean edo bizi zela ama.
|
|
|
Gogoan
|
zuen
amak negar egin zuela agurtzerakoan. Bideak, ordea, burutapen ilunak uxatu zizkion.
|
|
|
Bananduta do argitu
|
zuen
amak.
|
|
|
Bai zera gaixorik! erantzun
|
zuen
amak erretxin senarraren kopetatik eskua jasota Futbolak gaixoturik...!
|
|
|
Nolatan zaude telebista ikusten? galdetu
|
zuen
amak.
|
|
|
Kamiseta bere gelan utzi
|
zuen
amari ezer esan gabe eta sukaldera bueltatu zen aitonaren erlojua amari emateko.
|
|
|
Yang Lin ohera sartu
|
zuen
amak eta asmatutako ipuin bat kontatzen hasi zitzaion (ez zuten-eta ipuinik erosteko dirurik):
|
|
2018
|
|
|
Sabina de la Cruz, Blas de Oteroren (1916, Bilbo, Madril) alargunak kontatzen duenez, poetari sarritan joaten zitzaion gogoa haurtzaroko Orozkora. Hangoa
|
zuen
ama eta haren aldeko familia guztia. Hantxe zegoen amamaren baserria, eta ortua, eta txikitan hainbeste miresten zituen fruta arbolak.
|
|
|
Batu supazterrera. Jon Sarasuak asmatu
|
zuen
amaren sua metafora, gure komunitatearen iraupena eta etorkizuna irudikatzeko. Orain bere Hiztunpolisa liburuan sukalde proiektuaz egiten du berba.
|
|
|
Gurasoak ikaratu egin ziren. " Haur hau gaixorik dago", esaten
|
zuen
amak. " Histeriko hutsa da", aitak.
|
|
2019
|
|
|
Baina tira, gure zalantza, nahi eta galderekin ezaxola, Garazik goxo goxo iraun
|
zuen
amaren sabelean harik eta 2002ko uztailaren 29an bazela garaia kanpoan zer zen ikusteko erabaki zuen arte, eta horrela, egun bat geroago, goizeko ordu bi eta erdietan, Garazi jaio zen mundura.
|
|
|
Zer? esan
|
zuen
amak, Zer?
|
|
|
Pentsatuko
|
zuen
amak.
|
|
|
Eta
|
zuen
amak?
|
|
|
Eta posible da, bizitzan zehar, euskara ama hizkuntza bilakatzea, euskaraz pentsatzen ikastea. Bide horretan zatoztenoi miresmen eta goraintzi, eta norbaitek esaten baldin badizue zuek euskaldun berriak zaretela, edo euskara ez dela
|
zuen
ama hizkuntza, esaiozue zaharra izatea ez zaiola inori gustatzen, eta bide batez, esaiozue, ama hizkuntza ez dela lehenik ikasten den hura, pentsamendua sortzen duen bakoitzaren hizkuntza baizik.
|
|
2020
|
|
|
Ez naiz hirigunetik irtengo eta ohi bezala elkar ikusten jarrai dezakegu. Munduko beste puntara alde egin duena
|
zuen
ama da. Ez bota ba niri haren erruen ardura!
|
|
|
Zaurituta dago? galdetu
|
zuen
amak.
|
|
|
6 urteren ondoren herrira itzulita, bere barnean gorderik
|
zuen
ama berreskuratuko zuenaren itxaropena. Hantxe zuen ordea ihardespena.
|
|
|
Bai, egia dun esan
|
zuen
amak nik ikusia diñat hori aspaldian hire gelan.
|
|
|
Eta hik zer egin huan? galdetu
|
zuen
amak.
|
|
|
Ez zuen hunek bere gurasoen etxean ezer aitortu nahi: zertaz lotsaturik ez izanik ere, lotsa zan puntu huntaz; eta bera bakarrik Jemappes' era agertu ezkero, noski, Luc' ekiko saltsa guzia agiri agirian paratuko
|
zuen
amak, zenbait astez lehenagotik zerbaiten susmoa hartua baitzuen. Kalez kale ibiltzerik ez zeukan, bestetik:
|
|
|
Nekeak eta goseak astintzen zuten. Zakotetik atera
|
zuen
amak jarritako otordua eta hari esker, gosea baretu zuen, baina eta nekea. Han ezin zuen lo hartu, hormatu egingo baitzen.
|
|
2021
|
|
|
Gelara sartu, eta hautsaz gain, sukaldatzeko mahai txiki bat zuela ikusi
|
zuen
amak lehenengo. Aita segituan hasi zen kaxetako gauzak armairu txiki hartan sartzen.
|
|
|
Eta amets horrekin New Jerseyra joan zen, esan bezala, Manhattanetik gertu zegoen baina ordaintzeko moduko alokairuak zeuzkan helmuga batera. Itxuraz ere aldatu zuen eta bere ile iluna zuria
|
zuen
ama Shannanek, eta aita beltza ilehori tindatu zuen.
|
|
|
Merkatariak, haserrearen haserrez eta minaren minez, kartzelara bidali
|
zuen
ama, haren esanei, aitzakia ustetan, jaramonik egin gabe.
|
|
2022
|
|
|
Bi neskatila, fin finak haiek ere, baina bitxiak, burua handi eta gorputza mehe; Anari arras normalak iruditzen ez zitzaizkionak, hasteko. Eta espero
|
zuen
amak ez zuela agian halakorik erdituko. Lasaitu ere berehala:
|
|
|
Amaia egunetik egunera politago bilakatzen ari zen, eta Anak onartu behar izan
|
zuen
amak egia esan ziola, normala zela; eskutxoetako azalak bete zitzaizkion, hatz erroetan zilotxo adierazgarriak markatuz; antzeko zilotxoa ere ateratzen zitzaion ezkerreko masailean, irri egiterakoan, eta irriño bereziak berari zuzentzen zizkiola iruditzen zitzaion ahizpari," ez kexa, laster alde egingo dinagu hemendik" errango balio bezala.
|
|
|
Biharamun goiza deus gertatu ez balitz bezala iragan zuen neskak, Amaia zaindu
|
zuen
amak herriko auzapezaren etxean garbiketa ordu batzuk egiten zituen bitartean; ondoren bazkaldu edo mahaian egon zen, bederen; arratsaldea errekan pasatu zuen eskolako lagunekin.
|
|
|
" Ah, zaude isilik!" esan
|
zuen
amak, apur bat ikaratuta. " Ez duzu Makinaren aurka ezer esan behar."
|
|
|
Nazkagarria! bota
|
zuen
amak.
|
|
|
Zilarrezko orrazi bat eta labana atera zituen. Orrazia berarekin eraman zuen hamar urte zituenetik, ama hil zenetik, eta suaren gainetik pasatzen
|
zuen
amaren ustezko arimarekin mintzatzeko. Labana txikia, aldiz, ez zen txikitan Uhartetik eraman zuena.
|
|
|
Gosalondoan, Ujunwak amari dietu zion eta oporguneaz eta Isabelez mintzatu zitzaion eta kontent jarri zen amak isilka barre egin zuenean. Telefonoa eskegi eta ordenagailu eramangarriaren parean eseri zen, eta pentsatu
|
zuen
amak denbora luzea zeramala egiaz barre egin gabe. Luzaroan egon zen han, sagua alderik alde mugituz, erabaki nahian pertsonaiari izen arrunten bat jarriko zion, Chioma edo gisakoa, edo izen exotikoagoren bat, Ibari edo gisakoa.
|
|
|
erauzi
|
zuen
ama.
|
|
|
39 zb). Orozkoko kondaira batean seme apezak hil ei
|
zuen
ama sorgina. Horren bertsio osatuagoa eta leundua ematen du Azkuek:
|
|
|
Elizak bere opilari su. Eta herriak orobat, doktrina berria onartuko zuen abantaila ekartzen zion ber eta antzinakoa atxikiko balio zitzaion ber. Kristianismoak izaki mitikoen alderdi ezkorra puztu eta azpimarratu duen arren, kostatu zaio ezabatzea, eta XX. mendean oraino," Anbotokoa ez da sorgina, Señorea baino" larderiatu
|
zuen
ama batek alaba, andere ordez" sorgin" hitza erabili zuelako; hala entzun zuen Ander Manterolak eta loriaturik kontatzen du Mikel Duvertek.
|
|
|
Emazte ezkonduak elizarekin duen elkarrezina alabak du Amezketako kondaira batean: neska ez da mezara joaten, eta horregatik hain zuzen madarikatu
|
zuen
amak. (Barandiaran 1962b:
|
|
|
Eulali eta Pablori eskatu nienean" atxinako kontuak kontatzeko, sorginenak eta", laminak eta gogoratu zituzten lehenik. Gero, Araneko katuarena heldu zenean, Eulalik esan
|
zuen
amak ikusia zuela Teofilo katu bilakatzen: " Hori egiazkoa, ez atxinako sorginen kontuak eta horreek, ez, hori ikusia".
|
|
|
Manex eta anaia, babak gutxika jaten eta platerean uzten, asko atzeratu zirenez gero, ordurako sukaldean ez zen inor gelditzen ama eta mutikoez gain; bakoitza bere eginkizunetara joana zen. Une huraxe, hain zuzen ere, aprobetxatu
|
zuen
amak bere azioa egiteko. Haurrek fruta jaten bukatu bezain laster, ama beraien atzetik oldartu zitzaien, batere errukirik gabe.
|
|
|
Tira!, ea oraingo honetan ongi ikasten duzuen lezioa, kaiku alaenak! jarraitu
|
zuen
amak. Eta orain eskolara, tximista baino azkarrago!
|
|
|
Jesus ene bada! deiadar egin
|
zuen
amak, ikaratuta, gorri gorri zaudete eta! Ea zer egiten dugun orain!
|
|
|
Dena den, holako kasuetan, gauza bat oso argi eta garbi zegok, Manex, alegia, beren buruaz beste egiten duten pertsonek, esan nahi dik, une horretan bederen, ez dutela bizitzen jarraitu nahi, ezin dutela segitu; egoera latz horretan ez ditek jasaten bizitza, eta horrexegatik nahiago izaten ditek mundu honetatik joan eta bakea beste nonbait bilatu amaitu
|
zuen
amak, semearen hobe beharrez, bere ahalegina egin eta gero.
|
|
|
Goizean, aita ukuiluan gelditu zen animaliak gobernatzen. Orduan aprobetxatu
|
zuen
amak beheko herrira joateko. Manexek ere ordurako kanpoan ibiltzeko gogo bizia zeukan, eta, amari, harekin joateko eskatu zion, axola ez bazitzaion; amak, eskaera onartu.
|
|
|
Denok afaltzera! bukatu
|
zuen
amak, zoriontsu.
|
|
|
Gorlizeko apartamentu batzuk agertu ziren Web batean. Ez
|
zuen
amaren herrian egon nahi, lanerako txarra izango zelakoan. Gorlizen bertan bizitokia bilatuz gero, ziur zen familiako edo ezagunen batek bere lan asmoetan traba egingo ziola.
|
|
2023
|
|
|
Nola espero zenuen lo egitea cliff hanger hori jaso ondoren? Ez dut
|
zuen
ama ezagutzen, minutu gutxi batzuk baino ez dut hura ikusi eta entzun, atzo iritsi ginenean. Azalekoa, kaskarina eta txoriburua izatearen antza hartu nion, eta pertsona materialista bat ere badela esango nuke, edo agian nire aurreiritziak dira ezagutzen ez dudan pertsona bat epaitzen ari direnak.
|
|
|
Botaka hastear nago jada eta oraindik ez da
|
zuen
ama agertu. Deskribatzen ari zaren hori infernua ematen du, berez, beste barik.
|
|
|
Adele, ni ez naiz
|
zuen
ama, ezta aita ere, ez naiz zure tutore, arduradun edo erantzule. Nik ez nuen erabaki Alexek eta Inmak Siberiaraino zure bila joatea, ez dut horren errurik edo ardurarik, baina meriturik ezta ere.
|
|
|
Hark babestuko zintuen. Azken finean, kontatu duzun istorio osoa
|
zuen
ama familiara iritsi aurreko pasadizoak dira. Aitaren aldeko familia da munstroez osatutakoa, baina amaren babesa eta laguntza izango zenituen bederen urte haietan.
|
|
|
Hogeita bat urterekin ihes egin nuen hemendik atzera begiratu gabe. Nahikoa denbora izango
|
zuen
amak istorio osoko pertsonaia maltzur eta makurrena zela frogatzeko. Ez ezazu gutxietsi haren gaiztakeria.
|
|
|
Beldur naiz Cucarengan ikusi duenarekin. " A ze emakumea
|
zuen
ama!" bota zidan Cucaren hitzalditxoa entzun genuen egunean, biok bakarrik gelditu ginenean. Une hartan ez neukan eztabaidan hasteko indarrik.
|
|
|
Ez hasi zuk ere
|
zuen
ama bezala. Zertaz ariko naiz bada?
|
|
|
Malenkoniaren prozesuan objektu galdua barneratu zuen eta objektu hori irainak jasotzen zituen alter ego bihurtu zen. Luteroren amorrua eta gorrotoa haurtzaroan galdutako amarengana zuzendu ziren; amorrua sentitzen zuen bere baitan barneratua
|
zuen
amarekiko. Amari erasotzen zion, bere buruari erasoz.
|
|
|
Gabonak hurbiltzen ari ziren eta Anna Cornelia Carbentus, Vincenten ama, hasia zen semearengan pentsatzen; baina Vincent ez zegoen bakeak egiteko prest. 1885eko abenduaren 15ean (440) Anberestik idatzitako gutunean Vincentek esaten
|
zuen
amak idatzi ziola esanez Theori Vincenten helbidea eskatu ziola; baina Vincentek Theori erantzun zion berak etxea utzi zuela eta horrekin nahi zutena lortu zutela etxekoek; Theori esaten zion haiei jakinarazteko ez ziela idatziko; amarengan eta besteengan gutxi pentsatzen zuela eta haiek berarengan pentsatzerik ez zuela nahi. Het Steen koadroa pintatu zuela eta saltzaile batzuri erakutsi ziela; bati ez zitzaiola koadroa gustatu eta besteak esan ziola hamabost egunetan inor ez zela almazenean agertu; hori gogorra zela, azken bost frankoko txanpona aldatu zuelako eta oraindik bi aste falta zirelako diru horrekin pasatzeko; Theori esaten zion saiatzeko bera sostengatzen hurrengo bi asteetan, irudi batzuk pintatu nahi zituela eta; berak nahiago zuela irudiak pintatzea paisaiak pintatzea baino; merkatuan paisaia gehiegi zegoela; baina, irudiak pintatzea zailagoa zela, modeloen arazoagatik; merkatarien arabera, emakumeen buruak edo emakumeen irudiak zirela gehien saltzen zirenak; ez zekiela hurrengo udaberrian Nuenen era joango zen ala ez; horretaz bere iritzia eskatzen zion Theori.
|
|
|
Vincentek Hagara joan nahi izan zuen hura bisitatzera eta Jones jaunari hiru egun eskatu zizkion horretarako, baina Slade Jones-ek esan zion amari idazteko eta hark baimena ematen bazion, berak ere emango ziola. Vincentek gogo handia erakusten
|
zuen
ama, aita eta Theo ikusteko; baina, amak esan zion Gabonak arte itxoin behar zuela etxera itzultzeko (Naifeh eta White, 2011).
|
|
|
So izutuaz behatu ninduen, hamabi urte zitueneko gertakari latza atzo pasatu bailitzan. Zulaika taberna ohia atxikitzen
|
zuen
amaren seme trapua hurbildu zitzaigun, auzotar baten herioaz galdezka.
|
|
|
Doué en Ambazacetik joan zirenetik, urte berri guziez gutun bat igortzen zien, gorriz idatzia eta etxe ondoko atxapar loreetatik bildu ttintta finez usaindua, baina mutikoak ez zion sekula kasu handirik egin, eta ez zekien nola ukan
|
zuen
amaren heriotzaren berri.
|
|
|
Bera zen memoria ona zuena. Hori esaten
|
zuen
amak, aitonak memoria txarra izan duela beti. Nik ez dut uste hori denik.
|
|
|
Mugikorra begiratu
|
zuen
amaren berririk ote zegoen ikusteko, eta sakelan gorde zuen berriro. Gero bizikleta hartu eta baserrien artean ibiltzen hasi zen.
|
|
|
Gure amak eskua berehala askatu eta solaskide
|
zuen
amaren semearekin, Gorkarekin, jolasean egitera joateko agindu zidan. Gurasoak baino ez ziren geratu ate ondoan zain, ezbaian, marmarrean.
|
|
|
Zenbatetan ez ote zioten bertako putek amari ordu txikietan hots egin eta esnarazi, bere kasa etxeratzeko gai ez zen senar mozkorraren kargu egin zedin? Zenbatetan azaldu behar izan
|
zuen
amak putetxean etxeko zapatila eta gaueko batarekin... Hainbestetan ze ama eta puten arteko esplika ezinezko solidaritate moduko bat sortu zen denborarekin:
|
|
|
" Ez da ahantzi behar, Saldivia, ordura arteko zure sexu esperientzia hutsaren hurrengoa zela, eta esperientzia bera hala deitzerik baldin badago, jostea eta brodatuak egitea laket
|
zuen
amari ostutako Ode aux courbes azpiko arropen katalogo, edo, Burda moda errebistetako teutoniar andrazkoen kontura tximino moduan malutatzean, edota aurrerago lagunengandik laugarren edo bosgarren oinordetzan jasotako Lib edo Papillon errebista maiztu kartoikaren irakaspenetan, edo, denboran aurrera joan ahala, Udaletxe zaharreko pipi jotako liburutegian, Sadeko Markesaren Justine ou les malheurs... Eta, gutxien uste zenuenean, inork inoiz maitatuko ez zintuela sinetsita, zure burua munstro iritzitako begiluze petral satiro zuk, erdietsi zenuen in extremis, zure gelako bakardadean hainbatetan deseatu, eta, irits ezina izanagatik arranguratutako matematikako andereñoaren gorputz amestuaren bihotz pilpirakaria eskuz kaiolatzea.
|
|
|
Sukaldera abiatu zen, baina gurasoak jada kalera joanak ziren. Leihotik lorategia aztertu eta ez
|
zuen
amaren arrastorik topatu. Kortara igoko zen aitarekin.
|