|
2001
|
|
|
fidagarritasunaren eredu diren talde dinamikak. Behin harrezkero, berrehunetik berrogeita bost aukeratu
|
zituzten
lanerako, elkarrizketa bidez (ez: berrogeita zazpi; bi horiek nortzuk ziren esan gabe, noski).
|
|
2009
|
|
|
Arrakasta berehalakoa izan zen. Laster beste abokatu batzuk kontratatu behar izan
|
zituzten
lana aurrera ateratzeko.
|
|
2010
|
|
|
Akta horien arabera, ordezkari sozialistek, oso positibotzat? hartu zuten ETAren idatzia; akordio politikoa lortzen saiatzeko borondatea erakutsi zuten; horretarako alderdi barruan eta Gobernuan kontsultak egiteko eta hauteskunde kanpainan
|
zituzten
lanei erantzuteko tarte bat behar zutela jakinarazi zuten; eta handik bost egunera proposamen zehatza eramateko konpromisoa hartu zuten.
|
|
2012
|
|
|
Zer uste duzu, ba? Madriletik ere bidaltzen
|
zituzten
lan asko hemen egitera. Baina suak dena akabatu zuen.
|
|
|
Azaldu nien nolako lanak hartu nituen zuhaitz handi bat moztu eta harekin xaflak egin ahal izateko, eta gauza bera eginarazi nien, haritz bikainezko dozena bat inguru xafla egin zituzten arte, ia bi oin zabal, hogeita hamabost oin luze eta bitik laura hatz lodikoak. Ez da zaila edonori bururatzea haiek izango
|
zituzten
lanak eta nekeak.
|
|
|
Haserre bizian jarri ondoren, nola ausartzen ginen houyhnhnmen gainean ibiltzen galdetu zuen ugazabak, ziur baitzegoen bere etxeko morroirik ahulena ere gai zela yahoorik indartsuena gainetik botatzeko edo lurrean etzan eta garagarrak irabaziz animalia hori hil arte zanpatzeko. Erantzun nion, hiru edo lau urte izan arte hezi egiten genituela zaldiak, gero egin
|
zituzten
lan ezberdinetarako; haietakoren bat bereziki hezkaitza izanez gero, garraioetarako erabiltzen zela; gazte ziren bitartean, gogor jotzen zituztela, edozein bihurrikeriagatik; arrak, gainean jendea erabiltzeko edo garraioetarako zirenak, jaio eta bi urtera edo, irendu egiten zituztela gehienetan, haizekeriak kendu eta otzan eta eztiago bihurtzeko; bazekitela zer ziren sariak eta zigorrak ere; bain...
|
|
2013
|
|
|
Egun guti batzuk lehenago iritsia zen Wadi Abyadera argindarra. Kontraste gisa, baina, inguru hartan ez zuten medikurik; edo bazuten, bai, bat, baina hura aurkitzeko herritarrek izaten
|
zituzten
lanak?! Hura ere, ahal bezala ibiltzen baitzen, orain hara eta orain hona, herrixkaz herrixka, mendietako baserri eta landetxeen artean galduta usu.
|
|
|
Atentatuen arriskuak babesa antolatzera bultzatu zituen. Horrela, goizean goiz hasita, iheslariek errondak egiten
|
zituzten
lana zeukaten kideen etxeetan, auto susmagarririk edo bazebilen ikusteko. Aitzinetik, haien auto azpian lehergailurik ote zegoen begiratu behar izaten zuten.
|
|
|
1984ko maiatzaren 3an, lankide zuen Jose Mari Zugarramurdi Kixkur ekin batera amaitu zuen lana. «Bostetan bukatzen zuten berez, baina egun hartan lehenago amaitu
|
zituzten
lanak, eta normalean haiekin joan ohi zen hirugarren langilea bertan geratu zen bere eginbeharrak bukatzen. Rafak bere autoa utzi zion, gero etxera buelta zedin», azaldu du Felik.
|
|
|
Egun guti batzuk lehenago iritsia zen Wadi Abyadera argindarra. Kontraste gisa, baina, inguru hartan ez zuten medikurik; edo bazuten, bai, bat, baina hura aurkitzeko herritarrek izaten
|
zituzten
lanak...! Hura ere, ahal bezala ibiltzen baitzen, orain hara eta orain hona, herrixkaz herrixka, mendietako baserri eta landetxeen artean galduta usu.
|
|
2014
|
|
|
Performance arena. Eta idazle baten bila zebiltzala, inprobisazio bidez lantzen
|
zituzten
lanei forma emateko. Testuak idazteko.
|
|
2016
|
|
|
Esklabotza eredu, presoak kontratatzeko sistemak ez zuen bereizten emakumeen eta gizonen jarduna. Emakumeek eta gizonek, sarri, hesitegi berean hartzen zuten ostatu, eta uztarri berarekin lotzen
|
zituzten
lanerako ere. 1883an, ebazpen bat onartu zuen Texaseko Estatuko Negroen Biltzarrak, eta, gogorki gaitzetsi?
|
|
|
eta, promiskuotzat? hartzen
|
zituzten
lan hori egiteagatik. Ustezko ezgaitasun eta promiskuotasun horiek, ordea, mitoak dira, eta indartu egiten dira egitera behartzen dituzten enplegu apalgarrien poderioz.
|
|
|
1830eko hamarkadarako, lantegiek beren gain hartuak zituzten emakumeen zeregin ekonomikoetako asko. Egia da emakumeak askatzen ari zirela garai batean egiten
|
zituzten
lan zapaltzaileetako batzuetatik. Hala ere, aldi berean, ekonomia industrializatzearen ondorioz, hondatu egin zen emakumeen etxeko prestigioa; azken batean, haien aurreko etxeko lan produktibo eta guztiz funtsezkoan baitzuen oinarria prestigio horrek.
|
|
|
sexu berdintasuna. Beren buruarentzat soilik egiten
|
zituzten
lan horiek esklaboek, ez beren nagusien loria handiagotzeko, eta berdintasunean egiten zituzten. Ondorioz, familiaren eta komunitatearen barruan, beltzek balentria itzela erdietsi zuten.
|
|
|
Berez, ez zuen lanei ekiteko baimenik ematen, nahiz eta ohikoa izaten zen baimen hura lortutakoan jada lanekin hastea. Beste batzuetan, behin behineko baimen hura gabe ere hasten
|
zituzten
lanak, adibidez, Lemoizen.
|
|
|
Eraikitzeko lanak hasi zituzten arren, azpiegitura hura ez zuten sartu Energia Planean. Geratu egin
|
zituzten
lanak, eta gaur egun berdindutako lur batzuk soilik geratzen dira.
|
|
|
Baimenduta eta eraikitzen ari ziren zenbait zentral, berriz, geratu egingo zituen: Lemoiz I eta II, Valdecaballeros I eta II eta Trillo II. 4.851 megawatteko potentzia zuten guztira, eta behin betiko erabakia etorri artean, geratu egin
|
zituzten
lanak.
|
|
2017
|
|
|
Hazten ari zen eskulan kostuari eta errenta feudalaren beherakadari erantzunez, ahaleginak egin
|
zituzten
lan esplotazioa handitzeko, zerbitzu lanak berrezarriz edo, zenbaitetan, esklabotza birsortuz. Florentzian, esklaboak inportatzea baimendu zuten 1366an29 Baina horrelako neurriek klase gatazka areagotu baino ez zuten egin.
|
|
|
Robotek ordezka ditzakete hirugarren adinekoen laguntzara bideratutako zenbait zeregin. Makina sofistikatuek egingo dituzte baserritarrek egiten
|
zituzten
lanak. Abokatuen zereginak ere ordezka daitezke adimen artifizialaren garapenarekin.
|
|
|
Laburbilduz, inork ez zekien noiz helduko zen Hu Song Tai kamarada. Gau haietako batean, euria goian behean egin zuen, eta, biharamunean, berriro hasi behar izan
|
zituzten
lan gehienak.
|
|
|
Baina mailak daude zorretan. Hiru poetok, Lizardik, Lauaxetak, Arestik, zein bere nortasuna txertatu zuten inorena abiapuntu edo euskarri edo estakuru erabilita osatu
|
zituzten
lanetan.
|
|
2018
|
|
|
Garai bateko erromatarrak edo hegoaldeko estatuetako amerikarrak bezalaxe. Esklaboek egiten
|
zituzten
lanik gogorrenak etxaldeetan, haien izerdiari esker ateratzen ziren aurrera lur hotz haietako uzta nekezak. Bertakoekin bizi ziren, baina ez ziren bertakoak.
|
|
2019
|
|
|
Herritarrentzat lan egiteko zekartzatela esan zuten. Haiek egingo
|
zituzten
lanik gogorrenak meatzeetan, haiek lagunduko zuten bideak, zubiak, harresiak egiten. Jopuak ziren.
|
|
|
Jopuak ziren. Inor gutxik ulertzen zuen zergatik egin behar
|
zituzten
lanik gogorrenak besteentzat, are gutxiago zergatik erabili behar zituzten piztiak balira bezala, baina horretara ere ohitu zen jendea. Aurrerabidea zen hori ere.
|
|
2020
|
|
|
Beraz, genero diferentziak normalean ez dira aztertu, eta denboran zehar estatistika falta izugarriak egon dira. Bestalde, arrazoitu da generoaren araberako ezberdintasunak, soldatetan zein lan baldintzetan oro har, emakumeen salbuespen egoera moduan aztertu behar zirela, azken finean, emakumeek pizgarri negatiboak behar
|
zituzten
lan merkatua uzteko eta bere eremu, naturalera, itzultzeko, hau da, etxeetara.
|
|
2021
|
|
|
Baina hemen ere aukera daukagu nork bere eginkizuna betetzeko ostera. Hemen izango dituzue nire soldaduak, zuek zaintzeko, diziplina irakasteko, zuen arbasoek egiten
|
zituzten
lanetara berriz ohitzeko. Izan ere, aterpe honetan ez da lanik falta, ikusiko duzuenez.
|
|
|
Hala, sasiartista horien ekoizpena hasiko zen ergel horien hormak janzten, benetako maisulanak sotoetan lo pilatzen ziren bitartean. Gure arbasoen garaietan burges txikiek ere arbuiatuko
|
zituzten
lanak maisulanen tokia betetzen! Hori jakiteko, ordea, eskolan irakatsitako axaleko historiatik irten behar da eta, esaterako, hiri horretako liburutegi baten hondarretan mugitu, haietako hemeroteketan galdu.
|
|
|
Sabino Arana Goiriren gorpuzkiak Sukarrietako beren hilobitik aterata beste norabait eroan behar zituztela erabaki zutenean, hala egitea erabaki zutenek Busturia eta Sukarrietako hiru morrosko bilatu
|
zituzten
lan haren lehen faserako. Gorpuzkiak ateratzeko; gauez.
|
|
2022
|
|
|
Hasieratik, egitasmo generoduna izan zen inperioa, eta abiaburuan, gizonek soldadu gisa eta itsas merkataritzan egiten
|
zituzten
lanen segregazioaren ondorio izan zen. Europar emakumeak kolonietara joaten zirenean, emazte gisa eta gizonek kontrolatutako etxeetan zerbitzari lanetan aritzeko izaten zen nagusiki.
|
|
|
Margaret Mead ek 1930eko hamarkadan idatzitako Sex and Temperament in Three Primitive Societies [Sexua eta tenperamentua hiru gizarte primitibotan] lanak era boteretsuan erakutsi zuen maskulinitatearen eta feminitatearen esanahien aniztasun kulturala; nahiz Meadek ez zuen sekula erabat gainditu guztiaren azpian heterosexualitate natural bat zetzalako ustea49 1970eko hamarkadan, bigarren olatu feministak bide egin zion generoaren antropologiaren gaineko lan freskoari. Historian bezala, emakumeek egiten
|
zituzten
lan berri gehienak, eta emakumeen bizitzak dokumentatzen saiatzen ziren. Eta historian gertatu bezala, maskulinitateari buruzko ikerketak jarraitu zion horri ere.
|
|
|
Alabaina, legeek eta usadioek horretara bultzatu arren, izan ziren hainbat andrazko, beharrak eta ausardiak hauspotuta, giroari aurre egin eta zenbait sektoretan aritu zirenak. Esku finak eskatzen
|
zituzten
lanak izaten ziren, baina soldata maila eskasekoak, arlo berean ari ziren gizonezkoek baino gutxiago irabaziz, gainera.
|
|
|
Gizonek zituzten hainbat pribilegio txiki ere ukatuak zitzaizkien. Adibidez, gizonek, egunero egunero, bi zigarreta eraman zitzaketen etxerat; emakumeek batere ez, eta hori horrela zela ziurtatzeko, miatu egiten
|
zituzten
lanetik ateratzerakoan. Gizonek lantegi barrenean erretzea libre zuten; emakumeek, aldiz, debekatua.
|
|
|
Rosa Maria Cantínek Bateleras de Pasajes bere ikerlanean biltzen du, errate baterako, Errenteriako artxibategiko agiri bat, 1517koa, eta bertan ageri da hamaika emakumeri kisua garraiatzeagatik ordaindu zietena. Eta gisako bertze agiri aunitz aipatzen ditu, emakumeek egiten
|
zituzten
lanak biltzen dituztenak. Horien artean, azpimarratzekoa da mota guzietako materialak garraiatzen zituztela (harea, harriak, burdina, zaborra...), bideak egiten aritzen zirela, sagardogile, zamaketari lanetan...
|
|
|
" Ez zuten lana uzten, lan merkatu araututik egozten zituzten. Etxean diru sarrera gutxi zegoen, eta emakume haietako askok bestelako lanetan aritu behar izan zuten, lan araututik kanpo, bereziki etxeko zerbitzuetan (garbiketak, zainketak...) eta enpresa batzuek etxera bidaltzen
|
zituzten
lanetan: Areitiorentzat kremaileretako klipak jartzen bezala, Fournierren kartak kutxetan sartzen, pintzak muntatzen, ‘tricotosa’ makinekin arropak josten...
|
|
|
Horren harira datu bat ematen dit Aritzak: " 50eko eta 60ko hamarkadetan lantegietan egiten
|
zituzten
lanen ia %60 lan ez kualifikatuen kategorian sartuta zituzten". Emakumeen lana beti lotu izan da trebeziarekin.
|
|
2023
|
|
|
Museoan bukatuak
|
zituzten
lanak, jaso nituen jada lehen bisitariak, astea arrapaladan pasa zitzaidan. Nekatuta hartu ninduen ostiralak, eta neure buruari aitzakia jartzen hasi nintzaion, agian hobe nuela etxean geratzea, ez nuela gogorik ardoek lagunduta honetaz eta hartaz hizketan luzatzeko ostiral gaua, on egingo zidala agian ibaiertzeko paseo batek.
|