|
2003
|
|
|
Euskararen inguruko tentsioen ugaritzeak bi iturri nagusi izan
|
zituen
une hartan, biak egoera politikoarekin loturik. Lehenik eta behin, Euskal Herrian gertatzen ari zen normalizazio politikoaren aurrean hartutako jarrera.
|
|
2007
|
|
|
grebak, lehia Defentsa Militarreko Batzordeekin (armaden interesak defenditzeko talde edo sindikatu bihurtu ziren, eta Gobernuen politika argi eta garbi baldintzatu zuten) eta Parlamentarien Biltzarrarekin (horretan, batez ere, diputatu eta senatari errepublikar eta katalanistek parte hartu zuten, eta horiek Datorekin izandako istiluen eraginez, azken horrek kargua utzi zuen). Horren guztiaren eraginez, 1917 krisi politikoan, erregeak kontsulta egitera deitu
|
zituen
une hartako lider politiko nagusiak (Maura, Dato, García Prieto, Romanonesgo kondea, Santiago Alba eta Francisco Cambó) eta kontzentrazioko Gobernua eratzeko eskatu zien. Gobernu hori, Maura buru zela, 1918ko maiatzean eratu zen, baina oso gutxi iraun zuen, azaroan desegin zen eta.
|
|
2008
|
|
|
Senarrak ez zion istantean erantzun, burua erdibitua zuen seinale, egia esan ez esan. Edo bi buru
|
zituen
une hartan, ausaz, bakoitzak bere aldera tiratzen zuena: –Ez ote dut onena egia esan, eta kito?
|
|
|
ferekatu zizkion zangoak eta besoak, bularrak eta ipur-masailak; gero, musukatu zion kopeta, musukatu zizkion ezpainak, musukatu zion titiburu bat, jarraian bestea? eta, zorabioaren ertzean jada, beste musika bat entzun zuen Natividadek, egin ere, egin
|
zituen
une hartan hasperen isil batzuk, ezin izan zitezkeenak plazerezkoak baizik?, bere gorputzaren lurretik ateratzen zena: bere odolaren musika zen, zeruko planeta eta astro guztien musikarekin bat egiten zuena, haragizko gitarrak bere baitan zurezkoak baino soinu zerutiarragoak gordeko balitu bezala?
|
|
|
aspalditik ezagutzen dugu elkar, eta ez halakorik esan, mesedez; berorrek badaki, gainera, medikuok egiarekin lan egin behar dugula, eta egia nahi nuke??. Markesa andereak, beraz, disimulatzen jarrai zezakeen, edo mediku jauna eskatzen ari zitzaionari argi eta garbi erantzun; kezka harekin batera, baina, beste kezka batzuk ere behar
|
zituen
une hartan, alabaren balizko heriotzak kezka zezakeen, adibidez, hezurretan zegoèn Nataliaren itxura hain zen, bere betzulo ikaragarri haiekin, negargarria!?, balantzaren platera egia esatearen aldera makurtu zutenak:
|
|
|
uki nazazu eta hunki nazazu, laztana..." –; eta Gerardok gitarra jotzen segitu zuen, teknikaz aldatu behar izan bazuen ere, jakina, zurezko gitarran hari astinduak zirenak haragizkoan fereka eta laztan bihurtzen zituela: ferekatu zizkion zangoak eta besoak, bularrak eta ipur-masailak; gero, musukatu zion kopeta, musukatu zizkion ezpainak, musukatu zion titiburu bat, jarraian bestea... eta, zorabioaren ertzean jada, beste musika bat entzun zuen Natividadek –egin ere, egin
|
zituen
une hartan hasperen isil batzuk, ezin izan zitezkeenak plazerezkoak baizik–, bere gorputzaren lurretik ateratzen zena: bere odolaren musika zen, zeruko planeta eta astro guztien musikarekin bat egiten zuena, haragizko gitarrak bere baitan zurezkoak baino soinu zerutiarragoak gordeko balitu bezala...
|
|
|
aspalditik ezagutzen dugu elkar, eta ez halakorik esan, mesedez; berorrek badaki, gainera, medikuok egiarekin lan egin behar dugula, eta egia nahi nuke...". Markesa andereak, beraz, disimulatzen jarrai zezakeen, edo mediku jauna eskatzen ari zitzaionari argi eta garbi erantzun; kezka harekin batera, baina, beste kezka batzuk ere behar
|
zituen
une hartan –alabaren balizko heriotzak kezka zezakeen, adibidez, hezurretan zegoèn Nataliaren itxura hain zen, bere betzulo ikaragarri haiekin, negargarria! –, balantzaren platera egia esatearen aldera makurtu zutenak:
|
|
|
Senarrak ez zion istantean erantzun, burua erdibitua zuen seinale, egia esan ez esan. Edo bi buru
|
zituen
une hartan, ausaz, bakoitzak bere aldera tiratzen zuena: " Ez ote dut onena egia esan, eta kito?
|
|
2009
|
|
|
Ursulak, babes bila edo, Nazariori zuzendu zion begirada, begiz esan zezakeelakoan esateko zuèn guztia; Nazario, baina, gogoan
|
zituen
une hartan, ausaz, bai bezperako gaua, emazteak auskalo zer zerutara eraman zuenekoa, eta bai egun hartakoa ere, funtzioaren errepika espero zuenekoa?, halaxe mintzatu zen:
|
|
|
gauza bat buruan sartzen zitzaionean ez zuela azkenera arte etsitzen, auzi hartan ere nekez!; hala, bada, Maria Bibianari emandako azken erantzunaren ondotik zabaldutako isilunean, burmuinetan behar zituen Adak pentsamendu haiek, eta burmuinetan behar zituen, halaber, liburuari buruzko hitzak, Txaro Goirik berari esanak: . Dinamita hutsa da!?; adiskidea ez zitzaion, ez, txantxetan ari, liburua, azkenean, eskuetan lehertu baitzitzaion!; Ada, beraz, garaitua sentitzen zen, begiak beherantz itzuliak
|
zituen
une hartan, burua makur?, Maria Bibiana erreakzionatzen hasi zenean, begiak urrunean ganoraz iltzatuz, arreta osoa bereganatu nahian balebil bezala, buruan zuèn buruhausteari aurre egiteko asmoz, itxuraz; ez al zuen arestian esan, izan ere, bera bien alde zegoela, Teofilo Mariaren alde eta Adaren alde?; Adarekin hitz egin zuen eta gehiago ere hitz egingo zuen, baina Teofilo Mariarekin ez, eta ha... begiak jaso zituenean hartaz ohartu behar zuen Adak, hain zen nabarmena Maria Bibianaren begiek egin zuten aldaketa gelara sartu zirenetik, betilunetik betargira:
|
|
|
kasualitatea? Istripua gertatu zèn mementoan Ernestina ez zegoen gelan, baina Ernestinak ere bere beharrak
|
zituen
une hartan, guztiz bete beharrekoak: kasualitatea?
|
|
|
Kanpoan, berriz, etengabekoak ziren tiroak eta tiro jasak; bigarren eta hirugarren konpainiak basoan gora zihoazen, gudu zelaian metrailadoreak garbitutako hogeita hamarren bat mutil zeutzan, hilik edo erdi hilik?, azken eraso hari azkena emateko prest; Domingok eta Chaplinek, beraz, kanpotik zetozèn tiro hots haiek entzun zitzaketen, nahiz eta biak ala biak beste denbora batek bizi behar
|
zituen
une hartan: Adaren heriotzazko denbora, harresi bat bezala altxa zitekeena, beraien eta beste soldadu guztien artean; baliteke, beraz, Domingok eta Chaplinek tiro hotsik ez aditzea, are gutxiago haien gorputzak besarkada ezin estuago batean urtu zirenean?, ongi baino hobeto entzun arren; baliteke, halaber, Domingo eta Chaplin behar bezala ez ohartzea sator gela berean sartu zutèn beste zauritu baten etorreraz, konorterik gabe zegoen eta astunki hartzen zuen arnasa?, eta baliteke, azkenik, Domingori eta Chaplini zirkunstantzia ezohiko batek bakarrik itzularaztea kanpoarekiko pertzepzioa eta lotura, nola gertatu baitzen handik segundo batzuetara, Domingok ezohiko hotsak eta burrunbak entzun zituenean:
|
|
|
gauza bat buruan sartzen zitzaionean ez zuela azkenera arte etsitzen, auzi hartan ere nekez!; hala, bada, Maria Bibianari emandako azken erantzunaren ondotik zabaldutako isilunean, burmuinetan behar zituen Adak pentsamendu haiek, eta burmuinetan behar zituen, halaber, liburuari buruzko hitzak, Txaro Goirik berari esanak: " Dinamita hutsa da!"; adiskidea ez zitzaion, ez, txantxetan ari, liburua, azkenean, eskuetan lehertu baitzitzaion!; Ada, beraz, garaitua sentitzen zen –begiak beherantz itzuliak
|
zituen
une hartan, burua makur–, Maria Bibiana erreakzionatzen hasi zenean, begiak urrunean ganoraz iltzatuz, arreta osoa bereganatu nahian balebil bezala, buruan zuèn buruhausteari aurre egiteko asmoz, itxuraz; ez al zuen arestian esan, izan ere, bera bien alde zegoela, Teofilo Mariaren alde eta Adaren alde?; Adarekin hitz egin zuen eta gehiago ere hitz egingo zuen, baina Teofilo Mariarekin ez, e... begiak jaso zituenean hartaz ohartu behar zuen Adak, hain zen nabarmena Maria Bibianaren begiek egin zuten aldaketa gelara sartu zirenetik, betilunetik betargira:
|
|
|
...npoan, berriz, etengabekoak ziren tiroak eta tiro jasak; bigarren eta hirugarren konpainiak basoan gora zihoazen –gudu zelaian metrailadoreak garbitutako hogeita hamarren bat mutil zeutzan, hilik edo erdi hilik–, azken eraso hari azkena emateko prest; Domingok eta Chaplinek, beraz, kanpotik zetozèn tiro hots haiek entzun zitzaketen, nahiz eta biak ala biak beste denbora batek bizi behar
|
zituen
une hartan: Adaren heriotzazko denbora, harresi bat bezala altxa zitekeena, beraien eta beste soldadu guztien artean; baliteke, beraz, Domingok eta Chaplinek tiro hotsik ez aditzea –are gutxiago haien gorputzak besarkada ezin estuago batean urtu zirenean–, ongi baino hobeto entzun arren; baliteke, halaber, Domingo eta Chaplin behar bezala ez ohartzea sator gela berean sartu zutèn beste zauritu baten etorreraz –konorterik gabe zegoen eta astunki hartzen zuen arnasa–, eta baliteke, azkenik, Domingori eta Chaplini zirkunstantzia ezohiko batek bakarrik itzularaztea kanpoarekiko pertzepzioa eta lotura, nola gertatu baitzen handik segundo batzuetara, Domingok ezohiko hotsak eta burrunbak entzun zituenean:
|
|
|
kasualitatea? Istripua gertatu zèn mementoan Ernestina ez zegoen gelan, baina Ernestinak ere bere beharrak
|
zituen
une hartan, guztiz bete beharrekoak: kasualitatea?
|
|
|
Ursulak, babes bila edo, Nazariori zuzendu zion begirada, begiz esan zezakeelakoan esateko zuèn guztia; Nazario, baina –gogoan
|
zituen
une hartan, ausaz, bai bezperako gaua, emazteak auskalo zer zerutara eraman zuenekoa, eta bai egun hartakoa ere, funtzioaren errepika espero zuenekoa–, halaxe mintzatu zen:
|
|
2013
|
|
|
Gero, militarrek bi mutilak ibilgailuetako batean kolpeka eta bultzaka sartu? eta Paulak ukabila zerurantz altxatu, martiritzaren koroa bilatzen ote zuen Paulak, Oscar Romerok lez, edo munduko miseria guztiak ahaztu nahi ote
|
zituen
une hartan betiko, gehiago ez sufritzeko??, eta ostera ekin zion txilioka:
|
|
|
Gero, militarrek bi mutilak ibilgailuetako batean kolpeka eta bultzaka sartu... eta Paulak ukabila zerurantz altxatu –martiritzaren koroa bilatzen ote zuen Paulak, Oscar Romerok lez, edo munduko miseria guztiak ahaztu nahi ote
|
zituen
une hartan betiko, gehiago ez sufritzeko...? – eta ostera ekin zion txilioka:
|
|
2015
|
|
|
Ramsay jauna salburik zegoen, pribatutasuna berreskuraturik. Pipa pizteko gelditu, leihoko emazte semeei begiratu, eta hala nola trenean doanak begiak orritik altxatu eta ilustrazio edo baieztapen gisa ikusten dituen baserria, zuhaitza, etxalde multzoa, lehengo orrira indarturik eta aserik itzuliz, hala, semea eta emaztea bereizi gabe, haiek ikusita indartu, ase, eta bere ahalegin guztiak zuzendu
|
zituen
une hartan bere adimen bikainak zerabilen arazoa ongi ulertzera.
|
|
2016
|
|
|
Gauza bat zen ahanztea eta bestea barkatzea. Nola barkatu uholde sarraskitzaile haren antolatzailearen ardura, Edenetik bota
|
zituen
une hura. Jasangaitza zeukan ikustea Jainkoak bere idurira gizakiak sortzeagatik, gizakiek hitza hitz hartu zutela esan dibinoa eta gizadia eta bere lurrama suntsitzera eraman zituztela, gaiztakeriaz, bortxakeriaz eta mendeku gosez.
|
|
2017
|
|
|
Ihesi atera zenean, bizikleta bat eman zion opari Heinrich-i. Hamasei urte
|
zituen
une hartan.
|
|
2019
|
|
|
32 urte zituen Begoñak26 Critica del pensamiento amoroso (2011) libururako elkarrizketatu nuenean.27 Formakuntzaz kazetari, aldizkako lanak konbinatzen
|
zituen
une hartan. Txikitan, aitak amari egiten zizkion erasoen lekuko izan zen eta bere lehen harremanetan ere tratu txar psikologikoak jasan zituen.
|
|
2020
|
|
|
Gonzalok, ordea, potea eskura eman aurretik, gerritik heldu eta musu eman omen zion, poliki poliki gerturatuta. Rosariok guztiak ahaztu omen
|
zituen
une hartan, Primi, etxekoak, Potrosa... Gonzalok trasteleku hartan musu eman zionean, beste ezer ez omen zuen izan buruan.
|
|
|
Hori eta gehiago zor diot gure Sebastian esnez eta maitasunez elikatu zuen emakume haren memoriari". Jagobek mundua eta munduko biztanleak irudikatu
|
zituen
une hartan. Mundua mundu denetik biraka dabil, batzuk jaio eta besteak hiltzen diren bitartean.
|
|
2021
|
|
|
Borroka batean etsaiari neurria hartu behar zaio. Mingarria izan zen gertatutakoa [ETAk kanporatu egin
|
zituen
une hartan]. Historikoki honelako hausnarketak gertatzen zirenean beti ulertzen zen horrek bide erreformistara eta damutzailera zeramala.
|
|
2022
|
|
|
Zango bana lurrean. Eta bizkor igaro zen guztia orduan, eta elkar jo zuten guztien begiradek eta keinuek; traktoreko gizonak bizi bizi mugiarazi
|
zituen
une hartan atzeko gurpilak. Erotu egin zen landa aldeko gurpila, biribil bezain zoro.
|
|
|
Handik zortzi urtera, 2009ko iraileko gau batean, Nelly Arcanek bere buruaz eta munduaz beste egin zuen Montrealgo Plateau Mont Royaleko eraikin bateko adreiluzko hormen atzean, non bakarrik bizi baitzen bi katu siamdarrekin batera. Eta, bide batez, zenbat urte
|
zituen
une hartan? 36 edo 38?
|
|
2023
|
|
|
Zeren jakin behar duzue begiak betirako itxi
|
zituen
une hartan, garai hartako gizonezkoen batez besteko bizitza doi doi bete zuela Tomasek: hirurogeita hamabi urte, lau hilabe te, hamaika egun, hiru ordu, hogeita bost minutu, berrogeita zazpi segundo eta hogeita hemeretzi ehunen.
|