|
2008
|
|
|
Ez naiz konparaketa klasikoaren barruan egin diren lanen berri ematen hasiko. Duela guti Trask ek (1995) kritikatu egin
|
zituen
lan guzti horien metodozko puntu ahulak, hala nola, zatiketa morfologiko arbitrarioak egitea, erkatzen diren hitzen esa nahia zuzena ez izatea, askotan sekula ere esan ez diren hitzak erabiltzea, hitz berriak, maileguak edo oso hedapen gutikoak zahar eta jatortzat hartzea, hitz batean esanda, erkatzen diren hizkuntzen eta haien historien ezaguera eza.
|
|
|
Ohitura poemak, izadiari buruzkoak, mitologiazkoak, amodiozkoak idatzi zituen besteak beste, gaiotan kutsu erromantikoa ageriz. Halaber herri kulturara hurbiltzeko gurarian bertso tankeran ondu
|
zituen
lan gehienak241.
|
|
|
Azkuek bada, hurrengo urte guztietan garatuko
|
zituen
lan ildoak adieraziak zituen 1890eko hamarkadan. 1890 batez ere hiztegian zentratu zen, baina bide batez ez zion uko egin herri ipuin batzuk biltzeari.
|
|
|
Urte batzuk geroago, 1909an Zurtzaingo egitasmoarekin zebilelarik, iritzi berbera errepikatzen zion adiskide bati: «creo que sabes mi parecer de que es necesario elegir un solo dialecto para dar vida á la lengua y este por sus condiciones de central, geográfica y linguísticamente, debe ser el guipuzkoano»416 Eta ideia hauekin koherentzian, hurrengo urteetan euskaraz idatzi
|
zituen
lan jasoetan, adibidez Urlo eta Ortzuri operetan gipuzkera erabili zuen (nahiz obra biak Bilbon estreinatu eta beraz publiko euskalduna nagusiki bizkaieraduna izango zen). Zelangura delarik, bere gipuzkera proiektuaren inguruko azalpen sistematikoak ez zituen agertu 1917raino, bere Prontuario de la lengua vasca idatzi zuenean:
|
|
|
5 Amorrortu (2003); Ikastoletako proba idatziak ebaluatu
|
zituen
lan taldea (2002).
|
|
2009
|
|
|
Euskaltzaindiak berak burutu
|
zituen
lanen zerrenda luzea da. Hona batzuk:
|
|
|
Euskara baturako aditz formak erabakitzeko batzordea izan zen. Koldo Mitxelena buru zela, 1972an lanean hasi eta 1979an bukatu
|
zituen
lanak. Euskal aditz batua (1979) liburuan jaso zituzten erabaki guztiak.
|
|
2012
|
|
|
Orixek euskaratu
|
zituen
lanen errepaso orokor hau egin ondoren, agerian geratu da Orexako idazleak? [i] tzulitako idazlanak oro klasikoak, direla,, eta horien artean, bereziki, erlijiosoak?
|
|
|
Argi ikusi dugu, beraz, Mirandek gustuko
|
zituen
lanak itzultzen zituela. Ez zituen, bere aurreko euskal itzultzaile gehienek egin bezala, iragan mendeetako autore, prestigiotsuen?
|
|
2014
|
|
|
Jakina bazeudela etxeko apa lategietan bestelako euskarazko autoreen liburuak, hantxe zeu den besteak beste Agirre, Lizardi eta Lauaxetarenak; ikastolan ere eman ziguten beste egile batzuen berri, hala eta guztiz ere, Gabrielen itzala zuen euskal idazlerik ez zen. Bere ezkertiartasu na eta laizismoa, euskararen inguruan egin
|
zituen
lan guztiak, euskara gure tradiziotik at ezagutarazteko ahalegin gehienetan alferrak, hori dena ere bazen guretzat Aresti, bere lan idatziez haraindi. zer esan ugari ematen zuen gizona zen, aldekoak eta kontrakoak nonahi zituena. niri hura maitatzen irakatsi zidaten etxean. Konpromisoaz mintzo gara sarri Aresti gizontzat hartzen dugunean, dena den, beste engaiamendu mota bat ekarri nahiko nuke hona, gure hizkuntza komunitatearekiko konpromisoa, hain zuzen ere.
|
|
|
Arestik herri moldean eginikoen artetik, bertso printza hauek es timatzen ditut bereziki: . Melitxu Basurtuko/ Piko meladua/ Mes peru ustel gozoa/ sagar eztitsua/ Laster izango zaraz/ neugaz ezkondua/ neure bizi lekua/ Ezta komentua?. dakigunez, Meli eta Gabriel Basurtun bizi izan ziren ezkonberritan, eta poetak Jon Basurtu ezizenarekin sinatu
|
zituen
lan batzuk.
|
|
|
Hortaz, etorkizuneko euskaldunei herri jarioko iturri fidagarria eskaintzeko, Mokoroa belarriz jendeagandik eta begiz era askotako idazle jatorren obretatik fraseologia mate rialak biltzen aritua zen bakarka. Urteak eta urteak eman
|
zituen
lan horretan, baina gure gizona zahartuz zihoan eta eskolapioen ikastetxean esku artean zerabiltzan irakasle zereginek (frantsesa irakasten zuen berak) kasik ez zioten astirik uzten bere lexikogra fia lana amaitzeko.
|
|
2016
|
|
|
Sortu, idatzi, oholtza gainera ekarri, hori dena egiten du Antton Lukuk, baina Letek hogeita hamar urte lehenago aipatzen zuen kanpoko lanen ezagutzeko behar hori konkretura eraman du eta Maiatz aldizkarian argitaratu zuen artikuluan, kanpoan ikusi
|
zituen
lanak aztertzen ditu, euskal antzerkiarekin parekatuz.
|
|
|
Gazteek eramandako ekintza babestu zuen, baina berak ondoko urteetan garatu
|
zituen
lanetan asto lasterrik ez da agertzen, ez zuen antzerki forma horretan idatzirik egin. Ez zukeen gustukoa eta gizartearen kritika beste era batean eramateko ahaleginak egin zituen.
|
|
|
Nagusiki, Piarres Larzabal, literaturari doakionez, antzerki idazle dugu, antzerki kopuruarengatik eta antzerki horietan ikusten dizkiogun helburu eta proiektuak. Ezin da erran lan guziak sakondutako sorkuntzak direnik, baina antzerki generoaren barnean, orduko euskal antzerkigintzan egiten
|
zituen
lanak, ekarpen ukaezina ditugu, defenditzen zituen sinesmen horien defentsan eta ideia horien hedatzeko zegoen behar gorriaren segurtamenarekin. Beraz, antzerki maila desberdina erakusten digula erran daiteke, eskaera ere araberakoa baitzen.
|
|
|
Kritika asko jasan behar izan zituen, baina eramaten zuen lanak oihartzuna bazuen. Horregatik, mintzaldiak ematen zituen, eta karia horietara garaiko lanari buruzko gogoetak, eramaten
|
zituen
lanei lotuak izaten ziren, eta bere lanaren ikusteko manerari buruz informazio asko eskaintzen dizkigu.
|
|
|
Bilduma horretan, Euskaltzaindian zegoelarik eraman
|
zituen
lanak agertu zituenak dira, eta ohartzen gara eremu oso zabalak ikertu zituela. Ikerketa xumeak dira, baina beti oinarrituak.
|
|
2019
|
|
|
Edozeinek buru zurituko luke musika, folklore edo hizkuntzalaritza arloetan honek egindako lan bakar batekin. Gure kulturaren alde, eta bereziki euskararen alde egin
|
zituen
lanak erakusten digutenez, oso zaila izango da beste halako pertsona bat bersortzea. Neurri handi baten Humboldten profezia eta Unamuno eta beste batzuen erasoak ezabatuak gelditu ziren:
|
|
|
»Ipar Euskal Herrian, aldiz, neurri askoz ere apalagoan bada ere, x letraren erabilerak sortzen zituen arazoak, Janbattit Dirassarrek oroitzen duenez: . Hegoaldean liskarra h ak sortu bazuen, Iparraldean x k eman
|
zituen
lanak. Gero eta gehiago aipatzen genuen euskara batuaren beharra geure artean, baina denak ez ziren X ren aldekoak.
|
|
2021
|
|
|
Antzera gertatzen da aditzarekin lotura txikiagoa duten hauetan ere: Hitz horiek esanik/ esanda/ esanez, bileratik irten zen; Esku artean
|
zituen
lanak alde batera utzirik/ utzita/ utziz, anaiari laguntzera joan zen; adibide hauetan kanpoko moduzkoak ditugu.
|
|
2023
|
|
|
Haatik, mundu espiritual berean zeuden beste kide batzuk ekarri zituen bere ondora. Cénacle de Meaux18 en egin
|
zituen
lanak eta humanistekin elkar tzeak bazterketara eta epaitegietara eraman zuten. Humanistek Elizari egiten zizkioten kritikak partekatzen zituen, baina Rousselekin, bere ondora ekarri zuena, kalapitak sortu ziren.
|
|
|
Hemen, bi emakume esanguratsuren figura landuko dugu. Alde batetik, Margarita Angulemakoaren lanak ikusiko ditugu, bereziki sortu
|
zituen
lanen ar tean antzerkiak aztertuko ditugu, garai hartako antzerkia nola sortzen zen, an tzerkiek zer zioten, zein ziren garatzen zituzten gaiak, eta haien erretorika zein zen. Nafarroako erreginaren obran antzerkiaren eremua argitzen saiatuko gara, bere obraren zati bat baizik ez baitzen, baina garai horretan berrikuntza handia izan zuena.
|