|
2000
|
|
|
Eta, nola osaba Joanikotek ohitura hura baitzuen, etxeko orkumeei —ehizakoei zein bertzelakoei— izen xelebreak ipintzekoa, Greziako edo Erromako historiarekin lotuak —Platon, Akiles, Demostenes... Plauto, Karakala, Seneka eta bertze hainbertze—, hala, bertze izen haiek aditu orduko, ezin egokiagoak iduritu zitzaizkidan osaba Joanikoten listari eratxikitzeko, zeren antz antzekoak baitziren; eta bururatu zitzaidan, halaber, edo imajinatu nuen, hobeki, Felisa ene inudea izan zenak jar zezakeen aurpegia, izen arraro haietarik bat entzutean... zeren, ai zer aurpegi jartzen
|
zituen
hark, eta ai zer irri algarak egiten nituen nik, izen haiekin asmatzen ez zuenean! Halako suertez, non batzuetan neure borondatez joaiten bainintzen sukalderat, haren zirikatzerat.
|
|
|
—Soriak atsoa gonbentzitu, lurpeko aparkalekutik atera, etxera ekarri eta han mastodonte bat akatzeko adina pilula lo eragile emanda egin
|
zituen
harekikoak. Gorpuari azterketa egin zion sendagileak ez zian atsoa ezagutzen, oporretako ordezkapenak egiten ari eta.
|
|
|
Dena, nerabe moko guri batzuk ginen garaietatik. Gerorrek baino hobeki ezagutzen
|
zituen
hark gure jokamoldeak, gure frustrazioak eta gure nahi ezkutuak. Ximurraren autoan laurak bildu ginen goizalde horretan berean asmatuko zian zer estaltzen zuen bestaz mozorroturiko ibilaldi zentzugabe horrek.
|
|
2001
|
|
|
Eta eskua hartu zion, eta bere esku suabearekin Goio ateraino eraman zuen. Eta atea zabaltzean Arianek musu bat eman zion ezpainetan, Goioren eskua bere eskuan estutuz, eta Goiok haren izter beteen kontra sakatu zituen zangoak, Goiok haren ezpain samurrak sentitu zituen ezpainetan eta, begiak zarraturik, ezpainak zabaldu
|
zituen
haren mihi busti eta epela topatzeko. Eta itsuak ezagutzen ez duen horma haztatzen duen bezala bilatzen zuen Goiok, ez zekien ze gauza heze, epel, trabarik gabea.
|
|
|
Eta han nengoen leihoan, Zientzia Naturalak erakusten
|
zituen
haren logika bitxiari buruz hausnarrean, eta klasean erre gabe uzten zituen zigarroak gogoratu nituen, han inguruko tximiniei zerien kea antzemanda. Keak igotzeko bere manera baitzuen, teilatuan etzaten zen lehendabizi, gero aireratu baina arbola gainak eta mendi magalak bilatuz zihoan desegiten.
|
|
|
‘Ez ba! Lapurreta baino bekatu larriagoak egingo
|
zituen
hark aldizkari honekin goizaldean.’
|
|
2002
|
|
|
Zilarbizik esandako kontu haiek ez ziruditen oso zentzuzkoak, baina Pertseok, ordurako, konfiantza osoa zuen bere adiskidearengan, eta ziurtzat jo
|
zituen
hark esanak.
|
|
|
–Gabon, jaun andreok –bota zuen Alexek, sartzean. Ironiak tindatzen
|
zituen
haren hitzak– Sentitzen diat pixka bat atzeratu izana, baina uste baino lan handiagoa eman dit R!
|
|
|
Imanol porroari begira gelditu zen. Lainoak eratzen
|
zituen
haren keak ere. Esku astinaldi batez desegin zituen.
|
|
|
Zorionekoa nintzen, beraz, neure zoritxarrean. Gogoeta garraztuen bele beltzari aurka eginez, Leireri ipuin bat kontatzen nion bakoitzean, ikustekoa zen nola zabaltzen
|
zituen
hark haur haurretatik –bi urte doi bete zituenetik– begiak, Sararenak hainbeste oroitarazten zizkidatenak. Eta nola egiten nuen nik leihotxo haietan barna, beste ipuin batean sartzeko, non Sara bera irudika bainezakeen –ipuineko protagonista– maitagarri bihurturik!
|
|
2003
|
|
|
Matiasek bi minutu eta hamaika segundo eman
|
zituen
hari begira; eta bi minutu eta hamaika segundo gutxi dira, esaterako, liburu bat irakurtzen ari garenean, baina kopuru aipagarria da erle fosilizatu bati begira egoteko.
|
|
|
Aurkezpen egunean itsasoari begira Monikak kontatu zidanez, ordea, Kundera aspaldi samar ahaztua zuen eta Max Frischekin maitemindurik zebilen azken aldian. Egunean hiruzpalau ordu ematen omen
|
zituen
haren idazlanak aztertzen eta interneten aurkitutako hari buruzko aipamen eta entseguak pilaturik omen zituen etxean. Idazle suitzarrarekin lortu zuen identifikazioari esker, hark bezala idatzi omen zezakeen honetaz edo hartaz.
|
|
2004
|
|
|
Neskak pistola atera orduko Ramírezek aztertuak
|
zituen
haren begiak. Tiro egiteko gauza izango al zen jakin behar zuen ezer egin aurretik.
|
|
2005
|
|
|
Bost urte zituela, bizilagun berri baten urtebetetzean haren etxean ezkutaketan jolasten, armairu batean itxita geratu zen, eternitatea iruditu zitzaizkion hiru orduz, mundu guztia berarekin ahaztuta. Negarrez hasi arren, jaiaren zalapartarekin inork ez
|
zituen
haren oihuak entzun, eta ez zuten atera harik eta etxekoandrea, jaia amaituta, gonbidatuen berokien bila joan zen arte. Ordutik beldurra dio toki ezezagun eta ilunetan bakarrik geratzeari.
|
|
|
Tasio bat. Portuko eskaileretan utzi
|
zituen
harek galtzontziloak sikatzen. Neu joan nintzen gero bila, meza ostean.
|
|
|
Eta makinekin ere bai. Makinak egiten
|
zituen
harek, erlojuekin eta bateriekin eta... Makina kuriosoak egiten zituen harek.
|
|
|
Makinak egiten zituen harek, erlojuekin eta bateriekin eta... Makina kuriosoak egiten
|
zituen
harek. Baina egurrarekin zen hura ona.
|
|
|
Egurrarekin. Baina gero gauza kuriosoak ere egiten
|
zituen
harek. Beatriz andreari egin ziona bezala.
|
|
|
Eta aita kondeak jarri zuen alkate Jose Antonio Sanda. Ez dakit zenbat urte egin
|
zituen
harek alkate. Hogei bai.
|
|
|
Hiru erlijio diferente, Sorin: berea eta gu bionak praktikatzen
|
zituen
harek. Guk praktikatzen ez ditugunak praktikatzen zituen harek gure partez.
|
|
|
berea eta gu bionak praktikatzen zituen harek. Guk praktikatzen ez ditugunak praktikatzen
|
zituen
harek gure partez. Baina hiru erlijio gutxiegi iruditu, antza, eta beste bat fundatu zuen berak; erlijio berri bat asmatu zuen Satiek.
|
|
2006
|
|
|
Mugimendu horrek zabaldu egin
|
zituen
haren oheko tapakiak, hotel bateko logelara sartzean zerbitzariek batzuetan ohearen mutur bat zabaltzen duten antzera, bertara sartzeko gonbidapen gisa.
|
|
|
Dena dela, aurrera baino lehen aurkeztu egin dut Hankapalo, historia honetako protagonista. Izena ez zuen Hankapalo, noski, baina herrian gutxik jakingo
|
zituen
haren benetako izen abizenak. Nik bai, gutunontzian ezer jartzen ez bazuen ere, notarioarenean eskriturak eta gainerako patrifilioak egiten ibili ginen garaian esku artean izan bainituen haren agiriak.
|
|
|
Erlijio aferak ere bere kezketatik urrun izan zituen beti. Erromako apezpiku espainolzalearendako herrak erro barrenak eginik
|
zituen
haren baitan, gazte gazterik Albreten alde egitera deliberatu zenetik. Gainerakoan, ilunpe erromatarrean bizi zen haren espiritua, nafar gehien gehienena bezala.
|
|
|
Aitatxik ez zuen gizon hura ahantzia. Bortz urte lehenago egin
|
zituen
haren ezagutzak, Garaziko hiriburuan ez harat ez honat frantsesen esperoan alferrik egin zituzten hilabeteetan. Eiheralarreko erretore zaharra zen, beaumondar errabiatua.
|
|
|
Zeruak eta lurrak astindu
|
zituen
haren mihiak. Bere onera etorri zenean, guregana egin zuen, hartan parte hartu genuela susmatuta.
|
|
2007
|
|
|
Hortaz, Elvis hil zen urteko udan, Eduren etxean bildu ginen gehiena. Besteon eragozpen guztiak
|
zituen
haren etxeak urtean zehar: ama babesle horietakoa, eta arreba txiki muturluze bat, Mari Carmen.
|
|
|
Eta helburu horretan hautatu zuen buruzagi Fernando Alvarez de Toledo militarra, Albako Duke izenaz ezagunago. Eta kanpaina burutzeko 10.000 soldadu jarri
|
zituen
haren manupean.
|
|
2008
|
|
|
Ama nagusiak, aurrez aurre zuen aita domingotarra? atseginez entzuten
|
zituen
haren arrazoiak, frai Millanekiko errudun uste hipotetikoen estalgarri gerta zekizkiokeenak; aita domingotarrak bere arrazoiak bukatu zituenean, ordea, nora ezean bezala gelditu zen ama nagusia, harik eta bospasei segundoren buruan esan zuen arte:
|
|
|
Xabier Alberdik gaiari buruz egin zuen ikerketaz gogoratu nintzen. Kidetasuna, ezagutza eta etxekotasuna jotzen
|
zituen
hark hitanoaren aukera egiteko baldintza ezinbestekotzat. Neska edo emakume hura ez zen ez ezaguna eta ez etxekoa.
|
|
|
Sermoia esateko bakoitzak bazuen manera jakin bat. Bata hurbila zen, jendeak xamur jasotzen
|
zituen
hark esan nahi zituen guztiak, Don Manuel. Bigarren apaizaren estiloa, ostera, makurra zen.
|
|
|
Eta, baldin eta Kristoren pasioa hain jarrera intentsuarekin bizi bazuen, nor zen frai Millan, meritu haiek guztiak gutxiesteko teoriekin zetorkiona, bere mundua –aita domingotarrarena–, baita bere salbazioa ere, kolokan jarriz, hankaz gora ez bazen...? Ama nagusiak –aurrez aurre zuen aita domingotarra– atseginez entzuten
|
zituen
haren arrazoiak, frai Millanekiko errudun uste hipotetikoen estalgarri gerta zekizkiokeenak; aita domingotarrak bere arrazoiak bukatu zituenean, ordea, nora ezean bezala gelditu zen ama nagusia, harik eta bospasei segundoren buruan esan zuen arte:
|
|
2009
|
|
|
Edozein leku aukera zezaketen bizitzeko baina Nebraska aukeratu zuen Rosak, leku zabala, mundu ia basatia, hiritik urrun. Etxea atontzeko lanak bukatu zituenean ilargi betea zetorren eta otso gizonari ibili libre esan zion, nik ez zaitut gehiago lotuko. Luzaroan entzun
|
zituen
haren erreguak, Mesedez, Rosa esaten zion, bere ilobak irratirako heredaturiko ahots dardara ia magikoarekin, mesedez, lotu. Baina Rosak kateak bota zituen.
|
|
|
Zer zurrunbilo zen emakume hura, Adaren arima bere arimaren inguruan dantzan jartzen zuena! Adak atsegin zuen haren ausardia, atsegin zuen haren hitz jario fundamentuzkoa, eta atsegin
|
zituen
haren loreak, Greta Garborekin konparatu ez zuen, bada! Baina hutsune bat ere geratu zitzaion Adari egun hartako elkarrizketan, bakarrizketaren antz handiagoa izan zuen, egia esan, elkarrizketa hark?, Adak noizbait jakinarazi baitzion Txarori berak ere bere historia zuela, hamaika mugak zeharkatua eta beste hainbatek inguratua, Regina eneko zoologikoan.
|
|
|
Ikusle batzuek, askok?? nekez ezagutuko zuten Amelita Galli Curci sopranoa, bost sei bat urte lehenago kantatzeari utzi ziòn emakumea, nahiz eta, artean ere, munduan oso ezaguna zen, hainbeste eta hainbeste disko saldu eta saltzen
|
zituen
haren ahots jainkozkoak, ia Enrico Carusorenak adina. Chaplin, beraz, Ada txurikatu nahian zebilen, itxura guztien arabera; Adak, haatik, eskua askatu eta burua ezker eskuin mugitu zuen pare bat aldiz, irri herabe bat ezpainetan, lotsazko sentimendua ohorezkoari nagusitu balitzaio bezala; orduan, baina, Domingo tartean sartu. Rebecarekin zegoen, Chaplin eta Adarengandik bizpahiru urratsera?
|
|
|
Gaztelako mintzairaren sekretuak argitu beharrez gelditu zen haren ondoan, baina horretan jadanik Margaritak apeta zuelarik baizik ez zen aritzen, eta hori gutitan gertatzen zen. Gainerakoetan, damaño bati dagozkion egitekoak betetzen
|
zituen
harekin. Margaritaren ondoan egoten zen kasik gau eta egun. Hura aspertua zenean, bere solasarekin libertitu behar zuen.
|
|
|
Hiru urte baino gehiagoko tartea zegoen Henrike eta bien artean. Donibane Garaziko plazan bekoz beko egin genuen egunean, 18 urte
|
zituen
hark eta 15 egin gabe nengoen ni. Izan zuen inguruan nork azaldua gure elkarren eite alimalekoaren etorkia.
|
|
|
Amak ez zuen jakinduria edo axola handirik adierazten gerlak gure aldean utzitako arrasto hitsaz. Leiho beretik Donapaleuko karriketan ikusten zen mugimenduak ezeztatzen
|
zituen
haren hitzak.
|
|
|
–Utz nazazue hemen, ezin dut gehiago?. Baina SS batek behartu egin
|
zituen
haren kideak zelaira ateratzera, deirako, eta ia berehala hil zen. 1943ko otsailaren hasieran.
|
|
|
Sendian eta auzoan gizon atsegina omen zen, Hitler bezala. Ordea, ETAk, Manzanas hiltzea erabaki zuelarik, ez
|
zituen
haren ezaugarri pertsonal psikologikoak kontuan hartu, senideekin eta auzokideekin izan zitzakeen harreman goxoak adibidez, baizik haren jokabide publiko objektiboa. Besteak beste, euskaldunak zorrozkiago torturatzeko ideia berri zoragarriak praktikan jarri izana, hala nola txotxak azazkaletatik sartzea.
|
|
|
Zer zurrunbilo zen emakume hura, Adaren arima bere arimaren inguruan dantzan jartzen zuena! Adak atsegin zuen haren ausardia, atsegin zuen haren hitz jario fundamentuzkoa, eta atsegin
|
zituen
haren loreak, Greta Garborekin konparatu ez zuen, bada! Baina hutsune bat ere geratu zitzaion Adari egun hartako elkarrizketan –bakarrizketaren antz handiagoa izan zuen, egia esan, elkarrizketa hark–, Adak noizbait jakinarazi baitzion Txarori berak ere bere historia zuela, hamaika mugak zeharkatua eta beste hainbatek inguratua, Regina eneko zoologikoan.
|
|
|
Ikusle batzuek –askok? – nekez ezagutuko zuten Amelita Galli Curci sopranoa, bost sei bat urte lehenago kantatzeari utzi ziòn emakumea, nahiz eta, artean ere, munduan oso ezaguna zen, hainbeste eta hainbeste disko saldu eta saltzen
|
zituen
haren ahots jainkozkoak, ia Enrico Carusorenak adina. Chaplin, beraz, Ada txurikatu nahian zebilen, itxura guztien arabera; Adak, haatik, eskua askatu eta burua ezker eskuin mugitu zuen pare bat aldiz, irri herabe bat ezpainetan, lotsazko sentimendua ohorezkoari nagusitu balitzaio bezala; orduan, baina, Domingo tartean sartu –Rebecarekin zegoen, Chaplin eta Adarengandik bizpahiru urratsera– eta honela mintzatu zitzaion:
|
|
2010
|
|
|
gogoak halaxe agintzen zidan arren, ez nien gurasoei Heinrichek egindako ausarkeriaren berri eman. Biharamunean, hori bai, lau puntako hiru izar erakusten
|
zituen
haren kapelak berriro. Eta, hatza kapelara zeramala, esan zidan:
|
|
|
Penagarria zen baina gizon hark sinetsi egiten zuen bien arteko maitasunean. Hainbesteren ohitura bera gordetzen zuen, zenbait pentsamenduri maitasuna deitzen ibiltzekoa, eta ondorioz, iskanbilak antolatzen
|
zituen
hura demostratzeko. Norak eszenari begiratu zion.
|
|
|
–Aitaren maitale izandako baten antza duzu, Nora. Bizkarra agerian uzten zioten soinekoak
|
zituen
hark beti, zuk bezala. Aita ez zitzaion hurbildu uda batean.
|
|
|
Ez zion utzi eskuaz nerabearen ileak laztantzeari senarra apartamentura sartu zenean ere. Ikusi
|
zituen
hark bata belauniko eta bestea maletari helduta elkarrengandik hain gertu. Bederatziak iristear ziren eta ilunabarra horizontean zabalduko zen laster.
|
|
|
gogoak halaxe agintzen zidan arren, ez nien gurasoei Heinrichek egindako ausarkeriaren berri eman. Biharamunean, hori bai, lau puntako hiru izar erakusten
|
zituen
haren kapelak berriro. Eta, hatza kapelara zeramala, esan zidan:
|
|
2011
|
|
|
–Guztiok mozkortzen gara noizbait lehen aldiz, etxekoandre, eta ohartu zenean ez zuela zure ama guztiz konbentzitu, bertze argudio bat asmatu behar izan zuen?: Noe ere mozkortu zen behin batean, baina Jainkoak salbatu
|
zituen
hura eta haren familia uholdetik, saindu handia den seinale?
|
|
|
–jaurti zuen zerbitzari zakar batek, labana eta sardea zartako batekin utziaz. Amamak lanak
|
zituen
hura sinesten.
|
|
|
Josephinek lanak
|
zituen
hura jasaten.
|
|
|
Bat, altxamenduaren lehen egunetan gertatua, gorriek harrapatu zutenean armadorea, portura zihoala, bere eskifaiarekin hitz egitera. Merkatu beltzera abiatu gura
|
zituen
hark barkuak.
|
|
|
–Ez al zen Sasiondokoa Jon Arantzegi ere, bi ertzain hil
|
zituen
hura?
|
|
|
Mamitteren anaia Ignazio Garmendia zen Sakonetaren jabea, EAJtik hurbil dabilen eraikuntzako enpresaria, eta arazorik gabe sinatu
|
zituen
hark baserriaren desjabetze agiriak. Anaia anakoreta eta terrorista ohiak alde egin nahi ez, ordea.
|
|
|
Ezagutzen huen unibertsitatean historia irakasten zuen morroi bat, ezta? Gerra Zibilari buruzko txaplata haiek botatzen
|
zituen
hura.
|
|
|
Eta barkatu egiten zuen. Orduak ematen
|
zituen
haren oharra behin eta berriz irakurtzen. Garbi zegoen neskak ere zerbait sentitzen zuela.
|
|
2012
|
|
|
Burua jiratu nuen. Soineko gorri bizia eta kolore bereko txaketa toreroa zeramatzan neska irribarretsu bat zen, nire adin inguruko emakumeei, hogeita hamabost, hogeita hamasei izango
|
zituen
hark gehien jota, oraindik neska deitzerik baldin badago.
|
|
|
Mesanotxe gainean zegoen mugikorrari begiratu zion, animalia pozoitsu bati bezala. Xantaiagilearen ahots desitxuratua gogoratu zuen, eta lanak izan
|
zituen
hura benetan gertatu zela sinesteko. Baina gertatua zen.
|
|
|
Londresko merkatariak ehun librekin ondasun ingelesak erosi ondoren, kapitainak idatziz esan zion bezala, Lisboara bidali
|
zituen
harentzat, eta hark Brasilera ekarri zizkidan, osorik eta onik. Ondasun horien artean, nik ezer esan gabe, gazteegia bainintzen neure lanbidean gauza horietan pentsatzeko?, era guztietako tresnak aurkitu nituen, burdinkiak eta lurra lantzeko lanabesak, denak oso erabilgarriak.
|
|
|
Rodolphek bere belaunen gainera erakarri zuen, eta eskugainaz ferekatzen
|
zituen
haren adats leunak non, arrastiriko argitan, eguzkiaren azken leinuru bat islatzen baitzen urrezko gezi baten gisa. Emmak bekokia makurtzen zuen; azkenik Rodolphek musu eman zion betazaletan, eztiki, bere ezpainen puntaz.
|
|
|
Hari atsegin izateko, artean bizi izan balitz bezala, haren gurakoak, haren ideiak, bere egin zituen; txarolezko botak erosi zituen, gorbata zurien usadioa hartu zuen. Kosmetikoa ipintzen zuen bibotean, ordaindukoak izenpetu
|
zituen
hark bezala. Hilobiaz haraindik ere ustelarazi egiten zuen.
|
|
|
Arratsean, handik itzultzean, Charlesek banaka banaka errepikatu
|
zituen
hark ahoskatu zituen esaldiak, haiek gogoratzen, haien zentzua osatzen saiatuz, berak ezagutzen ez zuen garaian hark bizi izana zuen bizialdiaren zatiaz jabetzearren. Baina inoiz ezin izan zuen ikusi bere pentsamenduan, lehen aldiz ikusi zuenaz edo arestian utzi berria zuenaz beste era batean.
|
|
|
Emmak, batzuetan, sartzen zion gerruntzean jertsearen ertz goma, bere gorbata txukuntzen zion, edo bazterrera botatzen
|
zituen
hura janztera zihoan eskularru histuak; eta hori ez zen, senarrak uste bezala, berarengatik; emazteak bere buruaren alde egiten zuen hori, berekoikeriaren lasaipenez, urduritasun erreaz. Batzuetan halaber, irakurri zituen gauzez hitz egiten zion, nobela bateko pasarte batez, antzerki obra berri batez edo foiletinean kontatzen zen handiki munduko pasadizo batez; zeren, azken finean, Charles norbait zen, belarri bat beti irekia, onespen bat beti prest.
|
|
|
Ehun pauso inguru eman ondoren, gelditu egin zen, eta, landoan urrutiratzen ikusirik, haren gurpilak hautsetan jiratzen zirela, hasperen handi bat bota zuen. Gero bere ezteiez oroitu zen, bere antzinako garaiaz, bere emaztearen lehen sabelaldiaz; oso pozik zegoen, bera ere, haren aitaren etxetik bere etxera eraman zuen egunean, zaldiz elur gainean trostan; Eguberriak aldera baitzen eta landak zuri zuri; hark beso batetik heltzen zion, bestea otarreari atxikirik zeraman; haizeak astintzen
|
zituen
haren Cauxko usadiozko jantziaren parpaila luzeak, batzuetan aho gainetik pasatzen zizkion, eta, burua itzultzen zuenean, bere ondoan ikusten zuen, sorbalda gainean, haren aurpegi txiki gorrizta isilean irribarrez, ginbailaren urrezko xaflaren azpian. Behatzak berotzearren, bular gainera sartzen zizkion tarteka.
|
|
|
Halatan, marra zabaleko errezel hori parea erosi zuen bere gelarako, haien merke aukera aipatua baitzion monsieur Lheureuxek; tapiz batez amets egin zuen, eta Lheureux, «itsasoa bakean ekartzea ere ez zela» esanez, halako batez hornitzera konprometitu zen itxuroski. Jadanik ezin
|
zituen
haren zerbitzuak alde batera utzi. Egunean hogei aldiz bidaltzen zuen norbait haren bila, eta Lheureuxek berehala plantatzen zizkion bertan bere gauzak, bere buruari murmurio bat ere zilegitu gabe.
|
|
|
Serioski mintzo al zen horrela? Dudarik gabe Emmak ez zekien ezer bere buruaz, sedukzioaren xarmak eta hartatik bere burua defendatu beharrak zeharo arazoturik; eta, begirada samur batez gizon gaztea begietsiz, emekiro hastantzen
|
zituen
haren esku ikaratiek entseatzen zituzten fereka herabetiak.
|
|
|
Damak haren begietan urrezko izpi txikiak sumatzen zituen, bere betsein beltzen inguru guztira izarniatuz, eta haren adatsa ziratzen zuen ukenduaren lurrina ere nabaritzen zuen. Orduan ahuldura batek jo zuen, Vaubyessarden dantzara atera zuen bizkondeaz oroitu zen, zeinaren bizarrak, bertako ile haiek bezala, banilla eta limoi usaina baitzuen; eta, oharkabeki, betazalak erdizka itxi
|
zituen
hura hobeto arnasteko. Baina, aulkian sorbaldak atzeraka etzanez egin zuen higidura honetan, urrunean hauteman zuen, ostertzeko zokoan, L. Hirondelle diligentzia zaharra, Leuxko aldapa astiro jaisten, bere atzetik herrestan hauts lorratz luzea zuela.
|
|
2013
|
|
|
Pistako erregina izateko prest, eskolako guraso guztien parera atera zen. Ederki zekien dantza, kasik Olivia Newton Johnek berak bezain ongi, amona Evarekin entseatu
|
zituen
hark dantzan jartzen zituen aurpegiak, keinuak, dena, eskolatik aterata arratsaldero haren artile eta botoi dendaren atzealdean?
|
|
|
Urteak ziren gorrotorik sentitzen ez zuela bere alabaren amarengatik, are gutxiago alabarekin biltzen zenetik. Baina hari buruz pentsatzean mespretxuz egitera behartzen zuen zerbaitek; iraganarekin lotzen zituen gauza txar guztiak ordezkatzen
|
zituen
hark, bere begien aurrean. Hori aldatu egin zuela pentsatu zuen, arreta berriro ere piztuta zegoen telebistan jarri baino lehen.
|
|
|
Ibrahim Musallem, konparazio batera, bere aita bezala, Abdel Kader buruzagi aljeriarraren miresle sutsua zen, hogei bat liburu
|
zituen
hari buruzkoak, guztiak goitik beheiti irakurriak?, eta haren alde mintzatzen zen noiznahi: hura baino estratega hoberik, hura baino pertsona hoberik?!
|
|
|
Edo orduantxe hasi ote zen guztia ulertzen? Guztiahaldunak, izan ere, toki hobera eraman zuen ama, ados, baina, bertze alde batetik, amarekin batera eraman
|
zituen
haren amets guztiak, Hamzaren balizko ezkontza barne, horixe erraten ari baitzitzaion Allah ezin errukitsuagoa Hamzari, ausaz, seinale izugarri haren bidez:
|
|
|
Indizean ote ziren ere ez zuen begiratzen. Horrek guztiak erran merranak hedatu
|
zituen
haren inguruko ikasleen artean. Nonbait, parte txarrekoa izaki nafarraren jakin gosea.
|
|
|
Hiru gauetan irakurri zuen, bururen buru, asaldura batean. Bertze lau gehiago erabili
|
zituen
haren mamia hitzez hitz paperera ekartzen. Lorik batere gabeko egunak gertatu ziren; haietan, esku lanpetuaren oinazea pixka bat ematzeko baizik ez ziren izan pausaldi bakarrak.
|
|
|
Ertz ertzean gelditurik, parera etortzeko keinua egin nion gazteari. Ikara eta mira elkartu
|
zituen
haren keinuak.
|
|
|
Egia erdia baizik ez zen. Egia osoa balitz bezalako espantuekin hartu
|
zituen
hark nire hitzak.
|
|
|
Distira ahul batek argitu
|
zituen
haren begi hitsak.
|
|
|
Minutu batzuk solasean eman eta gero, Bennet anderearen gelara egin zuten denek, eta espero bezalaxe hartu
|
zituen
hark; doluzko negar eta aieneekin, Wickhamen bilaukeriaren kontrako ahakarrekin, eta bera pairatzen ari zen sufrimendu eta trataera txarrengatiko kexuekin; alabaren hutsegiteak pertsona baten barkaberatasun okerrari zor zitzaizkion nagusiki, baina Bennet andereak mundu guztiari egozten zion errua, pertsona horrexeri izan ezik.
|
|
|
Ibrahim Musallem, konparazio batera, bere aita bezala, Abdel Kader buruzagi aljeriarraren miresle sutsua zen –hogei bat liburu
|
zituen
hari buruzkoak, guztiak goitik beheiti irakurriak–, eta haren alde mintzatzen zen noiznahi: hura baino estratega hoberik, hura baino pertsona hoberik...!
|
|
|
Edo orduantxe hasi ote zen guztia ulertzen? Guztiahaldunak, izan ere, toki hobera eraman zuen ama, ados, baina, bertze alde batetik, amarekin batera eraman
|
zituen
haren amets guztiak, Hamzaren balizko ezkontza barne... horixe erraten ari baitzitzaion Allah ezin errukitsuagoa Hamzari, ausaz, seinale izugarri haren bidez: ez zuela inorekin ezkondu behar, baizik eta betiko bideari berrekin, Yazîden aldeko hautua berreskuratuta...
|
|
2014
|
|
|
Psikologoak, lankide bat tratatzen ari zela ahaztuta, halako kasuetarako erabili ohi zituen terapia eta ariketak gomendatu zizkion. Eta Idoiak ere, bere balizko iritzi profesionalak isilduta, zintzo bete
|
zituen
haren esanak.
|
|
|
Behin, preso baten azken orduak bizi behar izan
|
zituen
haren ondoan. Kontzentrazio esparruko apaizak lau egun lehenago eman zion oliadura.
|
|
|
Behin baino ez zion so egin neskatxak mandatariari. Neskaren aldameneko merkataria, xalak eta gantzak arduragabe nahasten
|
zituen
hura, loak hartu zuen, eta bere buru handia bilin balan zebilkion sorbalda batetik bestera, neskari kaskezurrean kolpea joko ez joko.
|
|
|
Hamabost urte zituen gehienez, eta dutara bat zeraman eskuan, laute itxurako instrumentua. Azazkalez doi doia ukiturik dardararazten
|
zituen
haren hariak, eta kantuan hasi zen. Arras erritmo xelebreko abesti haren kopletan dantzari bat zetorkion ondora, eta hantxe geratzen zen geldi geldirik, entzuten; baina, kopla bukatu eta leloa berriz errepikatzean, dantzan hasten zen berriro, dairea mutilaren ondo ondoan astinduz eta zinbalen kriskitinekin gortzen zuela.
|
|
|
Haren begitarteaz ongi oroitzen zen. Tinko baino tinkoago
|
zituen
haren hazpegiak gogoan gorderik. Beldurrik ez inoiz ahaztuko zitzaizkion.
|
|
|
Kurtz lehenbailehen eraman ezazue, aizue, lehenbailehen». Gaztetasunaren xarmak inguratzen
|
zituen
haren zarpail koloretsuak, haren arlotekeria, haren bakardadea, haren ibilera hutsalen funtsezko desolazioa. Hilabeteak, urteak joan ahala, haren bizitzak ez zuen balio lau zorri; eta han zegoen bera, prestuki eta axolagabeki bizirik, suntsiezin, itxura guztien arabera, bere gaztetasunagatik eta ausardia burugabearen dohain hutsengatik.
|
|
|
Zer erran behar zion gizon hari? Nola jasan behar
|
zituen
haren begiak. Larridura sentitu zuen bihotza estutzen.
|
|
|
Carlos mespretxuz begira zegokion. Anderrek erdizka baino ez
|
zituen
haren irainak entzuten. Armairua utzi eta ohe azpian begiratu zuen.
|
|
|
Berak ere. Beñatek? ulertzen
|
zituen
haren arrazoiak: izan ere, hiria zenbat eta handiago, orduan eta anonimoago bizi zitekeen bera.
|
|
|
Hitz haiek erraten zituen bitartean, Anbroxiok gorputza ukitzen zion Felisari bere esku trebeaz? Edo hatz mamiak labaintzen
|
zituen
haren azal gurian zehar, atalez atal. Edo bere mihi jostalaria atera eta azalaren parterik sentiberenak, guztiak, alegia, trantze haietan?
|
|
2015
|
|
|
Biltegiko lapurretaren inguruan egunkarietan agertutakoari buruz galdetu zion Nagorek. Ibonek duda egin zuen, ez zuen azalpenik eman nahi, dena ondo zegoela eta biharamunean elkarrekin afaltzean hitz egingo zutela esan, eta Nagorek ontzat eman
|
zituen
haren hitzak.
|
|
|
(sabaira begira; negar hipaka) Joder, gerrikoarekin. Hitz berriak behar
|
zituen
hark ere nonbait. Amets berriak.
|
|
|
Hala ere, benetakoa zen: dardara arin batek astintzen
|
zituen
haren hegoen larru mintzak. Eta ur tantak irristatzen ziren ezkata distiratsuen artetik.
|
|
|
Nolanahi ere, ezin norbait gogoko ez izan, begiratu ondoren. Gogoko
|
zituen
haren begiak; urdinak, barru barruan ezarriak, beldurgarriak.
|
|
|
Baina hura Mintaren isilean zeukanez, ahotsa apaldu eta begiak zuzendu
|
zituen
hura Ramsay jaunaren ondoan irribarrez zegoen aldera.
|
|
|
Sarasola hauetakoa zen gure amona Maria. Familia kontuetarako ez dut inoiz joerarik ez jaierarik izan baina, inoiz entzun ditudanak gogoratzen hasita, badirudi gure amonaren aitona izan zela arbelaren negozioa altxatu edo antolatu zuena; bi seme eta hiru bat alaba omen
|
zituen
hark, eta, ondasunak gehiegi ez barreiatzeko, seme bien eskuetan utzi zuen osorik meategien jabetza, alabentzat diru jakin bat jarrita, ezkontzako dote moduan edo. Alaba haietako baten alaba da nire amona, eta beraz familiako aberastasunetik usaina besterik jaso ez zuena.
|
|
|
Zorte on aberkide maiteak esanez kazetarientzat egokituriko gunera zuzendu zen Arenas. Begirada gainetik erantzi gabe jarraitu
|
zituen
haren pausoak Kepak. Kontu hura guztia arretaz ikertuko zuela agindu zion Alegriak bezperan agurtzean.
|
|
|
Gerratean zebilela, tuberkulosiak jo zuen osaba eta etxera itzuli zen osasunez larri. Amona Zizurkilgoa izan, eta bazekien Asteasutik Aiara bidean Andazarrateko erietxearen berri, entzunak
|
zituen
haren bertuteak tuberkulosiari aurre egiteko. Parajea ikusita, hegoaldera etzana, egutera eta haizatua, ez dut dudarik egiten, botikez gain, tokiak berak ihartu zuela osabaren birika hondatua eta itzuli ziola osasuna.
|
|
|
–Akaso izango
|
zituen
hark etxean Elgetari grabatutako piezak? –Agurtzanek.
|
|
|
Txiki samarra zen, ilea motz eta beltz, mutilen antzera moztuta. Beltzaren beltzez, errainu gorriak ere ematen
|
zituen
haren ileak, mimosaren adarren artetik eguzki izpi galduren batek jotzen zuenean. Bi begi biziak ere ileen antzekoak zeuzkan:
|
|
|
Zuloak hilobiak ziren, anaiarena beste zulo bat. Gizakiz inguratuta zegoen han ere, bizitzan hainbeste mespretxatu edo gorrotatu
|
zituen
hura. Hitz egiterik balu, han ere, kexatu egingo litzateke.
|
|
|
Estropadetako bertsoak idazteagatik zen ezaguna Imaz. Beste Imaz batek, Ferminek, bertsoak jarri
|
zituen
haren omenez.
|