2009
|
|
Peteri galdetu genion ea nolatan ez zuen bere partea saldu. Bagenekin hainbat eskaintza izan
|
zituela
.
|
|
Baina jadanik ez du negar egiten amarengandik apartatzen denean. Behin, amak esan zion andereñoari amets txarrak izan ohi
|
zituela
gauetan. Amets hitza ez du ulertzen, amets txarra are gutxiago.
|
|
Mikelek ezagutu zuen hamalau urte zituenean, bere arreba Karmelerekin ezkondu zelako, eta beretzat oso inportantea izan zen. Beti esaten zuen berak bi aita izan
|
zituela
: bata berea, Feliciano, asko maite zuena, eta sentidu batean, gainera, oso inportantea izan zena beretzako, eta bestea Juanjo Lasa, neuropsikiatra, zientzia maite zuena..., ez dakit, beste istorio bat, oso diferentea, vasquista, liberal, izquierdista?
|
|
Ba, hori, Juanjo Lasaren gitarrarekin hamasei edo hamazazpi urte
|
zituela
hasi zen, eta handik gutxira berri bat erosi zuen berarentzat. Gero, 1963an, Manuel de la Chicaren gitarra bat erosi zuen.
|
|
Konturatu nintzen altzairuzko neska gazte hura eta nire amama pertsona bera zirela. «Uste diat amamak latzak pasa
|
zituela
–esan zidan anaiak?, nahiz eta dena barruan gorde.» Bere umeei, hazi zirenean, denetik gertatu zitzaien: bata erotu, bestea desagertu, beste bat mozkorra atera eta beste bat gazterik hil.
|
|
Orain, emakume itsuak bezala, denok dauzkagu gure oroitzapenak argazkiek, kafe ehogailuak eta gutun gutxi batzuek lagundurik, Atlantikoaren bi aldeetan. Euskal Herriko nire ahaideek gogoan dute nire amamak hirurogei urte
|
zituela
nola etorri zen Bizkaira urtebeterako. Ameriketan badira berak bidalitako gutun batzuk.
|
|
Nola pentsatuko nuen kontu txarra zela hura? Uste osoa nuen Laiaren negoziotarako esku onean, baita arazoak izan
|
zituela
eta egonaldia luzatu behar zuela esan zidanean ere. Mozkorrak bere istorioa jaurti nahi du Aneren belarri zulora, zigarro kearekin batera gorputzetik atera.
|
2010
|
|
osin eta erroitzak beherean, aldapan, mendiaren zimurretan, pinudi eta arroka. Leiendak dio Monobu pintoreak lekuaren edertasuna ezin pintatuz bota
|
zituela
erroitza beheiti pintzelak.
|
|
Jean Etxeparek irakurle jantziak eta konpetenteak behar zituen; behar zituen, gainera, konpetenteak bai hizkuntzaren aldetik zein kultura ezagutzaren aldetik ere, eta areago, gauza biak aldi berean. Oinarrizko baldintza bi horien ostetik, Jon Casenavek asumitzen du bestelako gaitasunak ere behar
|
zituela
irakurle ideal horrek. Lehenengo eta behin zukeen literaturarenganako zaletasuna, eta alde horretatik, irakurleak jarraitu eta lagundu ziokeen idazleari literatur hizkeraren bilaketan eta lanketan, egileak proposaturiko hizkuntza kodearen zailtasunak gorabehera.
|
|
nire amak hamasei urte baino ez
|
zituela
ni jaio nintzenean. Aitak, hegazkinlari kanadar batek, gu hemen utzi eta bere emaztearengana egin zuen.
|
|
Iheslariak pentsatu du ondo jarriak
|
zituela
koskabiloak iraultzaile hark, baina bukaerak ez zuela traza onik: «ofizial bat» agertzen zen nonbait, argi ibili, eta protagonista atxilotu egingo zutela zirudien, itxura guztien arabera.
|
|
Eta ene burua indartzearren eta kontsolatzeko diot: Ez naiz ni gaizki zahartuko»), 68 urte
|
zituela
(«Heriotzaren ideia hori gainditzeko ez dugu hilda gaudela imajinatu behar. Bakarrik zaude zeure patuaren aurrean.
|
|
Zuhaitz handi honen lehen urkilan, goi goian, neure burua baino 15 oin gorago agian, ezohiko hosto sorta oparo batek begia jo zidan aurreneko aldiz. Gertuagotik begiratuz, pikondo txiki baina indartsu batek zuhaitz handiagoaren adar zabalen artean nolabait ere sustraiak egin
|
zituela
ikusi nuen.
|
|
Noizean behin norbaitek ingelesezko testu bat ematen zion, erdara zezan edo erdarazko bat, euskara zezan. Horrelakoetan jangelako mahaian jartzen zen, oraindik ere kartzelako izena idatzirik duten hiztegiak aurrean
|
zituela
. Brigada 5ª, Prisión Central de Burgos, amaren idazkera dotorean.
|
|
Harengana egin behar izan nuen, barre egin nion, xalo, mutu, eskua jasoz zer habil hemen itxuratzeko, «Benito?!», eta ez zidan belarrondokorik eman, bostekoa estutu zidan Eskola Nautikorako malda hasten den horretan, zauriz eta gogorduraz beteriko ahurrean. Handik hilabete gutxira prentsan hogeita hiru
|
zituela
azaldu zen, baina hamasei urteko ginen biok.
|
|
Haizeak noizbait ikufar guztiak eramango
|
zituela
espero zuten, agian, herri librearen harrotasun xenofoboarekin.
|
|
Beste gertaera bat ere aipatzen da biografietan, Charles de Foucaulden tuaregekiko komunioa azaltzeko. 1908an, 50 urte
|
zituela
, baziren bi urte ez zuela Tamanrasseten euririk egiten. Miseria, gosea eta egarria zabaldurik zeuden.
|
|
Charles de Foucauld dago hantxe, tunika zuria, larruzko gerrikotik arrosarioa zintzilik; garau beltz handiak. Gaizki interpreta daiteke-eta, kapitain frantsesak zuriz jantzitako gizon hori Jainko Bakarraren zerbitzaria zela azaldu zuen, morabito kristau horrek bakardadea eta desertua maite
|
zituela
, tuaregen hizkuntza eta kultura ikasi nahi zituela:
|
|
Charles de Foucauld dago hantxe, tunika zuria, larruzko gerrikotik arrosarioa zintzilik; garau beltz handiak. Gaizki interpreta daiteke-eta, kapitain frantsesak zuriz jantzitako gizon hori Jainko Bakarraren zerbitzaria zela azaldu zuen, morabito kristau horrek bakardadea eta desertua maite zituela, tuaregen hizkuntza eta kultura ikasi nahi
|
zituela
:
|
|
1932an Afrikan zehar bidaiatzen ibili zen. Urte oso bat eman zuela zioen berak, baina badakigu hilabete batzuk baino ez
|
zituela
egin kontinente beltzean. Baina ongi profitatu zituen, hiru nobela idatzi baitzituen bertan kokatuak.
|
|
Armand Davidek hainbat urte eman zituen Txina aldean, baina ataza ebanjelikotik liberatu zuten, lan naturalistikoetan murgil zedin. Kontua da panda maitagarriaz gainera beste espezie asko deskubritu eta aztertu
|
zituela
. Esaterako, Armand David primerako ornitologoa zen, eta 1877an Les oiseaux de la Chine argitaratu zuen:
|
2011
|
|
Ohartu ote zen inoiz zer idatzi zuen saretxoa jasorik mandioka alorretan barrena tximeletak pertsekutatzen
|
zituela
idatzi zuelarik?
|
|
Oporretan den idazlearen mitoa aztertuz, Kongo ibaian behera zihoalarik Gidek klasiko frantses baten meditazioneak irakurtzen
|
zituela
aipatzen du Roland Barthes ek. Artikuluaren hasiera du, aurreneko esaldia. Gide lisait du Bosssuet en descendent le Congo?, ondotik garatuko duena irudi batean emanez:
|
|
Ondo. Alabaina, gogora zaitez eleberri horretako protagonistak ere «euskaltegira» bidali
|
zituela
egileak, eta inplizituki horrexek azaltzen zuela nobela horretako narratzaile trebe, sinestezin, hura.
|
|
Kontuak kontu, badirudi Lafittek ez
|
zituela
«auzi horiek» guztiz ebatzi Uztaritzeko apaizgaitegiko solasetan, artean Jean Etxepare bizi zela. Ematen du Etxepare zendu eta gero ere bien arteko eztabaidak luzaro iraun zuela Lafitteren gogoan, eta noiz eta 1952.ean Lafittek bigarren antidoto xiringada hau luzatu zion Beribilezko pasarte pozoindatuari, «Aphez eskualdun batek behar luken kulturaz» hitzaldia aitzakia hartuta:
|
|
Laplace-k «Sire, ez dut ukan hipotesi horren beharrik» erantzun ei zion. Lafittek bazekien ere Etxeparek sinestean lanak
|
zituela
, baina, antza denez, ezin du onartu horren sinesgogor ager dadila, alegia, Laplace-k bezala Etxeparek jainkoaren beharrik ez edukitzea.
|
|
Roy Lichtensteinek ibilbide luzea egin zuen Artearen munduan. 16 urte eskas
|
zituela
, udako arte ikastaro batean parte hartu zuen. Unibertsitate ikasketetan ere zaletasun horri eutsi zion, eta Arte Ederrak ikasi zituen, etxetik urrun zeukan Ohioko Unibertsitatean.
|
|
Komuneroen amaierako garbiketan, soldadu versallestarrek hilko dituzte biak. Tarpagnan, komuneroen miliziako kapitaina, Dumasen pertsonaiaren antzera, hari zor dio izena?, alaia eta harroputz samarra da, eta ez daki Charles Bassicoussé, notarioa eta Deabruaren Uharteko antzinako apopiloa, Grondin polizia bihurturik, atzetik dabilkiola hiltzeko asmoz, uste baitu berak hil
|
zituela
haren alabaordea eta hark espero zuen umea.
|
|
Izenburuak, Ingeles Adierazpideko Afrikar Idazleen Biltzarra, Afrikako hizkuntzetan idazten zutenak kanpoan uzten zituen automatikoki. Orain, 1986 urte honetatik autokritika eginez, garbi ikusten dut anomalia zentzugabeak
|
zituela
. Ni, ikasle hutsa, bilkuran partaide izan nintekeen bi ipuin argitaratuak nituelako, «The Fig Tree» (Mugumo) ikasle aldizkari batean, Penpoint en, eta «The Return» aldizkari berri batean, Transition en.
|
|
Bere alaitasuna bezain bakana zen bere gaitasun artistikoa. Behin batean, Juan Krisostomo Arriagari eskainitako eskulturaren aurrean gelditu ginen biok, eta, «Mozart euskalduna»ren merituak gogoratuta, alegia, hogei urte bete gabe hil aurretik opera bat eta hainbat koarteto konposatu
|
zituela
, halaxe esan nion: «Zu leinu berekoa zara.
|
|
Areto ederra, hizlari trebe eta ezaguna, gaia interesgarria (niretzat behintzat), egunerokotasunarekin eta kulturarekin lotua, nahiko orokorra eta zabala jendea erakartzeko. Inguruan begiratu eta berehalaxe ohartu naiz entzulerik gazteenak ez
|
zituela
berrogeita bost urte baino gutxiago izango. Hilabete geroago beste hitzaldi batean izan naiz, hau bai, zuzenean literaturarekin lotutakoa.
|
|
Garai hartan, 1940ko hamarraldiko amaieratik 1960koaren erdialdera luzatu zena, lan nabarmengarriak marraztu zituen. Sargento Kirk «western» a adibidez, Héctor G. Oesterheld en gidoiarekin?, baina baita kasik produkzio kate fordistakotzat har daitezkeen hainbat ere, II. Mundu Gerran girotutako azpigenero belikokoak bezala; askotan marrazkilari gisa baino ez zen aritu, gidoia beste idazle batzuen eskuetan utziz. Egia da Itsaso gaziaren baladara iritsi zenerako emanak
|
zituela
jada urrats batzuk norabide horretan, Wheeling saila kasu? 60ko hamarraldiaren hasieran abiatu zuen XVIII. mendeko kolono iparramerikarren ingurukoa?, baina Pratten potentzialak ez zuen eztanda egin 1967ra arte, aldizkari italiar bat Una ballata del mare salato argitaratzen hasi zenean atalka. Dena dela, nazioarteko errekonozimendua Frantziaren bitartez lortu zuen, nola bestela?:
|
|
Beste haien liburuak argitaratzen ziren bilduma berean aurkitu nituen Stanislaw Lemenak, eta, printzipioz, ez neukan motiborik pentsatzeko gose eta bizkor irakurtzen nituen beste haienekin konparatuta ezberdinak izango zirenik. Are gutxiago kontuan hartuta Lem abizen horrek, Bruguerakoek letra larri izugarri handietan paratzen zutena liburuen azalean, Armstrong eta Aldrin 1969an ilargiratu zituen modulu espazialaren siglak osatzen
|
zituela
(L.E.M., Lunar Excursion Module), zientzia fikziozko egile batentzat horren egokia, beraz, ezen zenbaitzuk ezizena izan zitekeela pentsatzera iritsi baikinen, izan ere, Lemek berak txistea erabili zuen liburu hauen hitzaurrean, eta Philip K. Dick paranoikoak Lemek egin zion Poloniarako gonbidapen bati ezezkoa eman zion, Lem hori existitzen ez zela iritzita, eta batzorde sekretu baten izena zela...
|
2012
|
|
1940 urteetan alemanak zeuden Frantzian, eta emendik alde egindako gazteak gerrara eramaten zituzten. Aitari deitu zioten, eta eskerrak 45 urteak beteak
|
zituela
eta lau seme zituela. Lauon argazkia bialdu zion amak, lau umeren gurasoa zala erakusteko, eta alaxe libratu zan gerratik.
|
|
1940 urteetan alemanak zeuden Frantzian, eta emendik alde egindako gazteak gerrara eramaten zituzten. Aitari deitu zioten, eta eskerrak 45 urteak beteak zituela eta lau seme
|
zituela
. Lauon argazkia bialdu zion amak, lau umeren gurasoa zala erakusteko, eta alaxe libratu zan gerratik.
|
|
Lizardi, igandetan, bazkal aurretik, aitarekin eta beste lagun batzuekin txuri bat artzera joaten zan Zeru Txiki tabernara, eta kukurutxo batean andrearentzako azeitunak
|
zituela
etxeratzen zan.
|
|
Gaurko egunez izaten zen. Urtero, ekainak 27
|
zituela
Hernaniko San Joan jaietan. Baserritarren eguna jartzen zuten, eta dute orain ere, pentsamendu kaletarretik bestelako bizimodu bati aitortza eginez festen azken egunean.
|
|
Eta poliziak bolaren bila euskaldunongana. Gertatu zen artean Alfontsok bertan
|
zituela
pisu guztiak, hildakoaren harria eta gainerakoak. Poliziak hura ikusi zuenean kontuak!
|
|
Duela hamarren bat urte Jose Manuel Goikoetxea lagunarekin ibili nintzen jendaurreko irakurketak egiten, eta haietako saio baten amaieran bospasei kasete eskuan
|
zituela
hurbildu zitzaidan. Berak etxean edukitako aktore argentinar batek opari edota ordain bezala emandakoak zirela jakinarazi zidan, eta Buenos Aireseko aretoren batean Jorge Luis Borgesen emandako hitzaldiak jasotzen zituela, aktorearen aitak bere kabuz grabatutakoak.
|
|
Duela hamarren bat urte Jose Manuel Goikoetxea lagunarekin ibili nintzen jendaurreko irakurketak egiten, eta haietako saio baten amaieran bospasei kasete eskuan zituela hurbildu zitzaidan. Berak etxean edukitako aktore argentinar batek opari edota ordain bezala emandakoak zirela jakinarazi zidan, eta Buenos Aireseko aretoren batean Jorge Luis Borgesen emandako hitzaldiak jasotzen
|
zituela
, aktorearen aitak bere kabuz grabatutakoak.
|
|
«99 inguruan oparitu zizkidan zintak, jarraitzen zuen bere mezuak?. Ez dakit nondik nora eskuratu zituen berak baina egia da altxortzat
|
zituela
. Aipamenen bat edo beste ere egin zidan Borgesen alargunari edo ondorengoei buruz, eskubideak zirela eta ez zirela, baina oso ideia urruna daukat eta ez dut uste ezer egin zuenik.
|
|
Nik erantzun egin nion. Erantzun nion esanez aita prefektoak jasotzen genituen gutunak irakurri egiten
|
zituela
eta beraz ezin zizkidala euskaraz idatzi, gazteleraz idatzi behar zizkidala. Internaduak iraun zuen sei urteetan ez zidan behin gehiago ere idatzi.
|
|
Behin, Nafarroako etnografia aldizkari bat irakurtzen ari nintzela, Mezkiritzeko gizon batek, Marcos Saragueta jaunak, mendiko ezpelez baliatuz zurezko koilarak egiten
|
zituela
jakin nuen. Hura Nafarroan, eta jada Euskal Herri osoan?
|
|
Ez nekien zergatik. Ordu asko ziren ezkutatzeko, eta hantxe bertan, makurturik, susmatu nuen hark guztiak kontrolatu nituen ondorioak izango
|
zituela
.
|
2013
|
|
Gure aita arotza zen, 10 urterekin eman zituen lehen urratsak lanbide horretan. Asteburukoopor bidaia batek ekarri zuen Euskal Herrira, 18
|
zituela
, eta geroztik hemen dago. Halabeharrak eta lan aukera on batek errotu zuten lur honetan.
|
|
B. A.: Jonek zenbat urte
|
zituela
izan zen hori?
|
|
alde batera alai sentitzen zen, lana zuen lurralde aberats hartan, baina bestera triste, gehien maite zituen pertsonengandik urrun. Lagunakfaltan botatzen
|
zituela
aitortzen zuen, eta hitza ematen zion andregaiari laster haren bila joango zela, etaaurrerantzean ez zirela berriro bananduko.
|
|
Señorita Mari Carmenek ez zituen ezagutzen nik ezagutzen nituen horiek. Extremadurakoa zela azaldu zigun, baina horretaz galdetu nionean, nire sorpresarako, Tolosan zeuden bere hainbat herrikide ez
|
zituela
ezagutzen erantzun zuen. Nik bederatzi urte nituen eta orduan konturatu nintzen lur hartan, Extremaduran, herri bat baino gehiago zegoela eta, beharbada, lurralde handia izan zitekeela.
|
|
Ezagutu dut nola bizi ziren eta zergatikalde egin behar izan zuten beren herrietatik, nola etorri ziren eta nola hasi ziren hemen, Tolosan eta Ibarran. Jakin dut han ere asko sufritu zutela gerra zibilean eta gerra ostean eta jende askok pairatu behar izan
|
zituela
altxamendu faxistaren ondorioak eta jazarpena, nire lagun Paquita horren amaren aldeko aitona fusilatu egin zuten, emaztea lau ume txikirekin bakarrik utzita?. Jakin dut, baita ere, gure artean mespretxua eta bakardadea sufritu dutela, kexatu gabe, hitzik esan gabe eta, halere, gure herriari eskertzen diotela hemen izandako aukera.
|
|
Baina Iruñeko fusilatze horiek oso eragin handia izan zuten herritarren artean. Iribarrenek berak idatzi zuen bere etxetik, Sarasate pasealekutik, entzuten
|
zituela
tiroak. Hiria oso txikia baitzen, dena entzuten zen!
|
|
Molaren egunerokoei buruz esan izan da bostehun orri baino gehiago
|
zituela
idatzita.
|
2015
|
|
Poetaren heriotzaren egunarekin jarraituz, denbora gutxian hasi ziren Internet, saresozialak, prentsa, blogak... berriari erantzuten, eta nire egunaariketa kezkagarri bihurtu zen, eta nire burbuilentzat arriskutsu gero konprobatu nuenez. Askokzuten Eroari eginiko elkarrizketaren bat Twitterren gogorarazteko, zenbat bider irakurridugu kronika pintoresko izan nahi zuten elkarrizketetan pixa egitera joaten zela etengabe, Coca Colak edaten
|
zituela
bata bestearen atzetik, halaxe erretzen zituela zigarroakere, elkarrizketatzaileari ordainarazten zizkiola (zerbait atera zuen berak ere)... voyeurismo
|
|
Poetaren heriotzaren egunarekin jarraituz, denbora gutxian hasi ziren Internet, saresozialak, prentsa, blogak... berriari erantzuten, eta nire egunaariketa kezkagarri bihurtu zen, eta nire burbuilentzat arriskutsu gero konprobatu nuenez. Askokzuten Eroari eginiko elkarrizketaren bat Twitterren gogorarazteko, zenbat bider irakurridugu kronika pintoresko izan nahi zuten elkarrizketetan pixa egitera joaten zela etengabe, Coca Colak edaten zituela bata bestearen atzetik, halaxe erretzen
|
zituela
zigarroakere, elkarrizketatzaileari ordainarazten zizkiola (zerbait atera zuen berak ere)... voyeurismo
|
|
Kontua daAlcarriako herri batera gonbidatua zutela, bertan pintura erakusketa bat egiteko. Bazekien, aurkezpen gisa, pinturaz eta arteaz hitz batzuk esan
|
zituela
, baina GaztelaBerriko nekazaritza giro hartan ez zekien oso ongi nondik jo. Adiskideari estutasun hartatik irteten lagundu nahirik, bat batean ideia bat izan nuen.
|
|
Epaiketan liburu eta dokumentu horiek espezialisten eskuetan jarri ziren, frogatzat, etahoriek arreta bereziz aztertu zituzten, jokoan zegoena ez baitzen inondik ere huskeria.Beren lana amaitzean, harriduraz, onartu behar izan zuten kapitainak bere kalkuluakondo eginak
|
zituela
, eta beraz ez zuela istripu hartan errurik. Baina, halere, begien bistanzegoen, kalkulu egokiak gorabehera, itsasontziak saihestu zituen uhaitz haiek joeta hondoratu egin zela.
|
|
Göttingengo Unibertsitatean aurkeztu zuen Baskisch und Iberisch tesia. Interesgarria da azpimarratzea Bährrek lan asko berak bildutako materialekin egin
|
zituela
. Gipuzkoako aditz, animalien izen, zein ostadarraren gaineko izen eta ohiturak biltzeko kanpo lana egin zuen.
|
|
2010 urtean Gabriel Arestiren poesia lau arotan banatzea proposatu nuen, jakinda, dena dela, garai batean idatzitako poemak askoz geroago argitaratu
|
zituela
poetak, materialaren erabilera bikoitza, batez ere liburu gisa argitaratu ez zuena, askotan egin baitzuen Arestik.
|
|
Paretara laguntzen zien heriotza kondena zutenei. Soinua joz eramaten
|
zituela
esaten da. Hark ez du horrelakorik kontatzen.
|
|
Bai, inork ez du esan, baina nik esanen dut hau ere: plazaren erdigunea altatu, itxi eta berritu zenetik iparraldera gelditu zaion pasillo horixe zen Goizuetan, gutxi goiti beheiti, garai bateko pilota plaza, laxoan aritzeko, atze aurreak alde batera Kotxo eta Bikaine
|
zituela
, eta bestera Azoka eta Eliza. Plazaren beste aldea, gaur bezalaxe, zezenetarako ixten baitzen festetan.
|
|
ERLE honen zaindariari berari irakurri nion behin ez zitzaizkiola asko askorik interesatzen hitz onomatopeikoak; askoz ere maiteago
|
zituela
hitz kontzeptualak. Horra beste gaia, poematto honen harian debate eder baterako eman lezakeena:
|
2016
|
|
Ospetsu modura deitzen ziguten Goenkaleri buruzko hitzaldiak emateko ikastoletan edo bestelako elkarteetan eta festa edo ekitaldietara ere gonbidatzen gintuzten. Gogoan dut horietako batean Euskadi Gaztea irratiak Gaztea sariak ematen
|
zituela
eta deitu zidatela beste «ospetsu» batzuekin kanta bat grabatu eta festa batera joateko, musikari, kirolari, irratiko jende, beste aktore eta abarrekin. Primeran pasa genuen.
|
|
Berak erantzun zidan berari ere gauza bera gertatzen zitzaiola harik eta nobela egokia topatu zuen arte. Harrezkero nobela asko irakurtzen
|
zituela
. Antza, denbora asko izaten omen zuen irakurtzeko Realeko taldearekin egiten zituen bidaietan eta beti eramaten omen zuen nobela bat.
|
|
Nire uste apalean, esango nuke bestelako arrazoiak ere egon zirela, edo behintzat kontuan hartu
|
zituela
ETBk, Ertzainak serieko kapitulu gehiago ez grabatzeko, ekonomikoaz aparte. Berriro ere fikzioa eta errealitatea nahastu ziren.
|
|
Ziur nago, orain ere, arrazoi bi izan
|
zituela
Zavalak izenak estaltzeko. Bata, inoiz pentsatu dut, erreparoa da, lotsa; bestea arreta, neurria, zuhurtasuna.
|
|
Nazionalismoaren aurretiko egoera bat, beraz. Badirudi Azkuek hauteskundeak gaitzetsi
|
zituela
banaketaren ordez batasuna nahi zuelako politika indarren artean. Erregimen Zaharraren aldeko izan ala ez, kontua da partidu politikoen izaera jartzen zuela zalantzan.
|
|
Oso prestakuntza ona jaso genuen. Antzertik lau urte egin
|
zituela
uste dut [1985ean desagertu ziren Bilboko eta Gasteizko tailerrak, eta 1989an Donostiakoa]. Gero, desegin egin zuten.
|
|
Gidoi horiek eskuetan
|
zituela
joango zen Sebastian etxera. Lehenengoan, gainera, bere eskuz erantsita:
|
|
Iñigo Bizitza osoa pasa dut garai hartan egindakoa ezaba zedila amesten. Egindako kalteak denborak ahaztuko
|
zituela
pentsatzen. Arrazoi duzu, baina?
|
2017
|
|
Laster izan genuen Vicent Gasteizen. Pertsona gisa jator hutsa iruditu zitzaigun, eta gainera, zer eta eguzki erlojuak egiten
|
zituela
jakin genuen. Ustekabeko handia izan zen hura guretzat.
|
|
1986an plazaratu zuen lehenengo diskoa, Itsasontzi baten, Elkar etxearen bidez. Kontua da Arrate eta Loiola irratietan zuzenean grabatu
|
zituela
aurreneko kantuak, eta, grabazio haiek entzunda, jendea disko eskean hasi zela. Beste diskorik atera ez balu ere, historiara pasako zen.
|
|
1932an jaioa, hamasei urte
|
zituela
itsu gelditu zen. Lanean ari zen Lizartzatik gertu, tunel batean, eta dinamitak eztanda eginda galdu zuen ikusmena betiko.
|
|
Musika baino ez du ikasi eta musika jo besterik ez du egin bizitza osoan. Bederatzi urte
|
zituela
, aitak, soinujolea hura ere, soinua erosi eta musikari familia famatu baten etxera bidali zuen tresna jotzen ikas zezan. Sei hilabeteren buruan, joan bezala itzuli zen, ezer ikasi gabe, kasu txikienik ere egin ez ziotelako.
|
|
Handik denbora gutxira, bere saio poetikoak egiten hasi zenean, erabaki zuen soinujole batekin, nirekin egin behar
|
zituela
. Nik banituen nire zalantzak, baina berak:
|
|
Hasteko, andrea munduan barrena ibilia zen, eta haren elkarrizketak toki urrunei buruzko aipamen inkongruentez zipriztinduta zeuden. Egunak pasatuko zituen ahoa zabaldu gabe, korridorean gora eta behera, eskuak jakaren poltsikoetan
|
zituela
eta aurpegia hausnarketan gotortuta. Gero bat batean Mr Brooki heldu, eta bakarrizketa luze, gorabeheratsu bati ekingo zion, begirada ausart eta distiratsu eta ahotsa lehiak berotuta.
|
|
Zoritxarrez, Paueko prefetaren manuz, desterrura joan behar ukan zuten Benito del Valle, Irigarai, Madariaga eta Txillardegik. Charrittonek Txillardegi aterpetu zuen, baina honi apezpikuaren urgazle bat etorri zitzaion prefetaren manua betetzera lehiaraziz Hazparneko ikastetxe pare horren onetan, bestela Frantziako gobernuak diru laguntzarik gabe utziko
|
zituela
. Txillardegi joan zen, bere aldetik Benito del Vallek ere alde egin zuen, baina Madariagak eta Irigaraik auzi bero bat ukan zuten Baionan eta presondegira kondenatuak izan ziren.
|
|
Geroxeago suminduko da pentsatuz hainbat euskaldun gazte ala aita familiako, frantsesik ez zekitenak edo hain guti, Frantziako gobernuak hain urrun bidali
|
zituela
hiltzera, hitzaren bi zentzuetan, gaizkirik egin ez zieten beste mutil eta gizon batzuen aurka. Eta noren onetan?
|
|
Oso serioa omen naiz. Artean ez nekien gizon hark aita eta aitaginarreba
|
zituela
Otsaportilloko leize zuloan. Edo hori uste zuen, behintzat, garai hartan.
|
|
Asko dira leize zuloari buruzko kondairak. Esate baterako, Olaztiko neskato batek lortu zuela leize zulora jaistea, baina ez
|
zituela
bere ahaideak aurkitu. Zer ikusi zuen ez dakigu.
|
2018
|
|
Euskalkia gainditu eta euskaldun guztientzat idazten ari delarik, Broussain, zelan edo halan, euskaldun guztien elementuez baliatu da euskaldun guztiengana heldu eta guztiengandik hurbil mantendu guran, hau da, inor senti ez dadin urruneko eta arrotz mintzaira horretan. Orain arte aipatutakoez gainera, Parisen fedea galdu zuen Broussainek, Euskal Herritik urruntzen ziren euskaldun gehienen gisara edo, eta, ildo beretik, badirudi ideia eboluzionistak beretu
|
zituela
, Lacomberi bidali eskutitzetan suma daitekeenez. Euskal Herrira itzuli zelarik, Pierre Broussainek mediku lanbideaz gainera ildo nagusi bitan bideratu zuen bere ekina, alegia, politikaren alorrean eta kulturarenean.
|
|
Domingo Agirrek Euskaltzaindiarekin erlazio berdingabea izan zuen. Oñatin, 1918ko irailaren 1etik 8ra bitartean, Euskararen Akademiaren enbrioia ernaldu zenean, Agirre kongresuko III. saioko lan taldearen buru izan zen, Resurreccion Maria Azkue, Koldo Eleizalde eta Erraimun Olabide alboko kide
|
zituela
. Erakundea martxan jartzeko ponentziaren erredakzioan ere parte hartu zuen.
|
|
Orduan euskaldunok erabateko minoria ginen. Askok uste zuten, erabat normaltzekotan, euskarak behar
|
zituela
komunistak, homosexualak, laikoak, ateoak eta beste, nahiz eta gehiengoa kristaua izan. Alegia, zoo horrek gu bezalakoak ere behar zituen, eta horregatik onartzen gintuztela esango nuke nik.
|