|
2000
|
|
|
Hirurogeita hamarren bukaeran oihartzun handia eragin zuten prentsan Adolfo Suarez Espainiako orduko lehendakariaren esanek, hots, irrigarria iruditzen zitzaiola, ezinezkoa baitzen, fisika euskaraz irakatsi nahi izatea. Horrek halako eskandalu txikia sorrarazi zuen, eta berehala erantzun
|
zioten
gure unibertsitateko irakasle batzuek, irakasgai hori euskaraz aspaldian ematen zihardutenek. Bide berean, duela bi urte, Madrilen, Kultura Ministerioan nengoela, mahai gainean nuen Euskaldu non Egunkaria ikustean, espainol idazle ezagun batek kortesiaz galdetu zidan —nolabaiteko lotsa aitortuz baina— ea egiazki euskara jadanik informazio bide egokia izateko egoeran aurkitzen ote zen.
|
|
2001
|
|
|
Ez genuen deus ulertzen, eta, aldiz, B udaberriko lilia bezain fresko zegoela ikusten genuen. Tira, B, esaten
|
zioten
gutariko batzuek –zeren, aurreko gaueko parrandaren ondorioz, B kide berri bat bezala ikusten hasiak ginenez, batzuek" B" deitzea erabaki baitzuten, izena laburtzeko eta nolabaiteko familiartekotasuna erdiesteko, eta munduan zehar ezizenak jartzen famatu gaituen omenari omenaldia egiteko (B zenez B deitu, ulertzen?) –, eta halaxe esaten zioten, B, zuk ez duzu bestondorik, bera... (Edabea esaten genuen, zergatik ez dakidala denok edabea zela uste genuelako).
|
|
2002
|
|
|
Eta une hartan zera etorri zitzaidan gogora: alegia, behargin haiek nire egoeran suertatuz gero ni eskola ume talde handi baten erdian, eta haiek bakarrik, alegia ea erreparatuko ote
|
zioten
gure tropel builosoari. Bestela esanda, bakarrik geratutako behargin bat harritu egingo ote zen eskola umeon joanaldi zalapartaria ikustean.
|
|
2005
|
|
|
Marinelak baforea bera du etxe, hartan bizi da. Venezuelako Arrantza Flota sortzea interesgarria zen armadoreendako, koipea aterako
|
zioten
gure exilioari. Baina marinela ez duk arrantzalea, ontzian nahi genuelako ez ginen ontziratu.
|
|
2006
|
|
|
Manu eta Fermin ez ziren koadrila koadrilakoak, baina bai gure ingurukoak eta konfiantzazkoak, parrandan bezala manifa eta itxialdi askotan parte hartutakoak. Bileretan eta formalago parte hartzeko gonbita egin omen zien behin Gaizkak, geroago kontatu zidanez, baina ez omen zuten beren burua lan politiko serio eta jarraituan ikusten; hori erantzun omen
|
zioten
gure sheriffari. Sheriffak ez zekiena zen ordurako beste militantzia serioago batean hasita zeudela biak ere; burnien enpresan, alegia.
|
|
2008
|
|
|
Apur bat eskandalizaturik, uko egin
|
zioten
gure gonbidapenari.
|
|
2009
|
|
|
San Juan marinerua izan zelako ustea egon da Jataben, eta Goietako etxe batzuetan, langoste edo otarraina jateko ohitura zegoen. San Juan eguneko errozio edo garoari (bietara esaten dute jatabearrek) gaitasun magikoa ematen
|
zioten
gure lekukoen aita amek. San Juan goizaldean garo gainetik ibiltzea ona zela esaten zen zirkulaziorako, hezurretarako, katarroa gelditzeko...
|
|
|
Hiriko ume haiek, beren panpinekin? Ba al dakizu nola esaten
|
zioten
gure herriari euren artean? –eskumuturretik heldu zidan?.
|
|
|
Alferrik, Pascal doktorea karaktere zindo razionala da, bere fedegabeak tinkatzen dion bihotz zindoaz hain zuzen. La Peste 1947koa da; Camusen Rieux doktoreak eta Tarrou Jainko gabeko santu laikoak zauskada handia egin
|
zioten
gure belaunaldiari.
|
|
|
Nolaz? Haiek
|
zioten
gure kantuak betidanik entzun zituztela: Autoan gurasoek ez zuten besterik ematen.
|
|
|
Izena inguruko herrietako biztanleei esker onak emateko modua izan zuten eskalatzaileek. Aguja Negrakoa, berriz, izotza eta harkaitza uztartzen dituen bide mistoa da, eta Vitoria Gasteiz izena jarri
|
zioten
gure hiriari zor genion bat. 550 metro luzeko bidea da, eta 80 graduko horma tenteak ditu eremurik pikoenean.
|
|
|
" Bazkaria bai, baina afaririk ez", zioten Bizkai aldeko herri batzuetan ere. Aste ttikia deitzen
|
zioten
gure baserrietan, asteazkenetik igandera bitartekoa laburtxo zelako.
|
|
2010
|
|
|
Kritikak min handia egiten zion mugimenduari. Gazte askok ez zuten kartzelara edo hilobira joateko arriskua" burgesiaren mesedetan" hartu nahi, eta uko egiten
|
zioten
gure ondoan militatzeari. Barne aldizkarietan behin eta berriro azaltzen zen kezka:
|
|
2011
|
|
|
2006 hondarrean Brasilgo Lurrik Gabekoen Mugimendukoekin (MST) [46] egoteko aukera izan genuen: euren egitasmoaren bulkada nagusiak,
|
zioten
guri erakutsitako bideoan, astiroago joatea galdegiten die, dena ez hondatze aldera. Bideoa ikusi eta gero, Jurandir Preto eta Luis Gaucho Bilbora eroan nituen autoan, bertan hitzaldi bat eman behar zutela eta.
|
|
|
Batzuek
|
zioten
gu" Francoren aurkako erresistentziaren zutabe bat" ginela, eta hori ez zait sekula gustatu izan. Egiten genuen lan horrek alderdi hori ere bazuela badakit, eta jendea horregatik ere etortzen zela.
|
|
|
Amaren arratsaldeko lagun taldeko kide guztiek hots egin
|
zioten
gure funtzionari berriari. Gehienek behin eta berriro azpimarratu zuten Enekok amaren adiskideak txokolatea txurroekin jatera gonbidatu behar zituela, denboraren poderioz bere amarekin batera sentitzen eta pairatzen ikasi baitute, eta bere amarekin batera poztu direla oraingoan, arratsaldero bazter batean dagoen hiri bateko kafetegi batean txokolatea txurroekin jaten duten sei bihotzek batera taupada egiten baitute.
|
|
2012
|
|
|
– . Edale huna, kapaxarduna?,
|
zioten
gure aurrekoek. Egiazko lirikarako joera ez dator ez jakitetik ez hizkuntza landutik.
|
|
2014
|
|
|
Gure baserrian, ordea, ez nuen inoiz magiarekin edo antzeko zerbaitekin zerikusia izango zuen ezer nabaritu. Alderantziz, ekaitza zetorrenean, ez
|
zioten
guk bezala lanparatxorik pizten san Migeli, bertako patroia bazen ere. Elizan argizaiolak zituzten, baina gure arau erlijioso berdinak zituzten eta Arantzazuko ama zuten birjinen artean gogokoen.
|
|
|
Baginakien gure arbasoak euskaldunak zirela. Baionan, erran
|
zioten
gure deitura bera zuen bertsulari ospetsu bat izan zela XIX. mendean. Ez ginuen pentsatu orduan gu zazpi anai arrebak haren seme baten ondokoak ginela.
|
|
2015
|
|
|
|
zioten
gure gurasoek,
|
|
|
Handik aurrera abesti berriak eta garai bateko balada ospetsuenak uztartzeari ekin
|
zioten
gure lau lagunek: Dirty movies, When the balls get hard eta The bitter taste of semen, besteak beste.
|
|
|
1986an bertan jada ikus zitekeen hori. Hara bestela zer
|
zioten
Gure Irratiakoek beraiek Ekaitza astekariaren bosgarren zenbakian (VI): –Beaucoup d, auditeurs écoutent Gure Irratia sans être bascophones à 100%.
|
|
|
Hau dena, berriz, mikeletez beteta zegoen, eta gurasoak ikaratuta! Halako batean esan omen
|
zioten
gure aitari: «Aizak, ez badiok kanbiatzen izena hire seme horri, batere gabe geratuko haiz!».
|
|
|
2 Hauek berri eman
|
zioten
gure aita jeneral txit agurgarriari, eta hau oso santua eta monasterio guztiak fundatzeko baimena eman zuena izan arren (Ávilako San Jose izan ezik, hau lehenbizikoa izan baitzen, Aita Santuaren baimenaz egina), gauzak hain beltz jarri zizkioten, non bere aldetik asko jarri baitzuen fraide oinutsak aurrera joan ez daitezen; mojen monasterioekin, ordea, beti zegoen ongi. Eta fraide oinutsen aurkako kontuan nik laguntzen ez nuenez gero, nirekin garratz jartzera eraman zuten, eta hauxe izan da fundazio hauetan igaro dudan nahigaberik latzena, asko igaro ditut baina.
|
|
|
4 Bada, hark abitu hau hartzeko konturik buruan inola ere ez zuela, Pastranara joateko eskatu
|
zioten
gure Ordenako monasterioko Ama Nagusiarekin hitz egitera, oraindik monasterioa handik kendu gabe baitzegoen; moja bat hartzeari buruz hitz egin behar zuten. Bai bide bereziak erabiltzen dituela jainkozko Maiestateak!
|
|
2016
|
|
|
Haizeak ebaki egiten zuen, eta, azala zulatuta, hezur muinetaraino ere barneratzen zen. . Elur haizea da?,
|
zioten
gurekin gurutzatzen ziren guztiek. Elur haizea!
|
|
|
Duela hiru urte Espainiara etorri zen. Hori esan zioten eskolan eta etxean, hori egiaztatzen
|
zioten
gure nortasun agiriak edo bere logelako munduko mapa erraldoiak. Azken boladan, berriz, berak kargu hartzen zien lagunartean edo Whats App eko taldeetan erdaraz hasten zirenei:
|
|
|
Aliatuek eman
|
zioten
gure herrialdea Alemani.
|
|
2017
|
|
|
Pilotari batzuk etorri egin ziren, nahiz eta gehienak han geratu, bizimodua han egina zeukaten eta. Nire anaia, adibidez… Azkenean, epaileek arrazoia eman
|
zioten
gure sindikatuari, enpresaburuak jokalariak berrartzera behartu zituzten, baina frontoia ez zen lehengora itzuli. Grebak iraun zuen bitartean, bestalde, era guztietako joko, loteria eta apustuak zabaldu ziren, eta kito frontoiak.
|
|
|
halakoxe perlak irakurtzen baititut ustez oso ondo idazten dutenek argitaratuta. Inork ez dit jaramonik egiten, ordea; Leioako campusean kafeteritza deitzen
|
zioten
gure karrera errazegi horri. Hala ere, akaso, hainbeste kritikatzen diren komunikabideak horren txarrak izatearen arrazoietako bat horixe izango da:
|
|
|
Bihotzean ebakuntza garrantzitsu bat egin omen
|
zioten
gu txikiak ginela. Uste dut, harrezkeroztik, apur bat bigundu zitzaiola bihotza, eta nik horrela ezagutu nuen, bihotzbigun.
|
|
|
Gero, giderrak eskutan hartzen dituztenak ez dira baitezpada hitzekoak izaiten. Hitza Hitz,
|
zioten
gure arbasoek. Orai ere," Hitza Hitz" horri behar gintazke atxikiak egon...
|
|
2018
|
|
|
Gazte eta sasoiko ginela, topatuko genuela beste aukeraren bat, Galizian bertan ez bazen kanpoan, galiziarrok ez baikara inoiz eta urrutira joatearen beldur izan. Gure gurasoek gerraostean pairatutako eskasia amaitua zela, Francok inposaturiko burdinazko bake hartan lanaren aldetik behintzat gauzak hobeto zihoazela, Espainia osoan lantegiak irekitzen ari zirela eta beharra erruz zegoela lanari muzin egiten ez
|
zioten
gure moduko gazteentzat.
|
|
|
Bixenek ondo daki nondik datorren ezizena: " Beti adarra jotzen omen
|
zioten
gure birraitonari: ' Hi txikia eta potoloa haiz!'.
|
|
|
Esker eskuin goi eta behe, jende askoren borondate eta ahalegin eskergari esker. Mimo handiz ureztatu eta ongarria eman
|
zioten
gure gurasoek 80ko hamarkadan. Bertso eskolak ere garai hartan sortu ziren.
|
|
2019
|
|
|
Apur bat eskandalizaturik uko egin
|
zioten
gure gonbidapenari.
|
|
|
Napoleoni harrera beroa egin omen
|
zioten
gure arbasoek duela bi mende pasa. Kandinsky, gauez eta oharkabean igaro zen ziur asko.
|
|
|
Hara hor gakoa. Urri lehenengo edo" Eskasialdi" lehenbizikoa deituko
|
zioten
gure asaba haiek irailari, eta" Eskaste" bigarrena urri hilabeteari dagokionari.
|
|
|
España ilunbean dago, nola eklipse zikiñak eguerdian kentzen dio eguzkiari argia. Ez dakit sinetsiko
|
zioten
gure Aita Larramendi sutsuari...
|
|
|
Kontuz gero, moztu! Baina, zer
|
zioten
gure aurrekoek. Ikusagun Euskalerriaren Yakintzan:
|
|
|
Gauza jakina da, txantxangorria edur egunetan, gose delako, moxorrorik ezin topatuz, etxe barrura sartzen dela, eta hori nobedade ona ekarriko duen seinale hartu izan da beti baserrian. Hala
|
zioten
gure aurrekoek: Txantxangorria norberaren eskumaldera badator, barri ona dakar; ezkerreko aldera badator, ostera, nobedade txarra.
|
|
|
bazkaria bai, baina afaririk ez, Bizkai aldeko herri batzutan ere. Aste ttikia deitzen
|
zioten
gure baserrietan, asteazkenetik igandera bitarteko laburra zelako. Beste seiei izena ipintzeko orduan, bazen irudimena dantzatzen zekienik.
|
|
|
Azalaren kolore bitxian ezagutu nuen gizona. Neure buruari galdetu nion ea ama alabak hiletara joan ote zitzaizkion eta ea hori eginda lotsaizunik urritu ote
|
zioten
gure ustetan inork maite ez zituztenak bizi ziren tokian bizi izandako gizaseme hari.
|
|
2020
|
|
|
Altsasuko andre batek, hiltzen ari zela, esan omen zien bere seme alabei: ‘Joan zaitezte Urdiaingo errotara eskerrak ematera’ Seme alabek esan
|
zioten
gure ama jada hila zela, baina, edonola ere, etorri egin ziren”. Josefinak argi eta garbi dio:
|
|
|
Atzean gelditu ziren bi kazetari haiek. Baina beste bi moto eta auto bat iritsi ziren haien parera eta, hitz batzuk gurutzatu ondoren, denek ekin
|
zioten
gure pertsekuzioari.
|
|
|
Asko idatzi eta ikertu duzu, besteak beste, burdinola, errota eta abarrei buruz. Noiz sortu ziren lehen burdinolak eta zer ekarri
|
zioten
gure herriari?
|
|
2021
|
|
|
Ez
|
zioten
gure aitari barkatu, eta guri, faxista zikin baten seme alabei, ere ez. Baina hortaz gure aita hil eta gero jabetu ginen, gureganako gorrotoa hain gogorra eta sakona zen, hain bortitz eta temoso azaleratu zitzaion Luzaroko askori, ezen, ene gogoa musikan bakarrik edo bestelako gauzetan izan arren, bat batean guk ere sekula ezin asma genuen zerbaiten errudun bilakatu ginen.
|
|
|
Hirigoienentzat hautua zaila izan bada ere, lehen inkesta horretatik nabarmentzekoa egiten zaio Arño Laxage i grabatu
|
zioten
Gure etxen badira kantua, Aloze Ziboze Onizagainen (Zuberoa). Hirigoienek berak anitz kantatu izan duen abestia da, parte den BBAX taldearekin.
|
|
|
Kide batek telefonoz deitu zuen, eta artatu zutenek lursail partikular batean sartu izana leporatu zioten hondakinengatik kezkatu beharrean. Berarekin harremanetan jarri zirela esan
|
zioten
gure kideari. Deiaren zain gaude oraindik.
|
|
2022
|
|
|
Pentsatu genuen Beltza gure lurretatik erauzi behar genuela. Erregerekin hitz egin ondoren debekatu
|
zioten
gure lurretan sartzea eta Aznar Fortuniones ikusi zuten aproposena jaurerria eta leinua gidatzeko, gerlari eta administratzaile ona omen delako. Baina uste nuen zuk hartu behar zenuela.
|
|
2023
|
|
|
Baina ez jaioterrira. Banekien, ongi jakin ere, zer
|
zioten
gure herriko mihi gaizto bekaiztiek: à grande e à francesa itzultzeko asmoan joan bai, baina arrakastak arrastaka itzularazten zituela jaioterrira Parisko paradisura pagotxa bila joandako gazte lepotenteak.
|
|
|
Ez, ordea, Bidaso bazterreko euskaldunak. Haiek Lohitzunea deitzen
|
zioten
gure tasquinhari. Gurean beste inon nahi ez zuten zabor guztia biltzen zela zioten.
|
|
|
Gauaz ortziari ere so egiten
|
zioten
gure arbasoek, baita galderak pausatu ere. Ikusten diren izar guztien artean erdal kulturatik ekarritako Hartz Handia izeneko konstelazioa beti izan da aski nabarmena.
|