|
2000
|
|
|
Eta, jarraian, begietara irudi bat, eskuetara dardar bat, belarrietara intziri orlegi bat: non
|
zeuden
emakume kaxkarina, Alfredo Iradier eta Abdul Ib Abraham Josef Celorrio. Non zeuden?
|
|
2001
|
|
|
Kalteak burmuinean, giltzurdinetan eta transmisio genetikoan agertzen ziren gehienbat. Bereziki kaltetuak ziren haurdun
|
zeuden
emakumeak, fetuak berak eta haurrak. Be rehala ikusi zen arazoa merkurio metilikoz kutsatutakoarraina jatean zegoela. La Grande urtegien inguruko biztanleen %64k Osasunaren Mundu Erakundeak arriskutsutzat jotzen zituen merkurio tasak zituzten gorputzean.
|
|
2002
|
|
|
Orduan konturatu nintzan zerbaitegaz. Gizonezko bi aiek, bata baiño bestea xaloago ta adiguritsuago ta amultsuago
|
zeuden
emakume pertxenta arekin. Izketa bizi bizian ziarduten, eta ez nuan, damuz, ezer ulertzeko betarik izan; baiñan bata ta bestea leiaz mintzatzen zitzaizkion emakume mami goxoari.
|
|
|
26 urteko emakume batek gibel transplante bikoitza jasan zuen, eta egoera ezin hobean dagoen haur bat izan du Valentziako La Fe Ama Ospitalean lehen aldiz Espainian. Kasu horretara arte, gibel transplante bakar baten eraginpean
|
zeuden
emakumeen erditzeen aurreko bi kasu baino ez ziren ezagutzen, eta horietako bat Valentziako Ospitalean ere gertatu zen iazko azaroan. Gibelak egiten dituen funtzioen garrantzi handiak eta haurdunaldian izaten dituen aldaketek eraginda, gibeleko erditzea “ohiz kanpoko gertaera” da emakume transplantatu batean, eta bide berriak irekitzen ditu, etorkizun hurbilean, beste emakume batzuek, beren izaeran berean, haurdunaldia eta erditzea arazorik gabe egiteko.
|
|
|
Islamistek boterea lortzen dutenean, Xariaren ezarpenak emakumearen egoera jasangaitza bihurtzen du. Afganistanen talibanek gizonen eta emakumeen arteko erabateko bereizketa inposatu zuten, gaiso
|
zeuden
emakumeak ospitaletatik bidaltzeraino iritsiz. Emakumeak guztiz estaltzen dituen burka beti janztera derrigortu zituzten.
|
|
|
Emakumeak guztiz estaltzen dituen burka beti janztera derrigortu zituzten. Gainera, kaletik bakarrik joatea debekatu zitzaien; era horretan, ezkonduta ez
|
zeuden
emakumeentzat ia ezinezkoa zen bizitzeko lain irabaztea. Izan ere, arauren bat hautsi zutela pentsa zezakeen taliban talderen baten jipoia jasotzeko arrisku bizian zeuden beti.
|
|
2003
|
|
|
Horretarako, adituek bi urte gehiago dituzte esperimentuak egiteko. Haurdunaldi arazotsua Haurdun
|
zeuden
emakumeen likido amniotikotik erauzi ziren zelulak, eta azterketa bat egin behar izan zuten haurdunaldi arazotsua izan zitekeela uste zelako, eta ez azterketa zientifikoak egiteko lehentasunez. Unitate mikroskopikoek “oct 4” proteina ekoitzi zuten.
|
|
|
Hala gertatzen da merkurioarekin ere: 1988an, Kanadako agintariek ADI bitan banatu zuten metal horretarako, umeentzat eta ugaltzeko adinean
|
zeuden
emakumeentzat; AEBetako FDAk, berriz, bost aldiz banatu zuen asteko dosi onargarria. 1980ko hamarkadaz geroztik, OME bereziki arduratu da haurren arriskuaz.
|
|
|
Ez nuen etxean sartu eta arropa lisatzen nuen bitartean zurekin pentsatzen jardun nahi, burdina astunarekin nire alkandorak, bularretakoak edo gona arin eta galtza estuak, azken batean neure burua, hain bidegabeki zigortuz. Ez nuen beste behin goizean esnatu eta ohe zabalean iragan minik edo inoren ausentziarik sentitu nahi –esan eta gizona besarkatu omen zuen, nahiz eta ez
|
zeuden
emakumearen etxean, hotel hotz batean baizik, eta bezperan arrapaladan armairuetan gorde zituen bere laneko jantzien aztarnak, gabardina distiratsu eta body estu edo barruko arropa koloretsuen dirdaiak, ate zirriztuetatik suma zitezkeen oraindik.
|
|
2004
|
|
|
Orain arte argitaratu den azken azterlana Early Human Development aldizkarian argitaratu da eta Helsinkiko (Finalandia) Unibertsitateko Katri Raikkonen da egilea. Lan horren helburua zen txokolatearen kontsumoa eta haurdun
|
zeuden
emakumeen estres maila korrelazioan jartzea eta etekinen bat lortzen zen egiaztatzea. Raikkonenek koordinatutako taldeak 300 emakume haurdun bildu zituen estudioan, eta hainbat parametro emozional sailkatu zituen haurtxoetan:
|
|
2005
|
|
|
Lehenengo taldeaemakumearen parte hartzearen alde zeuden gizonezkoek osatzen zuten eta horienhelburua hausnarketa eta gogoeta bultzatzeko guneak sortzea zen. Bigarrena, Alardean emakumearen parte hartzearen kontra
|
zeuden
emakumeez osatutazegoen. Lehenengo taldearen tonua apala eta zalaparta gutxikoa baldin bazen ere, Emakume Irundarrak taldeak hasieratik argi utzi zuen bere jarrera gatazkatsuaizango zela.
|
|
|
Horrez gain, txostenak zehazten du Baltikoan arrainen zati batek ez dituela betetzen Europako Batasuneko (EB) “baldintzak” dioxinen kutsadurari dagokionez. 1995ean, Suediako agintariek Baltikoko sardinzarren eta izokinaren kontsumoa mugatzeko gomendatu zieten ugaltzeko adinean
|
zeuden
emakumeei, PCB, dioxina eta furanoen kontzentrazio handiak zeudelako. Halaber, adierazi du harrapari handietan (foka edo arao, esaterako) aurkitutako konposatu bromatu atzeratzaileen (PBDE) eta polibrominatu bifeniloen (PBB) mailak “Ipar Itsasoan edo Ozeano Artikoan baino bi eta bost aldiz handiagoak direla Baltikoan”.
|
|
2006
|
|
|
Azterlanean parte hartu zutenen %10ek 0,55 mikrogramo baino gehiago zituen ilean merkurio gramo bakoitzeko. Ikertzaileek nabarmendu dutenez, adatsean merkurio kontzentrazio handiena zuten %10 horren artean
|
zeuden
emakumeek aukera gehiago zuten garaiz aurretik erditzeko. Bederatzi hilabeteren buruan argia eman zutenen aldean, haurtxoa haurdunaldiko 35 astea baino lehen izan zutenetako asko talde horretakoak ziren.
|
|
|
Txalekoa egokitu zuen Tasjak, baina ez zuen txintik ere atera. Aurrez aurre
|
zeuden
emakume biak, bata narras eta bestea dotore.
|
|
|
Kontrako gauza gertatu zitzaion Bilbon hil zen irakasle ingeles bati... ...osantuan eman zioten lurra, bai, baina honek, berriz, ederto errezitatzen zituen poemak, Dylan Thomas, Yeats, Whitman eta halakoenak, eta kanposantukideek gustura entzuten zizkioten, batez ere Dylan Thomas-enak, ezin hobeto errezitatzen ei zituelako haren azentu etilikoaz... bertan lurperatutako emakumeek ere tratu berezia ematen zioten, eta egunero sexuaren plazerra eskaini ere... han lurperatuta
|
zeuden
emakumeak asko zirelako, eta ingeles literaturzaleak Londresko gozotasunaz hartzen zituelako denak... Berdin ibiltzen zen, emakumeen kontuaren aldetik esan nahi dut, Atxuriko Tomasito, apur bat atzeratua zena, azokako dendarien errekaduak hara eta hona eramaten, ia ia ni nabilen moduan, baina hura suerte hobeaz, bai, dena esan behar da...
|
|
2007
|
|
|
Hala ere, erradiografiek eta TACek (ordenagailu bidezko tomografiak) erradiazioa askatzen dute, eta, txikia izan arren, fetuaren garapena kalte dezake. Browneko Unibertsitateko taldeak 1997 eta 2006 bitartean haurdun
|
zeuden
emakumeengan erabilitako medikuntza nuklearreko azterketen kopurua (TAC eta izpiak) egiaztatu zuen, erradiazioeta proben maiztasuna zenbatesteko. Denboraldi horretan, haurdunen azterketek %121 egin zuten gora.
|
|
2008
|
|
|
2007an Durangoko 35 emakumek jarri zuten tratu txar salaketa, eta beste hainbestek urruntze agindua eskatu. Bestalde, 2008ko irailean, INEMen izena emondako 815 durangarretik 463 ziren luzaro lanik gabe
|
zeuden
emakumeak. “Arazo erantsia”Bizitzeneko gerente Birginia Lizarragaren berbetan, emakumeok “arazo erantsia” dute lan munduan sartzeko:
|
|
|
Dena den, beraien nortasun ideologikoari eustea baino askoz gehiago ezin zuten egin hor
|
zeuden
emakumeek. Beraiek aitortu dutenez, jardun politikorik apenas izan zuten.
|
|
|
1958 urtean kaleratu zuten, loezina eta antsietatea tratatzeko. Haurdun
|
zeuden
emakumeek ere hartzen zuten, haurdunaldiak eragindako ondoezei aurre egiteko. Ez zekiten substantzia horrek umekian malformazioak eragiten zituela, eta milaka malformaziodun haur jaio ziren.
|
|
|
Jarraipen zehatzak egin dizkiogu eta arlo horretan bederen harro egoteko moduko emaitzak lortzen ditu. Azken bolada honetan bere ehiza eremua zabalduz joan da eta ideologiaz erabat urrun
|
zeuden
emakumeekin ateratzen ari zen. Segurtasuna arriskuan jartzen duela aurpegiratzen zioten bakoitzean proselitismoa egin behar zela erantzuten zuen berak.
|
|
|
GIBaz kutsatutako emakume afrikar askok ez dute antirretrobiralik hartzen haurdunaldian, estigmaren beldur direlako eta eskura duten informazio gutxi dutelako Bestalde, Borgo eskualdean, Beninen, “Elikadurako Oinarrizko Ekintzak” programa sartu zen 1997an, 6 hilabetetik beherakoek bularra emateko aldi esklusiboa izan zezaten. Urte horretara arte, 4 hilabetetik beherako haurren %14 bakarrik ziren bularra ematen zutenak; gaur egun, ordea, haurrek elikadura osagarria eta A bitaminaren osagarriak jasotzen dituzte, eta haurdun
|
zeuden
emakumeak, berriz, burdinaz eta azido folikoz tratatzen dituzte.
|
|
|
«Film laburretik luzera salto egiteko beharra nuen. Orduan gogoratu nintzen Las Yeses antzerki taldearekin, Madrilgo Yeserias kartzelan
|
zeuden
emakumeek osatu zutena. Pertsonaien profila egiten hasi nintzen.
|
|
|
Gaztetatik aritu zinen arraza bereizkeriaren aurka. Nola hartzen zituzten garai hartan politikan murgilduta
|
zeuden
emakumeak?
|
|
2009
|
|
|
Talidomida 1958 urtean merkaturatu zuten, loezina eta antsietatea tratatzeko. Haurdun
|
zeuden
emakumeek ere hartzen zuten, haurdunaldiak eragindako ondoezek arintzeko. Ez zekiten substantzia horrek umekian malformazioak eragiten zituela, eta milaka malformaziodun haur jaio ziren.
|
|
|
Beharbada, enantiomero bat bakarka prestatzeak duen garrantziaz ohartzeko adibiderik adierazgarriena talidomidaren kasua da. Botika hori bi enantiomeroren nahaste banaezin gisa ematen zitzaien haurdun
|
zeuden
emakumeei 50eko hamarkadan, egoera horrek sortzen zizkien zorabioak eta goragaleak arintzeko. Botika haren ondorioz, zenbait haur sortzetiko malformazioekin jaio ziren, eta gerora jakin zuten bi enantiomero horietako bat zela fenomeno horren erantzule azaldu du Palomok; guk enantiomero bakarra modu erraz eta praktiko batean eskuratzeko metodologia garatzen dihardugu.
|
|
|
Marie Claude Vaillant Couturier deportatuak ere horixe azpimarratu zuen 1946an Nuremberg-eko prozesuan, kontzentrazio eremuetara bidalitakoen lekukotasuna eman zuenean. Garai hartan, Romainville ko presodengian
|
zeuden
emakume gehienak, gizonen ekintzengatik, zeudela preso esan zuen.
|
|
|
Zehazki, gizonezkoen langabezia tasa 691.328 pertsonakoa izan zen (%78, 1), eta emakumezkoen langabezia tasa 308.088 pertsonakoa (%24, 7), 2007koarekin alderatuta. Ariketa amaitzean, eta azken urteetan ez bezala, langabezian
|
zeuden
emakumeen kopurua gizonena baino txikiagoa zen (1.552.496 eta 1.576.467). Gizonezkoen langabezia tasa 691.328 pertsonakoa izan zen, eta emakumezkoena 308.088 pertsonakoa.
|
|
|
Monodosi txertoak immunizazioa bizkortuko luke, bigarren dosia inokulatzeko gutxienez hiru aste itxaron behar baita. Lehentasunezko txertaketa taldeei dagokienez, G7k eta EBk aho batez definitu zituzten haurdun
|
zeuden
emakumeak, gaixo kronikoak eta osasun langileak. Hala ere, estrategia nazionalak desberdinak dira “kulturaren, demografiaren eta pandemiaren gogortasunaren arabera”, adierazi zuen Europako Osasun komisario Androulla Vassiliouk.
|
|
|
Haren arabera, sexu erasoa abenduaren 2 eta 3 arteko gauean gertatu zen. Beste hainbat lagunekin batera, etxe batean
|
zeuden
emakumea eta ustezko erasotzailea. Gizonak harremanen bat izan nahi zuen emakumearekin, eta horretan saiatu zen.
|
|
|
Bertan 850 lagun inguru atxiki zituzten. Bahitzaileek haurrak, haurdun
|
zeuden
emakumeak, turistak eta musulmanak askatu zituzten, eta gainontzekoak bertan laga zituzten.
|
|
|
Irailean, Hego Euskal Herrian, langabezian
|
zeuden
emakumeak. INEMek emandako azken datuen arabera, irailean 160.747 langabe zeuden Hego Euskal Herrian.
|
|
|
Ordutik hamahiru urtera, oso ondo balioetsita zegoen Darioren lana. Pozarren
|
zeuden
emakumeak harekin.
|
|
|
Bulegora iristeko zenbat eta gutxiago falta, orduan eta kikilduago zegoen Irene. Bere egoera bertsuan
|
zeuden
emakumeak ezagutzeak ez zion senarra berpiztuko, baina, agian, arrazoi zuen ikaskide ohiak, eta tristura partekatzea helduleku bakarra izan zitekeen bera bezalakoentzat.
|
|
2010
|
|
|
Doula izena grekotik hartuta dago. Antzinako Grezian haurdun
|
zeuden
emakumeei laguntzen zizkieten esklaboak ziren doulak. Gero, erditzean haiekin egoten ziren, nahiz eta emagina ere egon, eta amaz eta jaioberriaz arduratzen ziren lehendabiziko hilabeteetan.
|
|
|
Janari eskasia gainera, mojen estraperloak areagotzen zuen. Inguruko herrietako biztanleek ordea, presoen egoeraz jabetuta, janaria edo arropa eramanez ahal zutenean laguntzen zituzten Saturraranen
|
zeuden
emakumeak.
|
|
|
Territoriosocupadosminutoaminuto blogaren arabera, milaka zauritu eragin dituzte kanpalekua hustean, bertan lotan
|
zeuden
emakume, gizon eta haurrak armarik gabe zeudelako.
|
|
|
(48: 48) Garapen bidean dauden herrialdeetarako oso garrantzitsua da. Esaterako, Samoan haurdun
|
zeuden
emakumeetatik %36 Klamidia z kutsatuta zeudela konturatu ginen.
|
|
|
), ibilbide bat egiten du ebidentzia zientifiko bila, haurdunaldian dieta begetarianoari jarraitzen zaion edo ez kontuan hartuta energia eta nutrizio behar desberdinak dauden zehazteko. Kontsultatutako bibliografiaren arabera, haurdun
|
zeuden
emakumeen elikadurari buruzko lehen azterketa sakona, nutrizio egoera, azterketa dietetikoa eta historia kliniko osoa baloratu zituena, Mervyn G k egin zuen 1954an. Harvardeko (AEB) Osasun Publikoko Unibertsitate Eskolako Hardingea.
|
|
2011
|
|
|
Pelbis Zorua Ikertzeko Espainiako Taldeak (GRESP) egin zuen, eta hor ageri denez, haurdun
|
zeuden
emakumeen% 30ek eduki zuten gernu jarioa lehen haurdunaldian, nahiz eta ordu arte sekula ez gertatu; emakume horien% 16k jarioarekin jarraitu zuen erditu ondoren ere, eta sei hilabete igaro ondoren,% 8k jarraitzen zuten berdin.
|
|
|
Erditzeko jarrera hori ez zuten arbasoengandik ikasi, instintiboa zen. Esperientzia eta jakinduria zuten emakumeak haurdun
|
zeuden
emakumeei laguntza ematera pasatu ziren, eta horrela eman ziren emaginaren lanaren lehenengo urratsak. Prozesuak horrela izaten jarraitu zuen ipurmasailei eusteko aulki antzeko tresna bat sortu arte.
|
|
|
Aplikatzen denetik, Katalunian bakarrik heren bat jaitsi da. Lehen, haurdun
|
zeuden
emakumeen %12k screening hirukoitzean arrisku handia zuten, eta proba inbasibo hori egiteko gomendioa jasotzen zuten, eta gero sumatzen zen askok fetu arruntak zituztela. Orain, lehen hiruhilekoan, haurdunaldien %4 arrisku handian daude.
|
|
2012
|
|
|
Gaixoentzat eta herriko jendearentzat ez ezik, erromesentzat ere bazen. Kontua da hamar ohe baino ez zituela, eta horiek erditzear
|
zeuden
emakumez edo eskalez beteta baldin bazeuden, erromesek elizako aterpean egin behar izaten zuten lo. Horrekin batera, San Martin baseliza, eta hari lotuta zegoen fraile etxearen horma ekarri ditut gogora.
|
|
|
Viktoria erreginaren erreginaldi betean, haren moral estu eta zorrotzaren itzala antipodetaraino ere iristen zen, beraz. Zaila zen ezkontzeko adinean
|
zeuden
emakumeak bakarrik topatzea, ama, beste senitartekoren bat edo neskamea eraman ohi baitzuten alboan, xexteroa edo karabina, alegia. Horrenbestez, bikotekideen arteko komunikazio arina lortzeko trabak gainditu behar ziren, eta bestelako bideak asmatu.
|
|
|
Hilkortasun handiaren iturriaren bila, bi unitateak alderatzea bururatu zitzaion Semmelweisi, eta lehenengoan medikuntza ikasle gehiago aritzen zirela ikusi zuen. Ikasleak anatomia pabilioian gorpuak manipulatzen jardun ondoren joan ohi ziren erditzear
|
zeuden
emakumeei laguntzera. Hala, mediku hungariarrak heriotzen jatorria ondorioztatu zuen:
|
|
|
Lehiakortasuna, agresibitatea eta testosterona edonon. Enpresan
|
zeuden
emakume apurrek txiste txar eta begirada lizunak pairatu behar zituzten, eta, hala ere, piramidean gora egiteko aukera murritzak zituzten. Zure bulegoan bost emakume zeudela esan zenidan, horietako bi idazkariak.
|
|
|
Argazki onenak biluzik edo era probokatzailean
|
zeuden
emakumeak erakusten dituztenak ziren, horiek baitziren begi niniak bereganatzeko erraztasun handiena zuten imajinak. Famatuak baziren hobe, baina bestela, bazegoen beti famatu izan nahi zuen neska gazte ederren bat.
|
|
|
Datu horiek ateratzeko, neurketa batzuk egin zitzaizkien haurdun
|
zeuden
emakume batzuei, hainbat eratako musika jarri eta ekografiak eta fonendoskopioak aterata. Neurketen emaitzetan ikusi zen musika klasikoak haurrari mugimendu geldoak eragiten zizkiola eta ez ziola garuneko eta zirkulazioko konstanteetan ezer aldatzen; rock musikak, aldiz, mugimendu urduriak eragiten zizkion, eta bihotz maiztasuna areagotzen zion.
|
|
|
B editorea Janaria prestatzen ez jakitearen mugak Azken hamarkadetan mendebaldeko munduan gertatu diren aldaketa soziologiko eta kulturalekin, agerian geratzen dira gazteen sukaldaritza trebetasun gutxi. Belaunaldien artean transmititzen zirenez, eta, zehazkiago, etxean
|
zeuden
emakumeen artean, emakumea ordaindutako lan merkatuan sartzeak eragina izango zuen amek eta, oro har, familiak sukaldaritzan gutxiago jardutean. Eta hori ez da albiste ona, inkestek adierazten baitute janaria prestatzen ez jakitea faktore mugatzailea dela elikagaiak hautatzeko.
|
|
|
2.462 langabe (%0, 1). Langabezian
|
zeuden
emakumeak 2.377.006 ziren eta gizonenak 2.337.116 Urtetik urtera, emakumeen langabezia 251.928 emakumetan hazi zen(+% 11,8), eta gizonena, berriz, 272.535(+% 13,2). Maiatzean, langabezia ere jaitsi egin zen 25 urtetik gorakoen artean:
|
|
2013
|
|
|
Kasu bietan, langabezia tasak gorakada latza izan du. 2012 urtean, Hego Euskal Herrian lanik gabe
|
zeuden
emakume kazetariak 1.247 ziren, 2011n baino 617 lagun gehiago? %98ko hazkundea?. Gizonezkoen kasuan, 2011 urtean 302 langabe zeuden eta, iaz, 669 Igoera %121ekoa izan da.
|
|
|
urtean, gida batek honako gomendio hau eman zien haurdun
|
zeuden
emakume guztiei: ez zezatela jan hestebeterik eta haragi gordinarekin egindako produkturik, aurrez izozten ez baziren (adibidez, txorizoa eta urdaiazpikoa).
|
|
|
Saloi handiaren ondotik pasatzean, atearen zirrikitutik jende piloa ikusi zuen eta harrera gelan emakume ugari, batzuk eserita beste batzuk zutik, hizketan eta algara batean. Boris zerbitzaria hizketan ari zen zain
|
zeuden
emakume haietako batzuekin. Katiak bizpahiru txistu hots egin ondoren, lortu zuen azkenean bera zegoen lekuraino, sukalde ondora joan zedin.
|
|
|
Egindako landa lanean, oraindik ere giza arte atseginerako baldintzetan
|
zeuden
emakume batzuei zuzendu diet galdera. Aipatu ditugun gutxieneko baldintza horiek, beren ustez, zeintzuk liratekeen galdetu diet. Oinazea aipatu didate, eta ez dizkidate min jasangaitz edo eramanezinak aipatu?
|
|
|
Bitxietan jakitun zen gizon bati proba bat jarri zioten afalondoko solasean. Mahaian eserita
|
zeuden
emakumeen koilare, eraztun, diadema eta antzekoak epaitu behar zituen azterketa soil batez, eta faltsuak ala benetakoak ziren adierazi. Jakitunak ez zuen entertainer bat bihurtu nahi, baina mahaikideek, eta baita saloian zeuden beste bidaiariek ere, ardaila batean erregutu zioten, eta amore ematea beste aukerarik ez zuen izan.
|
|
|
Doako edana eta toplessean
|
zeuden
emakumeak zituen kohetea.
|
|
2014
|
|
|
Galtzek, bota finetatik pixka bat gora loturik, oinetakoen irekidura airosak eta perlaz jositako brodatuak ikusten uzten zituzten. Eder ederrak ziren beloz gorderik ez
|
zeuden
emakumeen begitarteak. Txirikorda luzeak zihoazkien ihesi turbante kolore anitzetatik, begiak zoragarriak zeuzkaten, hortzak paregabeak, larruazala liluragarria.
|
|
|
...oetan, gaztetxe eta jai alternatiboetannahiz aldarrikapen ezberdinen alde (amnistia, internazionalismoa, intsumisioa, ekologia, euskara...). Feminismoa ordea ez da aldarrikapen hauen artean aipatu daitekeenetako bat, izan ere mugimendufeministatik punk rockean zebiltzan emakumeak ez ziren ondo ikusiak izan punkaren lehen urteetan.Gerora jarrera hau aldatzen joan bazen ere, musika honen produkzioan
|
zeuden
emakumeen eskasiakzaildu egiten zuen harremana» (Altuna, 2010: 31).
|
|
|
Adoptatuekin egindako ikerketek erakusten dute monozigotikoen eta dizigotikoen arteko aldeak geneei dagozkiela. Heston ek (1966) egindako ikerketa batean, eskizofreniak jota ospitalean
|
zeuden
emakumeen haurrak aztertu zituzten. Haur horiek senitartekoekin edo familia adoptiboekin bizitzen jarri zituzten, jaio eta hiru egunera.
|
|
2015
|
|
|
Oro har, hiruretan, gerraren lehenengo hilabeteetan, emakume milizianoen ohorea eta ausardia goraipatzen dira, baina gutxi gorabehera azarotik aurrera emakumearen presentzia gerran erretagoardian kokatzen dela azpimarratzen da. Horrela, gerra hasieran fronteetan
|
zeuden
emakumeen ausardia azpimarratzen da, askatasunaren alde borrokatzeagatik armak hartu zituztelako. Horren adibide ditugu ondorengo artikuluak:
|
|
|
2004an, Indonesiako kostaldeari eragin zion tsunamiak ordura arte ezagutzen zuen guztia suntsitu zuen, bere jarduera profesionala garatzen zuen ospitalea barne. Save the Children hura berreraikitzen lagundu zuen, Faustiah eta haren lankideek kaltetutako biztanleak artatu zitzaten, besteak beste, haurdun
|
zeuden
emakumeak. Bere arazo nagusiak bizitako desnutrizioa, antsietatea edo trauma ziren.
|
|
|
Gasteizko plataforma feministak agerraldia egin du goizean, maiatzaren 18an Andra Mari Zuriaren plazan herri harresian
|
zeuden
emakumeek jasan zituzten eraso sexistak salatzeko.
|
|
|
Badu graziarik, pentsa hankak gora jarrita
|
zeuden
emakumeei emakumeetatik haurrak ateratzen jardun dugula bizi osoan.
|
|
2016
|
|
|
" Guretzat oso inportantea da datu hori. Kontuan hartu behar dugu orain dela 20 urte errehabilitazioan
|
zeuden
emakumeen batez bestekoa hogeitik batekoa zela, eta, egun, Espainiako Estatuan hirutik batekoa dela".
|
|
|
Ordurako, gudak zeuden herrien artean, handiak, eta niretzat gudok jada sexualki bereizita zeuden, gizonak gudariak baitziren, baina emakumeak... Non
|
zeuden
emakumeak?
|
|
|
biluzte behartuak, hilekoa izatean edonolako garbiketak ukatzea edo torturagatik ahulen zeudenak kateatuta eta begiak estalita bortxatzea. Haurdun
|
zeuden
emakumeak ere berdin tratatu zituzten kasurik gehienetan eta haurrak behin jaiota, amarengandik banandu eta milaka desagerrarazi zituzten.
|
|
|
Eskubide Berdintasunaren Elkarteko biltzarrean erabaki behar zuten Hamabosgarren Zuzenketarekin bat egin ala ez. Zuzenketa haren guztiz aurka
|
zeuden
emakumeen sufragioaren babesle nagusiak, eta, beraz, ez zegoen zalantzarik: batasuna hautsiko zen, argi eta garbi.
|
|
|
Bi norabidetan gertatu zen hori. Batetik, feministek gero eta gehiago azpimarratzen zuten jaiotza kontrola tresna eraginkorra zela ibilbide profesionala eta goi mailako hezkuntza lortzeko, baina helburu haiek ez
|
zeuden
emakume pobreen eskura, jaiotza kontrola erdietsita ere. Mugimendu feministari osorik erreparatuta, arraza suizidioaren atalak, beste hainbat ezaugarrirekin batera, argi adierazten zuen pribilegiodun emakumeen helburuekin bakarrik lotzen zela kasik feminismoa.
|
|
|
AEBetako jatorrizko herritarren genozidioa kontuan hartuta, pentsatzekoa litzateke gobernuaren antzutze kanpainatik kanpo geratuko zirela natibo amerikarrak. Bada, ez; izan ere, Connie Uri medikuak senatuko bista batzorde baten aurrean esandakoen arabera, 1976 urtea iritsi orduko, antzutuak zituzten haurrak izateko garaian
|
zeuden
emakume natibo amerikarren %24 Choctaw herriko sendagileak hauxe azaldu zion Senatuko batzordeari: –gure odol ildoak eteten ari dira; gure jaiogabeak ez dira jaioko... gure jendearen aurkako genozidioa da hori?.
|
|
2017
|
|
|
Ia modu erritual batean, gaztetan deabrua haietaz lehen aldiz nola gozatu zen, penetrazioarekin zer sentitu zuten edota zer pentsamendu lizun izan zituzten azaltzera behartzen zituzten. Sexualitatearen inguruko arrazoibide berezi horren agertokia tortura gela zen, eta txirrika baten bidez (strappado) egiten zizkieten galderak minez erotu beharrean
|
zeuden
emakumeei; inola ere ezin dugu pentsatu torturapean emakumeek botatako hitzen orgia hark haien plazera pizten zuenik edota haien desira berrorientatzen, sublimazio linguistiko bidez. Sorgin ehizaren kasuan, bazter uzten du Foucaultek, harrigarria bada ere, History of Sexuality [Sexualitatearen historia] lanean (1 liburukia, 1978)?,, sexuari buruzko eztabaida amaiezina, ez zen erabili errepresioaren, zentsuraren edota bazterketaren aurreko aukera gisa, horien zerbitzura baizik.
|
|
|
Haurdun
|
zeuden
emakumeek beren haurdunaldia etengo ez zutela ziurtatzeko, zaintza modu berriak hartu ziren. Frantzian, 1556ko errege dekretu batek beren haurdunaldia erregistratzeko agintzen zien emakumeei, eta ezkutuan erditu ondoren bataiatu aurretik haurra hiltzen zitzaien emakumeek heriotza zuten zigor, deliturik egin zuten edo ez kontuan hartu gabe.
|
|
|
Lanbideari eusteko, estatuaren espioi bihurtu behar izan zuten emaginek Frantzian eta Alemanian. Jaiotzen ziren haurren berri eman behar zuten, ezkontzatik kanpo jaiotako haurren aitak bilatu behar zituzten, eta ezkutuan umea izan zezaketen susmopean
|
zeuden
emakumeak ikertu. Eliza aurreko eskaileretan umeak agertzen zirenean, susmopean zeuden tokiko emakumeak aztertu behar zituzten, edoskitzearen arrastoak aurkitzeko (Wiesner 1933:
|
|
|
Beraz, emakumeak salbu ziren Highlandsetan eta Irlandan, sorgin ehizaren garaian (bien bitartean, ingelestutako eta pribatizatutako Eskoziako Lowlandsetan, desagertzen ari zen biziraupen ekonomia, erreforma presbiterianoaren eraginez, eta 4.000 biktima eragin zituen gutxienez sorgin ehizak lur horietan, biztanle emakumeen% 10). Highlandsetan eta Irlandan, seguru
|
zeuden
emakumeak sorginak erre zituzten garaian.
|
|
|
emazteak izeneko nire beste lan bat goraipatu zuen, onerako edo txarrerako idazleengan emazteek eragin itzela izan dutelako, eta Nora Nabokov, Anna Grigorievna, Katia Mann, Sofia Tolstoi (azken honek esaten omen zuen zazpi aldiz kopiatu zuela eskuz Gerra eta bakea, eta azkenerako berak idatzia zela uste omen zuen), Jessie Conrad eta Nora Bernacle aipatu zituela gogoratzen dut, eta azken honi, Joyceren emazteari alegia, gorazarre moduko bat egiten niola erantsi zuen, guztien artean kutuna nuelako eta berak ere asko miresten zuena, bidenabar esateko. Entzuten
|
zeuden
emakumeetako batek txalo batzuk jo zituen, ez dakit seguru zergatik, Nora Bernacle aipatu zuelako seguru asko. Orduan aurkezlea nire belarriaren pareraino makurtu eta ahots goraz hitz egiten ahalegintzeko eskatu zidan, emakume edadetuenak apenas entzuten zuelako.
|
|
|
Emakumeak hauteskundeen emaitzari erantzuten izeneko bilkura feminista batean, han
|
zeuden
emakume ugari, zahar eta gazte, haserre azaldu ziren jendea harritu egin zelako. –Non izan zarete orain arte??, galdetzen zuten.
|
|
|
Bertan, beste inon antolatuta ez
|
zeuden
emakumeak elkarrengandik oso bestelako jarrera zuten elkarteetako kideekin batzen ziren: alderdi politikoetakoetako partaideak{ 10} eta talde autonomoetakoak, sindikatuetako ekintzaileak, auzo elkarteetako kideak...
|
|
|
Baina ingurua bakean utzi eta errekari bakarrik erreparatuz gero, leku basati bat da aurrean daukazuna, behin eta berriz joan eta behin eta berriz gauzak sentitzeko moduko leku bat. Nonbait entzuna nuen, antzina, mugimenduan zegoen urari begira jartzeko gomendatzen zietela triste
|
zeuden
emakumeei, mugimendu hark barruko sentipen txarrak askatuko zizkielakoan. Nolanahi den ere, espero gabeko ñabardurak aurkitu nizkion errekari:
|
|
2018
|
|
|
Etxeko zaintza lanetarako kontratatutako emakumeek ikastaro berezi bat egin behar dutela dio Mendekotasun Legearen azken aldaketak, eta gu gogor borrokatu gara jada kontratupean
|
zeuden
emakume etorkinek habilitazio profesional hori lortzeko, ikastarorik gabe; ezinezkoa baita beraientzat ikastaroa egitea. Eusko Jaurlaritzak 8.800 barnekori eman die habilitazioa laguntzaile soziosanitario gisa.
|
|
|
Ibaiertzerantz arraunean hasi ginen, bizkor igarotzen zela baitzirudien, eta ohartu ere baino lehen gure taldeak erabiltzen zuen edalekuan geunden. Han
|
zeuden
emakumeak eta haurrak, ur garraiatzaileak, mordoxka bat, beren kalabazak urez betetzen. Ikusi gintuztenean zalaparta batean alde egin zuten, eroen moduan, malkarretan zehar, kalabaza pila bat bertan erorita utzirik.
|
|
|
«Bizi dugunari zentzu politikoa ematen dio». Bera mugimendu feministako kide zen jaioterrian, Perun, eta, Euskal Herrira iritsitakoan, mugimenduan jarraitzea erabaki zuen.Naffarek ere, bere egoera berean
|
zeuden
emakumeengana jo zuen. «Oso garrantzitsua da elkar laguntzea eta ezagutzea».
|
|
|
Eta aldaketa horretatik gizarte osoak aterako du probetxu, gizartea bera ere burujabeagoa baita bere biztanleen %100 libre, aktibo eta ahaldunduta daudenean.Belaunaldi arteko harremana ere nabarmentzekoa da: manifestazioetan
|
zeuden
emakume gazte guztiak ikusita, ezinezkoa zen aurreko belaunaldi feministez ez gogoratzea: urrunagora joan gabe, duela 10 urtera arte espazio guztietan auzitan jartzen eta epaitzen zen feminismoa, eta ez zen erraza bandera moreak eramatea.
|
|
|
Joan den mendearen erdialdean, Estatu Batuetako hirietan, etxe guztien% 15 zeukaten zerbitzariren bat etxean bertan bizi zena; gehien gehienak emakumeak ziren (garai hartan, emakume zuriak, oro har), eta, are, enplegu ordainduren bat zuten emakume gehienak etxeko zerbitzari aritzen ziren. Australian, berriz, 1901ean, enplegu ordaindua zuten andreen ia erdiak aritzen ziren nolabait etxeko zerbitzuetan (ez guztiak etxe pribatuetan); XIX. mendean, zerbitzari eskaria handiagoa zen eskaintza baino, eta, segur aski, ez da hain harritzekoa ere, kontuan hartuta zerbitzari izateko ondo trebatuta
|
zeuden
emakumeak oso aproposak zirela emazte izateko ere. Britainia Handian, XIX. mendean, klasearen eta sexuaren mundu konplexu, korapilatsu eta mugatu hartan, zerbitzariak desiragai ere baziren goi klaseko gizon batzuentzat.
|
|
|
Ezkontzan geratzen diren estatus arrastoak ezabatzeak zenbait ondorio ekar ditzake, Thompsonek eta Millek iragarri gabekoak. Bi autore horiek ez
|
zeuden
emakumeak emazte bilakatzearen aurka, baizik eta emazte izateak berekin zekarrenaren aurka, eta sendo, gainera. Feministek, hasieran, ezkontza kontratu hautsezinaren eta haren baldintza ezin negoziatuzkoen kontra egin zutenean, senarraren ezkoneskubideei erreparatu zieten, ez emazte eta senar kontzeptuen erabidearen adskripzio sexualari.
|
|
|
Nahitaez onartu behar den ideia hauxe da: gizonek, kontratu soziala egin zenerako, konkistatuak zituztela natur egoeran
|
zeuden
emakume guztiak, eta orain emakume horiek gizonen mende daudela (haien zerbitzariak direla). Gizonen bat ere mendeko bihurtu bazen eta orain zerbitzaria bada, horrek esan nahi du hura ere kontratu sozialetik kanpo geratuko dela.
|
|
|
Langile klaseko emazte askok betidanik izan dute enplegu ordaindu bat, diru beharra zela-eta. 1851 urtean, adibidez, Britainia Handiko emakume ezkonduen laurdenak ari ziren ordainpeko lanen batean; dena den, estaldura legearen mende
|
zeuden
emakume haien posizio soziala, gutxien gutxienean, kontraesan hutsa zen. Emakume batek emazte estatusa bazuen, horrek esan nahi zuen ez zeukala norbanako baten gaitasunik; senarraren jabetza zen, eta esklaboa edo zerbitzaria ugazabari zitzaion horixe zitzaion emaztea senarrari.
|
|
|
Denbora zerbaitekin bete behar eta bazegoen han paradarik bizitzako pasarteak konpartitzeko zeldakide, patiokide eta, oro har, han giltzaperatutako edozein bizidunekin, izan preso, izan funtzionario, izan langile sozial. Proyecto Hombre programako ordezkariak agertzen ziren ia egunero kartzelan bisita egitera, eta arrazoi politikoengatik preso
|
zeuden
emakumeek bultza egiten zioten Itziri, programan parte har zezan, Basaurikoek Gaizkari bezala. Espetxetik irteteko eta drogatik aska zaitezen, esaten zioten.
|
|
|
Proiektu horren xehetasun metodologikoak aurretik publikatuak izan dira (6). Haurdun
|
zeuden
emakumeak 2006ko maiatza eta 2008ko urtarrila artean sartu ziren proiektu honetan, haurdunaldiko lehen hiruhilekoko (12 asteak) kontsultan, euren erreferentziazko zentroetan. Ondoren, 3 hiruhilekoan; haurra jaiotzean; 1, 4 eta 7 urteetan jarraipena egin zitzaien, galdeketak, miaketa fisikoak edo bestelako proga osagarriak eginez aldiro.
|
|
|
Udalak antolatutako solasaldian zehar, gaur egungo ikuspegitik xelebreak diruditen hainbat konturen berri eman zuten. Hala nola, iraganean etxetik kanpo lantoki batean lan egiteagatik emakumeek sufritzen zuten presio soziala, soldaten diskriminazioa...Eskubide eta eskabide asko mugatuta, 1978ra arteEspainian, 1978ko Konstituzioa heldu zen arte, eguneroko bizitzan zenbait zeregin eta eskubide sozial ez
|
zeuden
emakumeen esku. Are gehiago, hainbat prozedura administratiborako aitaren edo senarraren baimena beharrezkoa zen:
|
|
|
horien arteko bat larri zauritu zen, gorputzaren %60 erre zuen 46 urteko andreak; eta beste hiru ere Gurutzetako Ospitaleko Erredura Handien Unitatera eroan behar izan zituzten. Egonkor
|
zeuden
emakumeen kasuan, gorputzaren %20, %18 eta %12 erreta zeukaten. Bosgarren zauritua, Gurutzetako ospitalera eroan bazuten ere, laster alta eman zioten.
|
|
|
Haurrak izateari buruzko aurreko pentsamolde aldaketaren ondorioa izan zen haurren kopuruaren jaitsiera; jaiotzak ugaltzeko adinean
|
zeuden
emakumeen kopuruak baino amatasunaren eta aitatasunaren aurreko kontzepzio berri batek baldintzatuko zuen jaiotza tasa. Harreman sexualen eta ugaltzeko harremanen aurreko kontzepzio moralistagoari baino seme alabak zaintzeko erantzukizunari lotuago.
|
|
|
Hori ez zen portaeretan gertatutako aldaketa kualitatiboen ondorio izan, baizik eta gure biztanleriaren egituraren ondorio. Epe horretan oso handia zen ugaltzeko adinean
|
zeuden
emakumeen kopurua, baina ugalkortasunak txikia izaten jarraitu bazuen ere haur gehiago jaio ziren. Hamar urte lehenago% 3,7koa zen 0 urte bitarteko haurren ehunekoa, baina% 4,8ko izatera iritsi zen azken epe honetan.
|
|
2019
|
|
|
Gauzak gaizki doazenean ekartzen ditugu gogora batzuetan horrelakoak. Orain dela urte batzuk egin genuen ikerketa zuzendaritza postuetan
|
zeuden
emakumeekin, eta ondoriotako bat zen emakumeak goi karguetara iristen zirela enpresa edo erakundea oso egoera larrian zegoenean. Gauzak ongi egiten direnean kontatu egin behar dira.
|
|
|
gizon kiroletan ibiltzen zen, edaten ere bai, eta burdeletara joaten zen. Biziki erakartzen zuten aktoreek eta, ahal zen neurrian, aurreneko gaztaroan ez
|
zeuden
emakume bakartuek; zinez, femeninoak, gustatzen zitzaizkion.
|
|
|
anbiguoa dela. Gizonen nagusitasuna arbuiatzen duelako lesbiana egiten den emakumeak atsegin hartzen du iruditzen bazaio bera bezalako amazona harroa dela beste emakume bat; lehen, amodio errudun asko loratzen ziren Sèvresko neska ikasleen artean, elkarrekin bizi baitziren, gizonengandik aparte; harro
|
zeuden
emakumeen elite baten parte izateaz, eta subjektu autonomoak izan nahi zuten aurrerantzean ere; kasta pribilegiatuaren kontra batzen zituen horrek guztiak modua ematen zion haietako bakoitzari lagunarengan miresteko nork bere buruarengan maite zuen izaki prestigiotsu hori; elkar besarkatzean, biak ziren aldi berean gizon eta emakume, eta beren bertute androginoez liluratzen ziren.... Alderantzira, bere feminitateaz emakume baten besoetan gozatu nahi duen emakumeak badaki zer den inolako nagusiri ez obeditzearen urguilua.
|
|
|
Beste gai askotan bezala, ikusezintasuna, debekatutako ahotsak, bueno, espazio publikoan ez
|
zeuden
emakumeak eta ezezagutza bat, ez dudana benetan gehiegi sakondu, esan nahi dut zer suposatzen duen isildu den mundu oso bat ehunka urteetan eta gero Historiaren bigarren parte bat bertso eskolak sortu zirenean[?] nik, egia esan, lehenbiziko zatiari buruz, ba bueno, ez dakit, ez dut feminismoak egin dezaken betiko Irakurketaz gain, ez dut, ez naiz gehiegi..., jarri[?] oso tristea, mingarria eta ez...
|
|
|
Britainia Handian, esaterako, garai biktoriarreko XIX mende bukaeran gertatu ziren Jack tripa ateratzailearen erailketak (Jack the Ripper ingelesez, Jack el destripador gaztelaniaz) aipatu zituen. Eremu publikoa okupatzen hasita
|
zeuden
emakumeei kontuz ibiltzeko mezua zabaltzeko erabili zen kasu hura.
|
|
|
Amaitzeko, bi emakumeek “eraso honen biktima izan den emakumaren intimitatea babestua” izatea eskatu zuten eta “erasoaren unean gertu
|
zeuden
emakume zein gizonek izandako jokabidea, protokoloa martxan jarri eta erasotuari behar bezalako babesa eta laguntza eman izana”, bereziki eskertu zuten.
|
|
|
Aurrez aurre
|
zeuden
emakumea eta biak larruzko besaulkietan eserita, elkarrizketa arrunt batean baino aparteago elkarrengandik, bi metrora edo. Alfonbra batek eta zutikako lanpara batek betetzen zuten haien arteko espazioa.
|
|
2020
|
|
|
Eskualdean lanik gabe zeuden pertsona horiek guztietatik 1.511 gizonezkoak ziren eta 1.889 emakumeak. Lanik gabe
|
zeuden
emakumeen kopurua gizonena baino altuagoa zen eskualdeko ia herri guztietan; Aian, Beizaman eta Zestoa, aldea oso txikia bada ere, gizonezko gehiago dago langabezian. Lanbidek emandako datuen arabera, Aizarnazabalek du langabezia tasa altuena Urola Kostan (%13, 4), eta haren ostean dira Azkoitia (%9, 6), Orio (%9, 5) eta Azpeitia (%9, 3).
|
|
|
Las chicas Chin Chin, Cacao Maravillao, las Mamachichos, Jesus Gil y Gil jacuzzi batean bikinian
|
zeuden
emakumez inguratuta. Tele5ren eduki haiek Italiako Canale Cinque katean zuten jatorria.
|
|
|
Informazio eta arreta gehigarrik ezHaurdun
|
zeuden
emakumeak arrisku taldeko kidetzat jo zituen Espainiako Osasun Ministerioak Alarma Egoera indarrean jarri zenean. Neurri horrekin, lasaitu ordez, areagotu egin ziren askoren kezka eta beldurrak.
|