|
2000
|
|
|
Txabola batean gaztainak erre, sagardo berria etxetik eramango genuen eta herrira jaisten ginenean udaletxeko arkupetan elkarri bertso berritan edo bertso zaharrak kantari jarduten genuen. Eta herrian pixka bat zabaldu zen, Txomin ere bertsotan aritzen omen
|
zela
. Gainera errezildar batzuk zeuden Berrobin apopilo, fabrika batean lana egiten zutela eta haietako bat oso bertsolari ona:
|
|
|
Eta ea erakutsiko al nizkion nik idatziak. Erakutsi nizkion nire zirriborro horiek eta pixka bat harritu egin
|
zela
edo ematen zuen: «
|
|
|
Bertso haietan kontatzen nuen garbantzu artean harri kozkorrak zirela jateko. Injekzioa hartuta zorabiatuta lurrera erori ginela batzuk eta gogorra
|
zela
bizimodu hura. Horrelako kontuak idatzi nituen.
|
|
|
ELAk eta LABk beren izaera sozial eskasa azpimarratu zuten, eremu sozialean iaz baino ehuneko txikiagoa erabiliko delako, besteak beste. Bizkaian ere akordio abertzaleak atera bazituen aurrekontuak, Gipuzkoan pentsioen igoera eza
|
zela
eta EHk ez zien baiezkorik eman EAJ eta EAk egindako aurrekontuei. 1999koak luzatu dira edo aurrekontu berriak egin.
|
|
|
Kantaldiak pixka bat antzerki moldean ematen hasi ginen, eta herri tipietan bereziki kantatzea deliberatu genuen. «Aita Seme Laborari» izeneko diskoan herria gaztez hustutzen ari
|
zela
, eta gurasoen penak kantatzen genituen. «Laborari Langile eta Nagusia» delakoan berriz sozial mailan bizi ziren arrankurak kitzikatzen genituen.
|
|
|
Iparraldea geldi egoteko eta Hegoaldean eginen
|
zela
lana, eta gero euria bezala etorriko zela honera, eta nik ez dakita
|
|
|
Iparraldea geldi egoteko eta Hegoaldean eginen zela lana, eta gero euria bezala etorriko
|
zela
honera, eta nik ez dakita
|
|
|
Baigorriko gaualdi horretan ari ginelarik garai hartako giro hura berritu genuen eta giro hori triste bezala hatzeman nuen; arrenkuraz edo. Gure adineko lagun batek erraiten zidan duela 30 urte euskara bukatua
|
zela
Iparraldean. Orain bere seme alabek bat Bretainian duela bestea Irlandan euskara ikasi nahi dutela erraiten zidan.
|
|
|
Orduan kontzientzia eramatea izan zen gure xedea. Abertzaletasuna ez
|
zela
euskaltzaletasunaz aparte egiten ahal pentsatzen genuen. Euskal Herria behar zela salbatu euskaldunekin, euskaraz bizitzen zirenekin; Game herrian edo Larrainen.
|
|
|
Abertzaletasuna ez zela euskaltzaletasunaz aparte egiten ahal pentsatzen genuen. Euskal Herria behar
|
zela
salbatu euskaldunekin, euskaraz bizitzen zirenekin; Game herrian edo Larrainen. Guk taldearen «politika» abertzaleen mezua euskaldunen etxetaraino eramatea izan zen.
|
|
|
Hasieratik garbi eduki zuten euskara hutsean izango
|
zela
,
|
|
|
Behin Euskadi Irratian grabatu nituen kantu batzuk, eta bere iritzia eskatu nion Pello Zabalari, musika ezagutza handia duela-eta, kritika bat egiteko. Eta hark esan zidan bitxikeria polita
|
zela
, eta merezi zuela.
|
|
|
Garai baten «liquidacionismo» deitzen genuena, alegia. Beste modu batera esanda, astakeria handi eta sufrimendu latzaren poderioz ETAko arduradun nagusiak ere ohartu ziren borroka armatuak, borroka politikoko tresna bezala, eman zuela eman beharreko guzia eta aurrerantzean euskal politikagintzan eszenatoki berriak sorrarazteko ez
|
zela
indar eragile positiboa. Hainbeste urte pasa ondoren, betirako erretiratzea duintasunez jantzi behar zen, eta eginkizun horretan zeregin handia zuen Lizarrako akordioak, eta batez ere, EAJ PNVren jarrera politikoak.
|
|
|
Hasiera hasieratik pentsatu izan dut ETAk egin zuen gogoeta borroka armatua betirako uztearena izan
|
zela
, eta erabakia ere, ziurrenik, neurri handi batean oso bideratua zegoela ildo bere horretan. Beste gauza bat da erabaki hori formalki hartzearena eta publikoki adieraztea.
|
|
|
Lesio batek eten zuen bere futbolari karrera, baina artean zaletasuna odolean zeraman. Ikastolan irakasle
|
zela
hasi zen Ondarroako Aurrera taldea entrenatzen. Entrenatzaile titulua ere atera zuen, eta bere promozioko lehena izan zen.
|
|
|
esan
|
zela
. Urte horretan bada oraindik
|
|
|
Baina esaten da erronkariera, adibidez, desagertu
|
zela
...
|
|
|
Afaria eramatera joan zitzaizkionean konorte barik aurkitu zuten funtzionarioek bere zeldan. Buruko odoljarioa txikitatik zeukan zain baten malformazioak eraginda izan
|
zela
pronostikatu zioten ospitaleko medikuek; buruan angioma bat zuela jaiotzez adierazi zioten ere. Minutu bakar batzuk beranduago aurkitu izan balute gaur egun ez zen bizirik egongo.
|
|
|
Basaurira ekarri, eta urte bat eta erdira, epilepsia atake bat jasan zuen. Sendagileak muturreko osasun egoera larrian
|
zela
ohartu ziren azkenik eta epaileek baldintzapeko askatasuna eman zioten.
|
|
|
eta liburu irudigilea ezagutzen; gizon ttipi hura, euskaldunen eszenak begiztatu eta marraztu zituena. Orain, 30 urte zendu
|
zela
bete direlarik, merezi zuen ospea aitortzen zaio liburu batean.
|
|
|
Germaniarren aberekeriaren berri ematerakoan, nazien ikuskera sarkastikoa eta iseka erabili zituen. Haien esbastika buhameek ekarria
|
zela
Europara, zioen irriz.
|
|
|
Bere amaren aitona Hego Euskal Herrikoa
|
zela
zioen beti Tillac ek.
|
|
|
Unamunoren Arriagako gertakari ezagunarekin (euskara ohore guztiekin ehortzi behar
|
zela
esatean, oihuka erantzun ziotenekoa) abiatu duzu kronika. Azkeneko kronikan, mende amaierara helduta, euskararen egoeraren aurrean irakurleak «baikor agertu nahiko» lukela eta badagoela «pozerako arrazoirik» diozu, «Bilbo Unamunok ezagutu zuena baino hagitzez euskaldunagoa» dela.
|
|
|
1520 aldean erresistentzia 1512koa baino herrikoiagoa izan
|
zela
diozu.
|
|
|
1512an ez dago gatazka handirik, Tutera salbu. Beharbada hasieran azken uholdea ez
|
zela
uste zuten, orain 1512koa definitiboa ikusten dugun arren. Baina bai, beranduago Sakanan (Zegorrea) gipuzkoarren aurka eta Zangozan, erraite baterako, bertzelako liskarrak gertatu ziren, lehen baino hagitzez lagun gehiagok parte hartuz.
|
|
|
«Lehen hamar su zeuden eta orain bortz, populazioaren erdia bizi da». Baina ez zuten kontuan hartzen gelditzen ziren su horietan ere populazioa jaitsi
|
zela
, familian senide batzuk hil zirelakotz. Beraz, jaitsiera handiagoa zen eta hori eskaini dut liburuan.
|
|
|
Liburuan, XVI. mendean hori aldatu
|
zela
irakurtzen ahal da.
|
|
|
XV. mendeko gerra zibiletan zerga handi horiekin batera antolaturiko estatua desegin
|
zela
diozu, prozesua azaltzen ahal diguzu?
|
|
|
Altsasukoan, Gerra Zibilaren alderdi ezezagun bat jorratu zuen: elizaren inplikazioa Altsasun 1936an gertatu ziren triskantzetan, gurutzada santua
|
zela
argudiatuz. Garai hartan, eliza katolikoan ere bazen ideia aurrerakoiak zituen korronte bat.
|
|
|
. Halaxe, 1936ko uztailaren 17an Aierrak bere sermoian bota zuen: alkatea ez beste, ez
|
zela
inor bisitatzera joango, bere etxea zabalik egonen zela. Goikoetxea alkateak alde egin eta handik gutxira hasi ziren gezur eta hilketak.
|
|
|
. Halaxe, 1936ko uztailaren 17an Aierrak bere sermoian bota zuen: alkatea ez beste, ez zela inor bisitatzera joango, bere etxea zabalik egonen
|
zela
. Goikoetxea alkateak alde egin eta handik gutxira hasi ziren gezur eta hilketak.
|
|
|
. Europako gidoi laguntzetarako aurkeztean, istorioa erabat bideragarria
|
zela
esan zioten. Finantziazioa lortzea izan zen hurrengo erronka, ez baitzen film merkea.
|
|
|
Azkenean, Eurimages, Eusko Jaurlaritza eta Kultura Ministeritzaren babesa lortuta, errazagoa izan da ekoizle baten interesa pizteko. Gai samingarria
|
zela
jakinki, jokuaren arauak Helenak markatu ditu. Enrique Cerezo ekoizlearekin kontratu bat sinatu zuen, zeinean filmaren erantzukizuna bere gain osorik hartzen zuen, kanpoko eragingarririk gabe:
|
|
|
Hura prestatutakoan xehe mehe ikusi ahal izan genuen benetan zenbat eta nolako astakeriak esan dizkioten espainiar hedabideetan. Maltzurkeriaren lege nagusi hau gure gotzainarekin bete
|
zela
sentitu genuen: esan duenaren kontra ezer esaterik ez badago, esan ez duena esan duela esaten da.
|
|
|
Beste batzuek, A. Peña y Goñik esaterako, blekako joko modernoaren jaiotza pilotaleku honetan kokatzen du. Eta ezin da ahantzi euskal pilota blekaren eskutik jaio
|
zela
baieztatzen dela.
|
|
|
1913ko urtarrilaren 8an, Laffitte jaunak aldaketa bat proposatu zuen. Enkantea urtarrilaren 25ean egingo
|
zela
, aldizkari ofizialean argitaratu gabe zegoela eta beharrezko epeak betetzeko aukerarik ez zegoela kontuan hartuz, erreklamaziorik egon ez zedin, enkantea bertan behera uztea eta deialdia egiteko proposamena luzatu zion Gobernadore Zibilari. Honek astebete beranduago onartu zuen.
|
|
|
1914ko irailan pilotaleku irekian partidak jokatzen hasi ziren. Bombin eta Bozas Urrutiaren idazlanetan (aurretik aipatutako iturria) irakur dezakegu, pilotaleku irekia, 1923an txikiagotu egin
|
zela
. Ezkerraldeko orrialdean agertzen den argazkian gaur egungo pilotalekua ageri da duela gutxira artekoa hobeto esan, obrak direla-eta jada ez baitago.
|
|
|
Ogi, ardo, haragi eta arrain gabezia zegoen. Daxera eta Bordelera iritsita oparotasuna nagusi
|
zela
ohartu zen, ardoa eta ogia nahikoa zegoen. Baina Euskal Herrian sartu zenean ikusi zuenaren arabera, biztanleen ohitura basatien artean, beraien hizkuntza ulertezina omen zen garrantzitsuena.
|
|
|
De Lancrek euskaldunak madarikatu eta bekatari bezala deskribatzen ditu, Jainkoarengandik urrun bizi direnak. Adan galbidean jarri zuena sagarra izan
|
zela
zioen eta bere sinesmenen arabera sagarra bekatuaren parekoa zen. Sagardoa sagarretik ateratakoa zenez, eta euskaldunentzat esklusiboa zenez, euskaldunak zoratuta eta madarikatuta zeuden
|
|
|
Sakabanaketaren ostean preso askok libre behar zuten, baina ez zen gauzatu oposizioan zegoen Mayor Orejak hura eragotzi eta zikin jokatu zuelako. Irtenbide orokor bat lortzen ez
|
zela
ikusirik, gure asmoa presoen askapena lortzen joatea izan zen.
|
|
|
Euskaltzale talde batek 2000 urtea euskal presoen eskubideen eta prozesu politikoaren aldeko baraualdia eginaz hasi genuen. 1998.a euskararen aldeko Bai Euskarari kanpaina erraldoiarekin amaitu zen, kanpaina horretan XXI. mendea euskararen mendea izango
|
zela
aitortuz.
|
|
|
Era berean, baraualdi osoan, saguzarra joan etorrian ibiltzen den bezala, gai ugari mahaigaineratzen zitzaizkigun, eta honen ondorioz erabaki genuen euskalgintza osoak parte hartuko lukeen kongresua proposatzea. Kongresua, gehiegi luzatu gabe, urtebeteko epean egin behar
|
zela
ikusten genuen.
|
|
|
Malda gogor baten ondoren Azkizuko (4,5 km) auzoan barneratuko gara. Baserri ederren auzoak eliza ederragoa du eta eliz atariko aterpeak hainbatetan bertakoak ekaitzetik babesteko erabilia izango
|
zela
nabari du. Auzo gehienetan bezala pilotalekua ere bada Azkizun.
|
|
|
Balorazioak balorazio, ezin esan HBk ezustekorik hartu duenik Ibarretxeren erabaki horregatik. Inork ez du ezustekorik hartu, eta eragin duenak ere bazekien gertatuko
|
zela
, seguruenik, iragarri ere hala aurreiragarri zaiolako. Presoen gose greban izango duen eragina ere ez da izango hari oihartzun handiagoa emateko; nola hartu parte, atzamar artean urtzen ari den prozesu zehazkabetu batean?
|
|
|
Adibide garbia, ETB 2n eskainitako BBCren erreportajea izan zen. Kamera ezkutu baten bidez, erreportari bat Estatu Batuetako moda aldizkari bateko argazkilaria
|
zela
esan eta Elite agentziako buruen laguna egin zen, adin txikiko neskatxen bortxa benetakoa zela frogatuz.
|
|
|
Adibide garbia, ETB 2n eskainitako BBCren erreportajea izan zen. Kamera ezkutu baten bidez, erreportari bat Estatu Batuetako moda aldizkari bateko argazkilaria zela esan eta Elite agentziako buruen laguna egin zen, adin txikiko neskatxen bortxa benetakoa
|
zela
frogatuz.
|
|
|
«programatzaile batzuen arabera, dokumentala ez da telebista, baina aldi berean, guk egindako `Euskal herritik' saioa behin eta berriz ari dira ematen. Duela gutxi, asteburuan eman
|
zela
, ETBko bi kateetan oso `share' ona eduki zuen, %20tik gora euskaraz eta %30etik gora gazteleraz; agian 6.000 lagunek baino ez dute ikusi, baina bada zerbait»
|
|
|
Nobioak andregaia uzten zuela, edo andregaiak nobioa uzten zuela, edo elurte bat
|
zela
, edo ezkontza bat zela, bertso paperak ateratzen ziren gehienetan.
|
|
|
Nobioak andregaia uzten zuela, edo andregaiak nobioa uzten zuela, edo elurte bat zela, edo ezkontza bat
|
zela
, bertso paperak ateratzen ziren gehienetan.
|
|
|
Uste dut Uztapide
|
zela
gustukoen zenuen bertsolaria. Nola gogoratzen duzu harekin egin zenuen lehen saioa?
|
|
|
Lehiaketaren helburua neska mutilen eskuetan sormena, irakurketa eta idazketa txikitatik lantzeko tresna eraginkorra jartzea zen, hauek ezinbestekoak direlako literaturzaletasuna sortzeko. Azkenean, sormen lana eta besteekiko sentipenen adierazpena euskaraz gozatzen hasteko bide egokia
|
zela
ikusi genuen. Horretarako eskola da erakunderik eraginkorrena.
|
|
|
Egia esan, nahi den guztia ez da aurrera eramaten, eta oraindik gauza asko dago egiteke. Edozein modutan, kontuan izan behar dugu gure inguruan orain dela urte gutxi arte ez
|
zela
ezer egiten eta orain, pixkanaka bada ere, ingurune babestuak kudeatzen hasi gara.
|
|
|
Turismoaren arazoa ere oso puntuala da, izan ere kontutan izan behar dugu, Aralar edo Urkiola bezalako tokietara, lehen ere, parke izendatu aurretik jendea bertara joaten
|
zela
. Agian kasurik deigarriena, Valderejokoa izango da.
|
|
|
Bidaia honek, nolabait, arrazoi eman die AFMren barruan Asiako krisia gainditzen hasia
|
zela
defendatzen zutenei. 1999ko abuztuan, dagoeneko, AFMko zuzendari nagusi Alberto Ortuetak euskal egunkari batean esan zuenez, sektorearen krisiaren gainditzea nabarmentzen hasia zen Txinan eta aurki kontinente osoan ere horren zantzuak agerian geratuko omen ziren.
|
|
|
Hauteskundeetako arduradun legala
|
zela
77an, bera kartzelara bidali zuen epailearekin topo egin eta hark ezagutu omen zuen. Klandestinitateko abentura politak kontatzen ere badaki hiztun egoki honek.
|
|
|
Ez, andrea. Batek esango dit orain ez
|
zela
honako hau horretarako une egokia, oraingo honetan Madrilgo eserlekuak betetzeko izenak behar zirela, besterik gabe, han gure ahotsa entzun dadin. Eta egia da:
|
|
|
Bertan, Euskal Telebistak Bidasoalderako antolatutako" Barrebus" izeneko ekitaldiaren berri ematen zitzaigun. Orriaren buruan, aipaturiko ekitaldia Txirri, Mirri eta Txiribiton pailazo euskaldunen ekitaldia
|
zela
zehazten ziguten, eta erdialdetik aitzina, zeintzuk ziren sarrera sinbolikoak hartzeko tokiak: Irungo Amaia Zentroa, Hondarribiko Euskara Zerbitzua, Irungo ikastola eta Urrugne ko ikastola.
|
|
|
Alabaina, eragin hori zenbaterainokoa izan zen ez dago zehazterik oraindik. Maite Izquierdoren ustez, Gipuzkoako kostaldeko biztanleen artean aldaketaren bat gertatu
|
zela
" ziurta dezakegu, baina argitzeke dago zertan eragin zuen: okupazioan, bizimoduan, kultura materialean".
|
|
|
Kasualitatez izan zuten Tanttakakoek Novecento pianojole honen berri. Kike Diaz de Radaren arreba Mediterranioan zehar bidaiatzen ari
|
zela
, argitaletxe txiki bat duten italiar batzuen laguna egin zen. Haiek izan ziren testua eman ziotenak.
|
|
|
Zinealdea proiektu aitzindaria da; alabaina, inguruan ez dago ikus entzunezko sektorearentzako zerbitzu azpiegiturak eskaintzen dituen halako gunerik. Proiektuaren sustatzaileek ikusi zuten horrelako proiektu bat martxan jartzeko momentu egokia
|
zela
hainbat arrazoirengatik. " Ez dakit zein arrazoi dela medio, meteorito bat erori zitzaigulako edo, Euskal Herrian zinemagile kopuru ikaragarria daukagu.
|
|
|
Patxi Gorraiz, Itoizko Koordinakundeko kidearen irudikoz, aldiz, Nafarroako Ubidea ez da oraingo kontua, historikoki 20ko hamarkadan hitz egin baitzen aurrenekoz antzeko egitasmoaren harira: " Yesa urtegitik aterako zen ubidea hegoalderantz, baina aragoarrak kontra zeudela, orduan Ilunberriko urtegitik irtengo
|
zela
erabaki zen 70eko hamarkadan. Orain Itoitzi tokatu zaio txanda".
|
|
|
EBBren hautaketan ez
|
zela
desadostasunik egon, baina kritikoen borroka lurralde zuzendaritzetan izango zela aipatu zen orduan. Orain dator une hori.
|
|
|
EBBren hautaketan ez zela desadostasunik egon, baina kritikoen borroka lurralde zuzendaritzetan izango
|
zela
aipatu zen orduan. Orain dator une hori.
|
|
|
Euskararen ofizialtasunaren aldeko martxak arazoak izan zituen Nafarroa igarotzerakoan. Espainiako Gobernuak Nafarroan duen ordezkariak, Francisco Javier Ansuategik, Lesaka eta Bera arteko etapa debekatu zuen, legez kanpokoa
|
zela
argudiatuz. Hori dela eta, Goardia Zibilak eten egin zuen.
|
|
|
Lanzale dantza taldeko egoitzan biltzen hasi baziren ere, Txustara alde egin zuten berehala," gehiegizkoa zelako dantzariak eta bertsolariak batera". Udalak pisu bat ere eskaini zien, baina haren egoera txarra
|
zela
eta, ez ziren Txustatik atera. Bertan egin da dena:
|
|
|
Minuturen bat norbaitek hitza eskatu arte. Bilerako zaharrentxoenetakoa izanik, izotza haustera ausartuko
|
zela
gizona. Hitza hartu eta proposamena bota:
|
|
|
Horrek euskal gizartea zatitu zuen, baita bakea ahalbidetzeko prozesuaren disenuan demokrata guztion eragotzi ere. Gertatu zena gertatu ostean, nire sentsazioa da ETA ez
|
zela
sekulan su etenean izan. Ondorioz, argi dago terrorismoaren arazoa konpontzea zaila dela.
|
|
|
Duela gutxi" Printze txikia" eman ondoren, 27 urte inguruko mutil bat hurbildu zitzaigun eta umea
|
zela
gurasoekin Mexikora joandakoa zela kontatu zigun. Ez zekien nola baina," Printze txikia" ren kaseta bere etxera iritsi zen.
|
|
|
Duela gutxi" Printze txikia" eman ondoren, 27 urte inguruko mutil bat hurbildu zitzaigun eta umea zela gurasoekin Mexikora joandakoa
|
zela
kontatu zigun. Ez zekien nola baina," Printze txikia" ren kaseta bere etxera iritsi zen.
|
|
|
Egunero entzuten zuen eta buruz zekien goitik behera. Halaxe, Donostian uda pasatzen ari
|
zela
, egunkarian irakurri eta zapla! korrika joan zen gu ikustera.
|
|
|
Ahotsarengatik ezagutu ninduen. Aurreko batean, hipermerkatu handi eta itogarri horietako batean" gurdia betetzen" ari nintzela noizbehin ere halako astakeriak egiten ditut, ama batek ni ezagutu eta alabari Erreka Mari nintzela esan zion, orduan alabak, negarrari eman zion, ezinezkoa
|
zela
ni Erreka Mari izatea. Gizarajoa!
|
|
|
Ondorioz, izugarrizko esfortzua egin behar izan genuen programa zertan zen esplikatzeko: klaustro osoa inplikatzen zuen proiektua
|
zela
, irakasleek formatu egin behar zutela... eta korrika eta presaka ibili gara azkenean.
|
|
|
Santuen bizitzek, psikoanalista askok bezala, hitzaren bidez sendatzen dute... baina beste zerbait da aldatu dena. Lehen onartua, bereganatua zuen gizakiak, dena ez
|
zela
" larrosa koloreko". Orain, ezintasuna, sufrimendua jasateko ezezik, oztopo txikienari ere aurre egiteko, askotan, falta zaigu ezintasun horien" normaltasunaren" perzepzioa; aldaparik gabeko bidearen inposibilitatearen perzepzio soziala.
|
|
|
Portugaleteko Astileku ikastolak azken hiru urtetan autobus bat du Castrorako bidea egiten duena. Ruper Ormaza zuzendari gerentearen hitzetan," ikusi genuen urtero joaten
|
zela
ikasleren bat Castrora bizitzera eta autobusa jarri genuen haiek euskaraz ikasten jarrai zezaten, nahiz eta bidean horrenbeste denbora galdu". Rufino Diaz Helguera Castroko alkatearekin bildu ziren autobusa jartzeko erabakia hartu zutenean eta honek erabakiari ongi iritzi omen zion.
|
|
|
" Nerbioi eta Flaviobriga ibaien bokaleak autrigoienak dira". Hortaz, Bizkaiko zein Castroko garai hartako populazioa jatorri berekoa
|
zela
ondoriozta daiteke eta hainbatek hizkuntza ere bera zela dio, egun ezagutzen diren toponimoetan oinarriturik.
|
|
|
" Nerbioi eta Flaviobriga ibaien bokaleak autrigoienak dira". Hortaz, Bizkaiko zein Castroko garai hartako populazioa jatorri berekoa zela ondoriozta daiteke eta hainbatek hizkuntza ere bera
|
zela
dio, egun ezagutzen diren toponimoetan oinarriturik.
|
|
|
Publikotasuna ikastolarentzat aspaldiko galdera da, eta ez dugu ezer erabakiko ikastolarik gabe, ikastolako guraso eta kideetarik albo. Ulertarazi genion prefetari eta gobernuko solaskideei ere mementoan Seaska
|
zela
interlokutorea. Eta gerora, sekulan estatutu publikoa Seaskak onartzen baldin badu, ikastola bakoitzak du izenpetu.
|
|
|
Bizkaiko bertsozale elkartean posibleen mapa egin genuen, eta eskualde bakoitzean saio bat behintzat posible
|
zela
ikusi genuen. Beraz, lehengo eskualdeetako ohiturari heltzeko aukera zegoen, eta zabalago egiteko ere bai, Lea Artibain, Arratian eta Bilboaldean kanporaketak egin behar izan baitira.
|
|
|
Egun batean emazteak euskaltegira deitu zidan Xabier Mendigurenek nirekin hitz egin nahi zuela esanez. Ipuin bat oso ona
|
zela
esan zidan. Beste bi erdipurdikoak ere baziren eta gainontzekoek ez omen zuten balio.
|
|
|
uranioa ez da dagoeneko elementu astunena, elektroiaren difrakzioa 1949 urtean egin zen eta abar. Hala eta guztiz ere, egileek eurek aipatzen zuten liburuaren hitzaurrean honakoa ez
|
zela
fisikako testu liburu bat. Irakurlea ideia fisiko eta filosofikoetan interesaturik zegoen edozein izan zitekeela.
|
|
|
Esanguratsua da Bizkaiko bertsolaritzan gertatutakoa. Herriko euskarari guztiz lotuta zegoen sasoian batuan ere kantatzea posible
|
zela
erakutsi zuen, eta Bizkaian han hemenka bertso eskolak sortzerakoan batuan hasi ziren umeak kantatzen. Baina ohiturak ohitura, zaila da gero hori aldatzea:
|
|
|
Aramaion eta Deba haranean hedatzen baita euskalkia, eta badirudi mendebaldeko hizkera hori izan
|
zela
garai bateko Arabako zati handienean mintzatzen zen euskara. Baina ez dirudi oso begiko dutenik eurenari bizkaiera esatea, eta euskara batua herriko euskaratik urrun egonagatik, zailagoa dirudi bizkaiera batua zubilanerako onartzea.
|
|
|
Hala suertatu zait, gaztelera portugaldar azenturik gabe ondo hitz egiteko heldu nintzen Iruñeara. Aurretik, nire aitaren lana
|
zela
eta, 12 urterekin Angolara joan ginen bizitzera, baita han ia hiru urte pasa ere. Gerra zibila hasi baino lehen, jendea orain baino askoz hobe bizi zenean.
|
|
|
Ondoren, alderdi, sindikatu eta eragile guztiekin banakako bilerak burutu genituen. Konpromiso maila ezberdinak zeudela ikusi genuen; hala ere, guk nork bere neurrien araberako ekintzak burutzera gonbidatu genituen, esanez, aste honetako disenua ez
|
zela
helburu bat, baizik eta abiapuntu.
|
|
|
Dena den, taldearen egoera ekonomikoa eta animikoa gero eta makalagoa izateaz gain kanpotik jasotzen zuten presioa gero eta handiagoa zen. Mexikora joan ziren, baina dagoeneko hortik aurrera jarraitzea ezinezkoa izango
|
zela
ikusten zen. Bertan mexikar ligan parte hartu zuten eta baita 1938 irabazi ere (egileak lortutako azken informazioek datu hau ukatu egiten dute eta nahiz eta liburuan agertu, hurrengo ediziorako zuzendu nahi du).
|
|
|
Noiz piztu zitzaizun antzerkiarekiko grina? Eta inoiz pentsatu al zenuen lanbide bilakatuko
|
zela
–
|
|
|
Azken bi urteetan bizi izandako egoeran, EAJk bake prozesua abiarazi behar
|
zela
aipatu du. Ezker abertzaleak, aldiz, eraikuntza nazionalaz hitz egin izan du.
|
|
|
Balorazio hori ziklo historiko bat amaitzen denean egingo dugu. Azken bi urteetan elkarlana eman da, arazoa da su eten garaian eta EAJk zituen barne arazoengatik prozesua geldiarazi
|
zela
. 77an ere izan zen une bat abertzale guztiak ados jarri eta Euskal Herriarentzako partizioa gainditzen zuen marko demokratiko bat adostu zena, baina EAJk berak apurtu zuen aukera hori.
|
|
|
Elkarlanak baldintzarik gabekoa izan behar du. Erreferentzia diren beste prozesu batzuei begiratzen badiegu, adibidez Irlandakoari, argi ikusten da elkarlana biolentzia momenturik gordinenean sortu
|
zela
. Gerry Adams edo John Hume berari galdetzea besterik ez dago.
|
|
|
Aurretik, ordea, Villosa enpresaren txalet batean, eraikin prefabrikatuetan, Galiziar Elkartearen egoitzan eta egungo kultur etxean eman behar izan zituzten klaseak. Leku falta
|
zela
eta, 1984an Motxotekaleko ikastetxe publikoan gela batzuk utzi zizkieten eta han kokatu zuten haur hezkuntza. Gerora ere leku arazoak izan dituzte, eta lau eraikin desberdinetan izan dituzte ikasgelak.
|
|
|
Errazti familiak ikastola bat sortu zuen Laudioko Galmaka auzoan 1960an. Ikastola ez ezik, eliza, lantegi bat eta etxebizitzak ere eraiki zituen.Garai hartan euskara galerazia zegoen, hori dela eta, ikastolaelizaren ondoan zegoenez, bertan katekesia irakasten
|
zela
esaten zuten. Hiruzpalau urte pasatutakoan," Escuela Particular de Galmaka" izenarekin legeztatu zen, ez zuten esan euskaraz klaseak ematen zituztela," hizkuntza ofizialean" baizik eta astean euskara ordu bat.
|
|
|
Euskal Elkartearen beste jarduera garrantzitsua euskara klaseak dira. Anglo Basque elkartea hasi zen euskarazko eskolak ematen, baina diru falta
|
zela
eta eten egin behar izan zituzten. Duela hiru urte berriz ekin zioten eta egun bi talde dituzte.
|
|
|
Argitaletxe batzuk printzipio hori dute, nahiko berde dagoen idazle berri batekin zeozer egiten saiatzen dira. Nire liburu bakarra argitaratu nuenean editoreak egurra eman zidan, bazekielako lehen lana
|
zela
. Lehiaketen gaiari lotuta, arrisku bat badago:
|
|
|
Behin, Izurgi izurdearen kontzertura joan zen Marmokiñe. Kontzertuaz gozatzen ari
|
zela
, bat batean, arrantza ontzi ikaragarri bat ikusi zuen hurbiltzen. Itsasora bolanta sareak bota eta beldurra nagusitu zen itsasoko biztanleen artean.
|
|
|
Beren estrategiak ezberdinak ziren, ordea. Konstituziotik jalgi zen Gernikako Autonomia onartu zen 1978an; anartean, Herri Batasuna hauteskundeetan lehiatzeko sortua
|
zela
. 1979ko urrian, Autonomoek German Gonzalez azgarkilaria hil zuten Urretxun.
|
|
|
" Guk ez dugu zalantzarik, Batallon Vasco Español izan zen gure semea desagertarazi zuen taldea eta horretarako baliatu zuen Escaleras zator edo zelatari hura. Datu ugari ditugu hala izan
|
zela
sinesteko, Jose Miguel pertsona erreferentziala zen, interrogatorio zenbaitetan poliziak Naparrari buruz jakin beharrekoa bazekiela jakinarazi zien zenbait atxiloturi, Efe agentziaren muntaia poliziala (orduko Efeko norbaitek onartu zigun bezala)...". Bere garaian, ETAtik ere, erakunde honek' Naparra' ren desagerpenean ez zuela zerikusirik jakinarazi izan zaie behin baino gehiagotan familiako kideei.
|
|
|
Beñat Etxeberri abokatuak bideratu zizkien lehenbiziko urrats haiek. 1982an Frantziako justiziak jakinarazi zien kasua bertan behera geratzen
|
zela
datu berririk agertu arte. Eta hala geratu da Frantziako Justiziaren aurrean.
|
|
|
Gizonkote handi bat azaldu zitzaigun orain bi urte Erein argitaletxera, gaztelaniaz hitz eginez, idazle amerikarra
|
zela
esanez eta liburu bat galtzarbean: " Cod, A Biography of the Fish That Changed the World" (Bakailaoa:
|
|
|
Gogoan dut bertan tokatu
|
zela
egun hartan Joan Mari Irigoien ere eta bi idazleek hitz batzuk egin zizkiotela elkarri. Markek galtzarbean zekarren izenburuak harritu ere gintuen Joan Mari eta biok.
|
|
|
Segidan, opari denda batean sartu naiz, auskalo, zerbait atzemateko esperantzaz. Hiritar batzuek 1867ko erosketarekin metropolirako bidea hartu zutela jakin dut andre harengandik, baina era berean, beste asko geratu
|
zela
. Deigarriena, berriz, hau:
|