|
2022
|
|
|
Baina honek aitortu zidan bazuela bestalde asko lan eta Herriarekiko kolaborazioan Panpeia Etxebarne batek berak egin lezakeen baino lan askoz hobea egiten zuela. Erran niolarik, orduan, menturaz beste zuberotar berriketari batzuk Panpeia behar luketela lauzkatu, Allandek erran zidan haren ustez zoritxarrez zuberotar guti
|
zela
zubereraz behar den bezala idazten zakienik. Horretan gelditu zen gu bien arteko orduko solasa, Herriari doakionez.
|
|
|
Dena den, zuberotar andana bat telefonoz juntaturik eta dozena bat lagun bilkura batentzat ados agerturik, hitzordu bat finkatu genuen larunbat goiz batez, Gotainen uste dut (ez dut nehun aurkitu bilkura entsegu horren arrastorik paperetan, ondorioz zalantzak baditut urteaz eta lekuaz). Paxkalin eta biak harat joan ginen, hitzartutako tenoreko, baina nehor ez zizaigun agertu, bat salbu, beranduago, errateko ez
|
zela
harritzen gisa horretako urratsa biharamunik gabe egotea. Eta etxera itzuli ginen, besterik gabe, ulerturik iniziatibak han beretik behar zuela etorri eta ez gugandik.
|
|
|
Euskararen sustatze lanetan diharduen Sü Azia elkartekook igorri genien gutunari, oso suminduta erantzun diote atarraztar merkatarien batasunekoek. Haien" harridura eta amorrazioa jakinarazi" nahi zi guten eta," pentsaezinezkoa"
|
zela
euren baimena eman zezaten" euskara ez dakitenentzako kaltegarria litzatekeen ekitaldi diskriminatzaile bati". Hori bera!
|
|
|
Ez dut mirakuluzko errezetarik baina uste dut jokabide egokienetatik bat izan dai tekeela euskararen zokoratzeko baliatua izan den argudio nagusi bat al derantziz erabiltzea lortu behar genukeela. Euskarak ezertarako ez zuela balio sinetsarazi zieten gure aitetamei, frantsesa
|
zela
aurrerakuntzarako eta lorpe nerako hizkuntza, alegia.
|
|
|
Beste behin ere hotz eta motz esatearren, euskararen aldeko giro hori nabaritu daitekeenetik, gure hizkuntzaren eguneroko erabilera neurria beti eta gutxiagotuz joan da. Badirudi —eta hau ere uste dut jada adierazi dudala— euskararen egoera nolabait" hobea"
|
zela
haren alde gogor borrokatu behar zen garai haietan. Haatik, borroka garai horietara, beharbada, itzultzeko unean gaude, ikusiz Frantziako Estatuaren aldetik itsuke riaren jarreretara berriro lerratzeko joerak daudela.
|
|
|
Alabaina, joan zaigun 2013 honetan ere hala gertatu da, Sohüta herriak oholtzaratu duen René Cassin trajeriaz gain, Mixel Etxekopar irabarnetarrak idatzitako Ederlezi pastorala ere ikusgai egon baita. Baten batek pentsatuko du, beharbada, Ederlezi ez
|
zela
" egiazko" pastoral bat, udan aspal didanik eman ohi diren ikusgarri jendetsu horietarik bat ez baita izan eta, aktore kopuru gutxikoa izateaz gain, bi ordu baino laburragoa baitzen. Ikusmolde horietan guzietan okerrean izango da, baina.
|
|
|
Berandu hartu nuen kontzientzia, 1978 inguru horretan. Iparralde zale makurra naiz, baina aitortu behar dut nire kontzientzia politikoa etorri
|
zela
, parte batetik, bederen, Hegoaldetik. Lehenik, German Rodríguezen heriotza hura!
|
|
|
Hasiera batean ez nuen tutik ere ulertzen. Uste nuen ateratze, Atharratze
|
zela
! Jalgi erran nahi zuela ulertu nuen arte!
|
|
|
Bilatu genuen Popo, bai, bilatu genuenez! Gure militante bat desagertu
|
zela
zabaldu aitzin, zurrumurruak baziren. Ihes egin zutela kide gehienek, eta, haietarik batek, basora buruz ihes egin zuela.
|
|
|
Prefosta, nahiago beitzütüan goraipatü borrokalari lagün ohiak, eta nolaz ez kartze lan ezagütü korsikar adiskide minak. Jakin behar da ere Korsika
|
zela
haren bihotzeko bigerren lürraldea.
|
|
|
Allande ontsa ezagütü dügünek, erraiten ahal dügü ttipitik xühürki bizitzera üsatürik
|
zela
. Ez zen segür gizarte kontsümoko mündüan zahartzen, nahiago zütüan lagün beharrünantenak süstengi edo erosketen egiten lagüntü.
|
|
|
Erabakiak taldean hartzen ziren. Egin eta erabakitzen ze na erabakitzen
|
zela
, Allandek bere gain hartzen zuen, auzitara eramaten bazu ten.
|
|
|
Ondotik, 1980an, Baionan Suprefeturaren kontrako atentatua prestatzen ari zirela, Txomin Olhagarai eta Ramuntxo Arruiz militanteen heriotzek ainitz hunki zuten. Orduan kontzientzia hartu zuen Euskal Herriari eskubide osoak ukatuak zizaizkiola eta Euskal Herria biziarazi behar
|
zela
, ber tze militanteekin juntatzeko hautua egiten zuela.
|
|
|
IK izan zen abertzaletasunaren esparru zabalena. Ezkerrekoa
|
zela
hura, eskuinekoa bestea. Ez dakit, ez zuen inporta, herriaren alde ari ginelako.
|
|
|
Hitza Pitz blogak amnistia.net en segida hartzen zuen. Hitza Pitz blogaren helburua libreki mintzatzea zen, pentsatzen zuelako, gauzen ez erraiteak edo ixilean uzteak, beldurrez edo konformismoz, adierazpen askatasunari uko egitea
|
zela
, izpiritu kritikoa suntsitzen zuela, erreflekzio eremuak mugatzen zituela.
|
|
|
Aitzineko egunetan, telefonoan ezin aurkituz, mezu hau posta elektronikoz utzia nion: " Ostegun arrastiri apalean Baionara lagüntüko naika, Euskaltzaindiaren gomendioan eginen düdan libürü aurkezpeneala, hor Ozaze Jaurgainean idazlana presentatzen beitüt?" Beraz astearte arratsaldean telefonoz deitu ninduen erantzunez ezin
|
zela
etorri osasun arazo batzuengatik, nahiz larritasunik gabe. Behar ziren botikak hartzen zituela, egonkortasun bat bederen lortuz, eta poliki poliki hobekitzeko esperantza zuela.
|
|
|
Frantsesez deitu nezake" militant multicartes" eta" multipermanent gratuit". Euskaraz halere erran dezaket Euskal Herriaren eta euskararen zerbitzuko jarri
|
zela
apez bat Elizaren zerbitzura joaten den bezala, eginbide horri emanez osoki, eta nahiz ez zen kristau fededuna, santu laikoa bezalako norbait izan dela. Berak ez zuen holako kanonizazio laiko ez eta laudoriorik onartuko, baina maluruski ezin dit erantzun.
|
|
|
Denak ezin erranez bukatzera noa. Gorago aipatu dut Allande Socarros ez
|
zela
kristau fededuna. Haatik obretan bide horretarik zebilen, ber denboran besteen sinestea gain gainetik errespetatuz.
|
|
|
Aita Junes Casenaveri atxikimendu handia zion, eta pentsu dut orain harekin dagoela Parnasoan. Hor ez dut zalantza ez dudarik, ezen azken epai eta jujamenduko arauak, San Mateoren Ebanjelioan agertzen direnak, ongi bete ditu, jende asko lagunduz, eman dezagun samariar onak bezala, oroituz samariarra heretikoa
|
zela
, gutienik zismatikoa. Guhauk edonori ber laguntzak eginez, erran dezakegu:
|
|
|
Egiaren erraiteko, ez dakit norbaitek kausitü düanez bere maskorraren elkaraztea edo bederen erreskiñatzea, zütüan bihotzminak eta barne ausnarketak mihi püntalat ekarreraz teko. Ondoko hitzetan, Argia astekariaren berriketariari egin zeion algarrizketaren zati zonbaiten bidez ohartüren gira bere ibilbide politikoaren aipatzeko ez
|
zela
hitzez zühür bena barneko sentimentüen agertzeko püntüan, atea hesten züan eta giltzatzen. Zoazte züen bidetik, heben ez da deüs ikustekorik!
|
|
|
Etxebarrekoa. Etxearen jabeak erdi lasaitü güntüan erranez ezagütü züala, herriko seme bat
|
zela
eta bere ofizioa argazkilari zela. Balinba uste üken züala talde politiko baten bilküran ginela eta bera Bayrouren alderdikoa izatez bere eginbeharra" Enbatak edo Enbata zikinak" deitü abertzale horien egitaten begixtatzea zela.
|
|
|
Etxebarrekoa. Etxearen jabeak erdi lasaitü güntüan erranez ezagütü züala, herriko seme bat zela eta bere ofizioa argazkilari
|
zela
. Balinba uste üken züala talde politiko baten bilküran ginela eta bera Bayrouren alderdikoa izatez bere eginbeharra" Enbatak edo Enbata zikinak" deitü abertzale horien egitaten begixtatzea zela.
|
|
|
Etxearen jabeak erdi lasaitü güntüan erranez ezagütü züala, herriko seme bat zela eta bere ofizioa argazkilari zela. Balinba uste üken züala talde politiko baten bilküran ginela eta bera Bayrouren alderdikoa izatez bere eginbeharra" Enbatak edo Enbata zikinak" deitü abertzale horien egitaten begixtatzea
|
zela
. Funtsean berak Argiari egin zeion algarrizketan aitortzen züan bezala:
|
|
|
Ondotik Argian honenbeste erreportaje bere izenpedürareki agartü ziren. Nola ez aipa Euskaldunon Egunkariako berriketaria izan
|
zela
eta ondotik Berrian ere artikülü andana bat idatzi züala. Ororen gainetik, bere borroka eremüa euskara zen, ohartüa zelakoz Xiberoan, eta nolaz ez beste probintzietan, euskara galtzen ari dela, hilbide honen nolabait trabatzea zen bere egingeietan eta hau izan da bere bizi parte handienean bere borroka nausia:
|
|
|
Hixtoria, kultura bere aberastarzün güzieki, üsaintxak, izadia eta ondarea, artzaingoa besteak beste lantü dütüe. Nahiz eta Allandek pentsatzen bazüan ere Jean Louis Davantek züala lansaila handiena bete behar, berak ezeztatü behar züan erriño batez, segürtatüz lan hontan Allan de unaia
|
zela
eta Christophe de Prada eta bera idiak. Erraiten neizüelarik gizon honek unaiatik zerbait nabari bazüala...
|
|
|
Maskaraden kargüetan zoin ez ziren elkiren eta zoin azken 50 urtetan lehen aldiz elkiren zen. Beti erraiten züan ez
|
zela
ez dantzari, ez kantari. Bena dantzaz ere bazakian eta emaiten zeigün informazionea.
|
|
|
Xibereraren hitz zahar eta berrien jakintza bazüan. Erran daiteke ez
|
zela
ezagützen ez züan bazterrik bere eüskalkian.
|
|
|
Üngürüan agitzen zen orotaz züan interesa. Etxezilo
|
zela
erran zeitan behin, bena kanpoan agitzen zenaz bazüan jakiteko interesa eta manera zonbait. Eta ontsa ekar ten züan paperera, nazioartekoa, zoin Eüskal Herrikoa ala Xiberokoa.
|
|
|
Nihaur gehien harritzen nündüana zen hitz edo ele zaharretaz min tzo zenean. Udüri züan hitzen arkeologoa
|
zela
, desagertürik zirenak ere ezagützen zütüan. Agian horregatik hüilantü zeitzon hatsarrean aipatü dü tüdan espeleologoak!
|
|
|
Zonbait aldiz, gaüzak ez ziren aski zalhe aitzinatzen hiretako, eta jakinarazten hüan (ez hintzan gizon epela!...). Bena bahakian ere, gure hizkuntzan salbatzeko güdüka lüzea izanen
|
zela
eta egün oroztako lana dela...
|
|
|
Alta, joan den igandean, Ürrüstoiko errebote plazan antzeztu zen Abdelkader trajeriaren (pastoralaren izen zaharra) ikusle ko purua mila lagunetara mugatua zen, COVID gaitzarengatik hartutako osasun segurantza neurriei jarraitu beharrez. Mila ikusliar, eta seguraz ere apur bat gehiago, jende andana eskailera mailetan eserita baitzen; asko zirela ez da du darik, eta giroaren araberakoa izango
|
zela
pentsa daiteke.
|
|
|
Antzeman zen aurreko pastoraletan aldi oro egon ziren 3.500 edo 4.000 lagunen presentziak dakarren suhartasuna nonbait falta
|
zela
. Hala, gorrien multzo koen ateraldietan eta horiek botatzen zituzten ahoberokeriei ihardukitze oso oso gutxi egon zen ikusliarren aldetik.
|
|
|
Eta pastoral hau, audela, aipagarria date zinez... aspaldiko partez ez beitate erraiten ahal Süjeta, hots personaje nausia, Kiris tien gaintian datekeala! Nola erraiten ahal lizate hori, jakitez Abdelkader mü sülmano bat
|
zela
eta müsulmano jentetzaren bürüzagi gorena ere, emir izatez?
|
|
|
Frantziak Aljerialat igorri züan armadako bürüzagi nausia zen Tho mas Robert Bugeaud, Allande Davantek jokatüko dü. Oritaraz dezagün Larrabileko semea 2008ko Xiberoko Jauna trajeriako Süjeta izan
|
zela
. Frantsesak Aljerian sartü zirelarik Inperio Otomanoko ordezkari nausia zen Hussein Dey sültanoa dateke, aldiz, Armand Elgoyhen.
|
|
|
Aurretik zehaztu ditudan sailetan gabiltzan euskaldunontzat ulergaitza, tamalgarria eta onartezina ere
|
zela
erran nezake, Euskaltzaindiak, gure bere zitasuna bereizkuntza bihurtu zuela hautemateak. Nola besterik azaldu zitekeen Euskal Herriko beste herrialde guztietan idazkera arau bezala finkatuak di renak, guk, Zuberoan, jarraitu ez beharra?
|
|
|
Hemendik aurrera, beraz, Zuberoako herrien izenak idazkera arautuan agertuko dira hedabideetan eta ez dugu jasan, nik behintzat, folklorismo hitzaz definitu dudan jokaera. Izan ere, idazkera fonetiko edo erdi fo netiko haren atxikitzeak bazeukan sasi azalpen bat, hau da, Zuberoan, H ho rien ahoskatzeko ohitura ez
|
zela
galdu behar. Beraz, idazkerak behar zuen ahoskeraren arauei egokitu eta ez alderantziz.
|
|
|
Ederrik balitzateke, benetan, hain baita handia, sarritan, frantses hizkuntzaren ahoskera eta idazkeraren arteko aldea. Euskaltzaindiko ono mastika batzordearekin izandako bileretan, oso iritzi berezia aditzerat eman zuen ere gonbidatu batek, hots Atarratze edo Zunarreta herrien kasuan H fonetikoa mantendu behar
|
zela
idazkeran... hango jendeentzat onargarriagoa zelakoan! Onargarriagoa!
|
|
|
Hau da, Zuberoak eta zubererak berezitasu nak baldin badituzte, Euskal Herriko eta euskararen parte dira. Artikulu ho rretan Atarratze idazten baldin bazuen, Euskaltzaindiak Atharratze arautu zuena ez onartuz, gero Atharratze hasi zen idazten, ortografia arautua onartzeko ko de amankomun bat
|
zela
eta ez besterik kontuan hartuz (2005eko zenbakian adibidez). Sü Azia elkarteak Maulen eta Atharratzen merkatariengan eraman zuen euskararen aldeko kanpainaren zailtasunak aipatzen zituen eta nola Zuberoa gero eta erdaldunago zen hola bukatuz:
|
|
|
Bigarren kapituluan, Eüskara: honetsirik bena halerik ere galbide gorrian!, Allandek berriz azpimarratzen zuen nola, euskara gero eta gehiago erakatsirik eta forma idatzian gero eta gehiago erabilirik ere, ahoz gutiago erabilia
|
zela
Zuberoan, zuberotarren ogena zela eta ez beste inorena ohartuz.
|
|
|
Bigarren kapituluan, Eüskara: honetsirik bena halerik ere galbide gorrian!, Allandek berriz azpimarratzen zuen nola, euskara gero eta gehiago erakatsirik eta forma idatzian gero eta gehiago erabilirik ere, ahoz gutiago erabilia zela Zuberoan, zuberotarren ogena
|
zela
eta ez beste inorena ohartuz.
|
|
|
herriaren bizi seinale egon dena deitzen denean, laborantzaz Zuberoan zuen arrangura azaltzen zuen etxal deen kopurua txikitzen zelarik, halaber hektara landuena eta laborantzako langileena. Ohart gaitezen Allande laborari seme
|
zela
. Halere, itxaropena ematen zuten esperientza arrakastatsuak azalduz, Azkorria gaztandegiarena aurkez ten zuen.
|
|
|
Aitzinsolasean lauzpabost egia agerian ematen zi tuen: euskara bat baizik ez dela eta euskalki bat besteak baino gehiago edo ho be ez dela; hamar hitzetarik zortzi, bederatzi ez bada, berdinak direla Euskal Herri osoan, ahoskatze ezberdinak direlarik, eta beste hitzak ikasteko di rela; euskara batua beharrezkoa dela euskaldunen artean elgar ulertzeko; eus karazko prentsa irakurtzeko zailtasunak badirela baina ikasi behar
|
zela
, frantsesez irakurtzen ez jakitea harrigarria litzatekeelarik...
|
|
|
" Iraultza eta bizi!", behar du". Ipar Euskal Herrian garatzen den elebitasuna sal atzen du, diglosia
|
zela
erranez eskubide eta baliabideak berdin berdinak ez baitira, tolerantziaren izenean euskararen erabilera ahulduz doalarik. " Ez baldin bada Euskal Herri euskalduna, beste izen bat eman diezaiogun".
|
|
|
" Autonomiaren aldeko borroka izan da Allanderen egiazko aportazioa". Sortu zuen blogaren" helburua libreki mintzatzea zen, pentsatzen zuelako, gauzen ez erraiteak edo ixilean uzteak, beldurrez edo konfor mismoz, adierazpen askatasunari uko egitea
|
zela
, izpiritu kritikoa suntsitzen zuela, erreflekzio eremuak mugatzen zituela", erraten digu Xanek. Eta hori zen beharbada Allanderen ezaugarri nagusia, gizon libre izatea.
|
|
|
Azkenean Jean Louisek susmatzen du bere lan erraldoiarengatik leherturik joan dela," betiereko bortu gora". Allande, gizon arraileriant, imintzio egile trebea, istorio barregarri kontatzailea
|
zela
ere oroitarazten digu Jean Louisek.
|
|
|
" Zonbait aldiz, gaüzak ez ziren aski zalhe aitzinatzen hiretako, eta jakinarazten hüan (ez hintzan gizon epela!...). Bena bahakian ere, gure hizkuntzan salbatzeko güdüka lüzea izanen
|
zela
eta egün oroztako lana dela..." Hau da, lan horretan Allande lehene tan izan zen.
|
|
|
Lan anitz egin du hor ere, adibidez" Egün bat Hitz bat" kro nikaren bostehun grabaketa eginez edo" Pasealdi" kronikan mendietako landareen, animalien izenak eta guneko toponimia landuz. Allanderen azken ibilaldia Ligitik Etxebarre sorterrira izan zen, halabeharrak haren azken ibilaldia izanen
|
zela
bazekien bezala. Beñatek hola bukatzen du lekukotasuna:
|
|
|
mendizale suharra. Bortükariak deitu den mendizale taldean ere Allanderen ekarpena handia izan zen, ibilaldia prestatzea maparekin aitzineko proba eginez (GPSik ez zen orduan), bezperan telefonoz ibiltari oroen arteko lotura eginez, ibilaldian argazkiak eginez eta jakitatea partekatuz, etab." Allande, pentsatzen ahal düzüen bezala, Xiberoko bidexka eta xendeetan ezinago laket
|
zela
. Bide erakusle haütüa ere günüan bai bazterren, edo orokorki gure herriaren aipatzeko".
|
|
|
Kazetari ofizioaren lanak izan ezik, lan erraldoi horren ezaugarri nagusietarik bat zen musu truk egiten zuela Allandek. Jean Louis Davantek bere lekuko tasunean saindu laikotzat ematen du, Allande fededun ez zelarik, erranez Eus kal Herriaren eta euskararen zerbitzuko jarri
|
zela
osoki apez bat Elizaren zerbitzura joaten den bezala. Hemen argitaratzen ez dugun elkarrizketa batean Allande berak hori erran zuen 2007an:
|
|
|
maskaradak lehenbiziko artikuluan, pastorala, Frantzian aterberik gabe direnei laguntzeko plangintza, Elf Aquitaine enpresaren pribatizazioa, Castelloko probintzian fran tziar ikasle autobus baten istripua, Kontradikzioak deitu iritzi artikulu bat non euskal kulturaren ekitaldi batean euskararen ez erabiltzea salatzen duen, eta azkenean artikulu aski luze bat argazki eta maparekin Biarnon den Südu mendiari buruz ibilaldiko xehetasunekin. Erran behar da Allande mendizale sutsua
|
zela
eta mendiari buruzko jakitate handia zuen. Biziki ongi menperatzen zuen euskara batua baliatzen zuen hor, Euskaldunon Egunkariak hamahiru urte iraun zuen bitartean().
|
|
|
Biziki ongi menperatzen zuen euskara batua baliatzen zuen hor, Euskaldunon Egunkariak hamahiru urte iraun zuen bitartean(). Euskara batua baino" komunikaziozko euskara" deitzen zuen Allandek, holaxe euskaldunen arteko harremanetarako hizkuntza tresna
|
zela
azpimarratzen zuen.
|
|
|
Lehen, ageri agerizkoa da Ziberoko Egünaria elizatiarrek etxekirik
|
zela
, apez nahiz laikoek, bena errelijione katolikoaren süstazale süharrek pürü! Urtekari hau agertü zen püntü hetan, dena den, bazterrak franko bero zi ren," xurien" eta" gorrien" arteko ixterbegigoa eta aharrengatik.
|
|
|
Artikülü hanitxetan ageri zen Ziberoko Egünariako joanarazleak, azkenean, Erre püblikako laidostazaleak eta Erregegoaren laidazaleak zirela. Nabari da, halaber, jentarte antoladüra" kontserbazale" baten mezülari
|
zela
Ziberoko Egüna ria, hots aberatsen eta praubeen, poteredünen eta haien esküpekoen, eta jente xehearen, hontarzündünen eta emütsen arteko desbardingoen edo giza-mailen iraünaraztearen aldekoak. Pentsamolde horren egarzola eta berme nausia, errelijione katolikoa zen; hortarako, errelijione hau, bere ustez, kordokan ezarten züenak oro etsai bezala hartzen zütüan:
|
|
|
Osoki segür dena da, aldiz, Jean Félix Larrieu eüskaldün eta eüskaltzale süharra
|
zela
, eta hura ez bazen izan, Ziberoko Egünariak ez züala 27 urtez iraünen. Ordünko eüskaltzaleen mündüan ezagütürik zen eta goraipatürik ere, zeren eta Euskaltzaindiko ürgazle izentatü beitzüen 1919 urtean.
|
|
|
Orduan oso zabalduak ziren herri taldeak, eta jendeak uste du horietatik sar tu
|
zela
jendea IKra. Zuberoan ere baziren; alta, nik, nonbaitik ere, ezin gauzak sinple egin!
|
|
|
IK izan zen abertzaletasunaren esparru zabalena. Ezkerrekoa
|
zela
hura. Eskuinekoa bestea?
|
|
|
Iritzi gogorra iru ditzen bazaizue ere, ziorik badaukala natorkizue frogatzerat. " Saltegiak ere euskaraz" kanpaina izanen
|
zela
, eskutitz bat helarazi genien Maule zein Atarratzeko merkatari guztiei. Maulen, jada erran dudanez, harrera ona jaso genuen... baina Atarratzen!
|
|
|
Haatik xiberotar oroen gisa, zinez etxekirik zen xiberotarrari. Zonbat aldiz ez düt entzün murmuzikan üdüritzen beitzaion ez
|
zela
aski xiberotarrik entzüten Euskal Irratietako antenan, ala batuzko hitz bat erabilten zelarik xiberotar hitz bat bazelarik.
|
|
|
Püntü hartan, hanko ikastolak gaüaldi, kantaldi e.a. antolatü nahi bazüan, ordüko merak edo aüzapezak aldi oroz eza emaiten züan gela prestatzeko izan ledin edo beste. Ordüan züen ikastolako aitetamek deliberatü alkarte baten sortzea (Bortükariak), gero haren izenean, eman dezagün gela baten galtatzeko Atharratzeko herriko etxeari, erran gabe prefosta ikastolarentako
|
zela
.
|
|
|
Pentsatzen düt haboroxeak xiberotar ginen. Gero badakit emeki emeki denborarekin zabaltzen hasi
|
zela
eta jenteak bestetarik jiten hasi, haboroenik Baxe Nafarroatik eta Bearnotik ere bai. Segür ere ahomihiz aipatzen zen eta hola ebilzale berriak agertzen.
|
|
|
Ebilaldi egünean, hitzordüa beti ber leküan günüan, Maulen gaü eskola kantüan. Allande kasik aldi oroz hor zen, ez beti bardin trenpüan bereziki goizik par titü behar bazen, beitakigü Allande ez
|
zela
batere goizanko edo goiztiar horietarik. Ata, üdan ja, beroak handi izaten ahal direnean, hobe da goizik joanik.
|
|
|
Pentsatürik ez zirela granada hurak han üzten ahal, jente hanitx igaraiten den xenda baten bazterrean eta agerian, bildü günütüan xüxen jakin gabe zer egin behar zen eta norbaitek erran züan Atharratzeko hedexuritegiala eramaiten ahal günütüala. Orit niz segidan Allandek erran züala ez
|
zela
bera joanen, ez zela hedexurien aitzinean agertü nahi granada hurak esküetan. Allanderen gazte denborako gorabeherak ezagützen dütügünentako, ezeztatze hori ez zen batere harrigarri.
|
|
|
Pentsatürik ez zirela granada hurak han üzten ahal, jente hanitx igaraiten den xenda baten bazterrean eta agerian, bildü günütüan xüxen jakin gabe zer egin behar zen eta norbaitek erran züan Atharratzeko hedexuritegiala eramaiten ahal günütüala. Orit niz segidan Allandek erran züala ez zela bera joanen, ez
|
zela
hedexurien aitzinean agertü nahi granada hurak esküetan. Allanderen gazte denborako gorabeherak ezagützen dütügünentako, ezeztatze hori ez zen batere harrigarri.
|
|
|
Bigerren aldian, 2008 altean, xehetarzünetan sartü gabe, erraiten ahal düt hanitxez gaitzago izan
|
zela
, sos lagüngoaren ükeiteko baizik ez bazen. Doidoia erraiteko ere, ordüan Santa Grazin Garanagerre eta Larrainen Oladübi eta Zihingolatzeko olak zirela berritürik izan.
|
|
|
Bi hitzez orano erraiteko, Allande, pentsatzen ahal düzüen bezala, Xiberoko bidexka eta xendeetan ezinago laket
|
zela
. Bide erakusle haütüa ere günüan bai bazterren, edo orokorki gure herriaren aipatzeko.
|
|
|
Uste düt ideia jin
|
zela
Laurentx Etchegoin" Lole" langileak emanik, eta ideia jin ondotik ez günüan lüzaz txerkatü nori galdatzen ahal zen.
|
|
|
Erran behar da zinez" radiofonika"
|
zela
Allande, ez beitzen mikroaren lo tsa. Hots largatzen zen eta kobesatzen ere aisaxka.
|