|
2000
|
|
|
(Iturria: ...batean, ETB eta Telediffusion de Franceren (TDF) artean 1995eko urriaren 30eanegindako akordioaren ondorioz, Euskal Kulturaren sostengurako Udalen arteko Sindikatua bitarteko.Angelu hiriak ausarki lagundu zion diruz Anglet FMri 1994/ 1995 artean Ipar Euskal Herriko irratisoziatiborik aberatsena izateko bidea emanez, 65.000 liberatara hurbiltzen zen aurrekontuarekin.Horregatik, irrati hau udalarena
|
zela
uste zuen jendeak. Biarritz eta Getaria hiriek eta Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Orokorrak ere nasaiki lagundu zioten estazio honen finantzamenduari (garai hartan RadioBayonnerentzat bezala). 31ziurtatzeko borondatea barneratuko zuen mailaketa proposatzea zen ildoa.
|
|
|
–Intelektualegia
|
zela
esan izan da. Uste dut, beste alde batetik, ez dagoela gaizki entzuleriagorantz eramaten saiatzea?.
|
|
|
bere zerbitzuak galdetu zizkion.Korrespondentzia honek Gure Irratiari aukera eman zion finantza mailako laguntzaizateko euskal irrati publiko baten partez, ofizialak ez ziren lan batzuen ordainetan.1988an, bi irratien arteko lankidetza hitzarmena izenpetu zen, Gure Irratiaren zerbitzuak ofizialtzeko. Euskadi Irratiak Gure Irratiari egindako pausuaren berezitasunmodura, diogun ezen 1992tik aurrera, beraien arteko erlazio eta finantza mailakolaguntza mantendua izan
|
zela
. Bi irratien arteko lankidetza 1994an gelditu zen unebatez, garai hartan irrati autonomoak finantza mailako arazoak zeuzkalako.
|
|
|
albistegiaz gain, 1992tik, bere jaiotzeurtetik, Egunkariak erredakzio bulegoa sortu zuen Baionan. Eta bere argitalpenarendebekura arte, Eginek bazuen Baionan delegazio bat, logikoa irudi duena, egunkarihau Herri Batasuna partidu independentziazaletik garatu
|
zela
jakinda. Ikus daitekeenezEAEko hedabide hauek guztiek jadanik nahikoa ugaria den hedabideen paisaiabetetzen dute Frantziar estatuko eskualde berezi honetan.DIAZ, Bernardo:
|
|
|
Lehen kanalari euskararen etabertoko kulturaren aldeko lana indartzea, eta bigarrenari, gaztelaniazkoari, informazioeta integrazio tresna izatea egokitu zitzaien. TVErekin gertatu den bezala, EuskalTelebistaren bi kanalen programazioak egitean, bata besteari konpetentzia egin ordezelkarren osagarri5 izatea bilatzen
|
zela
zirudien; eta hala ematen du gaur egun ere.
|
|
|
Artezarau honenhelburua, besteak beste, telebista mota berrien garapena sustatu eta aldi berean inorennagusitasun posizioak ekiditea zen, sarbide sistemen arteko bateragarritasuna ezarriz.Horretarako, bereizi egin zuen programatzaile difusore eta Baldintzapeko SarbideZerbitzuaren Kudeatzaileen artean (OSAC), baina ez zuen ez baldintzapeko sarbidesistema zehatz bat agindu, ezta transmisiorako mekanismo bakar bat zehaztu ere, zeina, edozein modutan, normalizazio erakunde europar batek homologatuta egonbeharko litzatekeen?. Artezarau honek satelite bidezko telebistan eragin zuzena etaberehalakoa izango zuen, eta hori
|
zela
eta gertatu zen, hain zuzen ere, aipatutakoborroka. Lehenik eta behin, 1/ 1997 Errege Dekretuaren bidez, artezarauaren egokitzapen ia zuzena egin zuen gobernu espainiarrak, Erregistro berezi bat sortuz eratukoziren OSACak zerrendan jasotzeko, eta horrekin bidea irekiz, hortaz, satelite bidezkotelebista digital berriari, zeinerako PRISA Sogecable taldea bakarrik zegoen prestatuta (Canal Plusen esperientziarekin abonatuen gestioan eta Canal Sateliterenarekinemisio modu horren gestioan).
|
|
|
Jatorri desberdina izan arren, guztiek dute helburu bera: euskal nortasunaren10 berri ematea, eta batez ere, balekotasun eta berme ofizala ematea; azken finean, euskal nortasuna formalki aitortzea.Hego Euskal Herriko agiririk zaharrenak, Espainiar Errepublikaren garaian 1936kogerra hasia
|
zela
orduko Eusko Jaurlaritzak sortutako pasaportea eta Euzko Izat Agiriaditugu. Garai hartan Jaurlaritzak bere gain hartu zituen, oso epe laburrerako baina, estatuari zegozkion eta orduko Errepublikaren eskumenpean zeuden beste hainbat
|
|
|
ardura. Deserrira ihesi joan zirenek erabili bazuten ere11, pasaporteak ez zuen luzeiraun, ordea, eta gerra
|
zela
medio, orduko beste hainbat gauza bezala, frankistekberehala baliogabetu zuten, baita debekatu ere. Geroztik, bestelako saiakera batzukere izan dira.
|
|
|
Kopuru zehatzak ematea oso zaila baldin bada ere, batik bat kasu gehienetan bi nazionalitateak atxiki edota beste bat eskatzea norberaren erabakia delako, kasuaren arabera, nahiko ohikoakdira Lapurdi eta Nafarroa banatzen dituen mugaldean. Garai batean egoera politikoa
|
zela
medio, eta ondoren arrazoi ekonomikoak tarteko, askoz arruntagoa da jatorriz nazionalitate espainiarra izaki frantsesa ere eskuratzeko prozedura egin dutenpertsonekin topo egitea, mugaren bi aldeetan. Honi frantses egitea deritzote (Leizaola, 1999).
|
|
|
Erabili zutenen artean, Ingalaterra aldean haurrentzat eratu ziren kanpamenduetan lanean izanzen Maria Dolores Goya andereñoa dugu. Alabaina, gerra
|
zela
eta, dokumentu haiek behar bezalazabaltzeko aukerarik ez zen izan, ez eta gerora erabiltzeko ere?.
|
|
|
...Burnier ek (L' adieu d Sartre, Gallimard, 2000) J. P.Sartre ren irudia birmoldatu nahi izan duten azken honen mezua desitxuratuz, pentsalari existentzialistaren ardatza honetan datza, alegia, bai gizabanakoek eta baigizataldeek ere erdiets dezaketen gizatasunaren muina etorkizuna sortzeko ahalmenean aurkitzen dela adieraztean; askatasunean, beraz (L' etre et le neant, 1943). Agian, hauxe
|
zela
kausa, J. Derrida-k Sartre filosofoaren irakurgaiak debekatu beharzirela deliberatu eta idatzi zuen.
|
|
|
Fritz ek, bera gestaltista hutsa ez
|
zela
onartu bazuen ere, Laura Posner emazteeta lankidea bazen, ordea. Gestalt Terapiaren oinarriei Gestalt Psikologiareneraginak bere bitartez etorri zitzaizkien.
|
|
|
pazientearenjabetze maila handitzeak baitzuen benetako garrantzia. Transferentziari dagokionez, psikoanalisiak ez bezala, baliorik gabeko jarrera dela esan zuen, hots, sendatzeko funtsezkoa ez
|
zela
. Terapeutak, eraginkorra eta patzienteari gertatzenari zaiona aurrez aurre jartzen diona izan behar zuela uste zuen.
|
|
|
Fritz ek zuzenean onartu zuen, bere lehen terapeuta izan zen K. Horney reneragina: . Horney rengandik terminologiaz konplikatu gabeko giza konpromisoajaso nuen?. 6 Hala ere, nahiz eta Fritz ek inoiz ez aipatu, Horney ren bidez jasotakoeragina Alfred Adler-ena
|
zela
esan ohi da.
|
|
|
Urte hauetan zehar azpian gorderik egon den eztabaida handia, psikoanalisiarekiko jarraipen lerroa defendatzen zutenen eta haustura osoarenaldekoen artekoa izan da; azken hauen arabera, teorizazio sistemikoek gizajokaeraren azalpenerako paradigma berria eratzen dute, besteak baztertzen dituena.Eztabaida konplexua izan da, sarritan gertatu da, eta oraindik ez da desagertuFamilia Terapiaren eremuan. Eztabaida hau hobeto ulertzeko, honako haugogoratu behar da, alegia, Familia Terapia Psikoanalisitik sortu
|
zela
, honek EstatuBatuetako establishment delakoa ordezkatzen zuela, eta komunikazioarenteorikoek teoria sozial berriak aplikatu zituztela terapia lanean. Baina, Familia Terapiako ia maisu guztiak psikoanalisitik etorriak ziren.
|
|
|
XX.mendeko bigarren erdialdera, neurri handi batean, Europako tradizio aberatsagaldu eta pragmatismo amerikarra ezarri zen. Begi bistakoa da, Amerikaerreferentzia bihurtu
|
zela
eta honek Europan gogor eragin zuela.
|
|
|
Bere erreakzioak espontaneoak dira dramatizazioan zehar, baitaprotagonistarenak ere. Hain zuzen ere, gogora dezagun Moreno-ren helburuetakobat, publikoa dramaren protagonista bihurtzea
|
zela
.
|
|
|
histerikoenminen jatorria beren haurtzaroan pertsona helduek benetan egindako sedukzioanzegoela. Geroago, benetako gertaera bat ez
|
zela
ikusi zuen, subjektuak imajinatuabaizik. Bere formulazioan esanda,, sedukziozko eszenetatik?
|
|
|
Terapia taldean egiten
|
zela
esaten zen.
|
|
|
Ondoren, egile batzuk (Bion, Ezriel, Foulkes, Anzieu, Kaes e.a.) konturatu eginziren taldea subjektu kopurua baino zerbait gehiago
|
zela
eta begirada honek ikuspuntu terapeutikotik eragina zuela; horregatik Taldearen Psikoterapia moduraulertzen zen.
|
|
|
Zer egin nezakeen, ordea, arlo horietan trebatu gabea izanik? Irtenbideerraza nuen, Fisikako gairen bati buruzko ikergairen bat aukeratu eta lan akademikohutsa egin, Txillardegiren omenez egina
|
zela
esan, eta kito. Baina horrek ez ninduenasebetetzen.
|
|
|
Ikasketaz ingeniaria
|
zela
jakin nuenean, datu edo ñabardura horrek pozez etaharrotasunez bete ninduen, neu ere horretan bainiharduen. Baina ez zen ingeniaritza lana berarengana hurbilarazi ninduena, euskarari buruzko lana baizik.
|
|
|
Bi aipatzearren, nik neuk biziki estimatutakoak, joandako bat, ImanolBerriatua, eta bizirik dirauen beste bat, Txillardegi bera, aipatuko nituzke. Honeksorrarazi zidan miresmena ez da sekula itzali nigan, eta gaur egun areagoturik dago, konturaturik bainago ez
|
zela
izan egun bateko lore zimelerraza, bizitza osoko ibilbidemugagabeak behin eta berriro helburu bererantz doazen ildoak ireki dituen goldeabaizik.
|
|
|
Sarri aritu naiz gai horri buruzko hausnarketan, niretzat ulertezinak ziren portaerakulertu nahian, zuzenak ez zirelakoan. Denbora pasatu ahala, ordea, poliki polikikonbentzituz joan naiz, horrela behar zuela izan, horrela izatea hobe
|
zela
gainera, berarenganako portaera horrek berorrek adierazten baitu beraren jarreraren zuzentasuna.Izan ere, ez da harritzekoa modu horretan hartua izatea, horrelako pertsonekin ezinaplika baitaitezke gehiengo/ gutxiengoen metodoak, ez baitira parametro horietanepaitzeko modukoak. Izan ere, gauza berriak agertzean, hots, problema zaharrakgainditzeko irtenbide berriak planteatzean, alferrekoak izaten dira lehenagoko kontsentsuak.
|
|
|
Bai orduan, bai orain, errespetu osoz hartzen dut holako erabakia, ideiak, usteak, pentsamenduak eta jokaerak oro hagitz zilegiak baitzaizkit. Kasu honetan, ordea, azpimarratu nahiko nukeena da, ETAren historian gaindi, izandako bi lehen sozialista aitzindarietako bat, berbera izan
|
zela
urte batzuk geroago ETAko bertze sozialista, berantiarrak? –neu barne?
|
|
|
1964 urtearen hondarrean, Jose MariBenito, E. Irigarai, Jose Luis eta laurok Pariseko gobernuak ohildu edo kasatu gintuenIparraldetik. Sobera hertsia
|
zela
irudikatu baitzitzaion hari gure harreman edo etakolaborazioa lurralde horietako aberkideekin. Oroit Iparraldeko 1963ko (Lehen) Aberri Eguna eta bertze.
|
|
|
HarkEuropatik ez zuela irten nahi,, zaharregia?!
|
zela
(37 urte inguru zen orduan) eta, beraz, Brusel en geratuko zela. Eta hantxe plantatu, izan ere.
|
|
|
HarkEuropatik ez zuela irten nahi,, zaharregia?! zela (37 urte inguru zen orduan) eta, beraz, Brusel en geratuko
|
zela
. Eta hantxe plantatu, izan ere.
|
|
|
Galdegin nionean noiz jazo zen sartze hura, erantzun zuen: «Pentsamazu, gure aitatxi zena haurra zen oraino, denbora hartan, hori gertatu zenean».Bizkitartean, gertakari bera askoz urrunago kokatzen dute beste bidarraitar batzuek; «Jinkoak daki noiz» izan
|
zela
esaten zuten.
|
|
|
Lamina bat jausten zitzaion tximiniatikurdaia eske, eta emazteak, bakeagatik, eman egiten zion. Baina horrela gutiagobaitzuen berak jateko, azkenean aspertu zen eta senarrari salatu zion gauero laminaetortzen
|
zela
. Hurrengo gauean emazte jantzi zen senarra, eta supazterrean geratu zen.Lamina etorri eta zer edo zer igarri zuen, gizonaren bizarra ikusirik.
|
|
|
Kondaira bera kontatzen zion Orozkoko Maria Luisari bere amamak, amamahorrek bere amari entzunda. Eta ulertzen da lehen kontalari hura, lekuko baino areago, protagonista izan
|
zela
, harengana etortzen zela lamina. Horrela esan zuen MariaLuisak:
|
|
|
Kondaira bera kontatzen zion Orozkoko Maria Luisari bere amamak, amamahorrek bere amari entzunda. Eta ulertzen da lehen kontalari hura, lekuko baino areago, protagonista izan zela, harengana etortzen
|
zela
lamina. Horrela esan zuen MariaLuisak:
|
|
|
Gorigitxikoek oso aspaldikotzat daukate gertakaria, baina auzo batek, Elbirak, uste zuen neska bahituaren neba Olabarrian bizi izandako eta hark ezagututako gizonbat izan
|
zela
. Hona emazte horren solasak:
|
|
|
«Felipe zan hor goian bizi zan agure bat» argitu zidaten Elbiraren auzoek, eta hariohartarazi zioten bahitua ez
|
zela
Feliperen arreba izan, haren aurreko batena baizik, baina beti familia berekoa.
|
|
|
horrela galdu zuen besoa; gero, ezin hilez ereegon zen, bere sorgingoa beste norbaiti eman ahal zion arte, hori baita parte txarrekoakdituztenen akats nagusia. Beherago azalduko den istorio ezagun batek dio pertsona batkolpatua izan
|
zela
gauez abere itxuraz zebilelarik, eta nola biharamunean zauriakfrogatu zuen sorgina zela.
|
|
|
horrela galdu zuen besoa; gero, ezin hilez ereegon zen, bere sorgingoa beste norbaiti eman ahal zion arte, hori baita parte txarrekoakdituztenen akats nagusia. Beherago azalduko den istorio ezagun batek dio pertsona batkolpatua izan zela gauez abere itxuraz zebilelarik, eta nola biharamunean zauriakfrogatu zuen sorgina
|
zela
.
|
|
|
Aldi berean, hilaren eta giza katuaren seme bat,* Marcos, fraile zegoen komentuan ere zarata handiak igarri zituzten eta jakin zuten fraileren baten etxean zer edo zerjazoten
|
zela
. Biharamun goizean, meza ostean superioreak estola («liburua» esan nahidu Eulalik) zabalik utzi zuen (horren bidez jakin dezakete apezek nor den sorgina), eta* Marcos komentutik bota zuen.
|
|
|
Galdera zehatzago eginik, Eulalik dio gizon itxuran etorri
|
zela
* Teofilo eta katuitxuran joan: «katu handia zorroa lepoan dauela».
|
|
|
Oroituko gara baiAranen berean eta bai hilaren semearen komentuan, zarata itzelak entzun zirelamemento hartan. Horrelako fenomenoak ezagutzen ditugu kinka antzekoetan agiturik, haien bidez jakiten ahal da urrun dagoen norbaiten heriotzaren berri; Marcaida kjasotako erreferentzian (1923, 31), eri bat hil
|
zela
igarri zuten, lagunen etxean entzunziren zaratengatik.
|
|
|
Araneko gertakaria erasi dutenek,* Teofilok parte txarrekoak zituela eta katubilakatzen
|
zela
segur baitziren ere, beste mundukoen jestu bat erantsi diote, estalgiarenmotiboa. Baina motiboa bera aldakorra izanik (baikorra sobrekama ederraz estaltzeaOrozkon, ezkorra kapa sarea botatzea Zeberion), ez dakigu zer bilatu zuten berenauzoan biziriko gertakari latz bati gaineratu diotenean, lazgarria areagotzea, motiboezkorra?
|
|
|
Eulaliri eta Pablori galdeketa egin nienean, «atxineko kontuak, Anbotoko Anderea, sorginak eta holakoak» kontatzeko eskatu nien. Eulalik «Araneko hilbegira» kontatzenhasi eta laster, leihoan jo eta hiru fraileen erretratua agertu
|
zela
esan ondoan, «Hori daberidikoa e. Hori ikusia» ohartarazi zuen, eta senarrak berehala:
|
|
|
Baina gauza ez da argia, azkenean, senarrarekin ados dagoelaadieraziko baitu Eulalik, urte bat geroago bigarren aldiz kontatu zuenean «Aranekohilbegira». * Teofilo benetan katu bilakatzen
|
zela
azpimarratu zuen, amak askotan ikusizuela: «baina hori egiazkoa, ez antzinako sorginen kontuak eta horreek, ez:
|
|
|
Eta ulertzekoa da, estola eta liburua trukagarriak baitira askotan, biok tresna bikainak konjuruak egiteko eta edozein parte txarreko uxatzeko. Bestalde, Eulalik berak kontatu zuen liburu zabalduaren testa nola erabili zuen beste apez batek, bere ama sorgina
|
zela
jakiteko.
|
|
|
Euskararen aldeko herri mugimenduaren ezinbestekoaz ez du Txillardegik inoizzalantzarik izan; eta horixe eratzen, antolatzen eta bultzatzen saiatu da. Jakin besterikez dago, EHEren sorreran Txillardegi
|
egon
zela eragile eta, ideologo, nagusietako, etaEKBren sorreran ere partaidetza bizia eta erabakigarria izan zuela7 Beti egon da euskararenaldeko herri mugimenduan buru belarri inplikatuta.
|
|
|
Motz geratu zitzaigun bi orduko jardunaldia. Saioa bukatu genuen gehiagotanhartu genukeen solasgaia
|
zela
azpimarratuz eta hurrengo batean hasitakobidetik urrunago joango ginatekeela esanez?. Honaino orain dela 5 urte izandakomahai ingurua.
|
|
|
Tamalez euskaldun gehienek, euskal arazoari buruz kezkatu izan direnak ere, arazo politikoa zena auzi politikoa
|
zela
uste izan dute. Egia da, ekar ditzakeen baliabideak direla-eta, garrantzi handiko bitartekoa dugula egitura politikoa gure kulturaerdiesteko bidean.
|
|
|
Euskararen produkzioa liburutan eta diskotan, adibidez, nabarmena izaterairisten ari da egunez egun. Garrantzi handiko sektore izatera iritsiko da, euskaldunokeuskal produkzioa kontsumitzen dugun neurrian. Bektore ekonomikoetan agertzearena, errentagarritasunaren balioa euskararen kasuan azpimarra zitekeela azaltzea, ustedut horixe izan
|
zela
Iñakirentzat haririk gratifikanteena.
|
|
|
bere aitaren barnea ezagutu du bien solasbatean, eta harrez gero haren desesperazio sakona berea bilakatuko da. Aitak, hamaikaurte egin gabeko haurra
|
zela
oraindik, Jutlandiako estepa idorrean ardiak zaintzen, bakarrik, hotzak eta goseak amorratzen eta piztien ikaraz, desesperatuta, muinotxobatera igo eta, bere indar guztiekin, zerura begira, madarikatu egin bide zuen, haurtxiro gaixo bati halako sufrimenduak sufriarazten dizkion Jainkoa. Handik gutxira, Kopenhagen era lan bila joan, aberastu, merkataritza enpresa handi bat muntatu, etadirutza ederraren jabe, ezkondu egin zen.
|
|
|
Aita sinetsita zegoen, bere hain errazaberastea Jainkoari zor ziola, baina mendeku gisa, bere bekatu barkaezina zigortzeko, eta familiaren gainean Jainkoaren madarikazioa zegoela. Haurrak, bata bestearen ondoren denak hiltzen ari ziren gazterik, bost zaharrenak hilak ziren, ama ere hil zen, etaaita konbentziturik zegoen, bizirik geratzen ziren bi gazteenetarik ere inor ez
|
zela
Jesukristoren adinera helduko; eta bera, urre guztiarekin, bakarrik geratuko zela munduan, bere zorigaitz guztia ikusten, azkena bera kondenaziora joateko. Aitarekin izandakoelkarrizketa honek?, lurrikara??
|
|
|
Aita sinetsita zegoen, bere hain errazaberastea Jainkoari zor ziola, baina mendeku gisa, bere bekatu barkaezina zigortzeko, eta familiaren gainean Jainkoaren madarikazioa zegoela. Haurrak, bata bestearen ondoren denak hiltzen ari ziren gazterik, bost zaharrenak hilak ziren, ama ere hil zen, etaaita konbentziturik zegoen, bizirik geratzen ziren bi gazteenetarik ere inor ez zela Jesukristoren adinera helduko; eta bera, urre guztiarekin, bakarrik geratuko
|
zela
munduan, bere zorigaitz guztia ikusten, azkena bera kondenaziora joateko. Aitarekin izandakoelkarrizketa honek?, lurrikara??
|
|
|
Bitxiena da, paradoxala delako?, erlijioa errebindikatuz eginda dagoela. Horrela, hemenzegoena, erlijioa ez beste edozer gauza
|
zela
, ulerrarazten zuen. Behar duguna, zetorren esatera?, egiazko erlijioa da; beraz, hemen daukaguna, sobera dago, gotzainetatik hasi eta frankismo katoliko guztia.
|
|
|
Zorionez, Mitxelena-k ahaztuxea zuen pasadizoa, E, tar Y k [Yon Etxaide] ederki jasoa dago Egan en (1/ 2, 1955, 64): . Oargui ko [bigarren] jaialdiaren amaigarri esan dezagun solasaldi politik sortu
|
zela
–existentzialismoari, buruz Txillardegi ta Mitxelena jaunen artean.
|
|
|
Gerra ondoko urteetan Euskal Herrian izandako gertakizun berrietan, ETAren sorrerabarne, Txillardegik jokatu zuen papera zentrala izan zen. Ez berak bakarrik, noski; bainabere orduko lanak irakurtzea besterik ez dago, apurtzaile aparta izan
|
zela
ikusteko. Gurebelaunaldikoentzat, aurreko askorentzat, eta gerokoentzat ere, hala espero dut?, Euskal Herria helburu izan nahi dutenentzat behintzat, erreferentzia ukaezina izan daTxillardegi Euskal Herri berriari eta euskarari buruz gauza asko deskubritu eta pentsatuahal izateko.
|
|
|
Baina Lege Zahar hori ez zuen probintzietako foralismo zaharretik ekarri, ez baitzen haien batuketa?, balizko euskalaberri zaharretik baizik; eta prozesu osoa zuzenduko lukeen Jainkoa ere ez da arbasoenJainkoa izango, Jainko erromantiko berria baizik, Holderlin en3 jainko berrienantzekoa. Honen ondorio garbia historiaren politizazio guztiz imaginarioa izan da (Euskal Herria ez
|
zela
erromanizatua izan, euskaldunon berezko izaera demokratikoa, eta abar), proiektuaren legitimazio gisa agertu dena. Hau izango litzateke euskal izatebetidanikoaren euskarri estruktural fenomenikoa.
|
|
|
Era berean, beren mugak lasaitasunez bilatzeko gaitasuna transmititu behardiegu, bai eta beren lekua mugatzen duten seinaleak ezagutzen ere. Me Ti jakitunakdiosku, bidaiaz lasaitzeko, lekua ezagutzeko, ogiaz, gaztaz eta ardoaz gozatzeko gauzaez zen pertsonaz zalantzak zituela, eta beldur
|
zela
gauza izan ote zitekeen klaseartekoborroka ulertzeko. Jakin behar dugu haiek (nor) direla beren gisakoekin eta besteekin, haiek (nor) direla beren eremuarekin, haiek beren baitako direla.
|
|
|
Gutxienez Probintzia osorako emandako agindua zen abendu hartako hau(. Delegado de Orden Publico de la Provincia, rena
|
zela
esaten baita), baina, zalantzarikgabe, Ministeritzatik bertatik zetorrena (hurrengo martxoan Goberna zioko Ministroak, cuanto tengo dispuesto, esanez gogorarazten baititu agindu hauek).
|
|
|
Interesgarria da ikustea hizkuntzen presentzia, kasta banaketa? bezala definitzehori, eta zein garbiki iritzi zion, Gotzainaren bidetik joz gero, hizkuntz kontrolikgabeko egoera onartuko
|
zela
Elizako bizitzan. Berriro ere kontrolak Ordena PublikokoOrdezkariaren eskuetan egon behar zuela azpimarratu zuen Ministroak.
|
|
|
Pedro Narbaitzak 1927an egin zuen bere lehen fraide profesa, eta 1935eko udanapaiztu zen. Bizkaitarra sortzez, ikasle gazte
|
zela
aukera izan zuen Errepublika urteetanfrantziskotarren orduko euskaltzaletze bizkorragoa Arantzazuko lagunarteanezagutzeko. Gerra lehertzean Bizkaian zegoen nonbait apaiz gaztea, eta gudarienkapilau joatea egokitu zitzaion.
|
|
|
Abenduko Kronikan ezin izan dugu baieztatu gaixotasun haien benetakotasuna, etaerratzeko arrisku handirik gabe, esan daiteke aitzaki zurigarri bat
|
zela
hori, igandehaietako, lan-uztea, garbitzeko, izan ere hurrengo otsailean berriro agertzen baitaarrazoi bera, baina ez gaixorik (Cronica:
|
|
|
I, 357). Hau horrelaxe
|
zela
ikusteko, 1938kourtarrilaren amaieran emandako esplikabidea ekar daiteke hona (Cronica: I, 353):
|
|
|
Protagonistak ezagututa, badirudi Ondarroan Aranguren eta Lasak emandakoMisioa (Arakama parroko zegamar karlistaren gidaritzapean) euskaraz eman
|
zela
(1941eko azaroan); eta are segurtasun osoagoarekin gauza bera esan daiteke D.Garmendiak San Ignazioko Parrokian emandako Sortzez Garbiaren bederatziurrenaz.Egia Atotxan ere bederatziurren bera goizeko elizkizunean euskaraz egin zen, databerean (1941eko abenduan) (Cronica: I, 558).
|
|
|
hartan tresna praktikooso baliagarria eta bateratzailea izan baita gaztelania. Hala ere, jatorrizko lehen funtsezko pentsamendu eta proiektu falangistan badirudi jasangarria
|
zela
gainerakohizkuntzen presentzia (Primo 1952: 560).
|
|
|
Frankismo osoa zegoen ados, Espainia Berriak hizkuntza ofizial bakarra beharzuela, eta berori ezarri egin behar
|
zela
esatean (II. Errepublikak egindakoa ezabatuz); baina horretarako metodo, erritmo eta prozeduretan ez ziren guztiak irizpide berekoak.Irekitxoenak ez zeuden konforme lehendik, inolako gatazkarik gabe, indarrean zeudenerabilpen ohitura eta jokamoldeak beste gabe mozteko.
|
|
|
644). Alde horretatik azpimarratzekoa da, esku arteandarabilgun lehenengo debeku orokorrena Jeneral baten eskutik sortu
|
zela
.
|
|
|
Geroxeago, era bertsuko zeregina burutu nahi izan zuen Elizarekin ere, alferrikako gatazkak albora uzteko. Horren ondorioz, esan daiteke gure hemengo arlolinguistikoari zegozkion prozedura politikoetan 1939ko Serrano Suñer ez
|
zela
1937koMartinez Anido.
|
|
|
Harritzekoa gertatzen da Gasteizko Diozesiarenarduradun hark egindako Gutunak eta predikuetan esanikoak irakurtzea, are gehiagoEuskal Herriko katolikoak gerra anker batean itota zebiltzala jakinda. Esan dezagun, gutxienez, guztiz itsutu
|
zela
Lauzurika, gerraren zurrunbiloan. Karlista frankozaleaizan zen osorik, eta Diozesia gerraurreko ildo zentzatuetatik aldendu eta Espainiaberriaren zerbitzuan jarri nahi izan zuen, Seminariotik hasi eta elizbarrutiko antolaeraosoan (Renterfa 1982:
|
|
|
Kristautasunean (eta beste erlijioetan) interes kulturalik handiena duen arloada politika linguistikoaren arlo hau. Hori historian hala izan baldin bada, esan beharradago bestalde lehen frankismo hartan erakunde boteretsua
|
zela
Eliza, herriarenganairisteko lanabes eraginkorra. Honen hizkuntz politika maneiatzean, mezu emaile horrenbizitza hobeki kontrolatzeko erosotasuna irabaz zitekeen, baina ez da hori bakarrik.Espainia Berriko proiektu nazionalaren funtsean dago, azkenik, hizkuntz batasunarenaere:
|
|
|
Gobernuaren agindua harturik eta Gotzainaren arauak jasota, badirudi noraezeanaurkitu zirela herri eta hirietako elizgizonak (eta Egia Atotxako fraideak); baina esandaiteke, hilabeteen harian, beren gain zuten ardura pastoralari (nahitaez komunikazioerosoa eskatzen zuen zeregin horri) aurre eginez, herri euskaldunak euskaldun izanzirela elizetan ere, baina elebidunetan zailago gertatu
|
zela
lehengo euskal maila bereraitzultzea, nahiz eta euskarari ere lekuren bat (edo gehiago) berriro eman zitzaion.Horretan ez zuten gutxi lagunduko aldekoagoak ziren inguru soziolinguistikoek, elizgizon euskaltzaleek eta eliz erakundeen irekitasun hobeak.
|
|
|
Azpimarratzekoa da, Gobernuarentzat jatorrizko euskaldunen gaztelaniazko ulergaitasuna erdararen erabilpena hobesteko argudioa zen bitartean, Gotzainaren ustezeuskararen hobespena beste bi daturen gain erabaki behar
|
zela
: entzuleen euskararenerabilpen arruntean(... no acostumbra a utilizar otra lengua que la vascongada...), etaentzuleak gehiengo handiz euskaldunak izatean(... en su inmensa mayoria...).
|
|
|
Egia da, ordea, abenduaren 17ko hura ez
|
zela
heldu aurretik saio apalagoren batizan gabe. Gogora daiteke, hamarkada batzuk lehenago, norabide bereko ahaleginikizan zela Espainian bezala Frantzian (Intxausti 1990:
|
|
|
Egia da, ordea, abenduaren 17ko hura ez zela heldu aurretik saio apalagoren batizan gabe. Gogora daiteke, hamarkada batzuk lehenago, norabide bereko ahaleginikizan
|
zela
Espainian bezala Frantzian (Intxausti 1990: 136).
|
|
|
Goitik zetozen iradokizunei jarraiki, ziur, Komandante Militarrak (uste dudanez, Gipuzkoakoak) jada 1937ko ekainean kontrolatu nahi izan zuen elizetako Liturgia, hizkuntza ez ofizialen jendaurreko erabilpena debekaturik zegoela gogoratuz. Lehenerabakitzat, edozein herritan
|
zela
ere, mezatan gaztelania erabiltzeko agindu zuen, nahiz eta lehen orduetakoetan euskarak, salbuespenez, lekuren bat izan zezakeen.Agindu prozedura honek hautsi egiten zuen, garbiki, Elizaren aginte autonomia, etaagintari zibil edo militarren irizpideetara jartzen elizetan zaindu zen hizkuntzpolitika. Egon zen, orduan, herrietan agindua betearazi nahi izan zuen agintaririk: Tolosako Alkateak elizgizonei azaroan pasatako oharrean ikus daiteke horren adibidebat (Torrealdai 1989:
|
|
|
Kausa efektua fenomenoa inolaz ere sinplifikatzeko asmorik gabe bada ere, etabestelako gizarte fenomenoen eragina ukatu barik (aipatu jazarpen politikoa, eskola, etab.), Aramaion hizkuntz eta kultur katenbegiaren lehen hausketa eskerga zinemarenagerpenarekin batera joan
|
zela
esango genuke.
|
|
|
Zinez esan daiteke dagozkigun urteetan gertatu
|
zela
biztanleen beherakada prozesuaren hasieraAramaion, aldi berean, kalearen eta baserriaren arteko proportzioak aldatuz. Adibide gisa, 1960an herriak1.887 biztanle bazituen (haietatik %45 kaletarrak), handik hamar urtetara 1.702 besterik ez zeukan (kaletarrak,% 51).
|
|
|
Oro har, esan liteke tabakoarena izan
|
zela
adierazgarrienetakoa. Gehiago erretzeaz gain, ia tabakobeltza baino ezagutzen ez zuten aramaioar gazte helduak tabako gorria ere erabiltzera igaro ziren, pelikuletako protagonisten antzera.
|
|
|
Eraikuntza berriak alde nabarmena ekarri zuen kalitatearen aldetik. Batetik, pelikulen formatu berriak zekarren tamaina zabalagoa, irudi garbia eta argitsua, soinuapelikularena (eta ondoko ikuskideena agian, baina ez proiekzio makinarena, lehenagolegez), etab.; bestetik, besaulkien erosotasunaz gainera, perspektiba berria aurkitu zuenikusleak, izan ere, aretoaren pendiza
|
zela
eta, ez baitzen buruen artean filma ikustekobitarterik bilatzen ibiltzeko premiarik5.
|
|
|
Era berean, aztergaitzat dugun hamabi urteko azken hilabeteetan ikusle areagotzebat atzematen da: Julex filma (1967/12/03), esate baterako, 336 pertsonak ikusi zuten.Bestalde, ezohiko arrazoi modura, balirudike nolabaiteko erakargarritasun erotikorikere izan
|
zela
pelikularen batean edo bestean jende heldua hurbilarazteko. El sacrificiode las esclavas izeneko filma, esaterako, 222 pertsona nagusik ikusi zuten (1967/09/24). Handik hiru hilabetetara (1967/12/17) 190 nagusik ikusi zuten El peñon de las Animas.
|
|
|
1950etik aurrera, legez, programazioaren %30 jatorri estatubatuarrekoa izan zitekeenarren, Aramaion proiektatutako filmei begirada bat emanez gero, berehala atzematenda proportzio hori guztiz gainditurik geratu
|
zela
praktikan. Alabaina, ikusitakoenartean ez ziren gutxi izan gaztelaniaren lurraldeetako marka zeramatenak:
|
|
|
Berbinzana eta Kalaurriko Kristo aurretiko hiri zaharrak ikusiz, badirudi gureHerrian, Hegoaldean behintzat, defentsa militarraren obsesioa eta beharra seigarrenmendera arte edo ez
|
zela
hasi. Obsesio behar horiek, jakina, kanpotiko erasoei aurreegiteko sortu ziren.
|
|
|
Horrela, Erromako hiritarrek ogia dohain jatea izaten zuten.Gainera, hiri konkistatuen buruzagitza erromatarra izaten baitzen, bertakoekerromatarren biziera oparoarentzako lanean aritu behar zuten. Bitxikeria bezalaagertuko dut, erromatar jeneralek behin eta berriro Numantziako konkistan porrotajasaten zutela ikusitakoan, Erromako hiritargoa bera ere Numantziaren konkistarenalde, haserre bizian, azaldu
|
zela
. Ez dago esan beharrik konkistatzaile guztiek, garaiguztietan, konkistatuen ustiaketa eragin dutela.
|
|
|
beste guztien gainetik askapen nazionala helburutzat hartzea. Batetik ETAk1967an bi helburu hartzen zituela, hots, klase askapena eta euskal nazioaren askapena, eta horretarako marxismoan oinarritzen
|
zela
ikusirik, eta, bestetik, marxismoa Europangainbehera zetorrela oharturik, nahiz eta garai hartako Euskal Herrian modakopentsaera zen, ETA uztea erabaki zuen. Txillar ezkerrekoa izan da, baina ez marxista; eta asmatu egin zuen, nahiz eta 1967an ia bakarrik gelditu eta bazter tua izan zen.
|
|
|
Nire ustez, konkistatzaileekiko identifikazioa, boterearekiko identifikazio motabat da eta, azken batean, krimenarekiko identifikazioa. Denaz ere, ez dugu ahaztubehar harrapakaritzaren zibilizazioa ez
|
zela
ezinbestez sortu. Alderantziz, nekazaritzatik eta hiritartze prozesutik, harrapakaritzan oinarritu ez ziren bestelako zibilizazioakere, sortuz sortu ziren.
|
|
|
Ekialdean, Andorraraino. Mendebaldean eta Hegoaldean, mugak ilunago badaude ere, Errioxa osoaeuskalduna izan
|
zela
ziurtatzea badagoela ematen du. Gaurko zazpi probintzietatik atgelditzen diren lurralde horietan, ordea, Euskal Herria izan zirenik ere oroimenhistorikoa galdua dute.
|
|
|
Txinari dagokionez, bertako Harresiak. K a. 3 mendekoa dela kontuan hartuz, erakusten digu, konkistaren beldurrez, defentsa militarraren obsesioa eta beharrazorameneraino heldu
|
zela
.
|
|
|
Ez dugu ahaztu behar Europako Estatuen mapa XX. mendean zehar txit aldaturikgeratu dela; alde batetik, nazio ugarik independentzia lortu dutelako eta, bestetik, Europako Nazio Batuen Antolamendua sortu delako. Honek adierazten digu estatulatriak goreneko sabaia jotzen zuen bitartean, XX. mendean alegia, aldi berean estatuhorien kritika zorrotza gauzatzen
|
zela
. Hala ere, nire iritziz, mendearen amaieran ezdago konkista gertakizun politikoaren kritika sakonik, ez iragan historikoari begiraezta gaurko egunari begira ere.
|
|
|
Mende honetan, Europan bi gerra beldurgarri izan dira (eta 19391945koak) zeinen ondorioz estatuen mugak eraldatuak izan ziren. Horrek esan nahi du, besteak beste, herrialde eta lurraldeen konkista
|
zela
tartean. Aldi berean, mendehonetan zehar, estatuen barnean hainbat Herriren independentziarako gerra txikiagoakere izan dira.
|
|
|
deitu izan zaie, non gizasemeek adina aginpide zutenemakumeek ere. Gimbutas lituaniarraren ikerketei esker, badirudi Europan, indoeuroparren inbasioa gertatu arte (K. a. 4.400 urtean), kultura matriarkalak indarreanirauten zuela, nahiz eta ordurako nekazaritza eta hiri bizitza Europan ere sortuak izan.Honek erakusten digu Neolitiko garaiko zenbait baldintza sozialetan ere, nahiz etanekazari hiriak izan, posible izan
|
zela
kultura matriarkalaren iraupena. Beraz,, zibilizazioa?
|
|
|
Euskal Herrian bertan ere gauza bera jazo
|
zela
ematen du eta hirietako defentsamilitarraren beharra eta obsesioa nahiko berandu sortu zirela dirudi, Berbinzanako etaKalaurriko antzinateko kokamenduak kontuan hartuz. Indoeuroparrak, ordea, ezbakarrik patriarkalak, baita militaristak eta konkistatzaileak izan dira.
|
|
|
baina, zein da aktibo korrespondentearen definizioa? Ekonomialariek monetako kopuru bat
|
zela
uste zuten, ondokokasuan egiaztatzen zela uste zutelarik: A k banku billeteko formapean erretiratzen dubere gordailua, eta beraren hornitzaileak forma beraren menpe berriz eratzen du, banku berean edo beste batean?; B n gordailaturiko billeteek aktibo bat osatzen duteberaren kutxan; honela ikusten da, gutxienez hola dirudi?
|
|
|
baina, zein da aktibo korrespondentearen definizioa? Ekonomialariek monetako kopuru bat zela uste zuten, ondokokasuan egiaztatzen
|
zela
uste zutelarik: A k banku billeteko formapean erretiratzen dubere gordailua, eta beraren hornitzaileak forma beraren menpe berriz eratzen du, banku berean edo beste batean?; B n gordailaturiko billeteek aktibo bat osatzen duteberaren kutxan; honela ikusten da, gutxienez hola dirudi?
|
|
|
Orain dela gutxi arte, ekonomialariek ez zuten lortu moneta definitzea, beraren funtzioen bidez ez bazen. Printzipioz,, moneta, berak egiten zuena
|
zela
–onartu zen.Analisiaren aro horretan, moneta ez zen iritsi zientzia zehatzaren objektu bilakatzera.Gordailu bankuek egindako emisio monetarioen teoriak aro horri amaiera eman dio, ezaguera arlo honetan behar den zehaztasuna hornituz.
|
|
|
Egunero, emisio baten objektuak izan bainolehenago, moneta unitateak oraindik ekonomiarekin ez dute ezelako zerikusirik.Ekonomia ez dagokie zenbaki hutsei, bankuetan gordailatutako produktuak errepresentatzen dituzten zenbakiei baizik, enpresek produkzio faktoreei ordainketa korronteakzor dizkieteneko bankuetan, hain zuzen ere. Leon Walras ek jadanik libera bat 1zenbakia, libera izendatua,
|
zela
erakusten zuen. Bestela badirudi ere,, nominalismotik, hurbil edo, numeralismotik?
|
|
|
Tira, badakizu, garai hartaz asko hitz egiten da. Hau izan
|
zela
, besteaizan zela. Bakoitzak bere iritzia du baina, nik uste, onena bere horretan uztea dela.
|
|
|
Tira, badakizu, garai hartaz asko hitz egiten da. Hau izan zela, besteaizan
|
zela
. Bakoitzak bere iritzia du baina, nik uste, onena bere horretan uztea dela.
|
|
|
Bere susmoen berri eman zion osabak, eta aitak lasaitu egin nahi izan zuen, irudipenak izango zirela horiek, eta hala ez bazen ere hobe
|
zela
gauzak bakean uztea.
|
|
|
Aita Itxaso hil berria zen, eta komentuan bertan lurperatuko zuten, biharamunean. Osaba ikusi zuen azken aldia zein zen pentsatzen jarrita, bere susmogaizto haiek kontatu zizkionekoa izan
|
zela
ohartu zen. Harrezkero, beste seniparterikez eta, susmo txar haiexek hartu zituen beretzat gure aitak, eta susmo horien gainetikAita Morlansenganako herra bizia, bihotzean zulatua betiko.
|
|
|
–Aizu, Patxi, egia al da garai batean ETAko jendea eta izaten
|
zela
hemengordeta?
|
|
|
Hitzaren polisemia sorgina! Zer esan nahi ote zidan. Azare hutsa izan
|
zela
ala ezinbestekoa. Eta azken kasuan, Jainkoaren kutizia ala berekideen guraria...?
|
|
|
Garai batean irrati berezitua FMn zokoratuta geratu zen. Horretaz jabetzeko, irrati berezituak eta irrati formulak ekarri zituena, banda horren sorrera izan
|
zela
gogoratzea baino ez dago.
|
|
|
Jean Ferré komunikazioaren alorreko adituak aipatu duen bezala, ez da oso ulergarria zergatik XX. mendeko azken hamarkadetara arte ez den abiatu arinago irrati mota hori, gogoan edukita 1924ko azaroaren 3tik. Eiffel dorretik frantsesezko lehen albistegia emititu zenetik? jada ahalgarria
|
zela
horrelako etengabeko informazio zerbitzua eratzea. Kontua, albisteen supermerkatua?
|