|
2002
|
|
|
euskaldun gisa aritzea, hau da, kanariarrei euskaraz abestea edo kantua lantzea bertako kulturaren bidean: «Inork ez
|
zekien
nik abesten edo kantuak egiten nituela. Poeta kanariarren letrak musikatzea erabaki nuen».
|
|
|
" Gotzon Garatek askatutako Batek ahuntza akabatu du". Gixajoak ez
|
zekien
ni New Yorken nengoela. Errua norbaiti leporatu behar.
|
|
2004
|
|
|
Hark ere bai nirea. Ez
|
zekien
ni hara joango nintzenik. Horregatik, osaba Islahk Sawsan Palestinan zegoela esan zion.
|
|
|
Ordurako, baina, hilabetak ziren Ana hil zela. Nire lankideak, bestalde, ederki
|
zekien
ni ez nengoela hilik. Eta Anaren heriotzaren berri inork eman ez zidalakoan, berak jakinarazi zidan.
|
|
2005
|
|
|
Jatetxean lan egiten zuten beste guztiekin, ordea, oso ondo konpontzen zen Mateo. Ez zien kontatu nor zen, Bilbon bizi zela baino ez, inork ez zekien noren semea zen, inork ez
|
zekien
nirekin lan eginda zegoela lehenago, eta, jatetxea gure jaioterritik berrogei kilometrora zegoenez, inork ez zuen zertan deskubritu.
|
|
|
Nik Txeluren benetako izena ez nekien bezala, berak ez
|
zekien
nirea. Eta honek salbatuko nau.
|
|
2006
|
|
|
Ene damak nik baino gehiago
|
zekien
nire etorkizunaz.
|
|
|
Nik ez nuen halakorik gogoan. Annettek senez
|
zekien
nire kontra eginda gurasoak irabazten zituela, aita batez ere. Moja plantak egin, eta errazagoa zitzaion nahi zuena egitea.
|
|
|
Hutsaren hurrengoa zen Nerinari buruz nekiena. Neskak ere ez
|
zekien
niri buruzko deus. Ez zekien, edo ez zuen jakin nahi, antzeko kontua da?
|
|
|
Ez ninduen harrotu, inarrosi baizik, eta atezuan jarri. Ez nekien amarruz ari zen, zerbait ote
|
zekien
niri buruz: zori hutsa ote zen hura guztia niri esaten aritzea; nire zoroak ote neraman en  tzuten edo ikusten nuen oro nirekin lotzera...
|
|
|
gutxienez, arazo desatsegin bat nintzen ni Kurtentzat. Ez
|
zekien
ni judua nintzenik, amona Erikak hori esan zigun behintzat, baina hala ere: izan behar zuen susmo txarren bat, pentsatu behar zuen telefonoz esan ezin den zerbait larriagatik bidali nindutela Triestera.
|
|
|
Anghiosek dena
|
zekien
nitaz!
|
|
|
Hots egin zuenerako, ondo
|
zekien
nire berri Lontxok. Ni zer nintzen.
|
|
|
Ni, bertan, eta harrituta! Inork ez
|
zekien
nirea zenik. Jendea, berriz, huraxe kantatzen!
|
|
|
Azterketa psikiatrikoa agindu zidaten... Aitak, zer
|
zekien
nire berri. Ez nintzen etxean egoten, hura ez ikusteagatik kalean egiten nuen lo!
|
|
2007
|
|
|
Zoritxarrez, ordea, neke fisikoa ez da ezer izan beste neke batzuen aldean. Mundu guztiak zekien bart gaztetxean izandako gorabeheren berri, eta mundu guztiak
|
zekien
ni bart gaztetxean izan naizela. Lagun batzuek, harrituta, adarra jo didate horregatik; gurasoek, niregatik arduratuta, diotenez?
|
|
2009
|
|
|
Justu kontrakoa: ohean baino ez
|
zekien
nirekin egoten. Hogeita lau orduz nahi ninduen hor, jo eta su.
|
|
|
E Z
|
zekien
ni ez nintzela ni. Bere amak ez zion aditzera eman.
|
|
2010
|
|
|
Heinrichek, beraz, ez
|
zekien
niri gerran gertatutakoaren berri, edo axalaren berri zekien eta ez mamiaren, horregatik etortzen zitzaidan beti kontu harekin, zauria erakusteko eta erakusteko, zauri puska bat besterik ez bazen ere.
|
|
|
Berari ere kasu hau interesatzen zitzaion, beti piztu izan baitzion halako grina bat pelikuletan ikusitakoa. Ibanek bere ama Rosari ere askotan galdetzen zion ea zer
|
zekien
nire aitari buruz, baina hark ere ezentzunarena egiten zuen, trapu zaharrak norberaren etxean astindu behar direla esanez.
|
|
|
Heinrichek, beraz, ez
|
zekien
niri gerran gertatutakoaren berri, edo axalaren berri zekien eta ez mamiaren... horregatik etortzen zitzaidan beti kontu harekin, zauria erakusteko eta erakusteko, zauri puska bat besterik ez bazen ere. Baina nik, neure buruari garrantzia emateko edo, ez nion beti erakusten:
|
|
2011
|
|
|
Anaiak ikusterakuan nola nintzen ni... bo! Ez
|
zekien
ni horrela nintzela. Beraiek ni baino aintzinago joanak ziren, eta berak pentsatu zuen ni berriz ere bertze pakete batzuen bila joana nintzela, bertze biaje bat egiterat.
|
|
2013
|
|
|
Ez nion galdegin nola
|
zekien
nire etxe berriaren berri. Harekin abiatu aitzin, sutondorako egurra erosteko manatu nion Martini.
|
|
|
Nik ez nuen tutik ere esaten, ez dakit lotsagatik ala zirraragatik. Bestalde, ez nuen ulertzen zergatik ni eta ez lehengusuren bat, haietariko edozeinek
|
zekien
nik baino gehiago gezi eta eztenez.
|
|
|
Hark bakarrik
|
zekien
nik Floragatik sentitzen nuena nik ez baitut izan esateko adorerik.
|
|
2014
|
|
|
Ez gurasoei, ez iluntasun hari. Inork ez
|
zekien
ni ganbara mamu hartan nengoenik. Zer egiten nuen nik lau horma haien artean, abandonatuta?
|
|
|
Ez
|
zekien
nire iloba zinenik.
|
|
2017
|
|
|
Euzue bakea; ez da bidegaberik egin. Ur hau aurtiki duenak ez nau ni busti, zeren ez
|
zekien
ni nintzela.
|
|
|
Hura ikustean horren agurgarria, errotua eta segurua, gobernuaren, legeen eta arau guztien ikurra, harrituta geratu nintzen eta lekuz kanpo sentiarazi ninduen. Ez
|
zekien
ni benetan nor nintzen; bestela, ez nindukeen horrela tratatuko. Ezin nuen aitzakia faltsuekin haren abegia onartu.
|
|
|
Goazen. Aizu poliziak nola
|
zekien
ni non nengoen?
|
|
2018
|
|
|
Nork jakin? Gauza horiek nire irismenetik harago daude, eta Zaluk ere ez
|
zekien
nik baino gehiago horri buruz.
|
|
|
Nor birao zen, ordea, arrotza? Nondik ezagutzen ninduen, nola
|
zekien
nire berri. Errege eta Aba Yakue ordurako hilak, izan zitekeen premuak nahiz abatordeak bidalia.
|
|
|
Senaren eta elkar ezaupidearen arabera ari zitzaidan Aba Yakue, kodizeak ikusteko nire jakin minaren zergatia ezagutu nahian. Aba Yakuek sobera
|
zekien
ni ez nintzela plegu eta agiri zaharren artean betazalak errezale.
|
|
|
Ezberdina, nire amak gogorarazten zidalako, adibidez, nire lagunak herrian bizi zirela, maitemindu egiten zirela, ezkondu eta haurrak izan, dena" normaltasunez". Eta ez
|
zekien
ni non nenbilen, ez nola, hilez eta hila izateko arriskuak hartuz edozein modutara ere" gobernuko horiek" aldatuko ez zuten zerbaitengatik. Ez nintzen sentitzen ez handiago ez zorioneko, baina bai ezberdin, betirako markatzen ninduen borroka armatuaren bidea hartuz konpondu bainuen euskaldun sentitzearen eta osoki izan ezinaren arteko kontraesana.
|
|
2020
|
|
|
Lehen aldian behintzat oso gaizki pasatu zuen. Ez
|
zekien
niri nondik heldu, ez zekien zer egin. Ea ez al zuen inoiz jeva bat biluzik ikusi galdetu nion, baina ez zen gai esaldi oso bat esateko, oinarrizko interjekzioak bakarrik ateratzen zitzaizkion, aaah!
|
|
|
Kontu txarra, berriz ere! Fernandok, nik nekiela, arrastorik ere ez
|
zekien
nire gustuei buruz. Hura konplot baten itxura hartzen ari zen.
|
|
|
Nola arraio jakin zuen non bizi nintzen? Inork ez
|
zekien
nire berri, inork ez zekien non bizi nintzen. Berlingo Harresiak ezartzen zuen muga hura berriz atzera ez itzultzeko asmo sendoz gurutzatu nuenean, banuen hasieran Mendebaldeko Berlingo jendearekin nolabaiteko harremana, baina Ekialdeko Berlindik ere alde egin nuenean betiko galdu nuen kontaktua.
|
|
2021
|
|
|
Kar, kar... Anaiak ez
|
zekien
ni saltsan sartuta nengoela. Arrakasta itzela!
|
|
|
Bilbora heldu, Bilboko emanaldia baitzen Euskal Herrira berriro ekarri egin nauen egiazko zioa, profesionala, besterik ez, eta gure nebaren etxean nengoela, oraindik ere bere etxean lo egin ohi dut Bilbora etortzen naizen gutxietan, Carlton hotel ospetsu eta ezin dotoreagoan gela bat hartzeko eskubide osoa dudan arren, ustez behintzat musikaren diva berri bat naizenez gero telefono dei bat jaso egin nuen Luzaroko udaletxetik. Shanti Andia delako domina eskaintzen zidaten Luzaroren izena lau haizetara hedatu izanagatik, telefonoaren hariaz bestaldean zegoen kultur zinegotziak ondotxo zehazten ez
|
zekien
niri emandako nazioarteko sari ospetsu bati esker. Txunditurik nengoen, oso, eta ez Shanti Andia izeneko domina petral horren eskaintza hutsarengatik hain zuzen ere, hau emateko zioarengatik baizik:
|
|
|
Beste lan batera joan zenean poztu zen bakarra izan nintzen. Gehiegi
|
zekien
niri buruz. Nire lankideei ez zaie axola zenbat dakigun bakoitzak besteari buruz.
|
|
|
Gezurra oihuka bai, baina dardarti eta begirada mahaiari iltzatuta. Nola demontre
|
zekien
nirea zela ordenagailuz idatzita baldin bazegoen. Irakaslea lasai zegoen, haserre zantzurik gabe:
|
|
|
Jonanek ez
|
zekien
nik banuela Unanueren berri; berri zaharrak, baina berri; hala ere, ez zuen jakingo nire ahotik hitz erdi bat ere. Ez ahal zen hasiko herrian galdezka, mutiko apaizgaiaren etxean edo.
|
|
2022
|
|
|
" Pentsa zer zen hura beretzat, ez zen ohorea! Ez
|
zekien
ni zer nintzen. ETA orduan agertua zen, eta bazekien nik ez nuela armarik hartua, baina ez zuen ulertzen.
|
|
2023
|
|
|
" Emilio ikusi nuenean Karmelok Andreasi ateratako azken argazkietan, ahoa bete hortz geratu nintzen", aitortu zidan, eta biok ala biok ere gure itsuskeria onartu behar izan genuen, halako sekretismo desegokiarekin jokatu izana. Nik ez nekien Petrak lagun argazkilariari deitu ziola eta berak ez
|
zekien
nik Emiliori deitu niola, Andreasen azken ibileren berri izatearren. Edonola ere, bai Karmelo bai Emilio bat zetozen:
|
|
|
Buztinezko emakumea. Angela Figuerak ere ez
|
zekien
nitaz ari zela buztinezko emakumearen poema idatzi zuenean. Malgua.
|
|
|
Aste batzuk behar izan nituen esan gura zidana ulertzeko, beste inork ez baitzidan ezer azaldu neuk galdetu gabe. Atarian utzi ninduenak ondotxo
|
zekien
nire gurasoek ezin zutela familiarik eduki; sitsak erasanik egin gabe dago oraindik sehaska ganbaran. Iluntze hartan hil zen ama.
|
|
|
–Ba al
|
zekien
ni nola nengoen...?
|