|
2000
|
|
|
Ez. Istorio hori nere barruan
|
zegoen
umea izan baino lehen. Ez.
|
|
|
Hala, emaztea aurkitu zioten, eskola, institutua, unibertsitatea eta lana ere noski. Jaio gabe
|
zegoen
umeak bere bizitza osoa neurtuta zuen. Ez zen makala, ez, tripa lodiari begira bere gurasoek eskaini zioten etorkizuna.
|
|
2005
|
|
|
Alde egin nuen, eta han utzi nuen. Ez zen bidezkoa izango berari bakarrik laguntzea, gosez
|
zegoen
ume mordo hura kontutan hartuta, bidegabekeria izango zen". Sudan, hegoaldeko suduna, Sudan, Bitad al Sudan arabiarretik, beltzen lurra.
|
|
|
ez zuen jo. Eta bestetik, arratsaldean ere, Bastida-k publikoan
|
zegoen
ume bat hartu zuen eta berarekin desfilatzeko saiakera egin zuen23.
|
|
2008
|
|
|
Beste ume bat du tripan S.I. k, egin berri dutena. Tripan
|
zegoen
umeak bere espazioa defendatzen du, eta elkar hiltzen dute borrokan. S.I. k igarri egin du biak bere barruan hil direnean.
|
|
2009
|
|
|
Eguraldi epela zegoen eta hego haizea zebilen. Behera begira jarraitzen nuen arren, ez
|
zegoen
umearen arrastorik. Itxaron egin nuen, gero eta arduratuago.
|
|
|
On egin dio. Gogoratu hasieran zelan
|
zegoen
umea. Pixkanaka hobeto portatzen ari zen?
|
|
2010
|
|
|
–Lehen oso ondo
|
zegoen
umea, maitagarria zen!
|
|
|
Orduan Luci, gertaerarekin zerikusirik ez baleuka bezala, aldenduz joan zen jende multzotik, handik desagertu arte. Bien bitartean Fausto, nahastea aprobetxatuz, jesarlekutik altxatu, jolasgunearen ezkerraldean une batez bakarrik geratutako gurditxora arin hurreratu, barruan
|
zegoen
ume txikiari oratu eta ziztu bizian eman zion ihesari ondoko arbolen artetik. Negarrez hasita zegoen haurra isilarazteko, zuhaitz handi baten atzean gelditu eta eskuaren ertzaz kolpe gogorra jo zion garondo aldean, untxiak hiltzeko egin ohi den erara.
|
|
|
Larritasunak jota, begiak itxi nahi eta ezinean, gogoetari eman diot eta gomuta batzuk etorri zaizkit burura bat batean: alde batetik Laurari haurdunaldia aurrera joan ahala sumatu nion inguruko irudia, gaurko nirearen gisakoa, askoz lausoagoa izan arren; eta beste aldetik Arjun Baba yogiak, iaz emaztearentzat eta jaiotzeko
|
zegoen
umearentzat bedeinkazio bila etorri nintzaionean, gertakari hartaz eman zidan azalpena:
|
|
|
Pentsa, Koldok, gelako bihurrienak ez zela gehiago berarekin haserretuko esan zion. Musuka jan behar zuten denen artean, eta pixka bat aspertzen hasita
|
zegoen
ume kontu haiekin. Berak zirkua agudo has zedin nahi zuen.
|
|
|
Neska hark, ordea, desioa eta grina baino gehiago bera babesteko sentipen moduko bat sorrarazi zidan; galduta
|
zegoen
ume bat ikusi nuen haren begiradan, eta nik «gizon» izan nahi nuen harentzat. «Alkoholak sortzen dituen sentipen estrainoak», pentsatu nuen neurekiko.
|
|
|
Ez zen erraza izan Antoniuttiren lana, batez ere ez zuelako inongo neutraltasunik erakutsi bere zereginean Erromako erdi enbaxadore honek, eta behin bainogehiagotan euskal agintariekin enfrentamenduak izan zituen umeak herriratzerakoan. Euskal Gobernua ez
|
zegoen
umeak etxeratzearen kontra, baina horretarakogurasoen baimena eskatzen zuen eta nazionalen bandoak atzerriraturiko umeenkasuarekin propaganda ere egin nahi zuenez, sarri gertatu ziren umeen gurasoekustez idatziriko eskaera kartak agintari frankistek prestaturiko paper faltsuakizatea. Horrela 1939ra arte ume erbesteratuak gutxika gutxika bakarrik itzuli zirenberaien etxeetara.
|
|
|
422. Kristauentzat kastitate botoa laudagarria zen, tuaregentzat ez
|
zegoen
umerik sortu nahi ez izatea baino portaera zital eta lotsagarriagorik.
|
|
|
1906 urtean, 24 urte zituela, Mohamed ben Abdelkrim Melillara itzuli eta maisu lanetan hasi zen Gran Capitan kalean
|
zegoen
ume musulmanentzako eskolan. Sidi Mohand deitzen zioten han umeek, errespetuz.
|
|
2011
|
|
|
–Jasonek purrustada eginez alde egin zuen egongelatik. Ez zen lehenengo aldia, azken egunetan eztabaida gai arrunta bihurtuta
|
zegoen
umearen kontu hori.
|
|
|
Tanta batzuk bota zituen, nonbait ere eta nonahi zeuden burruntzi ikusgarriak. Bordara igo nintzen eta ardi bat
|
zegoen
umea trabatu eta itoa zuena. Kendu nion umea eta ama bizirik ateratzen bazen, pozik.
|
|
2012
|
|
|
Neska hark, ordea, desioa eta grina baino gehiago sortarazi zidan bera babesteko sentipen moduko bat; galduta
|
zegoen
ume bat ikusi nuen haren begiradan, eta nik, gizon, izan nahi nuen harentzat.
|
|
|
Bero egiten zuen hegazkin barruan. Izerditan
|
zegoen
umearen kopeta. Orduan oroitu nintzen patrikan gordeta nuela Mamoren zapia.
|
|
|
INES. ADN probaren emaitza. San Gerbasio hilerrian lurperatuta
|
zegoen
umea nirea zunan. Bat zatozen bion ADNak.
|
|
|
Igande batez, herriko apaizak, meza ematera zihoala, negar itxuran ikusi zuen aiton amonen etxe aurrean eserita. Triste
|
zegoen
umea, nabarmen zituen negarraren arrastoak. Apaizak galdetu zionean zer gertatzen zitzaion, umea begira begira gelditu zitzaion, zer erantzun erabakitzen ariko balitz bezala:
|
|
|
Igande batez, herriko apaizak, meza ematera zihoala, negar itxuran ikusi zuen aiton amonen etxe aurrean eserita. Triste
|
zegoen
umea, nabarmen zituen negarraren arrastoak. Apaizak galdetu zionean zer gertatzen zitzaion, umea begira begira gelditu zitzaion, zer erantzun erabakitzen ariko balitz bezala:
|
|
2014
|
|
|
Zapata barik
|
zegoen
umea, galtzerdiak baino ez, erreparoa ematen zion Ireneri. Pentsatu zuen besoetan ere har zezakeela, lepoan, baina iruditu zitzaion umeak uko egingo ziola, eskua ere askatuko ziola, uzkurtu, eskaileretara itzuli.
|
|
|
Ikastolatik deitu zuten eguna ere gogoratu zuen, azaroaren 8a. Jaiotzeko
|
zegoen
umea ikusten ari zen ume harengan, edo alderantziz, berdin dio, ez dio berdin. Inoiz baino biziago gogoratu zuen, ezin zen bestela izan, momentua ere horretarako, kontrakzioak, epidurala, usainak.
|
|
|
Umea ikusi zuen postetxeko eskaileretan jesarrita, topatu zuen egunean, hamar urte lehenago. Gogoratu zuen nola igo zituen Irenek eskailerak, zein jarreratan
|
zegoen
umea jesarrita. Plastikozko poltsaren kolorea ere bizi bizi gogoratu zuen, zehatz, nola egin zuten gero etxerako bidea.
|
|
2015
|
|
|
Halere, gaur autoan nindoala zu nahi zintudan gidatzen. Zu, atzean eserita
|
zegoen
umearen aita izatea nahi nuen. Zurekin presaz berba egitea.
|
|
|
Aitak, Albertok, hiru ordu beranduago deitu zion, bere etxebizitzarekin, bere etxebizitza hutsarekin zerbait egin behar zuela esanez. Zertaz ari zen galdetzean, oraindik jaio gabe
|
zegoen
umearen egoera ekonomikoa ziurtatu behar zuela erantzun zion larri, eta Arantzari etxe ondoan hiltegiko kamioia aparkatu dutenean ugazabari bere txahala ez dezatela hil eskatzen ari den behia etorri zitzaion burura. Irudi hori burutik kentzearren, baietz, nahi zuena egingo zuela esan zion.
|
|
2016
|
|
|
Argazkiari begira egon den une labur horretan, bere bizitza osoa pasa zaio burutik zaintzaileari, bizialdi oso bat gordetzen zuen kimua ernatu, zabaldu eta segundo batzuetan ihartu balitz bezala. Eta harrizko eskaileraren atzean erdi ezkutuan
|
zegoen
ume hari begiratzean, sentimendu deseroso bat nagusitu zaio, erruki edo damu hitzek adierazi ezin duten pena leun bat. Biziari bizkar emanda igarotako bizitzak halako mikaztasun bat eragiten dio, baina berrogeita hamar urte lehenago izandako haur harenganako atxikimendu amultsua gailendu zaio.
|
|
2017
|
|
|
Iritsi bezain laster galdetzeari ekin zioten: ea non egon zen, hori ez zela lan egiteko ganora, gehiegi edan ote zuen eta bere mantan
|
zegoen
umea ordezka zezala lehenbailehen. Dena zirimola, mozkorraldi bat zirudien bere barnean.
|
|
|
munduari begira
|
zegoen
ume triste hura
|
|
2018
|
|
|
Ezinbesteko elkarrizketa zen Léarekikoa liburuak aurrera egingo bazuen. Lau orduko bidaia zen, gau bat pasako nuen Avignonen, urtebete egitear
|
zegoen
umea eta hasi behar zen titia beti eskura ez izatera ohitzen. Ez nion horrelakorik proposatuko liburuarentzat ezinbestekoa izango ez balitz benetan.
|
|
2019
|
|
|
ez diot soluzio bat direnik baina, behintzat kontentzio gisa funtziona dezakete, ezta?, esan nahi dut, halako kasuetan bereziki. Ez
|
zegoen
ume hiperaktiboei ematen zaizkien pilula horietakorik ere. Dena den, ez nuke esango hiperaktiboa zenik, ez zen hain mugitua ere, zera, fisikoki.
|
|
|
Han
|
zegoen
umea, bere aurrean, figura lurtar hezur haragizko, eta desagertua zen haren argia. Lurrean etzanik, negarrari eman zion, erreguka eta kexuka, hildakoen lorategira itzuli nahi zuela.
|
|
2020
|
|
|
Horrez gain, bere kontua izango ez balitz bezala jokatzen zuen, berak horretan zerikusirik txikiena izango ez balu bezala. Bestalde, inori ez zitzaion burutik pasatu bera izan zitekeenik mundura etortzear
|
zegoen
umearen aita. Bere balizko antzutasunak babesten zuen kulpa guztietatik.
|
|
|
Hori guztia jakinda ere, hiru neskatoak halako zera batek igurzten zituen eskola aurrean
|
zegoen
ume mordoaren zalapartaren erdian abiada bizian zihoazela. Futbol zelai, auzoko hurrenaren bufalo bikotearen bazkaleku eta aldi berean neska mutilen jolas patio zabal zenaren azken ertza pasa arte, zizare zera horrek goizero leunki egiten zien bisitatxoa.
|
|
|
marranta bat zela, tripako min bat, sukar ezohiko bat, artatxiki ardo mozkorrak ekarritako larritasuna... Horiek soilik zuten bufalo esnearen pribilegiorako eskubidea, eta teilatupe bereko familiaren ezkontzak urriak zirenez, ez
|
zegoen
ume sherparik etxeko azken txokoan gordetako kuian zegoen esne bereziari tragoxka bat ostutzeko inoiz tripako mina apropos gaiztotu ez zuenik.
|
|
|
Felisa etxera sartu zenean, Inesita besoetan hartzera itzuli zen Mikela, eta umearen aurpegi ikaratuarekin topo egitean baino ez zen konturatu besoak eta arropa odoleztatuak zeuzkala. Rosarioren hanka bati helduta
|
zegoen
umea, haren gonapean babesa bilatu nahian.
|
|
|
Haien sasoia ez izan arren, saltsa perretxiko beltz eskukada polit bat bildu zuen arratsalde hartan, ganaduari behako bat egitera aterea zen horretan, eta hantxe zeramatzan, atorraren zorroan bilduak. Negarrez
|
zegoen
ume hankagorria etxetik irten zenean, eta" Domenec" esan zion emazteak, kexu antzean, erregu antzean, eta entzungor eginez irten zen Domenec. Zaila da olerkiak egitea eta gauza guztietan ezkutatzen den bertuteari erreparatzea, haurrek, nahi ez baduzu ere, bihotza larruturiko txerrikumearen kirrinkaz bor bor jartzeraino negar egiten dutenean.
|
|
|
Jose Luis izenez bataiatu ninduten aitona Luisen omenez, usadioak agindu bezala. Orduan debekatuta
|
zegoen
umeei izen euskaldunak jartzea. Txikitan Joxeluix txikia deitzen zidaten, ni baino nagusixeagoa zen izenkide bat banuen eta.
|
|
|
Haurren Defentsarako Funtsa sortu genuenean ezagutu nuen, eta argi
|
zegoen
umeez kezkatzen zela.
|
|
2021
|
|
|
Ez dakit etika batzordeak zer erabakitzen ari diren, baina pandemiaren aurretik, bederen, ez
|
zegoen
umeekin entseguak onartuko zituen batzorderik. Oro har, ona litzateke umeak txertatzea, COVID aurkako txertoak behar adina probatuta egongo balira, baina, momentuz, premiazkoena itxarotea da, eta helduetan zentratzea.
|
|
|
Emaztea zain zegoen. Bazekien senarrak ez ziola utziko neskatoa bere ohean sartzen eta nire ohe estuan sartzen lagundu zidan, eta nik pare bat sehaska kanta bukatzerako lo seko
|
zegoen
umea. Gau mahaiko tiraderatik koadernoa atera eta, gauero egiten nuen bezala, egunean zehar ikasitako frantsesezko hitz batzuk eta entzundako izenak apuntatu nituen, Mussolini eta Joycerena, esate baterako.
|
|
2022
|
|
|
Hemezortzi urteko semeak mundu mailako pandemia batean bestara joan nahi duela erratea ez zen sartzen nire amatasunaren iruditerian. Nire iruditerian
|
zegoen
ume sortu berri bat. Adin bakoitzarekin bada gatazka berri bat.
|
|
|
Zabuen ondoan egin zuten hitzordua eta norbaitek pentsa zezakeen bera zabuetara zetorrela, ume txikia balitz bezala. Ingurura begiratu eta amarekin
|
zegoen
ume txiki bat baino ez zekusan.
|
|
|
Baina irakasleak begiratzen ez zuenean, beste bat izan zitekeen. Xake torneo baten baitan zegoenean, adibidez, ez
|
zegoen
umerik, aldatu beharreko oherik, bete beharreko izozkailurik. OFtalak erantzi eta irakasle pipertuaren ahotsa entzutean bakarrik itzultzen zen aita rolera.
|
|
|
Trenean negarrez
|
zegoen
ume bat zegoen, gaixoa.
|
|
2023
|
|
|
Heldu zen eguna eta emakumezkoa han
|
zegoen
ume talde batekin. Baina hara non, gure kezka egia bihurtu zen:
|
|
|
Ez nion horrelakorik esan: eskerrak eman nizkion eta patioan zain
|
zegoen
umearen bila abiatu nintzen.
|