|
2004
|
|
|
Bada, edadeko behia. Edadeko behiak ahaztu egiten du bezperan gertatutakoa, baina bizi bizirik dauka buruan berrogei
|
urte
lehenagokoa. Nolanahi ere, neronek esango dizut otsoengandik alde egin egunean agindutakoa.
|
|
2010
|
|
|
Aldika, Lehen Begiek ikusten zutena bat egiten zen Bigarrenek ikusten zutenarekin, eta dena nahasten zitzaidan buruan: Urtzako uraren iluna hogeita bost
|
urte
lehenagoko gerra gertaerekin; haltzen hosto hotsa Angelenganako susmoarekin.
|
|
|
Joseph Conradek Kongon 1890ean idatzi zuen egunerokoa beste perspektiba honetatik leitzen bada, are ikaragarriagoa da. Heart of Darkness tinta beltzez1158 idatzi baino ia hamar
|
urte
lehenagoko testua da egunerokoa. Negozioa, indarkeria, hondamen eta gorpu arrasto berbera da, naturaren parte balitz bezalakoa, ia naturala.
|
|
|
Nazio estatuen kartografiak" geogorputzak" kreatu zituen. Baina hor gorputz asko daude, Kobrezko txanpon erromatarra, gure aroa baino 330
|
urte
lehenagokoa, idiaren irudiarekin. Latinez, pecunia, ‘dirua' edo ‘jabetza', pecus hitzetik dator, hau da, ‘abere' hitzetik. mugen gainetik, bizikidetzaren bila.
|
|
2011
|
|
|
A. 270), Hesiodorena bigarrena (K. A. 720), apez batek esana da hirugarrena, Kristo sortu baino 2.000
|
urte
lehenagokoa; eta, azkenik, laugarrena Babiloniako hondakinetan aurkituriko buztinezko edalontzi batean idatzi zuten, duela 4.000 urte baino gehiago...
|
|
2013
|
|
|
Oturuntzako lehen jakiek, tomate lehortuek eta ahuakateek, hummusak eta gorgontzola gaztak, ez zuten ia eraginik izan nire memorian, eta argitu zizkidaten bizitzako pasarte guztiak lehen edo bigarren oroitzapen geruzakoak izan ziren, bizipen gertatu berrienak. Atuna, arroza, urdaiazpikoa eta txorizoa, aldiz —haien usainak— barrurago joan zitzaizkidan, eta laurek, eta batez ere txorizoaren pimentoi pikanteak, Hoyo de Manzanares eko kuartelean egindako soldadu afariak ikusarazi zizkidaten, hogeita hamar
|
urte
lehenagokoak, zazpigarren edo zortzigarren oroitzapen geruzakoak. Baina iritsi ziren, Mary Lorek eta Mannixek ekarrita, labean erretako hegaztia eta zartaginean frijitutako piper gorriak, eta nire burmuineko zaintxoek amak Reader' s Digest irakurtzen zuen garaietara eraman ninduten zuzen, hamabigarren edo hamahirugarren geruzako eszenetara.
|
|
|
" Turn thepage in Iraq"," Pasa orria Iraken", zioen letra handitan propaganda folletoaren izenburuak, eta haren azpian Barack Obamak gerrari buruz esandakoak jasotzen ziren. Ez azken orduko adierazpenak, baizik eta bost
|
urte
lehenagokoak: " Gerra ergelaren aurka nago ni.
|
|
|
Nire buruko zain batek lotura egin, eta hamabost bat
|
urte
lehenagoko abuztuko egun batean izandako esperientziara eraman ninduen. Abuztuko egun batean, Espainiako gaztelu zahar baten aurrera iritsi nintzen egun hartan.
|
|
|
200 milioi
|
urte
lehenagoko iktiosauroak erreka lehortu baten pusketa zirudien lehen begiradan. Buruari zegokion aldean, harrotu egiten zen, eta zabaldu; beste puntan, benetako isats bat bezala ondulatzen zen.
|
|
|
Hasiera batean ez nuen ezagutu. Gero, haren gaztetako irudia etorri zitzaidan, hogeita hamar edo berrogei
|
urte
lehenagokoa. Ordu hartan, gure amaz gaizki esaka ibilia zen, herriko eskolan gaztelaniaz irakasten zuelako.
|
|
|
Ospitalean ingresatu eta hurrengo astean morfina dosi handiegia eman zioten aitari. Bisitan joan nintzaionean, hirurogei
|
urte
lehenagoko lankide batekin nahastu ninduen.
|
|
2014
|
|
|
Ezin zen abata hoberik aurkitu: desertuko gerlaria, begi urdin urdineko beduinoa; gizon aparta alde askotatik, bakana, bakartia, aspaldikoa, antzinakoa, Verdun eta Sommeko batailak baino mila
|
urte
lehenagokoa ematen zuena. Heroi erromantikoaren moldean bete betean sartzen zen pertsonaia.
|
|
|
Horrela ari ginen berbetan kaletik gindoazela.". Errautsetan gelditutako su kondarrari haize ematen zaionean bezala, distiratxo berri bat atera zien musikak bi mila
|
urte
lehenagoko hitzei.
|
|
2015
|
|
|
Paul Celan, laurehun poema argitaratu ondoren, eta beste hainbeste argitaragabeko olerki etxeko karpetetan gordeta, barne barnean samindu zuen plagioaren akusazioa zintzurrean iltzatuta, etxetik Mirabeau zubirantz ibilki. Gogoan, agian, bere zortzi
|
urte
lehenagoko poema bat, zubia bera aipatzen zuen hura. Bizitzarantz, zauri hegaldian.
|
|
|
Erabakiaren arrazoia: ELAk jakin berri zuen lau
|
urte
lehenagoko Bizkaiko Harrobi eta Hormigoien hitzarmenaren karira izandako gatazkagatik patronalak bultzatutako zigor prozesuan ELAko bost militanterentzat hiru urte eta erdinako kartzela zigorra eskatzen zela; horretaz gain, erantzukizun ekonomikoen izenean, bost sindikaliston ondasun guztien bahiketa eta ELAren erantzukizun ekonomiko subsidiarioa galdatzen ziren. Nazio Batzordeak Cebek eta bere presidentea zen Vazquez Eguzkizaren sindikatuaren aurkako seta ikusi zuen, militanteen" kriminalizazioaren" bidez, ELAri egiten zitzaion erasoan, eta Cebekekin" harreman instituzional oro haustea" erabaki zuen; halaber, ELAk" eten egin zuen Lan Harremanen Kontseiluko parte hartzea", Cebek, Confebasken bitartez, bertako kide zela argudiatuta.
|
|
|
ordura arteko ordena aldatuta, euskarazko siglek, ELA, gaztelaniazko STV tradizionalari aurrea hartu zioten; ordutik STVren erabilera gutxitzen joan zen, guztiz desagertu arte. 1976ko ELA gipuzkoarra berrogei
|
urte
lehenagoko STV bizkaitarra baino euskaldunagoa zen, ezbairik gabe, euskalduntze bidean artean asko egiteko ba zuen ere.
|
|
|
244/ 1992 foru dekretua. Bost
|
urte
lehenagoko gidoi bera errepikatu zen, eta saihesbide bera erabili zuten dekretua bete behar ez izateko: Xedapen bakarra eta kito.
|
|
|
Bere irudia garbitu eta jarrera zuritu arren, Mendez Pozok hogei
|
urte
lehenagoko bera izaten jarraitzen zuen, eta bere erlazio politikoak ondo baliatzen jarraitzen zuen. Bere alabaren ezkontzara politikari ezagunak gonbidatu zituen, Jose Bono Gaztela Mantxako presidente ohi eta Defentsa ministro ohia kasurako.
|
|
2016
|
|
|
Orain bazekiat zer den kartzelan egotea, irakurri zuen. Hamar
|
urte
lehenagoko bere letra hura azkenaldi hartan zeukana baino politagoa iruditu zitzaion. Ez duk kanpoan uzten dena, ez duk futbol partidu bat zuzenean ikusteko aukera galtzea edo, hik esaten duan bezala, emakume batekin egindako lehen zitara joateko aukera galtzea.
|
|
|
Olibo eta almendro sailetatik aldendu ondoren, Carlos ordubete inguru ibili zen hotelaren atzealdean hedatzen zen sastrakadi zabalean barrena. Nahiz eta zerua izartsu egon, nahiz Bartzelonako hiriaren argitasunak gris zikin baten tonalitatea eman aireari, gauak etxe edo pertsonarik gabeko paraje hartan, bere antzinako indarra hartzen zuen berriz, eta izan, 40.000
|
urte
lehenagoko gizonek edo 40.000 urte lehenagoko saguzar erraldoiek ezagututako gau berbera zen. Zenbaitetan, urrutira sutearen gorritasuna ikusten zuenean, edo haize bolada bat inguruan altxatzen zitzaionean, edo Belle eta Gretaren isatsek ustekabean ukitzen zutenean, Carlosek hala pentsatzen zuen, 40.000 urte lehenagoko ibiltari bakarti eta gautarren ikara berbera sentitzen zuela berak ere, eta gorputzaren azala zela ikara horren lekua; eta azala pinportu egiten zitzaion, eta azaleko ile ahulak tentetu egiten zitzaizkion arrisku bat aurreadieraziz, eta berak, gero eta sosegatuago, gero eta ahaztuago bere buruan mugitzen ziren pentsamenduekin, aurrera egiten zuen lehertu beharrean, arnaska, bere makila itsu batek bezala erabiliz sasia eta gainerako oztopoak saihesteko, eta oztopo haiekin, hala eta guztiz ere, bere antzinako azal hura urratuz edota zaurixkaz betez.
|
|
|
Olibo eta almendro sailetatik aldendu ondoren, Carlos ordubete inguru ibili zen hotelaren atzealdean hedatzen zen sastrakadi zabalean barrena. Nahiz eta zerua izartsu egon, nahiz Bartzelonako hiriaren argitasunak gris zikin baten tonalitatea eman aireari, gauak etxe edo pertsonarik gabeko paraje hartan, bere antzinako indarra hartzen zuen berriz, eta izan, 40.000 urte lehenagoko gizonek edo 40.000
|
urte
lehenagoko saguzar erraldoiek ezagututako gau berbera zen. Zenbaitetan, urrutira sutearen gorritasuna ikusten zuenean, edo haize bolada bat inguruan altxatzen zitzaionean, edo Belle eta Gretaren isatsek ustekabean ukitzen zutenean, Carlosek hala pentsatzen zuen, 40.000 urte lehenagoko ibiltari bakarti eta gautarren ikara berbera sentitzen zuela berak ere, eta gorputzaren azala zela ikara horren lekua; eta azala pinportu egiten zitzaion, eta azaleko ile ahulak tentetu egiten zitzaizkion arrisku bat aurreadieraziz, eta berak, gero eta sosegatuago, gero eta ahaztuago bere buruan mugitzen ziren pentsamenduekin, aurrera egiten zuen lehertu beharrean, arnaska, bere makila itsu batek bezala erabiliz sasia eta gainerako oztopoak saihesteko, eta oztopo haiekin, hala eta guztiz ere, bere antzinako azal hura urratuz edota zaurixkaz betez.
|
|
|
Nahiz eta zerua izartsu egon, nahiz Bartzelonako hiriaren argitasunak gris zikin baten tonalitatea eman aireari, gauak etxe edo pertsonarik gabeko paraje hartan, bere antzinako indarra hartzen zuen berriz, eta izan, 40.000 urte lehenagoko gizonek edo 40.000 urte lehenagoko saguzar erraldoiek ezagututako gau berbera zen. Zenbaitetan, urrutira sutearen gorritasuna ikusten zuenean, edo haize bolada bat inguruan altxatzen zitzaionean, edo Belle eta Gretaren isatsek ustekabean ukitzen zutenean, Carlosek hala pentsatzen zuen, 40.000
|
urte
lehenagoko ibiltari bakarti eta gautarren ikara berbera sentitzen zuela berak ere, eta gorputzaren azala zela ikara horren lekua; eta azala pinportu egiten zitzaion, eta azaleko ile ahulak tentetu egiten zitzaizkion arrisku bat aurreadieraziz, eta berak, gero eta sosegatuago, gero eta ahaztuago bere buruan mugitzen ziren pentsamenduekin, aurrera egiten zuen lehertu beharrean, arnaska, bere makila... Bat batean, harriz egindako murru baten ondotik zihoala, bere makilak pisurik gabeko gauzaren bat kolpatu zuen; ez adar bat, ez harri koskor bat, baizik eta trapu bat bezain arina iruditu zitzaion zerbait.
|
|
|
Tarte batez geldirik egon zen, zer egin ez zekiela, txoriari artean bizia balu bezala eutsiz. Baina bere azalak ez zeukan jada memoriarik, eta ezin zion esan 40.000
|
urte
lehenagoko gizon batek bere kasuan egin izango zuena.
|
|
|
Zioenez, edonor harritzeko moduko portaerak izan zituzten, eta horien artean beharbada harrigarriena moluskuak harrapatzeko ohitura zen, baina ez jateko moluskuak, baizik eta maskor ttiki edota koloretsukoak zirenak, esate baterako Nassa Reticulata edo Littorina Obtusata izenekoak, bakarrik apaintzeko baliatzen zitzaizkienak; eta kontuan hartzekoa zen gainera itsasoa ez zegoela antzina hartan XX. mendean dagoen lekuan, baizik eta askozaz ere urrunago, hogei kilometro haruntzago gutxienez, eta tenperatura bera ere ez zela Bizkaiko Golkoak uda hartan zeukana, baizik eta berrogei gradu zero azpikoa gutxienez. Gauzak hola, ez al zen harrigarria 40.000
|
urte
lehenagoko gizon eta emakume batzuek halako apaintzeko premia sentitzea. Hutsa al zen hainbeste neke hartzea, hainbeste neke eta hainbeste arrisku, zertarako eta Nassa Reticulataz osatutako koilare bat jantzi ahal izateko?
|
|
|
Begiak itxiz, Carlosek ahalegin bat egin zuen bera baino 40.000
|
urte
lehenagoko gizon eta emakume biluziak maskor koilarez imajinatzeko, eta ez soilik irudiak atsegin ematen ziolako; baita, bereziki, anekdota itxuraz hutsal haren azpian mezu sakon bat usaintzen zuelako ere. Baina pantailan orduantxe azaltzen ari ziren haitzulo ingurutako hirien izenek Biarritz, Zarautz, Gernika, Bilbao, suspertu egin zuten bere barruko kontzientziaren zati txartu hura, eta istantera Arratoiak, hitzik aipatu gabe oraingoan, memoriara j o eta han gordetako irudi desatseginak harrotzeari ekin zion.
|
|
|
Gorrotoa zien poliziei. Bere iraganeko ideietatik oso gutxik zirauten osorik, baina poliziari buruzko bere iritziak hamar edo hamabost
|
urte
lehenagokoan zeuden. Espainiako egunkari guztiek, demokrazia hauskorra omen zela-eta, polizia laudorioztatzen zuten edozein aitzakiarekin.
|
|
|
Ximur ximur egindako panfleto bat atera zuen handik. Hamaika
|
urte
lehenagokoa zen, berak erredaktatua.
|
|
|
Zumarragaren testu famatua 1537.eko otsailaren 15ean sinatua da, hau da, Etxepareren liburua atera baino zortzi
|
urte
lehenagokoa, eta beraz, euskaraz idatzirik dugun testu luzerik zaharrena da. Honen berri eman zigun lehenbizikoa Enrique Otte izan zen" Juan de Zumarraga, vasco", Les cultures iberiques en devenir, Paris, 1979; Ottek berak, Tovarrekin eta Mitxelenarekin batera, testua eta bere iruzkin filologikoa eskaini zizkigun beranduago" Nuevo y mds extenso texto arcaico vasco", Euskera, 1981, baita Sarasolak ere" Contribucion al estudio y edicion de textos antiguos vascos", ASJU, 1983.
|
|
2017
|
|
|
Eman diezaiogun jarraipena hamabost
|
urte
lehenagoko bertsoaldiari, baina izaeraz aldatuta, aldi berean kantu eta antzezpen bihurturik. Herrera de la Manchako espetxearen aurrean gaude, 1990eko abenduaren 29an Negu Gorriak taldeak jendaurrean emandako lehen kontzertuan.
|
|
|
Euskaldun bizardunek eta aingerutxoek jota, gitarrak protagonismoa hartu zuen Anoetako pilotalekuan lau bertsok irauten duten denbora tarte txikian. Bost
|
urte
lehenagoko finalean ez bezala, ez dituzte bertsolariak antzina, danbolina eta mina errimatzen jarri. Neurri batean, kanpoan zebilenari kantatu zioten bertsolariek, munduari.
|
|
|
Bertsolaritza zaharrarekiko lotura mantendu arren, mundu bat dago Elortza eta Iturriagaren unibertsotik berrogeita hamar
|
urte
lehenagoko bertsolarienera. Hain justu, 60ko hamarkadako bertsolariei propio jarriak dirudite" Jakin nahi nuke" abestikoek.
|
|
2018
|
|
|
dela duen planteamenduarengatik, dela darion pentsaera irekiarengatik edota fur furian zeuden pentsalarien eragin zuzenarengatik, Buruxkak apartekoa da guztiz gure letren errepublikan. Konparaziorako esanen dugu ia urte berean agertu zela Garoa, baina Domingo Agirrerena ehun
|
urte
lehenagoko Peru Abarka baserrizalearen uberan zihoan. Alegia, Buruxkak modernoegia suertatu zen, eta nekez aurkituko zuen irakurle konplizerik.
|
|
2019
|
|
|
Kontuan izan, elizako matrikula liburuak hasi baino hogei
|
urte
lehenagokoa dela bordarien zerrenda hau, eta gainera Konbentzioko gerra hasi baino zazpiren bat urte lehenagokoa. Horregatik bere inportantzia, eta horregatik, behar bada, lehen esan bezala, bordarik borda nabari den jendearen asentamentu erregularra ere.
|
|
|
Kontuan izan, elizako matrikula liburuak hasi baino hogei urte lehenagokoa dela bordarien zerrenda hau, eta gainera Konbentzioko gerra hasi baino zazpiren bat
|
urte
lehenagokoa. Horregatik bere inportantzia, eta horregatik, behar bada, lehen esan bezala, bordarik borda nabari den jendearen asentamentu erregularra ere.
|
|
2020
|
|
|
Lerro hori eta beste bizpahiru azaltzen dira liburuan euskaraz, eta begira zer gauza: inprimatuta argitaratu zen lehen euskal testua da, Etxepareren Linguae Vasconum Primitiae baino bizpahiru
|
urte
lehenagokoa, 1542koa. Ez al da zoragarria?
|
|
|
Azken hura zeukan moto maitatuen artetik maiteena. Itzultze eperik gabeko bidaien ikur zen, Traveler GX hura, hamar edo hamabost
|
urte
lehenagoko munduan barnako zeharko bidaiena hain zuzen, zenbait urte geroago Europan barnako itzulaldi laburrak bilakatuak zirenak. Motoez gain, emazteak eta berak bazuten auto bana bahiketaren gertalekua izanen zen garajean, nahiz eta Leyre Olcozek, Mireia Barrosek ez bezala, ahalik eta gutxienik erabiltzen zuen auto txikia:
|
|
2022
|
|
|
Hari beretik, eta kontrara, arraroa iruditu zait Oiartzungo bazkaltiarren artean ez agertzea Zornotzara joandako tolosar ubikuo biak, Kirikiñok izen deiturekin kontsignatu zituenak zazpi
|
urte
lehenagoko zerrendan, alegia, Ixaka Lopez Mendizabal eta Jose Eizagirre. Oso deigarria begitandu zait lagun bi horien absentzia.
|
|
|
Krisia eta langabezia ikusten zituzten Odisea berri hauen eragile. Open Arms itsasontziaren hemeretzi eguneko odisea albiste gogor izan genuen 2019ko udan berriz entzun nituen bost
|
urte
lehenagoko ikasleen iritziak. Beren aburuz atzerrira lan bila doazen gazteen esperientziak, urteetako lan gogorraren ostean ere gogortu eta indartu egingo ditu Odiseo berriak, beren bizitzak aberastuko ditu.
|