|
2005
|
|
|
Xenaro bilatu dut,
|
urte
batzuk lehenago Maritxuren tabernako sukalde lohitik lehengusua bilatu nuen moduan. Gora dezakeen guztia goratu du kabroiak, bazekien ni heldu baino lehenago, bazekiten denek.
|
|
|
Diabetesak eroan zion, ordea. Eta salbatuko zuen baldin eta,
|
urte
batzuk lehenago, River bigarren mailara igo izan balitz.
|
|
2006
|
|
|
Mayflower izenekoan. 1620an izan zen hori eta, horra Country honen zurien historiaren hasierako bat; bestea
|
urte
batzuk lehenago jarri genuke, Virginia sortu zutenen historiara joz. Zergatik ez den beste horretara jotzen, sakonago sartzea litzateke.
|
|
2010
|
|
|
" Jose Zarate
|
urte
batzuk lehenago ezagutu ez izana, hori da nire bizitzako damu handiena. Hogei urte nituen artean.
|
|
|
Badakit bitxia dela, gaurko munduan bizi bainaiz, baina uste dut beti eduki dudala garbi euskara dakien norbaitekin ezkonduko nintzela. Horren kontzientzia osoa, halere,
|
urte
batzuk lehenago hartu nuen, Luciarekin nenbilela. Hasi berriak ginen hura eta biok, eta dena harrigarriro zihoan gure artean.
|
|
|
Gau batean, bere autoan zinemara gindoazela, komentatu zidan, pasadan bezala, gurasoek
|
urte
batzuk lehenago erosi zioten apartamentua saltzeko asmoa zuela, haren truke berri bat erosteko, handiagoa. Nik ez nuen ulertu elkarrekin bizitzen hasteko eskaintza inplizitua zenik.
|
|
2011
|
|
|
Paganiren bizitzan, obran eta heriotza figuratuan murgildu zen Urkiza sukar ero batek eroanda legez,
|
urte
batzuk lehenago Paganik berak Sylvia Plath agonikoarenean egin zuen moduan. Hain zebilen emana ezen Paganiren biografo bihurtzeko arrisku larrian suertatu zen.
|
|
|
Kasualitate handiegia litzateke forentse bat izan joko lagun eta zerikusirik ez izatea desagerpenarekin. Baina hori bide itsua zen, forentsea
|
urte
batzuk lehenago hil zela esan baitzuen Martinek:
|
|
2013
|
|
|
" Panfletoak" zirela erraten zuen Gabikak, baina ez nuen sobera entenditzen han paratzen zuena. Horretaz aparte, gure autobusetik egunero ikusten genuen Irungo sarreran
|
urte
batzuk lehenago atentatuan hil zuten polizia baten etxea. Ahantzi ezin zen izena zuen gizonak:
|
|
|
Amaren osaba txiki baten arreba zaharrena zen, margolari sonatu batekin ezkondu eta aspaldi hirira joandakoa. Gazterik alargundua,
|
urte
batzuk lehenagora arte bere kabuz ederki moldatu zena.
|
|
2014
|
|
|
Epaiketa osoan aginduak aipatu zituen Eichmannek behin eta berriro, aginduei segika aritu zela esparruetan, besterik ez, Befehl eines Vorgesetzten ist Befehl. Gauza bera argudiatu zuten SSetako beste ofizial batzuek Nurembergeko epaiketetan,
|
urte
batzuk lehenago, aginduak obeditu baino ez zutela egin. Ematen zuen gidoi bati begira hitz egiten ari zirela guztiak, Jerusalemen eta Nurembergen.
|
|
|
laugarren solairuan izeko osabak bizi ziren, hirugarrenean Iñaki Sáez Espainiako futbol selekzioko entrenatzailearen gurasoak, baina bigarren solairuan urduritzen zen Irene beti. Eskaileretako sabaia erreta egon zen bigarren solairuan
|
urte
batzuk lehenago... Zuriz margotuta zegoen orain, behar bezala, baina urte asko egin zuen erredurekin, orban beltz batzuekin, marra batzuekin.
|
|
|
Gogoratzen zuen, hori bai, erabat alditxartu zela umearen sufrimenduari begira, goragale lauso bat. Baina ondoezaren arrazoia ez zen umea seguruena, ez osoa, ezpada momentu hartan ulertu zuela Irenek zer zen garuna, zer zen garunaren ustela,
|
urte
batzuk lehenago ulertu zuen bezala zer zen bihotz muskulua, arnas etenak, itolarriak.
|
|
|
Gustura irten zen Irene bulegotik, oraindik sinisten zuelako ikasketa akademikoak bazirela zerbait, gauza handia zirela, 23 urterekin. Erraz konbentzitu zuten
|
urte
batzuk lehenago unibertsitatea erreala zela, errealak zirela irakasleak, katedratikoak, dekanoak, unibertsitatea gorengo maila dela, prestigioa, J.R.R. Tolkien konbentzitu zuten bezala Lehen Mundu Gerra erreala zela, William Faulkner konbentzitu zuten bezala. Hogeita gutxi urteko umeak beti, konbentzitzeko errazak, gehiena sinisten dutenak, eurek kontrakoa uste duten arren, ustelena ere sinistera heltzen direnak, eskuinekoena.
|
|
|
Ingeniariaren atentatua eta gutxira, gutun bat eman zen argitara egunkari batzuetan, Solaunek berak idatzitakoa, guardia zibilen Algortako kuarteleko teniente bati
|
urte
batzuk lehenago bidalia. Kontuak argitu nahi zituen, azalpenak eman:
|
|
|
gortinak jarri izan dira batzuetan, beste askotan ez, ez da beharrizanik ikusi. Ematen du gortinen gainetik ibili izan direla askotan beraz, Ruandan, Errusian, Armenian
|
urte
batzuk lehenago.
|
|
|
Bala apur bat gorago, apur bat beherago, ez zen 1984 liburua izango, Big Brother ere ez, Animal Farm, obra oso bat. Zer dira gerran hildako obrak, txertoak, sistema filosofikoak, gizarte ereduak, jaio baino
|
urte
batzuk lehenago hilda guztiak, inori obedituta beti, inor bati.
|
|
|
ETAko kidea izandakoa zen Azaola bera ere, erbestean egon zen, kartzelan. Hil zutenerako ETAtik kanpo zegoen, baina astekari batean aitortu zuen
|
urte
batzuk lehenago ETAk Espainiako errege familia osoa bahitu nahi izan zuela eta arduradunetako bat izan zela bera.
|
|
|
Stuart Christie eskoziarrari ere leporatu zizkioten Angry Brigadeko atentatuak, beharbada
|
urte
batzuk lehenago, 1964ko abuztuan, Madrilen atxilotu zutelako Francoren hilketa prestatzen ari zela. Hogei urteko kartzela zigorra eman zioten baina 67an atera zen, mundu osoko presioak egon zirelako, Bertrand Russell eta Jean Paul Sartrerenak tartean.
|
|
|
Guztiak hil ziren gero, Alemaniako Polizia erreskatean ahalegintzen ari zela. Esaten du T. Judt historialari britainiarrak RAFekoek lagundu zietela palestinarrei atentatua prestatzen, harreman estua zeukatela,
|
urte
batzuk lehenago elkarrekin entrenatu zirela Jordaniako kanpamentuetan. Esaten du Judtek IRAko irlandarrak ere egon zirela Jordanian, ETAkide batzuk ere bai.
|
|
|
Harrezkero askotan pentsatu izan zuen gauza bera, indarkeriari begira hasi zenetik burutik kendu ezinda ibili zuena. Izan ere, jaio zen urtearen inguruan, 1971n,
|
urte
batzuk lehenago, urte batzuk geroago, sinesteko zaila zen sortu ziren talde armatuen kopurua, bazter gehienetan: Baader Meinhof, Irail Beltza, Tupamaroak, Angry Brigade, FARC, Sendero Luminoso apur bat geroago.
|
|
|
Tentsio horrekin egin zuen bidaia, azken partea batez ere, Erandio, Leioa, baina ezer ere ez. Algortako sarreran birritan gelditu izan zuten kontroletan
|
urte
batzuk lehenago, baina garbi zegoen errepidea orain, auto gehiegi ere ez.
|
|
|
Espaloi horretan bertan hil zuten José Ramón Morán polizia
|
urte
batzuk lehenago; metro batzuk aurrerago, ABC egunkariaren arabera. Irenek zapaldu egin zuen, seguruenik, odol putzua egon zen espaloi zatia momenturen batean, gau hartan...
|
|
2016
|
|
|
Garai hobeen esperoan, zaratatik urrun eta liburuen artean, egunen joanari norabide espiritual eta filosofikoa emanez, bere egin zuen,
|
urte
batzuk lehenago, Nafarroa Behereko Ibarrola herriko etxe baten atarian ikusi eta bere kaierera aldatu zuen inskripzioa:
|
|
|
Adibide gisa esan behar da,
|
urte
batzuk lehenago, Txomini egokitu zitzaiola, beste lan batzuen artean, erakundearentzat diru bilketa egitea, nonbait berbetan argudioak egoki antolatzen zituelako. Eta Ondarroa inguruko aberatsekin hitz egitera joaten zen sosak eskatzen, garai hartan oraindik borondatez ordaintzen zenez dirua.
|
|
|
New Yorkera bildua zegoen Jacques Maritain filosofoaren lagun egin zen Jose Antonio Agirre, gauza pentsaezina
|
urte
batzuk lehenago; haren lanak irakurtzen zituen gaztetan eta orain elkarrekin egiten zituzten paseoak Columbiako campusean barrena.
|
|
|
Geroztik,
|
urte
batzuk lehenago bere ontziak portura nola iristen ziren ikustera joaten zen bezala, Arrigorriko begiralekura joaten zen Frantzisko, eta itsasoari beha egoten zen, erbestean zituen seme alaba eta emaztea gomutan harturik, beraiek noiz itzuliko.
|
|
2017
|
|
|
Imanolek, aldiz, gertutik eta sakon jarraitzen zuen aktualitate politikoa, eta beti saiatzen zen iritzi arrazoitu bat izaten interesatzen zitzaizkion gai guztiei buruz. Argala miresten zuela esaten zuen, ETAko kide eta gidari historiko bat, erakunde parapolizial batek
|
urte
batzuk lehenago hila. Solokok eta beste lagun batzuek askotan esaten zioten, erdi txantxetan eta erdi serio, egun batean Herri Batasuna ezker abertzaleko alderdiaren mahai nazionaleko kide izatera iritsiko zela.
|
|
2018
|
|
|
non,
|
urte
batzuk lehenago,
|
|
2020
|
|
|
Furgoneta geratu duten tokian, alde batean dagoen abandonatu itxurako lantegi zaharrari erreparatu dio Lezetak; beste hainbat lekutan ikusten ohituta dagoen koadroa du begien aurrean, urteek ilundutako fatxada zahar grisa, goiko aldean ia kristal bat bera ere osorik ez duten leihoxka txikiak dituena, eta gainean alde batean konkortuta eta bestean hondoratuta dagoen teilatua. Fatxadako horma gris hartan aspaldi batean jarritako kartel zaharretatik bat egin zaio deigarria, eguzkiak horitu arren eta ertzak urratuak dituen arren irudia nahiko garbi ikusteko moduan duena, zirku batek
|
urte
batzuk lehenago eskaini izango zuen emanaldia iragartzeko kartela dirudiena. Albo batean elefante bat ikusten da, eta azpian pailazo baten aurpegi margotua, ezpainen bueltan duen kolore gorriak barrea ia belarrietaraino zabaltzen diola.
|
|
|
Agustin eta Agustina
|
urte
batzuk lehenago ezagutu zituen, Marseillan. Mundu mailako LGTBIQ topaketa bat zen, eta norbere uzkiarekin harreman sanoa garatzeko tailer batean entzun zituen lehen aldiz bi Agus ak.
|
|
2022
|
|
|
Feminismoak badu hori, badu hori ere; belaunaldi ezberdinetako emakumeak elkartzeko guneak eta uneak sortzen ditu. Han geunden, beraz, mundu zati more hartan barneratzen hasi berriak ginen neska gazteak,
|
urte
batzuk lehenago Aiña taldearen parte izandakoak nahiz ordura arte feminismoa urrunxeagotik bizi izandako emakume zaharragoak. Beatriz, esaterako, aurretik Aiña emakume taldean aritutakoa zen.
|
|
|
Godoterako bidea, ordea,
|
urte
batzuk lehenago hasi zen, II. Mundu Gerraren biharamunetan Foxrock eko (Dublin) amaren etxean zegoela eduki zuen “errebelazioarekin”. Beckettek berak kontatzen zuenez, bere literatura sorkuntzako une mugarria izan zen, haren sormen bideak errotik aldarazi zituelako.
|
|
2023
|
|
|
Feminismoaren eta sexu eta genero askapenaren instituzionalizazioarekin, eta queer teoriaren etorrerarekin, 1999tik aurrera talde transfeministen loraldia gertatu zen. 2009az geroztik, pentsamendu intersekzionala teoria eta borroka feministara batzeko ahalegina egin da; 2018ko lanuztearen eta 2019ko greba feminista orokorraren eta kontsumo grebaren bitartez, langile klaseko emakumeak batzea eta antolatzea lortu zen,
|
urte
batzuk lehenago jada bizirik zegoena, adibidez, emakume pentsionisten borrokarekin, egoitzetako emakume langileen borrokarekin edo emakumeen zaintza lanen borrokarekin. Nahiz eta greban eta antolakuntzan parte hartu zuen gehiengoa emakumearen subjektu unibertsalari egokitzen zitzaion, esfortzua egin zen emakume kategoria ezbaian jartzeko, “emakume” hitzaren alboan izartxoa(*) gehituz.
|
|
|
Aldiz, nabarmena zitzaidan zer zailtasun zeuzkan erdaraz egiterakoan. Neure burua ekarri zidan gogora
|
urte
batzuk lehenago. Momentu hartan gure lana euskaraz egiteko beharra genuela sentitu nuen, geure ama hizkuntza delako, eta hortxe piztu zitzaidan euskara hutsean antzerki formakuntza edo laborategi bat sortzeko ideia:
|
|
|
Labean Arkaitz Gartziandiarekin (Orereta, 1983) izan nuen klasea, eta urtebete baino gutxiago behar izan nuen orduan neukan lana utzi eta antzerki fisikoa ikastera joateko erabakia hartzeko. Antzerkia egiteko modu hark
|
urte
batzuk lehenago sentitu nuen hori gogorarazi zidan, eta galdera gehiegi egin gabe bulkada segitu eta, beka bati esker, Argentinara joan nintzen. Zentzu horretan, etxetik hurbil antzerki fisikoa irakasten zuen eskola bat izatea pribilegioa izan zen, eta, profesional gisa, nire formakuntzan zein ibilbidean, aurrerago egin ditudan hautuetan berebiziko eragina izan zuen.
|
|
|
Antzerkiola guztiz desegin eta gero, bide berri bat bilatzen ari nintzen horretan, hainbat jenderekin proiektu eta modu berriak amesten hasi nintzen. Krisi osterako erabakigarriak izango ziren enkontruen artean dago
|
urte
batzuk lehenago, 2002an, emandako hau.
|
|
|
Ainara Gurrutxaga kazetari ezagutu nuen
|
urte
batzuk lehenago. Antzerkiolakook Bilboko Errekalde auzoko Larraskitu kalean genuen lokalean egin genuen hitzordua.
|