|
2003
|
|
|
Harri eta zur utzi ninduen erantzunarekin. Hamabost hamasei urte baikenituen artean, eta Txominen erantzuna
|
pertsona
helduago bati baitzegokion. Gero, hitz haien konfiantzan, halaxe esan zidan:
|
|
2004
|
|
|
–Hainbat azalpen egon daitezke euskararekiko atxikimendu falta horretarako, soziologikoak eta, baina, unibertsitatea ez da ikastola, edo ez luke izan behintzat. Unibertsitateko ikasleak
|
pertsona
helduak dira, argiak dira, eta kontsekuenteak ere. Eta horietako askok erdaraz egiten dute euskal taldeetan.
|
|
2007
|
|
|
Porlan bota berria zapaltzea ez zen haur hortzandi baten bihurrikeria izan:
|
pertsona
heldu baten zapatek egindako arrastoak behar zuten izan haiek, eta gustatzen zitzaion hori, adinak bihurrikeriak perbertsio bilakatzen dituelako, eta perbertsioak zailagoak direlako egiten bihurrikeriak baino. Besteak beste, izen zatarragoa jarri dietelako.
|
|
|
–Ondo da, Oscar, ez dut berriz goizeko hiruretan deituko. Hitz egin dezagun orain,
|
pertsona
helduak bezala. –Bera da, baina askoz lasaiago dirudi eta bere ahotsean halako heldutasuna antzematen zaio orain.
|
|
2008
|
|
|
Eta orbetarren sukaldea ez zen salbuespena, jakina, nahiz eta izeba Ursula ez zen Pernandori buruzkoetan gehiegizko jardunetan aritzen, ez istorio haien zale ez zelako, seguru ezetz?, baizik eta bere iritzia zuelako:
|
pertsona
helduentzat umeentzat baino egokiagoak ote ziren, alegia?
|
|
|
Edo esaten zuen: . Haurra ala
|
pertsona
heldua, araua ala kontzientzia: Jainkoak bidegurutze hartan jarri, eta nik kontzientzia aukeratu nuen?.
|
|
|
Gauza batekin gogoratzen naiz: jakituria handiarekin baina atxikimendurik gabe hitz egiten zuela gai gehienei buruz, ironia puntu batekin, beraz, eta urrutiramendu hori izango zela erabaki nuen
|
pertsona
heldu baten ikuspegia. Umekeria bat da, baina nire lagunen gainetik sentitu nintzen gizon heldu batekin hizketan aritzeko gai nintzelako, eta, guztiak ostatura zihoazela esan zidatenean, Garibaldirekin hizketan jarraitzea erabaki nuen.
|
|
|
Edo esaten zuen: " Haurra ala
|
pertsona
heldua, araua ala kontzientzia: Jainkoak bidegurutze hartan jarri, eta nik kontzientzia aukeratu nuen".
|
|
|
Eta orbetarren sukaldea ez zen salbuespena, jakina, nahiz eta izeba Ursula ez zen Pernandori buruzkoetan gehiegizko jardunetan aritzen, ez istorio haien zale ez zelako –seguru ezetz–, baizik eta bere iritzia zuelako:
|
pertsona
helduentzat umeentzat baino egokiagoak ote ziren, alegia...
|
|
2009
|
|
|
Gehien gehienak ez dira horrela jaio. Giroa, ingurua edo
|
pertsona
helduren bat dela kausa, horretara bortxatuak izan dira. Behin bide horretatik joz gero, berriz, ia ezinezkoa da joera hori garaitzea.
|
|
|
Txoko guztiak ondo garbituko bazituen, hotzak bultzatuta hondarretatik arkupeetako eserlekuetara igotzen ziren eskaleak mugitu beharra egokitzen zitzaion tarteka. Gizarajo haiena zen parte latzena, jakina, baina berak ere ez zuen une samurra pasatzen zurrunga batean ari ziren
|
pertsona
helduak uxatzen.
|
|
|
Bestelakoan, apaizarekin aitortzen ari zèn mementoan, biak bakarrik zeuden Gabinoren gelan, apaiza aulki batean eserita eta Gabino etzanda; apaizak, beraz, ongi neur zezakeen Gabinoren jarrera,
|
pertsona
heldu batenarekin pareka zitekeena, eta pertsona heldu bati bezala erantzun zion:
|
|
|
Bestelakoan, apaizarekin aitortzen ari zèn mementoan, biak bakarrik zeuden Gabinoren gelan, apaiza aulki batean eserita eta Gabino etzanda; apaizak, beraz, ongi neur zezakeen Gabinoren jarrera, pertsona heldu batenarekin pareka zitekeena, eta
|
pertsona
heldu bati bezala erantzun zion:
|
|
|
Esan zizkion don Emeterio Izagirrek esatekoak amari, analisi bakteriologikoak eta izpiek ez zuten zalantzarako tarterik uzten?, itzuli ziren biak? eta nola Gabinok igarri baitzuen biak ere disimuluan ari zirela, don Emeterio gizon zaildua zen, antzeko egoeretara ohitua eta gaixoei, umeei nahiz
|
pertsona
helduei, egia esatekoaren aldekoa, egia esateko modu ugari zituen arren, gaixo bakoitzarekin asmatu beharrekoak, nahiz eta une hartan beste itxura bat ematen zuen, Gabinoren begirada xalo bezain bereziari aurre ezin eginik ote zebilen??, honela mintzatu zen:
|
|
|
–Ez al duzu behin ere pentsatu umeentzat egoki izan daitekeena umekeria bihur daitekeela
|
pertsona
helduentzat? –hasi zitzaion zeharka.
|
|
|
–Ez al duzu behin ere pentsatu umeentzat egoki izan daitekeena umekeria bihur daitekeela
|
pertsona
helduentzat? –hasi zitzaion zeharka.
|
|
|
Esan zizkion don Emeterio Izagirrek esatekoak amari –analisi bakteriologikoak eta izpiek ez zuten zalantzarako tarterik uzten–, itzuli ziren biak... eta nola Gabinok igarri baitzuen biak ere disimuluan ari zirela –don Emeterio gizon zaildua zen, antzeko egoeretara ohitua eta gaixoei, umeei nahiz
|
pertsona
helduei, egia esatekoaren aldekoa, egia esateko modu ugari zituen arren, gaixo bakoitzarekin asmatu beharrekoak... nahiz eta une hartan beste itxura bat ematen zuen, Gabinoren begirada xalo bezain bereziari aurre ezin eginik ote zebilen... –, honela mintzatu zen:
|
|
|
Bestelakoan, apaizarekin aitortzen ari zèn mementoan, biak bakarrik zeuden Gabinoren gelan, apaiza aulki batean eserita eta Gabino etzanda; apaizak, beraz, ongi neur zezakeen Gabinoren jarrera,
|
pertsona
heldu batenarekin pareka zitekeena, eta pertsona heldu bati bezala erantzun zion:
|
|
|
Bestelakoan, apaizarekin aitortzen ari zèn mementoan, biak bakarrik zeuden Gabinoren gelan, apaiza aulki batean eserita eta Gabino etzanda; apaizak, beraz, ongi neur zezakeen Gabinoren jarrera, pertsona heldu batenarekin pareka zitekeena, eta
|
pertsona
heldu bati bezala erantzun zion:
|
|
2010
|
|
|
Eta Feliperen negarrak kontzientziako harra piztu, eta hura oihuka hasi zitzaidan, oker egin nuela eta oker egin nuela, oihu haiek berehala isilarazi banituen ere, Felipe gelako azkena baitzen eta guztiok baikenuen haren lepotik barre egiteko eskubidea; gero, ordea, gaixotu eta sendategira joan behar izan nuen? erantzukizuna neure gain hartuta, hori bai?
|
pertsona
heldu bat bezala jokatu behar nuen behingoz, arimaren salbazioaren negozioak atzeraezinak izaki!?, aitarekin izan nuèn portaera txarra jo bainuen neure gaixotzearen arrazoitzat, marrazkitxo xikinak egiteagatik; marrazkitxoen artean zegoen jokoa, beraz, eta, marrazkitxo batek beste marrazkitxo batera ninderamala, hara non piztu zitzaidan noizbait, burmuinetako zokoren batean, Feliperi egin niona!... hura garbitzeko beharra?; eman nion Bibiri neure kezkaren berri, eta Bibik karta bat idaztea proposatu zidan, haren helbidea debozionisten ikastetxean eskatuta.
|
|
|
harekin ohartu bainintzen, halaber, zuk ere egin zenuen zeure sator lana urte batzuk lehenago, Damaso, pauso hura emateko zailtasunak berdindu zizkidana!?, fedea, Jainkoaren dohaintzat nuena, lantzeko zerbait ere bazela: ni
|
pertsona
heldu bat nintzela eta ezin ibil nintekeela, alegia, burura zetozkidàn fedezko zalantzei ihes eginez, aitagureka eta orapronobiska, haur bat bezala: hierarkiak eta frantziskotar nagusiek ezarritako ildo eskolastikoez gain, beste formazio bat ere behar nuela, bestela esanda, mundua, Francoren diktadurapean ez zirudien arren, aldatuz baitzihoan?
|
|
|
Are gehiago: konstituzio guztietan aldarrikatuko nuke
|
pertsona
heldu guztiek beren burua hiltzeko duten eskubidea. Izan ere, halabeharrez etorri ginen mundu honetara, gu libre ez ginela, eta hori ontzat hartzen dugu; eta orain zer, erabaki libre batean bere buruaz beste egiten duenari jarrera itsustu eta traba eta oztopoak jarri behar ote dizkiogu?
|
|
|
Hamaika hamabi urteko umea nintzen, bai, baina kolpetik bihurtu nintzen
|
pertsona
heldu, itxuraz, bizitzak gogor astindu ninduen, baina bizitzak ez zuen bere zentzua galdu; aitzitik: inoiz baino zentzu handiagoa behar zuen orduan?, bestela ez baitago ulertzerik amari eman niòn erantzuna?
|
|
|
Hamaika hamabi urteko umea nintzen, bai, baina kolpetik bihurtu nintzen
|
pertsona
heldu, itxuraz —bizitzak gogor astindu ninduen, baina bizitzak ez zuen bere zentzua galdu; aitzitik: inoiz baino zentzu handiagoa behar zuen orduan—, bestela ez baitago ulertzerik amari eman niòn erantzuna... ezta sendategiko medikuari eman niona ere bere garaian, noiz eta bere iragarpena egin baitzidan, sendatze prozesuan birika bat galtzeko posibilitatea ote nuen... esan ez nion, bada, hitzetik hortzera, etsi onez:
|
|
|
" Berdin dira bat eta bi, Jainkoa hauspo dugunean..." —, tratu berezia behar zuena eta ariman marka ezabaezin bat utzi zidana... harekin ohartu bainintzen, halaber —zuk ere egin zenuen zeure sator lana urte batzuk lehenago, Damaso, pauso hura emateko zailtasunak berdindu zizkidana! —, fedea, Jainkoaren dohaintzat nuena, lantzeko zerbait ere bazela: ni
|
pertsona
heldu bat nintzela eta ezin ibil nintekeela, alegia, burura zetozkidàn fedezko zalantzei ihes eginez, aitagureka eta orapronobiska, haur bat bezala: hierarkiak eta frantziskotar nagusiek ezarritako ildo eskolastikoez gain, beste formazio bat ere behar nuela, bestela esanda, mundua, Francoren diktadurapean ez zirudien arren, aldatuz baitzihoan... ikaragarri aldatuz, ziztu bizian!; halaxe ekin nion, urte haietan, Unamunoren obra irakurtzeari, Salbatoreren beraren gidaritzapean.
|
|
|
Are gehiago: konstituzio guztietan aldarrikatuko nuke
|
pertsona
heldu guztiek beren burua hiltzeko duten eskubidea. Izan ere, halabeharrez etorri ginen mundu honetara, gu libre ez ginela, eta hori ontzat hartzen dugu; eta orain zer, erabaki libre batean bere buruaz beste egiten duenari jarrera itsustu eta traba eta oztopoak jarri behar ote dizkiogu?
|
|
2012
|
|
|
Lucia eta biok baino ez. Lasai eta patxadan hitz eginez, bi
|
pertsona
helduren gisan.
|
|
|
Begiratu baino ez. Serioa zen, erizaina bezala, gobernuko ordezkaria bezala,
|
pertsona
heldu bat bezala. Mamo bera bezala.
|
|
2013
|
|
|
Mujahidinek?
|
pertsona
heldu bakoitza bere haurrak bizi du?, egin zituzten barreak?! Orduan, baina, komandantea bere dendatik jalgi, mujahidin eta komandanteordeengana hurbildu, eta hala mintzatu zitzaien, koleraturik:
|
|
|
Tayyeb, beraz, ipuin kontalari aparta zen? etxean edo herrian izaten zirèn festetan bere lekutxoa izateaz gain, entzuleria ezin leialagoa zuena, haur,
|
pertsona
heldu eta atso agureek osatua.
|
|
|
Denak kontura zitezkeen, hartara jarriak baleude, zelan Pedro, lehen berba esan baino lehen, hirukoteko gizon bati begira ipini zen, baita zelan, esaldia amaitu ahala, aitari so egin zion ere, honen kontsentimendua edo bilatu nahian; honek, ordea, begiratu funditzaile bat jaurti zion, Pedro?
|
pertsona
heldu bat zen, azken batean, karrera amaitu berria zuena!, beste iruzkin bat egitera bultzatu zuena:
|
|
|
berezkoa zuen Raissak irudimena, baina ezin uka osaba Tayyebek ere bere eragina izan zuela Raissaren nortasunaren atal hartan; osaba Tayyeb, izan ere, fede kontuetan gogorra eta zakarra izan zitekeen arren, umetu eta itxuraldatu egiten zen ipuinak kontatzen zituenean, ahozko tradizioan ikasiak gehienak, berak asmatutakoak ere ez guti... Tayyeb, beraz, ipuin kontalari aparta zen... etxean edo herrian izaten zirèn festetan bere lekutxoa izateaz gain, entzuleria ezin leialagoa zuena, haur,
|
pertsona
heldu eta atso agureek osatua.
|
|
2015
|
|
|
ikasleen maila berean jartze hori alferrikako ahalegina dela aurrez jakinda edo, irakasle esijentearena eginez etorri zen hasieratik: zuzena baina zorrotza, unibertsitate atarian bageunde bezala gu
|
pertsona
heldutzat hartuz baina gogotik ikasaraziz eta gure lana kontrolatuz.
|
|
2016
|
|
|
Samindurik, penaturik, bihotza penaz leherturik... baina indartsu, tinko eta benetazko itxaropenez agurtu zintugun igandean zehar Arrasaten. Milaka eta milaka gazte,
|
pertsona
heldu nahiz gudariak bildu gintuzun. Negar malkoak eta negar zotinak jende askoren begietan.
|
|
|
Zaharkituak iruditzen zaizkit zuenak; giro aldetik bakarrik dira egungoak, ez denak gainera. Eskarmentu gutxiko nerabe batentzat egokiak izan daitezke mamuei edo banpiroei buruzko ohiko istorioak, baina ez dut uste
|
pertsona
heldu bati interesatuko zaizkionik.
|
|
|
–Bai, elkarrizketa zail pare bat izan genuen. Domingok hasperen egin zuen?. Senitartekoek ez dute ulertzen
|
pertsona
helduak libre direla alde egiteko. Ez da oso itxurosoa, eta min egiten die ingurukoei, baina jendeak eskubidea du desagertzeko.
|
|
|
adin batetik gorako
|
pertsona
heldu guztiek bozkatzeko duten eskubidea;
|
|
2017
|
|
|
Beraz, Violeta Nikaraguatik itzuli bitartean ez zuten beste aukerarik. Hobe inork hura jakiten ez bazuen, bi neskato hainbeste denbora bakarrik egoteak eta gauetan etxean
|
pertsona
heldurik ez izateak, baten batengan susmo txarrak eragin baitzitzakeen. Claudiak arnasa sakon hartu eta Lunarekin zuen elkarrizketa jarraitu zuen.
|
|
|
mugimenduarekin, modu askean? bat egiten duen
|
pertsona
heldu hori, hasteko, azal kolore jakin bateko jaio zen, modu kontingentean, eta, gero, azal kolore horren esanahi politiko izugarria gorpuztu zuen eta azal kolore horrek ondorio jakin batzuk ekarri zizkion ongizateari eta berdintasunari dagokienez: horregatixe erabaki zuen gerora, modu askean, mugimenduan sartzea.
|
|
|
Ez nuen oso ondo ulertu. Bigarrenik, esan zidaten ume baten hitza zela
|
pertsona
heldu baten hitzaren aurka, ez zegoela frogarik. Hirugarrenik, nahi genuena egin genezakeela, ez zigutela lagunduko.
|
|
|
NEB, Conciliation Resources, Berghof fundazioa eta abar ari ziren Foro Soziala inplikatzeko eta sartzeko eskatuz, baina Luhusokoek ez zuten onartu. Lokarrin ibilitako asko ere desobedientzia zibilean ibilitakoak gara; Hegoaldekook ere
|
pertsona
helduak gara, eta gure erabakia da arriskuak asumitzea, ez beste inorena. Luhusokoek zioten arrisku judizialak zeudela, informazioa gorde beharra zegoela eta hobe zela Iparraldekoen artean egitea.
|
|
|
adin batetik gorako
|
pertsona
heldu guztiek bozkatzeko duten eskubidea;
|
|
2018
|
|
|
amazko eskubidea. Itxuraz,
|
pertsona
heldu batek ezin du beste bat menderatu, zeren bi sexuetako norbanakoak baitira elkar hiltzeko bezain indartsuak eta jakintsuak. Inortxok ere ez dauka nahikoa arrazoi babesaren truke kontratu batean sartzeko.
|
|
2019
|
|
|
Begiak iluntasunera ohituak zituen jada. Erdizka ikus zitzakeen bi
|
pertsona
heldu eta hiru ume bere parean, orban distiratsu lausoen antzera. Katua ere entzun zezakeen beraren aurrean, iluntasunean pauso pausoka.
|
|
|
Ez nuen asmatuko egia esaten, egia ezin xaloagoa izanagatik ere, sekula ez bainintzen errugabea sentitzen amaren aurrean. Ama zen
|
pertsona
helduetan inportanteena, eta nik hainbesteko herra nion, non oraindik ez baitzait sendatu. Barren barrenean, halako zauri nahasi eta gaiztoa nuen, eta seguru nengoen haragi bizitan izango nuela beti[...] Ez nuen honelakorik pentsatzen:
|
|
|
Horrenbestez, ulertzekoa da zer nolako dramak urratzen duen nerabea pubertaroan: ezin da?
|
pertsona
heldua, izan bere feminitatea onartu ezean; lehendik bazekien bere sexuak existentzia mutilatu eta finkatu batera kondenatzen duela; garai horretan konturatzen da gaixotasun zikin baten eta krimen ilun baten tankerakoa dela bere sexua.
|
|
|
Horra hor emakumeen alderdian jarria, erremediorik gabe. Batzuetan, harro dago; pentsatzen du
|
pertsona
heldu bat dela eta guztiz aldatuko zaiola bizimodua. Thyde Monnierrek, esaterako, honela kontatzen du:
|
|
|
nerabe askok larrimin handia dute askatasun exijente bat agertzen hasten denean, baina pozez erdiesten dute gizonen duintasuna. Neskatoak, kontrara,
|
pertsona
heldu egiteko, bere burua giltzapetu beharra dauka feminitateak inposatuko dizkion mugetan. Mutilak promes lauso batzuen miraz ikusten ditu bere ile hazi berriak:
|
|
|
Hizkuntzak aldatu egiten dira. Eta hiztunok ere ez dugu berdin hitz egiten haurtzaroan, gaztaroan edo
|
pertsona
helduak bihurtzen garenean. Are gehiago, gure bizitzaren etapa bakoitzean ere ez dugu berdin hitz egiten egoera batean ala bestean, pertsona batzuekin ala besteekin.
|
|
|
Lehen aldiz gure hizkuntzaren historian, beraz, ez dago euskaldun elebakarrik; euskaldun guztiak elebidunak gara euskara eta hizkuntza hegemoniko bat dakizkigulako, bi hizkuntzen ezagutza maila desberdinekin. Gaur egun, imajinaezina da erdaraz ez dakien
|
pertsona
heldurik; gure gizartean ez da horrelakorik aurreikusten, ez lan deialdietan, ez eguneroko hizkuntza praktiketan. Elebakartasuna iragana da, eta baita euskara erdara elebitasuna ere guk ezagutu dugun formulazioan, euskara ikastea derrigorrezkoa den EAEn eta Nafarroako eremu euskaldunean, behintzat.
|
|
|
–Gauza bat da kontrako bandoko bi
|
pertsona
heldu hiltzea, eta beste gauza oso desberdin bat neskatila bat hiltzea haren aurkako ezer izan gabe. Argi dago burutik jota egon behar dela hor zehar jendeari erraiak ateratzen ibiltzeko, baina, benetan, nik ez dut uste gure susmoak desbideratzeko soilik garbitu duenik neskatila hori.
|
|
2020
|
|
|
Bere adineko mutil batekin ateratzen zen, baina ez omen zirudien eskura zuen aukera bakarra zenik, egunaren arabera, gauaren arabera alegia, aldatzea gustatzen zitzaiolako. . Beharbada adineko lagun bat ere ongi etorriko litzaioke,
|
pertsona
heldu bat esan nahi dut, dituen gorabeheretan lagundu eta zalantzak argitzeko. Saiatu egin zenuke.
|
|
2021
|
|
|
Joera horien muturrean, eta egungo aisialdiak eskainitako aukera berezien artean, badaude hotelak
|
pertsona
helduentzat, sehaskan kulunkatu, txupetea eta biberoia eman, pardela jantzi eta horrelakoak eskaintzen dituztenak. Asteburu batez umetxo baten moduko tratua jasotzeko bezeroak ez dira gutxi.
|
|
|
Gustua hain gainbaloratuta ez balego eta
|
pertsona
heldu baten ahotan esaldi adoleszenteegia ez balitz, esango nizueke niretzat hitanoa arrotzegia dela eta, zabar esanda, ez zaidala gustatzen. Mendebaldeko kostako euskalkietatik gatozen gehienontzat hitanoa gauza benetan martzianoa da, liburuetako bitxikeria bat baino ez.
|
|
|
Bestela, idazten jarraitzea gauza zaila bilakatzen da. Eta idazlea izatea ez da zertan oso inportantea izan, baina
|
pertsona
heldu bat izatea bai, hori oso inportantea da.
|
|
2022
|
|
|
–oihu egin nuen. Seguruenik, hura zen
|
pertsona
heldu bati eten nion lehen aldia, eta denek zur eta lur begiratzen zidaten. Haserretu beharrean, Garnier andreak kezkaturik so egin zidan.
|
|
|
Haurrak ez dira
|
pertsona
helduak, ez dute deseraiki beharrik berriro ere eraikitzeko. Eraikitzen ari diren gizakiak dira.
|
|
2023
|
|
|
Gisa hartako enpresaburua da: ez da konturatzen langile arduratsuak,
|
pertsona
helduak dauzkala inguruan, uste du autoritatea erakusteko modua dela haien gaitasuna gutxiestea, eta iruditzen zaio halako huskerietan irmo agertzea dela langileen errespetua edo miresmena lortzeko bidea. Ez da ohartzen alderantzizko mezua zabaltzen duela:
|