|
2008
|
|
|
99). Ezagutzen ez dudan
|
pertsona
baten izenak ez du ezer denotatzen, baina oso aberatsa izan daiteke konnotazioetan. Konnotazioa, Eco k dio, hartzailearen gogoan adierazle batek sorrarazten dituen kultur unitateen multzoa baino ez da (1974:
|
|
|
Identifikazioa bitara uler daiteke:
|
pertsona
bat beste batzuen artetik bereizi edo eredu batekin (inorekin) bat egin; bietan pertsona, identifikatu, dugu (Dupâquer, 1980:
|
|
|
Horrenbestez, izena hautatzeko irizpideek bat etorri behar dute pertsonaren banakotasuna erakundetzearekin:
|
pertsona
bat, izen bat. Baina izenak pertsonak adina ez direnez, abizenekin konbinatu behar dira pertsona bakana adierazteko eta bereizgarriak izateko.
|
|
|
Gutako gehienok askoz gehiago dakigu, jakin, transmititu ahal duguna baino. Ezagutza esplizitua dugu
|
pertsona
batek beste bati erraz samar adieraz diezaiokeen ezagutza, dela aurkezpenen bidez, dela agirien bidez, etab. Horren osagaiak, funtsean, ezagutza teknikoak dira, baita zenbait abilezia/ trebetasun eta jarrera gutxi batzuk ere. Horrexegatik erraza da ezagutza esplizitu hori transmititzea; kodifikatuta dago eta hizkuntza formal eta sistematiko baten bidez aditzera eman liteke:
|
|
2009
|
|
|
Azkenik Euskal Erriako ekitaldian parte hartutako
|
pertsona
baten aurka egiten du. Alegia, Florencio Basaldua ideologia abertzalearen defendatzaile moduan jartzen baitu, baina horrelakoa ote zen Basalduaren ideologia? 31
|
|
2010
|
|
|
Bigarren taldean, oinarrizko errenta jasotzen dutenen elkarrizketak daude. Kasu honetan diru-laguntza jasotzen duen gazte bat (4 E), 40 urte inguru dituena (5 E) eta hirugarren adineko
|
pertsona
bat (6 E) elkarrizketatu dira. Ikusten denez, bizitzaren momentu ezberdinetan egonik ere, hirurek jasotzen dute oinarrizko errenta.
|
|
|
Aurreztea ezinezkoa izatea da horietako bat. Horrela izanik, gizarte zaurgarritasuna pairatzen duen
|
pertsona
batentzat etorkizun luzerik ez da existitzen eta haren etorkizun bakarra hil bukaerara ailegatzea izaten da. Egunean bizitzea normaltasun bilakatzen da.
|
|
|
Max Weberrek, beraz, garrantzi itzela ematen zion halabeharrari (zoriari)
|
pertsona
batek unibertsitatean izango zuen ibilbide profesionalean, baina, aldi berean, argi eta garbi adierazten zuen bazirela kategoria sozial batzuk besteak baino zailtasun askoz ere handiagoak zituztenak aurrera egiteko eta unibertsitatean lanpostuak eskuratzeko, adibidez, oraintxe ikusi dugun bezala, juduak.
|
|
|
Akatsen izaera edo natura aztertu zen. Ekintzekin izandako akatsen% 47 gertakizunaren gidoiarekin erlazionaturiko informazioa zela behatu zen (adb. ospitalera daramate) eta beste% 40 iturriaren atribuzioarekin izandako akatsak izan ziren (adb. neskak anbulantziari deitzen dio/ poliziak poltsa berreskuratzen du ekintza hauek errealitatean beste
|
pertsona
batek burutu zituenean). Pertsonekin izandako akatsen gehiengoa arroparen ezaugarriekin(% 47) eta koloreekin(% 26) izan ziren.
|
|
|
Baina nola gaitzen da
|
pertsona
bat bitartekari izateko. R 15 Code de Procédure Pénale Procureur de la Républiqueren artikuluarekin bat, gaitua izan nahi duen pertsona fisikoak edo juridikoak eskaera fiskalaren() edo Fiskal Nagusiaren (Procureur General) aurrean aurkeztu behar du, Lehenengo Auzialdiko Auzitegiaren (Tribunal de Grande Instance) eskuduntza eremuan edo Apelazio Auzitegiaren eskuduntza eremuan aritu nahi duen kontuan hartuta.
|
|
|
Nahiz eta alderdiak bitartekaritzaren elementurik garrantzitsuena izan, ez dago bitartekaritzarik bitartekaririk gabe. Teknika honetan beharrezkoa da hirugarren
|
pertsona
batek edo gehiagok alderdien elkarrizketak gidatzea, elkar entzuten eta ulertzen laguntzea, gaitzespenak eta kexak emankor bihurtzea. Guztia, justizia berritzailearen islapean, alderdiak eta gizartea asetuko dituen akordio baten bila.
|
|
2011
|
|
|
99). Ezagutzen ez dudan
|
pertsona
baten izenak ez du ezer denotatzen, baina oso aberatsa izan daiteke konnotazioetan. Konnotazioa, Eco k dio, hartzailearen gogoan adierazle batek sorrarazten dituen kultur unitateen multzoa baino ez da (1974:
|
|
|
Faktore biologikoak aztertzen hasita, zera ikusten dugu, familia berean sarritan nortasun antisozialaren nahastea duen
|
pertsona
bat baino gehiago aurkitzen direla. Biki monozigotikoak dizigotikoak baino gehiagotan etortzen dira bat kriminalitatean (Cadoret, Cain, Troughton eta Heywood, 1985).
|
|
|
Psikopatiaren sintoma batzuek portaera antisozialaren zergati moduan jokatzen dute. Horrela, norbere buruaren irudi puztuak bultza dezake
|
pertsona
bat ekintza erasokorretara, besteak kontrolatzeko helburuarekin. Inpultsibotasunak, berriz, ekintza kriminalak egitera eraman dezake, bere ekintzen ondorenetan pentsatu gabe.
|
|
|
Autoestimu baxua, frustraziosentipena eta erasokortasun maila handia erakusten zituen. Beste
|
pertsona
bat izan balitz bezala hitz egiten zuen berak egindako hilketez.
|
|
|
Plangintza horren barnean honako baliabide hauek eskain daitezke: bizitokia eta laguntza psikologikoa, diru-laguntzak, heziketa, informazioa, kultura arteko bitartekaritza eta izapideak egiteko joan etorrietarako
|
pertsona
baten laguntza. Beraz, esparru horretatik andreen autonomia funtzionala eta asistentzia integrala lortzeko baliabideak bideratzen dira.
|
|
2012
|
|
|
Pertsonek, emozioen bitartez, esanahi eta sentimendu atsegin nahiz desatseginak jasotzen dituzte; emozioak aberasgarri eta pizgarri dira, nola kolore biziak ikusmenarentzat, musika entzumenarentzat, lurrinak usaimenarentzat edo txokolatea dastamenarentzat. Gainera,
|
pertsona
baten egoera emozionalak nabarmen baldintzatzen du haren maila energetikoa: gure emozioak lausotzen zaizkigunean eta «itsutzen» garenean, energia piloa alferrik erabil eta gal dezakegu.
|
|
|
DSM IV TRak (APA, 2002) haur eta helduentzat diagnosi irizpide berak proposatzen ditu, baina, haurren kasuan depresioaren nahasteak zenbait ezaugarri bereizgarri izan ditzakeela zehazten du (adibidez, suminkortasuna). Horrela, DSMIV TRaren irizpideei kasu egiten badiegu,
|
pertsona
batek depresioa pairatzen duela susmatu daiteke, banako horrek 2 taulako lehen bi ezaugarrietatik gutxienez bat aurkezten badu (bi ezaugarri horiek baitira depresioaren sintoma ohikoenak) eta, orotara, sintoma guztien artetik bost edo gehiago aurkezten baditu bi aste edo gehiagoko epealdian. Nahaste psikologiko bati buruz ari garenez, esan beharrik ez dago nahasteak gizabanakoaren bizitzan interferentziak eragin behar dituela eta bere eguneroko bizimodurako oztopo garrantzitsua izan behar duela.
|
|
|
Depresioa eragiten duten arrazoiak kontuan izaten badira, depresioak exogenoak edo endogenoak izan daitezke. Depresio exogenoaren kasuan, kanpo gertaera negatiboek eragiten dute nahastea (adibidez,
|
pertsona
batek bere bikotearekin zuen harremana apurtzea). Depresio endogenoaren kasuan, aldiz, nahastea banakoaren barne kausa ezezagunek eragina izaten da (adibidez, asaldura biokimikoak).
|
|
|
1) hiper orokortzea, hau da, ekintza zehatz batetik ondorio orokorrak ateratzea (adibidez, plater bat hautsi duenak pentsa dezake bere eskuetan duen guztia apurtzen duela); 2) etiketak, hots, hanka sartze batek norbere buruari buruzko egiaztapen negatibo eta irrealak egitera bultza lezake pertsona (adibidez, bizikletatik erortzeagatik «ez dut ezertarako balio» pentsatzea); 3) iragazpena, hau da, munduari iragazki negatibo batetik begiratzea eta gauzen alde negatiboak besterik ez ikustea (adibidez, ikaskideen aurrean lan baten aurkezpena egin ondoren laudorioak jaso badira, baina hurrengo baterako aurkezpena denbora barruan egin behar dela esan bada, laudorio guztiak ahaztu eta etxera joatea pentsatuz aurkezpen luzeegia egin dela); 4) dena edo ezer ez gisako pentsamendua, hots, gauzak guztiz onak edota guztiz txarrak bailiran hautematea, ñabardurak kontuan izan gabe (adibidez, «festa honetan dibertigarria eta alaia ezin banaiz izan, aspergarri hutsa naiz»egunero gauza bera egiten dugu eta aspertua nago» gisako pentsamenduak); 5) pertsonalizazioa, hau da, norbere inguruan gertatzen diren gauza negatibo guztien ardura norbere buruari leporatzea (adibidez, inguruneko norbaitek esaten badu«, pentsatzea besteak hori dioela bere erruagatik, berari plan dibertigarririk bururatzen ez zaiolako); 6) gogamenaren irakurketa, hots, gainerakoek ere banakoak berak bere buruarekiko duen irudi negatiboa dutela uste izatea (adibidez, «zergatik begiratzen ote dit hark? Ziur begira ari zaidala gero bere lagunei kontatzeko inozo bat naizela eta haiekin nitaz barre egiteko» gisako pentsamenduak izatea edozein delarik ere beste pertsona begira egotearen arrazoia); 7) kontrol gabeziaren ustea, hau da, banakoak uste izatea ezer ez dagoela bere esku eta egiten duena egiten duelarik ere, gauzak izan behar duten modukoak izango direla (adibidez,
|
pertsona
batek uste izatea gauza negatiboak gertatzen zaizkiola zorte txarra duelako eta zorte txar hori gainditzeko ezin duela ezertxo ere egin); eta 8) arrazoiketa emozionala, hots, pertsonak argudio logikoetan oinarritutako arrazoiketa erabili ordez, arrazoiketa bere emozioetan oinarritzea (adibidez, pozik dagoen pertsona batek pentsa dezake bere bizitza primerakoa dela, baina, bihar triste badago, ber...
|
|
|
1) hiper orokortzea, hau da, ekintza zehatz batetik ondorio orokorrak ateratzea (adibidez, plater bat hautsi duenak pentsa dezake bere eskuetan duen guztia apurtzen duela); 2) etiketak, hots, hanka sartze batek norbere buruari buruzko egiaztapen negatibo eta irrealak egitera bultza lezake pertsona (adibidez, bizikletatik erortzeagatik «ez dut ezertarako balio» pentsatzea); 3) iragazpena, hau da, munduari iragazki negatibo batetik begiratzea eta gauzen alde negatiboak besterik ez ikustea (adibidez, ikaskideen aurrean lan baten aurkezpena egin ondoren laudorioak jaso badira, baina hurrengo baterako aurkezpena denbora barruan egin behar dela esan bada, laudorio guztiak ahaztu eta etxera joatea pentsatuz aurkezpen luzeegia egin dela); 4) dena edo ezer ez gisako pentsamendua, hots, gauzak guztiz onak edota guztiz txarrak bailiran hautematea, ñabardurak kontuan izan gabe (adibidez, «festa honetan dibertigarria eta alaia ezin banaiz izan, aspergarri hutsa naiz»egunero gauza bera egiten dugu eta aspertua nago» gisako pentsamenduak); 5) pertsonalizazioa, hau da, norbere inguruan gertatzen diren gauza negatibo guztien ardura norbere buruari leporatzea (adibidez, inguruneko norbaitek esaten badu«, pentsatzea besteak hori dioela bere erruagatik, berari plan dibertigarririk bururatzen ez zaiolako); 6) gogamenaren irakurketa, hots, gainerakoek ere banakoak berak bere buruarekiko duen irudi negatiboa dutela uste izatea (adibidez, «zergatik begiratzen ote dit hark? ...ena egiten duelarik ere, gauzak izan behar duten modukoak izango direla (adibidez, pertsona batek uste izatea gauza negatiboak gertatzen zaizkiola zorte txarra duelako eta zorte txar hori gainditzeko ezin duela ezertxo ere egin); eta 8) arrazoiketa emozionala, hots, pertsonak argudio logikoetan oinarritutako arrazoiketa erabili ordez, arrazoiketa bere emozioetan oinarritzea (adibidez, pozik dagoen
|
pertsona
batek pentsa dezake bere bizitza primerakoa dela, baina, bihar triste badago, bere bizitza desastre hutsa dela pentsatuko du).
|
|
|
Depresioa nozitzen duten haurrek, egun guztian eta gauza guztiengatik triste edota haserre sentitzen direla esan ohi dute. Baieztapen hori gehiegizkoa eta faltsua izaten da, ezinezkoa baita
|
pertsona
batek eguneko 24 orduz eta egunero emozio bakar bat esperimentatzea. Sentsazio negatibo horiek aldatu nahi badira, emozio desberdinak bereizten eta emozioen intentsitatea neurtzen irakatsi behar izaten zaie, eta, horretarako, emozioen identifikaziorako ariketak eta emozioen intentsitatea neurtzen ikasteko ariketak aurrera eramaten dira beraiekin.
|
|
|
Depresioa pairatzen duten haurrek beren distortsio kognitiboak detektatzen, zalantzan jartzen eta pentsamendu errealista eta positiboagoekin ordezkatzen ikasi behar izaten dute. Adibidez, istripu bat izan ostean eskuko hatzak moztu dizkioten
|
pertsona
batek pentsa lezake «gutxienez bizirik nago»horrela bizitzea ez du merezi» eta beste batek«, argi dago lehen pentsaera bigarrena baino positiboagoa dela eta eguneroko bizimoduari aurre egiteko egokitzaileagoa.
|
|
|
Baina azter ditzagun sakonago hizkuntza politikoki zuzenak praktikan dituen ondorioak. «Ezgaitasuna duen pertsona» esapidea erabiltzeak pertsona horren gizatasuna onartzea baldin badakar, eta «ezgaitu» hitzarekin horrelakorik gertatzen ez bada, ba al da alderik dezgaitasuna duen
|
pertsona
batek dituen aukeren eta aipatu dugun ONCEren iragarkiko protagonista bezala ezgaitua baino ez den pertsona baten aukeren artean?
|
|
|
Baina azter ditzagun sakonago hizkuntza politikoki zuzenak praktikan dituen ondorioak. «Ezgaitasuna duen pertsona» esapidea erabiltzeak pertsona horren gizatasuna onartzea baldin badakar, eta «ezgaitu» hitzarekin horrelakorik gertatzen ez bada, ba al da alderik dezgaitasuna duen pertsona batek dituen aukeren eta aipatu dugun ONCEren iragarkiko protagonista bezala ezgaitua baino ez den
|
pertsona
baten aukeren artean?
|
|
|
Ezgaituari inolako ezgaitasunik izango ez balu bezala biziarazten zaionean, ingurukoek ez dute beren aurreiritziak gainditzeko beharrik. Esate baterako,
|
pertsona
batek bere protesia ezkutatzen badu ere, arropak eranzten ikusi duten guztiek eta ezgaituak berak badakite gorputz atal bat falta zaiola. Hala ere, litekeena da protesia jendaurrean aldatzen hasiz gero, norbaitek hori gaitzestea, edo ezgaituak begirada desegokiak jasan behar izatea.
|
|
|
Azken batean, gainerako pertsonak bezalakoak garela ulertzeko arazoak dituztenek, gainerakoek bezala jokatu behar dugula uste dute, «beste edozein bezalako» izatera gonbidatzen gaituzte, gure berezitasunari uko egin ahal izateko eskura ditugun bitarteko terapeutikoak baliatzera. Prozedura kirurgiko mingarri eta sarritan eraginkortasunik gabeak eta kutsu moralizatzailez jantzita «geure mugak gainditzeko» omen diren errehabilitazio saio amaiezinak... horiek guztiak ezgaitua beste
|
pertsona
bat (agian inoiz izango ez dena edo izan nahi ez duena) bilakatzeko ahaleginak baino ez dira. Gizarteak beretzat hori nahi izateak (nahiz eta, ez dezagun ahantz, «gure mesedetan» omen den) ez du berez eta nahitaez posible, beharrezko edo desiragarri bihurtzen.
|
|
|
Lau erakundeen arteko gatazka maila handia ez da prestigio txikiko IAPak ekoizteko arrazoi bakarra. Harmonia ere izan daiteke inbertsioak eteteko eta etekinak galtzen uzteko motorra, baldin eta lau erakundeek aho batez adierazten badute
|
pertsona
bati prestigio txikiko IAP bat dagokiola, horrela desinbertsioa eta balizko etekinen galera eraginez.
|
|
|
Elaborazio Probabilitatearen Ereduaren arabera bi pertsuasio bideak continuum baten muturrak dira, eta
|
pertsona
batek erdiko bidea edo periferikoa erabiltzeko bi faktore dira kontuan hartu beharrekoak: motibazioa (mezuaren eduki guztia zehaztasunez aztertzeko esfortzu mentala egiteko desio handia izatea) eta informazioa prozesatzeko gaitasuna (mezuaren edukiari buruz pentsatzeko behar bezalako gaitasuna eta aukerak izatea).
|
|
2013
|
|
|
Bikoizketaren lehen urteetan,
|
pertsona
batek, jatorrizko hizkuntza zekienak, filmaren gidoia itzultzen zuen, eta, ondoren, euskaraz jantziagoa eta trebeagoa zen profesionalak itzulpen gordina zena «egokitu» egiten zuen:
|
|
|
2009an hil zen eta oihartzun oso handia izan zuen komunikabideetan. Sistema juridikoek garrantzi handia ematen diote, nola ez,
|
pertsona
batek, normaltasun egoeran, gaixo ez dagoela, eutanasiaren inguruan duen iritziari. Eluanaren kasuan, bazen atzera bueltarik gabeko egoeretan Eluanak berak zer egingo zukeen zekien lekuko bat, Eluanak hil egin nahiko lukeela zekien bat, eta horrek oinarri juridiko gisa balio izan zuen Italian, nahiz Berlusconi lehen ministroa eta hierarkia katolikoa aurka egon, Eluana 17 urtean bizirik atxiki zuten makinak deskonektatzeko.
|
|
|
Dena dela, eztabaida handia pizten duen beste kontu bat da egun asko sufritzen ari den
|
pertsona
bat bere garaian heriotzaren prozesu naturalean esku hartzearen aurka agertu izana. Kasu horretan, konponbidea zaila da, zeren eta, bizi testamentuak osasun egoera onean agertutako nahia errespetarazten duen bezalaxe (betiere, osasuna galduta edota erabakitzeko gaitasunik gabe geratzean gerta litezkeenetan oinarrituta), irizpide hori bera aplikatu behar litzateke planteatu berri dugun balizkoan ere.
|
|
|
4.4 Zer egin
|
pertsona
batek hiltzeko nahia agertzen duenean?
|
|
|
Landa lanean aniztasun handia ikus daiteke jarrera edo iritzietan
|
pertsona
batek hiltzeko nahia adierazten duenean egin beharrekoari dagokionez. Manuelak 54 urte ditu eta haren lanbidea pertsona gaixo eta mendekoak zaintzea da.
|
|
|
«Tira!, uste dut baietz [eskubidea duela eta lagundu egin litzaiokeela], berak erabakitzen badu bai. Niri oso gogorra egiten zait ongi dagoen
|
pertsona
batek akabo! esatea[?], oso gogorra ere.
|
|
|
emakumeak(% 83,6) eta, oro har, etxekoandreak(% 50) izaten dira; adinduak zaintzeaz arduratzen diren emakume gehienen egiteko nagusia etxeko lanak egitea bada ere (gehienak lan merkatutik kanpo daude), aintzat hartzekoa da ordaindutako lanen bat ere egiten dutenen kopurua; zaintzaile horien batez besteko adina 52,9 urtekoa da eta, oro har, zaintzen duten pertsonaren alaba edo emazteak izan ohi dira. Ez daukate prestakuntza berezirik zainketa lanerako;% 75ek etenik gabe egiten du zaintza, eta,% 47k, sei urtetik gora daramatza mendeko
|
pertsona
bat zaintzen (Eusko Jaurlaritza, 2005: 89).
|
|
|
Muga horietako bat egozentrismoa da. Egozentrismoa beste
|
pertsona
bat (zu) en ikuspegia hartzeko ezintasunari dagokio. Horren ondorioz, beste pertsonek berak bezalaxe hautematen eta pentsatzen dutela pentsatzeko joera izaten du haurrak.
|
|
|
haurrari laguntzera joaten zaionean, eta pertsona horrek haurraren mugimenduek zerbait seinalatzen dutela ikusten duenean, egoera errotik aldatzen da, haurraren mugimenduak beste pertsonentzat esanahi bat hartzen du-eta. Haurraren hasierako saiakera okerrak erantzun bat sorrarazten du; baina, ez haurrak nahi zuen bezala, objektuarena, beste
|
pertsona
batena baizik. Hala, hasieran objektu bat eskuratzeko saiakera besterik ez zenari beste pertsonek esanahi bat ematen diote.
|
|
|
Horretaz ohartzean, umea hasten da ekintza hori seinalatzeko ekintzatzat hartzen. Une horretan, mugimenduaren funtzioa aldatu egiten da; objektu bati zuzenduriko mugimendua izatetik beste
|
pertsona
bati zuzenduriko mugimendua izatera pasatzen da; hau da; zerbait hartzeko mugimendua zena seinalatzeko ekintza bihurtzen da.
|
|
2014
|
|
|
OEa Estatuak gizarte horretan bizi denari ematen dion diru sarrera da. Baldintzarik gabe jaso behar da, alegia,
|
pertsona
bat aberatsa ala txiroa den edo lan egiten duen edo langabezian dagoen kontuan hartu gabe. Beraz, gizabanakoaren eskubidea da, unibertsala eta baldintzarik gabekoa (BIEN, 2013; Van Parijs, 2000).
|
|
2015
|
|
|
Beste modu batez esanda,
|
pertsona
bat beste batekin hikaz mintzatzen bada, erabiltzen duen esaldiaren aditzari hartzailearen sexuaren marka gehitzen dio: k hartzailea gizonezkoa bada, eta n andrazkoa bada (Lafon, 1957, 1961).
|
|
|
Jaiotza determinazioa baino gehiago, premutza titulu bat zen: (jaiotzez premu ez zen) neska edo mutil gazte bat edo etxetik kanpoko
|
pertsona
bat izan zitekeen oinorde.
|
|
|
–Dedikazio osoaren baliokidetza (DOB). Langileek I+Gko jardueretan ematen dituzten denbora frakzioak batuz kalkulatzen den aldagaia da. DOB bat
|
pertsona
batek urtebetez lan egitearen baliokide da. Horrenbestez, bere denboraren
|
|
|
% 30 I+Gko jardueretan, eta gainerakoa bestelako jardueretan ematen duen
|
pertsona
bat 0,3 DOB dela kontabilizatuko da. Orobat, jardunaldi osoz I+Gn diharduen langile bat sei hilabetez baino ez badago enplegatuta, 0,5 DOB dela kontabilizatuko da.
|
|
|
Bi aukera ikusten ditu: edo komunikabide bakoitzeko kazetariek edo horretaz arduratuko den batek erabakiko lukete zer eduki igo edo ez; edo komunikabide guztien gainetik dagoen
|
pertsona
batek erabakiko luke bakoitzetik zein eduki hartu edo ez: «Horiek bi antolakuntza mota ezberdin dira eta nire ustez hautu hori ez dute bakarrik eginen, behar da parte hartu besteekin erabakitzeko nola egin daitekeen.
|
|
|
7 Gaia: «Adineko
|
pertsona
bat zara. Zure hiru seme alabak txandaka arduratzen dira zutaz, eta lau hilabete ematen dituzu bakoitzaren etxean.
|
|
|
Maialenek ikuspegi ezkorretik abesten du, seme alabentzat karga bat den eta heriotzaren zain dagoen pertsonaia bat eraikitzen baitu. Zentzu horretan, errealismora jotzen du, egoera horretan bizi den
|
pertsona
batek sentimendu hori izatea ohikoa dela esan baitezakegu bizitza errealean. Era berean, ez du egoera horren aurrean ekiteko jarrerarik erakusten, horrela jarraitu beharra daukala esaten baitu.
|
|
|
Hain justu, harreman askearen ideia da akaso bertso sorta honetan azpimarragarriena. Harreman askea defendatzen duen
|
pertsona
baten paperetik abesten du Lujanbiok, bikotekidea izan arren, beste batzuekin harremanak izateko aukeraren alde egiten duen baten ikuspuntutik, alegia. Hori bigarren bertsoan dioenak erakusten du:
|
|
|
Arazo horren gakoa haien nahiak ez ezagutzean edo ez errespetatzean dagoela ikus daiteke, emakumezkoen kasuan kirola egiteko aukera urriak salatu baitira. Atxikimendua lortzeko orduan, lehenik haien ahotsa entzun behar da, haien nahi eta beharrak identifikatu eta jarraian formazio egokia duen
|
pertsona
batek aurrera eramango duen kirol programa diseinatu zein gauzatu.
|
|
2017
|
|
|
Funtsean, eragin handiko erdal produkzio andana beharrezkoa da, nola halako arrakasta akademikoa erdietsi ahal izateko. Ibilbide horretan euskara onenean osagarria da, baina ez du akreditatzen
|
pertsona
baten ikerketa esperientziarikedotaproduktibitaterik.Horregatiketendaeuskarazkoprodukzioaren hazkundea.
|
|
|
Artikulu honetan proposatu diren adierazle nagusietan oinarrituz egindako ebaluaziotik eratorritako emaitzak adierazle kualitatiboak erabiliz egindako ebaluaziotik eratorritako informazioarekin osatzea. Adierazle kualitatiboen artean adituen ebaluazioa azpimarra daiteke; ebaluazio horrek aukera ematen du adierazleen multzoa bere osotasunean ebaluatzeko eta
|
pertsona
batek edo talde batek zientziaren eremuan egindako ekarpena zein izan den jakiteko.
|
|
|
Biktima bereziki zaintzeko xede berberarekin, zigor ikerketan zehar, betiere zigor prozesuari kalterik sortzen ez badio70, hari deklarazioa soilik beharrezkoa denean hartuko zaiola xedatzen du BEk; beharrezkoak ez diren atzerapenik gabe; ahalik eta gutxienetan; betiere bere ordezkari legalak eta berak nahi duen beste
|
pertsona
batek lagunduta. Era berean, azterketa medikoak ahalik eta gutxien izango direla xedatzen da, bakarrik zigor prozesurako ezinbestekoak direnean71 (21 art.).
|
|
|
Eskubide hau, dudarik gabe txalogarria, aurretik herritar ororentzat aurreikusten zuen Herritarrek Justiziaren aurrean dituzten Eskubideen Gutunak43 Bada berrikuntza bat: biktimari, hasieratik, bere abokatuaz gain, beste
|
pertsona
baten laguntza izateko aintzatesten zaion eskubidea. Ondo iruditzen zaigu.
|
|
|
betebeharra ezartzea. Testuinguru horretan, BEk PKLren 433 artikulua aldatu duela azpimarratu behar da, orain biktimari, deklaratzera doanean, bere ordezkari legalaz gain, bere aukerako beste
|
pertsona
baten laguntza izateko eskubidea aintzatetsiz. Era berean, deklaratzeko orduan, adingabeak eta judizialki osatutako gaitasuna duten pertsonak bereziki babesten dira, adituen eta Ministerio Fiskalaren esku hartzea erraztuz.
|
|
|
Galdeketak egiten eta elkarrizketak grabatzen Iparraldeko hizkerak ezagutzen dituen bertako
|
pertsona
bat ibili da. Garrantzitsua da elkarrizketagileak euskalkien ezagutza izatea, baita galdeketak egiten esperientzia izatea ere, momentu jakin batzuetan datu emaileei behar duten laguntza eskaini ahal izateko.
|
|
|
Holland autoreak sexuen araberako lan merkatuaren jatorria ulertzeko beste logika bateko azalpena edo teoria azaleratzen du. Bokaziozko aukeraketaren teoriaren arabera (Holland, 1997),
|
pertsona
baten lanbidearen aukeraketa gizabanakoaren izaeraren eta ingurunearen arteko interakzioaren fruituaren araberakoa da. Interakzio horren ondorioz, mutil eta neskek interes ezberdinak dituztela azaltzen du autoreak, gizonak eskuzko lanbide eta teknikoak egitera bultzatuz eta emakumeak ezaugarri sozialak dituzten lanbideak egitera eramanez, oro har.
|
|
|
Afera arrunt sinplifikatuz, esan genezake lehendabizikoaren berezko funtzioa Ideiak, hots, errealitate objektiboa, ezagutzen saiatzea dela; bigarrenarena, haserretu edo sumintzea, hala nola injustiziaren aurrean; hirugarrenarena, desiratzea, esate baterako, desira sexuala, gosea edo edateko gogoa edukitzea18 Kasu guztietan giza arimek hiru atal horiek dituzte, baina arima bakoitzean nagusitzen den formaren arabera, gizakiak mota bateko edo besteko disposizioa edo jarrera agertzen du. Preseski,
|
pertsona
baten arimaren atal arrazionalak beste bi atalak mendean hartzen dituenean, pertsona horrek Ideien inguruko ezagutzarako disposizioa izango du. Objektiboa den ongia, hots, gizaki eta hiri ororen helburua dena, Ideia bat dugu eta, hortaz, halako arima batek, besteak beste, hura izango luke aztergai.
|
|
|
Era berean, Sokratesek justiziaren inguruan egiten duen ikerketa horren atal gisa, dialogoak gizabanakoaren justizia zertan datzan argitzen du. Nahiz eta ziurrenik Fedro dialogoan modu deigarriagoan nabarmentzen den,
|
pertsona
baten bizitzeko formarik justuena filosofoarena izango litzateke. Bere arimaren atal arrazionalak gainontzeko atalak gobernatzen dituenean eta arimaren osotasuna era harmonikoan ongirantz pauso tinkoz zuzentzen duenean.
|
|
|
Pertsona hori bizitza publikoarekin erlazionatutako aferetan murgiltzen denean, ordea, bigarrenarekin. Jakina, Garai Klasikoaren amaiera arte, behintzat, dikotomia honen bigarren elementuari ematen zitzaion garrantzia gehien
|
pertsona
baten bertutea neurtzerakoan.
|
|
|
Era berean «Elkarte batean egongo banintz, garrantzitsua izango litzateke bakoitzaren kondizioagatik ez baztertzea (etnia, sexua, aniztasun funtzionala edukitzea, erlijioa, maila sozioekonomikoa?)» baieztapenean puntuazio altuagoa erakutsi dute komunitatea hobetzeko parte hartu dutenek. Arnaiz-ek (1997) esandakoarekin bat,
|
pertsona
baten inklusioa gerta dadin pertsona hori onartzea beharrezkoa da, hau da, haren abileziak, jokabideak, sentimenduak eta jarrerak ere onartzea (Ainscow, 2004). Hori dela-eta, jakin beharra daukagu guztiok izan behar ditugula eskubide eta aukera berdinak gaur egungo bizitza duintasunez bizi ahal izateko.
|
|
|
Hautematen diren desberdintasunek esplikatzen dute gertatzen den talka kulturala. Kontzeptu hori erabiltzen da identifikatzeko kultura berri batean
|
pertsona
batek sufritu dezakeen desorientazioa, frustrazioa edota depresioa (Smith eta Bond, 1993).
|
|
|
Perceived Stress Scale (PSS; Cohen, Kamarak eta Mermelstein, 1983; gaztelaniazko bertsioa Remor eta Carrobles, 2001). Eskala honek neurtzendu zer puntutaraino
|
pertsona
batek bizi dituen gertaerak aurresanezinak, kontrolaezinak diren edota gainkarga eragiten duten. Likert moduko 14 item ditu (0= inoiz ez; 4= sarritan) eta egokia da etorkinen laginekin erabiltzeko (Navara eta James, 2002; Patiño eta Kirchner, 2008).
|
|
|
Irrati seinaleak, aitzitik, horiek irakurtzeko gai den edozein dispositiboren bidez izan daitezke atzemanak eta RFID sistemak ez du balizko sarrera ez legitimo hori erregistratzeko gaitasun nahikorik erakusten (Miller eta Kearnes, 2012). Ondorioz, 3
|
pertsona
batek datu pertsonalak modu ez zilegian eta inolako arrastorik utzi gabe eskuratu eta tratatzea gerta daiteke. Bestalde, datu pertsonal horiek Internet bidez interkonektatuta dagoen informazio sare digital batera transmititzen direnez, sare hori eraso zibernetiko ugariren objektu izan daiteke, datu pertsonalak manipulatu, kaltetu eta suntsitzeko gaitasuna dutenak (INTECO eta AEPD, 2010).
|
|
2018
|
|
|
Zenbait ikerketatan hala agresio fisikoan nola zeharkakoan sexu ezberdintasunik ez dagoela ageri da (Hay et al., 2011; Landsford et al., 2012) eta beste ikerlan batzuetan, aldiz, sexuaren araberako aldea azaleratu da (Lussier, Corrado etaTzoumakis, 2012; Kawabata, Crick eta Hamaguchi, 2010; Landsford et al., 2012). Portaera erasokorretan sexu ezberdintasunak aztertzeak oso maiz eramaten gaitu portaera horren oinarri biologikoak kontuan hartzera. Sexu ezberdintasunei buruz hitz egitean, argi utzi behar da izaera biologikoari buruz hitz egiten ari garela,
|
pertsona
bat gizonezko edo emakumezko bihurtzen deneko prozesuari buruz, hain zuzen. Sexu hormona esteroideak desberdintze horren arduradunak dira.
|
|
2019
|
|
|
Bestetik, atal kualitatiboa osatzeko, BA esperientzietan Arabako eta Bizkaiko esperientzia desberdinetan parte hartzen ari diren 6 profesional aukeratu dira. Horien artean, adineko pertsonen zentroetan lan egiten duten 2 pertsona, adinduen elkarte bateko kide den
|
pertsona
bat, Berritzegune Nagusiko aholkulari bat, gazteen elkarte bateko gizarte hezitzaile bat eta udaleko gizarte politika saileko teknikari bat. Horietatik% 50 emakumeak eta% 50 gizonak izanik (2 taula).
|
|
|
Eztabaida taldeak, funtsean, taldeko elkarrizketak dira. Elkarrizketa sakonen ezaugarriak dituzte, baina
|
pertsona
bat baino gehiago elkartzen dira solasaldian. Gai jakin bati buruz mintzatu bitartean, elkarrizketatuen iritzi ezberdinak kontrastean jartzean datza focus group hauen izatea, betiere, iritziak, sentimenduak eta kontraesanak jasotzen direlarik.
|
|
|
Collinsek dioenez, beste pertsona batzuek esan edo sentitzen dutenarekin solidarioak izan gaitezke, nahiz eta jakin, ez duela zuzenean norberarentzat balio. Hala ere, garrantzitsua da oprimitua den beste
|
pertsona
baten sentimenduekin enpatizatzea eta hori ezberdintasun edo asimetriak gainditzeko erabili ahal izatea. Esate baterako, norbaitek generoagatik zapalkuntza paira dezake eta ondoan dagoenak zapalkuntza hori sufritu ez arren, ziur sekula oprimitua izan dela eta sentimendu eta bizipen horiek zapalkuntzaren aurka estrategiak diseinatzeko erabiltzea proposatzen du.
|
|
|
30 Espainiako Errege Akademiak (RAE) honelaxe definitzen du escracheterminoa (2018ko abenduan jaso zuen RAEk termino hau, hiztegiko 23.2 edizioan): Administrazioaren edo politikaren eremukoa den, modu orokorrean,
|
pertsona
baten aurkako manifestazio popularra, horren bizilekuaren aurrean edo pertsona hori egongo den leku publiko batean egiten dena. Esanahi horri hauxe gehitu diezaiokegu:
|
|
|
Lege aintzatespena kontuan hartuta,
|
pertsona
bat baino gehiago direnean modu solidarioan erantzungo dutela jasotzen du 40/ 2015 Legeak, urriaren 1ekoak, Sektore Publikoaren Zuzenbide Araubideari buruzkoak (SPZAL), bere 28.3.I. artikuluan, baina zehapena diruzkoa denean eta posible denean bakoiztea egingo da (SPZAL 28.3.II. art.). Orduan, a sensu contrariouler dezakegu posible ez denean modu solidarioan erantzungo dela, pertsona bakar batek,... Erruduntasunak, bestalde, zehaztasuna eskatzen du, nori egotz dakioke zuzenean arau haustea?
|
|
|
Erruduntasunak, bestalde, zehaztasuna eskatzen du, nori egotz dakioke zuzenean arau haustea? Hori da egin beharreko hausnarketa,
|
pertsona
bati egozpen zuzena egin ahal eta behar izatea. Jakinarazi ez den manifestaziori buruzko arau hauste honetan nori egingo diogu egozpen zuzena?
|
|
|
Gogoratu behar dugu graduazioa tipikotasun printzipioaren elementua dela46, tipikotasunari begira legeak banatu luke jakinarazi ez den manifestazioa deitzea, hori bultzatzea, hori iragartzea, hori zabaltzea... Bestela zer motatako segurtasun juridikoa edukiko du manifestazioa egingo den lekutik milaka kilometrora dagoen
|
pertsona
batek bere mugikorraren bidez likeematen badu Facebooken edo WhatsAppean mezua zabaltzen badu. Espainako Zigor Kodeak ere banatu egiten ditu zigorrak, egile, sopikun, laguntzaile eta abarren artean, bakoitzarentzat zigor arau bereziak ezarriz.
|
|
|
tipo zabal honek irizpidezkotasun handia ematen die agintariei, baita nahierakotasunaz jarduteko aukera ere. Gogoratu behar dugu doktrinak gogor egin duela termino subjektibo hauen aurka50 Ez hori bakarrik, pertsonaren araberako kontzeptua dugu hori, guztiz subjektiboa,
|
pertsona
batentzat «kaiku» deitzea sar daiteke tipo horren barruan, edo baita begirada txar batekin begiratzea edo aurpegi txarra jartzea ere; adibidez, 2018an pertsona bati zehapena jarri zion poliziak pipak «desafio jarrerarekin» jateagatik51.
|
|
|
tipo zabal honek irizpidezkotasun handia ematen die agintariei, baita nahierakotasunaz jarduteko aukera ere. Gogoratu behar dugu doktrinak gogor egin duela termino subjektibo hauen aurka50 Ez hori bakarrik, pertsonaren araberako kontzeptua dugu hori, guztiz subjektiboa, pertsona batentzat «kaiku» deitzea sar daiteke tipo horren barruan, edo baita begirada txar batekin begiratzea edo aurpegi txarra jartzea ere; adibidez, 2018an
|
pertsona
bati zehapena jarri zion poliziak pipak «desafio jarrerarekin» jateagatik51.
|
|
|
Tipikotasun printzipioak bermatzen du arau hauste edo legez kontrako moduan tipifikatuta ez dauden egitate, egite edo/ eta ezegiteak ezin direla zigortu59, herritarrek debekuaren eremua zein den jakin behar dutela, horrela, haien jokabideen ondorioak aurreikus60ditzaten. Nola aurreikusiko dute herritarren
|
pertsona
baten hausnarketa zein izango den?
|
|
2020
|
|
|
KAren arabera, orobat, zigortze ahalmena generikoki ulertu behar dugu, portaera berberak, horrela, gaitzespen bikoitza jaso ez dezan45, nortasun hirukoitza emango den kasuetan?, eta, GEEAren hitzetan,
|
pertsona
bat bi alditan jazarria izan ez dadin46 Ildo bera defendatzen du AGk, bere azken epaietan ikus dezakegun moduan47.
|
|
|
Erruduntasun printzipioa kontuan hartuta, doluzko edo erruzko jarrera egon behar da, arau haustearen beste elementu bat balitz moduan, emaitza sortu duen egintza doluzko elementu argi batekin edo zuhurtziagabekeriazko batekin eman da89; eta horrela jaso du, egun, SPAJLk90 AGren arabera, erruduntasuna
|
pertsona
batek jasotzen duen gizarte gaitzespen edo erantzukia da, beste modu batean jokatu behar izan zuelako91; hau da, Aristoteles filosofo greziarraren teoria filosofikoari jarraiki, norberaren bertuteak gizartearen alde erabili ez direnean, norbait hiritar ona izan ez denean (Bueno Trill, 2011: 256 eta hur.), etorriko litzatekeen gizarte erantzuna.
|
|
|
97 Adibide oso garbi batekin ikus dezakegu (adibide hau José Ignacio Cubero Marcos irak. dk. jaunari dedikatzen diot, guri, horren ikasleoi, hau azaltzeko erabiltzen baitzuen): kotxe batek
|
pertsona
bat harrapatuko balu, jokoan dagoena ondasun juridikoa da, Zigor Zuzenbidearen eremuan sartuko ginateke, beraz; baina kotxe batek inor ere harrapatu gabe semaforoa gorri dagoenean aurrera egingo balu, ondasun juridikorik urratu ez den arren, arrisku abstraktu bat egon da eta administrazio zehapena dagokio horri (ez da, ordea, Zigor Zuzenbiderik egongo), irizpide objektiboari jarraitzen baitzaio (... Irizpide hau, aldiz, aldatzen doa, aipatu dugun moduan.
|
|
|
1992ko APELko 130.3 eta 2015eko SPAJLko 28.3 artikuluek administrazio erantzukizuna ezartzen dute. Eguneko xedapenaren arabera
|
pertsona
bat baino gehiago direnean modu solidarioan erantzungo dute (SPAJL 28.3.I. art.), baina zehapena diruzkoa denean eta posible denean bakoiztea egingo da (SPAJL 28.3.II. art.) 100 Orduan, a sensu contrario, uler dezakegu posible ez denean modu solidarioan erantzungo dela, nahiz eta zehapena diruzkoa izan. 1992ko APELko 130.3.II. artikuluak ezartzen zuen subsidiaritatea, ordea, desagertu da 2015eko SPZALn.
|
|
|
Jurisprudentziak, alabaina, gogor jo du solidaritatearen aurka. Valentziako JANk esan zuen figura hori zehapenen bakoiztea printzipioaren aurkakoa dela,
|
pertsona
bat zehatzeko berari zuzenean egotz dakiokeen egintza behar dela, erantzukizun solidarioak ez daukala lekurik Zehapen Zuzenbidean, bestela, zigortze sistemaren oinarri osoa suntsituko litzateke (zeinaren arabera bakoitzak bere egintzez erantzuten duen) 101 Horregatik AGk eta Kantabriako JANk Administrazioa behartu dute askotan auzi batean dauden guztiei administrazio espediente bat irekitzera, ba... 196).
|
|
|
Zehapena herritarrei beren portaera dela-eta ezartzen dien abisua da eta erantzukizun solidarioa ezartzeak zehapenaren helburu eta izaera guztiz hausten du, azkenean portaeraren jabe izan ez den
|
pertsona
bati jartzeak zehapenaren desnaturalizazioa dakarrelako (Huergo, 2007: 397 eta hur.).
|
|
|
" Helburu propio batzuk finkatu nahi baditut askoz hobeto bideratuko dit nire jakintza arloko
|
pertsona
batek beste inork baino ta hori oso ondo dagon gauza bat da" (I).
|
|
2021
|
|
|
Orobat, aipatutako inbertsio tratatuetako bidezko eta berdintasunezko klausula EZPNIren funtsa diren berdintasun edo diskriminaziorik ezaren printzipioan oinarritzen da. Halaber, giza eskubideen erregimenak
|
pertsona
bati bidezko epai bat eta egokia den prozesu bat izatea aintzatesten dio. Era berean, Inbertsio Zuzenbidearen erregimenak inbertitzaileari prozesu egoki eta bidezko bat izatea ahalbidetzen dio25.
|
|
|
Bestetik, bi sistemek mekanismo internazionalak ahalbidetzen dituzte, estatu bat bere ez egiteengatik (giza eskubideak urratzeagatik edo inbertsio tratatuetako obligazioak ez betetzeagatik) erantzule bihurtzeko. Giza eskubideen hitzarmenen kasuan,
|
pertsona
batek estatu bat demandatu dezake, normalean barne instantziak agortu ondoren. Demanda hori Europako Giza Eskubideen Auzitegian tarteratu daiteke, Giza Eskubideen Europako Hitzarmenean oinarrituta.
|
|
|
Laneko jazarpen psikologikoa edo mobbing a ere ospitaleko zentroetan ager daiteke. Mobbing a da"
|
pertsona
batek edo pertsona talde batek laneko ingurunean denbora luzez beste pertsona bati egiten dion indarkeria psikologikoko jarreramultzoa". Laneko jazarpen psikologikoaz gain, jazarpen sexuala ere egon daiteke, hau da, sexu izaera duen edozein portaera, fisikoa nahiz ahozkoa, pertsonaren duintasuna urratzen duena.
|
|
|
Laneko jazarpen psikologikoa edo mobbing a ere ospitaleko zentroetan ager daiteke. Mobbing a da" pertsona batek edo pertsona talde batek laneko ingurunean denbora luzez beste
|
pertsona
bati egiten dion indarkeria psikologikoko jarreramultzoa". Laneko jazarpen psikologikoaz gain, jazarpen sexuala ere egon daiteke, hau da, sexu izaera duen edozein portaera, fisikoa nahiz ahozkoa, pertsonaren duintasuna urratzen duena.
|
|
|
LNEk laneko indarkeria honela definitzen du: " Arrazoizkoa denetik desbideratzen den edozein ekintza, gertakari edo jarrera eta
|
pertsona
bat mehatxatua, umiliatua edo zauritua denean bere lana egitean". Azken urteetan, arrisku psikosozial hori areagotu egin da osasun arloko langileen artean.
|
|
|
" Laguna"(= 7,34)," dibertitu"(= 6,36) eta" taldea"(= 4,85) bezalako hitzak ageri dira, eta honelako aipamenak egiten dira: " aukera asko eskaintzen dizkizu bertsoeskolak lagun berriak egiteko eta lehendik zenituen harremanak sendotzeko" (emakumea,= 23,40);" ikasten den guztiak eta lagunek etorkizunean bertsolari izateko gogoa ematen didate" (emakumea,= 23,40);" ondo pasatzen dugu lagun artean eta denbora azkar pasatzen da(...) ezagutzen ez zenuen
|
pertsona
bat zure lagun bihurtu daiteke" (gizona,= 19,45). Beraz, bertso eskolako lagun giroa oso presente dago parte hartzaileen iritzietan.
|
|
|
Hain zuzen ere, pelikulak hori planteatzen du: aktorea ez den
|
pertsona
baten bizitzaren 24 orduko grabazioa. Truman da pelikula honetako protagonista, eta baita izen bereko show aren protagonista ere.
|
|
|
Bada, filmean Trumanen bizitzaren zati bat kontatzen da; bizi duen errealitatearen (hots, fikzioaren) natura zein den sumatu ere egiten ez duen pertsona izatetik, benetan gertatzen dena jakitera iristen den
|
pertsona
bat izatera doan bizitza tartea. Sylvia izeneko neska bati esker (Truman kameretatik" askatzearen" aldekoa dena) eta show eko langileek (bai aktoreek, bai kanpotik dena kontrolatzen dutenek) egiten dituzten akats teknikoak direla medio, Trumanek egia ezagutzeko bidea marrazten joango da pelikulan zehar, azkenean bere helburua lortu arte.
|
|
|
Iadanik agertu dut historia berria dela. Herri batek, pertsonatalde batek,
|
pertsona
batek bere izakera, beti bikoitza, hau da biologiazkoa eta kulturazkoa, 18 Ikus Joxemartin Apalategiren tesia (1988) I. tomoa, 32 orrialdea.
|
|
2022
|
|
|
15 Guraso biologikoak ez diren beste
|
pertsona
batek haur bat legez hartzea.
|
|
|
% 7,1ek baino ez dauzka seme alabak, eta kasuen% 66,67 seme alabak haiekin daude. Gainera,% 4,7k bere familiako beste
|
pertsona
bat du harrera herrialdean, eta% 11,8k familiako norbaitekin berriz elkartzea pentsatu du. Azkenik,% 45,9k familia sare bat du, hau da, gutxienez bikotekidea edo heldu bat dauka harrera herrialdean.
|
|
|
Gure eremuari dagokionez, Luzaiden Salaberrik (2000) hobikaria baino ez zuen atzeman. Hiztunen artean bildu ditugun jarrerei helduz, aldagai hau Garazin salient edo deigarri dela erranen genuke; hots,
|
pertsona
bat Hegoaldekoa edo Iparraldekoa den errateko balio die, nahiz eta mugaren bi aldeetako adinekoek, behinola, apikaria erabiltzen zuten.
|
|
|
Teoria postmodernoen haize berriak Historia zeharkatu ondoren, jakintza arloaren berrikuspen eta gogoeta epistemologiko aldi bati ekin zitzaion. Postmodernismoak gogor kritikatu zituen historia soziala, estrukturalismoa, etab. Ukatu egin zuen iragana objektibotasunez berreraiki zitekeela, testuak eta/ edo dokumentuak ez direlako iraganeko gertaeren proba erreal eta objektiboak, ezpada diskurtsoak eta irudikapenak, gizarte jakin bateko edo
|
pertsona
baten (subjektibismoa) kultura eta aurreiritzi partikularren isla direnak. Horrenbestez, postmodernismoak diskurtso eta irudikapenen analisian jartzen du azpimarra, horrek interpretatzeko modua emango digulakoan.
|
|
2023
|
|
|
Fiske ren harreman ereduen teoriatik abiatuz (Fiske, 1992)," partekatze komunal" eko eta" merkatu prezio" ko harreman sozial motak bereiz daitezke. " Partekatze komunala" beste
|
pertsona
batekin amankomuneko lotura gauzatzen denean geratzen da, esaterako, senidetasuna, adiskidetasuna edota lotura emozionala. Eredu horretan, harremanak altruistak eta baldintzarik gabekoak izatea espero
|
|
|
" Nik ordaintzen dudan
|
pertsona
baten eskutik zaindua izan nahiko nuke, baina ez izatea pertsona ezezagun bat. Askotan ikusten dira egoerak non zaintzaileak adinekoa gurpildun aulkian eramaten duen eta hitz bat ere ez dutena egiten!
|
|
|
Orduan, nik ez nuke nahi hori. Gertuko
|
pertsona
batek ni zaintzea nahiko nuke, nahiz eta barrutik nahiagoko nukeen zaintzen nautenak seme alabak izatea. Nahi eta ezinezko egoera bat da" (Emakumea, 25, senidea).
|
|
|
" Janariaz, botikez eta deskantsuaz arduratzea litzakete. Pertsona bat mendekoa da soilik beste
|
pertsona
baten laguntza behar duenean dutxatzeko edota janzteko" (Emakumea, 31, zaintzailea).
|
|
|
" Mendeko
|
pertsona
bat bazara, noski behar duzula afektua, errespetua eta enpatia. Nire ustez funtsezkoa da.
|
|
|
" Nire amona 100 urterekin hil zen eta nire izebek bere azken egunera arte zaindu zuten. Ez da ulertzen, gure buruan ez da sartzen
|
pertsona
bat egoitza batera eramatea, soilik zuk zure bizitza lasaiagoa izateko. Ezinezkoa da, guk adibidez tribu baten parte izatearen sentimendu hori daukagu" (Emakumea, 41, zaintzailea).
|