|
2009
|
|
|
»Beste hamaika meatze zeuden, eta azpiak ateratzeko prest zegoenak beti lortzen zuen lana. Urre hotsa non, hara jotzen
|
nuen
nik. Bosgarren gizona izan nintzen Tonopahn, hirugarrena Goldfielden.
|
|
|
Eta gero, kontenporaneoa, rock eta jazz? Baina bat aukeratzekotan, Bach.1963an ekarri
|
nuen
nik Londresetik Bachen Pasioa San Joanen arabera, hiru diskoak ekarri nituen. Hor goian ditut.
|
|
2010
|
|
|
Nik gordinean eginak nituen lehen bi liburuak. Zirriborroa egina nuen eta hori orraztuz hasi
|
nuen
nire lana», ezan zigun.
|
|
|
«Somerset Maughamek zioenez, gehitu
|
nuen
nik?, oso zaila da aldi berean pertsona prestua eta idazlea izatea.» «Bai, hala da.»
|
|
|
Hortaz, partez jarrera horiek neureganatu nituelako, haiekin bizituz?, eta partez neure burua haiexen kontrako azal babesgarri batez hornitu nuelako, urteak eman nituen Wallace Stevens eta Rainer Maria Rilke bezain poeta desberdinen oparotasuna eta zabaltasuna erdi saihestuz erdi erresistituz; gutxiegitzat joaz Emily Dickinson en barnekotasun gardena, haren asoziazioen sigi sagako tximista eta arrakala guztiak; Eliot en arroztasun ameslaria galduz. Eta are gehiago sendotu
|
nuen
nire jarrera zikoitz edo hori poetari beste hiritarrei baino jokabide askatasun handiagoa ematea ukatuz; eta nire jarrera hura indartu egin zen, gainera, bortizkeria politiko etengabean eta ikusmin publikoz inguraturik behar nuelako poeta gisa jokatu. Ikusmin publiko hori, esan beharra dago, ez zen poesiaren gainekoa, elkar gaitzesten zuten taldeek neurri desberdinetan onets zitzaketen posizio politikoen gainekoa baizik.
|
|
|
Sardea lepoan hartuta neure kabuz hurbileneko bilkurara joan eta gogotsu laguntzen hasi, ez zirudien nire auzotasuna frogatzeko hura baino modu hoberik zegoenik. Eta horixe egin
|
nuen
nik, hain zuzen ere, zenbait urtez uztaileko hilabetean. Elkarlan hark halako segurtasun falta bat eragiten zidan hasieran; izan ere, nik neuk ez neukan silo lanik egiteko, eta, hortaz, modurik ez zegoen A. B. C. eta abarrek niri eguneko lanaldia itzul ziezadaten.
|
|
|
Zu Lisdoonvarnara etorri den euskal musikari hori izango zara noski!». «Hemen ere, inor ohartu gabe pasatzeko moduan!» pentsatu
|
nuen
nire baitan... Oso harrera ona egin zidaten eta ordu pare bat pasatu genuen jotzen elkarrekin.
|
|
2011
|
|
|
Afrikako hizkeraren irudi biziak harrapatzeko, bazterrean utzi behar izan
|
nuen
nire pentsamenduak aurrena ingelesez adierazteko ohitura. Zaila izan zen hasieran.
|
|
|
Errazkeria mortala da. Denboraren ardatzean kasualitateak elkartu zituelako biak aprobetxatu
|
nuen
nik. Poemari ezarri nahi izan nion erritmoa, ostera, margolariaren bihotz begiena, sumendiaren labarena pol polka kraterraren ahoan, bigarren kasualitate batek eskaini zidan.
|
|
|
Ez zen besteak bezalako pastorala. Zenbait urte lehenago emana zen obra hori, baina mendeurrenaren karietara ikusi
|
nuen
nik. Oroit naiz, Lohidoy kantaria, bera baitzen pastoraleko sujeta?
|
|
|
Iragan martxoaren 23an, Madrilen, UNEDek egin ninduen honoris causa doktore. Horretarako preparatu
|
nuen
nire mintzaldia. Eta han aipatu nituen dakizkidan hiru hizkuntzak:
|
|
|
XIX. mendeko intelektualek ez zuten aipatzen, edo gaitzesten zuten pertsona besterik gabe. «Isiltasun konspirazioa» izan zela idatzi
|
nuen
nik. Irizpide moralak estetikoak baino gehiago ziren beti.
|
|
|
Beste hamaika gertakarik gisa bateko Damasen bidean jarri ninduten. Egun batez, datu sinple bat hartu
|
nuen
ene baitan: «Euskalduna nuk».
|
|
|
Hizkuntzaren amodioa hain
|
nuen
ene baitan sartua, non, nozioen esplikatzeko egin behar nuen filosofoen hautu askean, frangotan estilo ederra zuketenak hartzen bainituen! Filosofikoki kritikagarria!
|
|
|
Noiznahi Nafarroa maiterat eskapatzen naiz. Egun hartan Elizondo
|
nuen
nere helburua. Dantxarinea:
|
|
2012
|
|
|
–Zer esaten
|
nuen
nik, Usuolak berak ere ez zuela altxatuko!
|
|
|
Etxaniz, andoaindarra. Esperantza ezin galdu eta, hark bai, altxatuko zuela pentsatu
|
nuen
nirekiko. Baina urduri zegoen gizona, eta ezin izan zuen aurreko guztiek baino gehiagorik egin.
|
|
|
Gerora esan zidan baten batek praka pintzadun eta plaieren konbinazio hori ez zela batere dotorea. Ah..., pentsatu
|
nuen
nik.
|
|
2013
|
|
|
Ez ba. Nola erosi ote
|
nuen
nik han. Auskalo, nahiko lan banuen umeekin eta beste guztiarekin.
|
|
|
paseatzen, zinean edota aspaldian desagertu zen Café de la Amistad kafetegian. Beraz, nahiz eta gutakoak ez izan, ez ziren guretzat horren arraroak, niregandik ez zeuden ez urrun ez aparte, eta gure espazioak partekatzen zituzten normaltasun osoz edo, behintzat, horrela uste
|
nuen
nik.
|
|
2015
|
|
|
Bazuen gordetzeko, zumezko otarre handi bat, artxiboz betea. Zenbaitegunez otarre hura gorde
|
nuen
nerekin eta dena miatu, bainan azkenean, lanjerarengatik erre nuen.Bertze behin, gerlako gure komandante ohia, Pambrun apeza etorri zitzaitan etxera, Alemanenganik ihesi.Zenbait egunen buruan, ixilka, Bernadin Ichorrotsadiskideak ereman zuen sasipeko lagunengana. Geroztik, Pambrun kalonjea erretor egona da Pauen.
|
|
|
Aita ulertzen saiatuz ulertzen
|
nuen
nire herriko bideetan igartzen nuen iragana, eta iragan hori ulertzen saiatuz hobeki ulertzen nuen gure aita. Itzulpenak dituen arazo guztiekin, betiere.
|
|
|
Ez dut, bada, nire oroimenik. Hurrengo egunetan ikasgelako kideen oroimenez bete behar izan
|
nuen
nire gabezia. Bazen bat biziki ongi kontatzen zuena, nahiz uste dudan ez zuela hark ere zuzenean ikusi, ondorengo egunean emandako telediario batean baino.
|
|
|
Penagarria! Trajea ere, ordukoa
|
nuen
nik! 1953an jaioa zinen zu?
|
|
|
Baina han Celsa zen argiena. Klinikan egon nintzenean ere han eduki
|
nuen
nik hura, zazpi egunean, ni zaintzen. Ama bat bezala nuen.
|
|
2016
|
|
|
Aktore zahar haren talentuan nire irakaslearen talentuaren isla ikusten
|
nuen
nik. Izan ere, hirurogeita hamar urtetik gora izan arren, gaztetu egiten zen autore errusiarrez mintzatzean, ume bihurri bihurtzen zen komediako eszenak muntatzean, hunkitu egiten gintuen Arteaz, errigoreaz, gure ofizioarekiko konpromisoaz eta artista gisa genuen erantzukizunaz hitz egitean?
|
|
|
Agian pentsa dezakezu, irakurle, nire gurasoak «beste garai batekoak» zirelako edo gerta zitekeela talka hori. Hala uste
|
nuen
nik garai hartan. Ikuspegi kontua baino ez zen, ordea, beraiek jaso zuten eta bizi izan zuten garaiak ekarria, ezinbestean.
|
|
|
–Gerente? lanaren antzekoa egiten
|
nuen
nik: honi eta hari deitu, fotokopiak egin, dirua aurkitu?
|
|
|
Esan nien Telesforo Monzon zela denetan egokiena, eta, nahi bazuten, jarriko nituela harremanetan. Zergatik ezagutzen
|
nuen
nik hura. Nire izeko ezkongabe bat, gure aitaren arreba, monzondarren etxean aritu zen giltzari.
|
|
|
Familia umil, esplotatu, inkultu eta erabat ez euskaldunean jaio eta hazi nintzen. Arinzano izan zen nire lehen harremana bizitzarekin, eta bertan Los santos inocentes partikular batean antzeztu
|
nuen
nire lehen «paper» txikia.
|
|
2018
|
|
|
Azkenean urte batzuen ostean halako proposamena argitaratzeko gai izan nintzen. Izena «Gipuzkera osotua» eman nion, eta hain zuzen ere gipuzkeran, erdiguneko euskalkia zen neurrian eta euskaldun guztientzat beharbada ulergarriena, ikusi
|
nuen
nik giltza eta gakoa euskararen batasunerako. Bestelako euskalkien osagaiak erantsita, argi dago.
|
|
|
Seguru. Harrezkero ezagutu
|
nuen
nik Arantxa. R.
|
|
|
Debekatuta zegoela ere esango nuke. Ulises irakurri eta idatzi
|
nuen
nire Poemagintza hura. Akordatzen naiz poema bat:
|
|
|
Eta gerra ondoko trauma horiek guztiek lur jota utzi zuten gure herria eta gure euskara. Ni seminarioan nengoenean ere, beldurra genuen, zigortuak ginen, eta euskara baztertu
|
nuen
nik han. Seminariotik Luzaidera joan nintzen eta han euskara ikasi behar izan nuen, ez bainuen deus ulertzen hasieran.
|