|
2000
|
|
|
Nola antzemango
|
nuen
ba! Ezta pentsatu ere!
|
|
2001
|
|
|
Ez zuen asmatzen, noski, eta, azkenean, nik neuk kentzeko eskatu zidan. Dirutza ederra ordaindu
|
nuen
ba nik! Eta senarrak kasu pitorik ez.
|
|
2002
|
|
|
Horrelako albisteak ez ziren inoiz argitaratzen, eta ezarian irakurri zituen erreportaia luze bi, bata delinkuentziak Ingalaterran jasandako gorakada demasari buruz eta bestea Frantziako turismoak nozitzen zuen krisia zela eta. Azken orrialdeko berri batek berdindu zion albiste gosea," esaten
|
nuen
ba!" murmurikaturik titularra irakurri zuen: " Areetako erlojua hondatu egin da zaharraren zaharrez.
|
|
2003
|
|
|
–Garajean, non gordeko
|
nuen
ba?
|
|
|
Samindura sakon batek harturik utzi
|
nuen
ba alkatearen bulegoa. Hura leuntzeko ukendu bakarra zegoen.
|
|
2004
|
|
|
–Ez
|
nuen
ba zure emaztea esnatuko? –galdetu zion Del Vallek, eskaileretara begira– Mila urte igarota ere ez nioke neure buruari barkatuko...
|
|
2005
|
|
|
Izango ez
|
nuen
ba. Hark bazekien zokomiran ibiltzen nintzela baina ez askoz gehiago.
|
|
2006
|
|
|
Ezziren hain arrazistak, baina nire ustez, ustelkeriahoriek gurasoek sartuko zizkieten buruan, bestela, ederrak zeuden munduan zehar ibiltzeko! Hemezortzi urterekin, magisteritza ikasten hasinintzen. Unibertsitatera nindoan egun batean, han ikusi ez
|
nuen
ba Ana hura, mutil beltz batimusuka!! Hurbildu eta horrela esan nion:?
|
|
|
Buruan irudikatzen nuen etorkizuna ez zen sekulakoa, baina bai bizitzen ari nintzena eta Angelorekin espero nezakeena baino hobeagoa. Etxetik alde egin nuenetik ez nintzen ba libre, ez
|
nuen
ba nahi nuena egiteko egokiera?
|
|
|
Eta, aitor dezadan, beldurra ere bai: 2001eko irailaren 12an, leihotik aeroplano txiki bat ikusi eta etxearen kontra jotzera etorriko zela pentsatu ez
|
nuen
ba, pilotu suizida batek gidatuta!
|
|
2007
|
|
|
Zer egingo
|
nuen
ba. Barrura!
|
|
|
Nire amona Dolores Izagirre zen, Akarregi baserrikoa. Nik sagardotegi hori txikitan ezagutu nuen, 40ko hamarkadan (gerra osteko garai gogor eta gordinak, errazionamendu kartilla...), eta nik askotan ikusten
|
nuen
ba inguruko baserritarrak etortzen zirela. Gero, mahaian eseri, baten batek pitxer bat sagardo atera, erdian jarri eta pitxer osoa edaten zuten.
|
|
|
Laudion astero botatzen dute bertako irrati libretik gure irrati emankizuna. Esaten
|
nuen
ba, laudiorioak. Aurrera doan herri batekoa naiz ba.
|
|
2008
|
|
|
KANDIDO. (harrituta) A ez? Kontrakoa uste
|
nuen
ba nik, asko maite zenutela elkar.
|
|
|
Argiak amildegira begira geratu zirenean, pentsatu nuen zulo beltzak irentsiko gintuela, seguru nengoen ez ginela onik irtengo hartatik, nik ez diot beldurrik heriotzari, ez diot sekula izan, baina nola nahiko
|
nuen
ba modu hartan hiltzea?, eta Tomasen ondoan, gutxiago, nik ez dakit berorrek zer nolako inportantzia ematen dien halako kontuei, baina ardura handia du nor noren ondoan dagoen hilobietan, niri ez zaizkit kanposantuak gustatzen, ahal bada nahiago dut joan gabe, baina behartzen naizenetan ezagunen izenei begira geratzen naiz, bat nolakoa zen eta nolakoa zen bestea gogoratzen entretenitzen naiz, eta...
|
|
2009
|
|
|
–Nekez baña seguru ekin diote zorioneko merkatu plaza eta komentu zarrari. Esaten
|
nuen
ba nik Josapateko zelaira baño lenago egingo zutela!
|
|
|
IMANOL. Ez
|
nuen
ba ezer garrantzitsua etengo?
|
|
|
Neskato egon nintzenean, euskaldunak izanagatik ez zuten hitzik ere egiten euskaraz etxean. Baina nik nola utziko
|
nuen
ba euskara. Ez, gure solasa horixe da, euskara.
|
|
|
«Neskato egon nintzenean, euskaldunak izanagatik ez zuten hitzik ere egiten euskaraz etxean. Baina nik nola utziko
|
nuen
ba euskara. Ez, gure solasa horixe da, euskara».
|
|
|
Artaxoatik gertu geundela entzun nuenean,, hara, aitonaren herria!?. Orduan jabetu nintzen nire izatearen laurdena bertatik datorrela, eta hain gertu egonda, nola ez
|
nuen
ba herria bisitatuko. Ordu laurdenean han geunden, dultzainaren doinu etengabeekin girotuta, pikante eta ajoarriero tipikoak dastatzen.
|
|
|
–Nekez baña seguru ekin diote zorioneko merkatu plaza eta komentu zarrari. Esaten
|
nuen
ba nik Josapateko zelaira baño lenago egingo zutela!
|
|
|
denok batera energiak aktibatu behar genituen, denok biluztu, Xabier eta Lidia ere bai, eta triangelu bat osatu, hiru erregeen hirukia, erpinetan zuek, hiru emakumeok, eta hiru gizonok txandakatuz jo behar genizuen larrua, hazia isuri gabe; nik soilik isuriko nuen errituaren amaieran zure sabelean, une egokian, eguzkia eta ilargia angelu egokian zeudela, aro berriko lehen umearen hazia ernal zedin; eta erritua hiru bider errepikatuko genuen, hiru erregeak jaio zitezen. ...egon zinen; taldeko tantra erritu hura pikutara bidali zenuenean, onerako izan zen zure ukoa, orain ulertzen dut, barkaizkidazu emandako kolpeak, inoiz barkatzen ez badizkidazu ere ulertuko dut, zakur baten antzera abandonatzen banauzu ere, epaile baten aurrera eramaten banauzu ere, laidoz bete eta kartzelara bidaltzen banauzu ere, zer salbatzaile gorotz izango nintzen ba, zer arraza berri sortuko
|
nuen
ba, zer aro berri ekarri, nire bihotzeko maitea errespetatzeko ere gauza ez nintzen eta, zu zeu izan nahi zenuelako baino ez, zuretik onena eman nahi zenidalako baino ez... ez, ez, ez, zaude, eutsiozu, ez itxi begi horiek, bizirik iraun behar duzu, ikusiko duzu, Linzan barazki salda beroa hartuko dugu, esne beroa eztiarekin, aspirina pare bat, dutxa beroa, bi egun jarraian lotan, eta gero txortan... txoro putakumea, berriro eskua eransten badidak potroak moztuko dizkiat, ziztrin alaena, kabenlaostia; hitz egidazu horrela, halere birjina garbia izango zara, abandona nazazu, ulertuko dut, zoaz Felixekin, nik baino gehiago merezi zaitu, zoaz berarekin, baina ez itxi begiak, utzi zure betseinetako elurra ikusten, zu zeu izango zara, eutsiozu, begira, elurra atertu du, gora, zatoz bizkarrera, goazen, horrelaxe, arin arin jaitsiko gara, badakizu arin jaisten naizela zu bizkarrean hartuta ere, Urriellun oinetakoa puskatu zitzaizunean bezala, bizkarrean jaitsi zintudan, oraingo moduan, eta mendizaleak begira geratzen zitzaizkigun eta barre egiten zuten, eta gu alai, hitz egin eta hitz egin, eta kantari, orain ezin duzu kantatu, ia ez daukazu hausporik, orduan ederki kantatzen zenuen, soprano batek bezala, bordako amonari Cabrales gazta erosi genion, ura eman zigun edateko, gomazko bota zahar batzuk eskaini zizkigun, baina nik esan nion Himalaietako zamaketari baten semea nintzela, luma baten pare zinderamatzala, eta amona likits hark:
|
|
|
Ulertuko ez
|
nuen
ba.
|
|
|
Neri errabiazteko sortua da emazteki hau, ez bertzetako deusentzat. Ez
|
nuen
ba nik hori merezi... Zer. Zer galderatzen nauzu?
|
|
|
Badut uste ohar gabian gibelka hasia ninzen. Nahi
|
nuen
ba esker ona eman emazte horeri, elkarren ondoan bizitzeko ginen kasuan. Baino ez nituen hitzak zintzurretik ateratzen ahal.
|
|
2010
|
|
|
Txabolatik irten aurretik, azken begirada eskaini diot. Maite
|
nuen
ba txabola. Gero hutsik eta zabalik utzi dut, horrek itxura bitxia ematen dio ziega bati.
|
|
|
berez, Navarro. Pentsatu
|
nuen
ba zer esango ote zuten etorkizunean, Omar Navarro/ Nabarro, poesia idazten zuen hura, nor izan ote zen. Gure iraganari egindako keinua, nire sustraien aldarrikatzea eta garai hartan nire uste apalean probokazioa ere bai, hein batean bederen».
|
|
|
" Nik uste nuen ez zenuela gordelekuaren berri", esan nion. " Nola ez
|
nuen
ba jakingo, nire aita hementxe egon zen eta!" Eskua eman eta eskailera igotzen lagundu zidan. " Ondo disimulatzen duzu", esan nion.
|
|
|
Noski. nondik sartu behar
|
nuen
ba?
|
|
|
—Zer egin behar
|
nuen
ba, ama?
|
|
2011
|
|
|
Txoratu ote zen galdetu nion. Ez banintzen gai ume normal bat hezteko, nola demontre heziko
|
nuen
ba arazoak zituen haur bat. Izugarria iruditzen zait psikologoek aurreiritziak izatea.
|
|
|
Garai batean hor Marixabel eta bizi zituan, akordatuko haiz, umetan hemen ibiltzen hintzenean, hango etxekoandreak ogia eztiarekin nola ematen zizuen-eta. Ba, garai hartan ze istulu izan
|
nuen
ba nik bizilagunekin. Haien ardiak gure belardira pasatzen zirela-eta noizbait halako zeozer baina... huskeriak.
|
|
|
Frizerrek eramateko esan du, baina zer egingo
|
nuen
ba nik?
|
|
|
Ordu asko eman nituen ikasten eta? uste
|
nuen
ba, itxaropena nuen, ulertzen?
|
|
|
EIDER. Nola ez
|
nuen
ba ulertuko?
|
|
|
LUKAS. Jobar! Ez
|
nuen
ba nik uxatuko?
|
|
|
GERMAN. (Zurrupada bat edanez) Nik hauxe behar
|
nuen
ba eguna ondo bukatzeko. Ardo eta konpainia ona.
|
|
|
Klaro! Esaten
|
nuen
ba nik. Hainbeste urte dira?!
|
|
|
Lourdes Iriondo ezagutu
|
nuen
ba komunikabideetatik. Irakurtzen hasi nintzen, Zeruko Argian batez ere, bazela neska kantari bat gaztea, arrakasta handia zuena eta euskaraz gitarrarekin kantatzen hasia zena.
|
|
|
Baina ez duenarentzat ere, Eguberria, eta niretzat hala izan zen mutikotan eta gaztetan, oso liturgikoa eta oso errituala zen. Nik Eguberria bizitzen
|
nuen
ba Olentzeroren prestakuntza bezala, prestaketa bezala, Olentzeroarekin ateratzea... Eguberria zen urtaroen une berezi bat, neguko solstizioarena, izadiak badirudi lo hartzen duela, dena deslaitzen da pixka bat, dena xuabizatzen da, koloreak, margoak fintzen dira, neguaren fintasun hori dago, paisaiaren emozio hori, hunkidura hori dago.
|
|
2012
|
|
|
Horretan ere zortea?, galdetu nahi nion, baina ez nintzen ausartu. Zertan izan
|
nuen
ba nik zortea bizitzan. Han egoten?
|
|
|
Colegio Mayor batera joatekotan, nebak bezala, hori bai, onartuko zuen. Dena den, ez ote
|
nuen
ba huraxe nahi. Harekin guztiarekin behingoz eten, herria utzi, aita utzi, eta Lizarran geratu?
|
|
|
Baietz egin nuen buruaz, baina ez dakit zeri egin nion baietz. Maletan ez nuen etiketa jantzirik, nola jakingo
|
nuen
ba nik. Astiro gosaldu genuen, irratia entzuten eta Il Corriere irakurtzen.
|
|
|
–Nola esango
|
nuen
ba?
|
|
|
idatzi? â? Nola idatziko
|
nuen
ba, bi eskuak okupatuta izan
|
|
|
Hauxe behar
|
nuen
ba oraintxe! Helikopteroa aireratzeko prest dagoenean, tximino batek hanka egitea!
|
|
|
ABEL. (agobiatuta). Zer egin behar
|
nuen
ba. Froga garrantzitsua da kasua ikertzeko.
|
|
|
NAIA. Ez. Ze entzun behar
|
nuen
ba?
|
|
|
Ematen zuen etzutela jestu ainitzen beharrik elgar konprenitzeko, maizenik ere aintzinera behatzen zuten, leku gehiegi ezagunetan ibiltzen direnen moduan, ingurua aspaldidanik berenganatua dutelarik. Beren trakak, ezagutzen ez zituztenei, aspaldiko ezagunak zirela emanen zuen, elgarrekin bizi ziren batzu, bata eta bestearen esku arpegietan mugidura berezi batzuek ez balute salatu senditzen zuten samintasun zerbaitekin zen zorion goxoa. Uste
|
nuen
ba nonbait hemen ikusiko ginela. Uste, bainan ez nuen sinesten.
|
|
2013
|
|
|
«Auzitegi honek nire oinarrizko eskubideen gainetik pasatzeko prest dagoela erakutsi dit behin eta berriro. Zer egin behar
|
nuen
ba?», azaldu zuen ohar batean. Zortzi urteko kartzela zigorra eskatzen dituzte sei banku ordezkatzen dituzten abokatuek eta fiskalak berak.
|
|
|
Eta batek daki zer beste deklarazio erromantiko eta poetikorekin. Baina nik zer pentsatuko
|
nuen
ba!? (esaten diot neure buruari).
|
|
|
(esaten diot neure buruari). Zer pentsatuko
|
nuen
ba, bizi osoan bota bazituen holakoak. Beti ibili bazen poema definitiboan igeritan.
|
|
|
Baina ni kexatzen diren horietako bat nintzen. Ez zitzaidan larregi gustatzen, baina zer egingo
|
nuen
ba.... Martitzen buruzuri bat zen!!
|
|
|
KANDIDO: Bale, bale?! Esaten
|
nuen
ba nik?! Ba kito!
|
|
2014
|
|
|
...lehenengo aldiz izan nuenean eskolako egun bereziren bat zela, urteroko haur krosa edo, eta etxera iritsi eta kulero zuri marroituak ikusi nituenean amari esan niola noiz gertatu zen konturatu ez banintzen ere bazirudiela kaka egin nuela praketan lasterketaren aurretik nerbioengatik edo, eta amak barrezka esan zidala ez zuela uste hori kaka zenik hilekoa baizik eta flipatu egin nuela, nola izango
|
nuen
ba nik hilekoa artean titiak noiz haziko zain nengoen eta; gero, azkenean, ez zitzaizkidan sekula hazi eta menstruazioak, aldiz, hemen dirau (eta zorionez esan) hilero nire uteroa tarratatzen; dena dela, titiena ez da hain traumatikoa izan azkenean, disimulatu ere egin ahal izan baitut, gerria eta izterrak loditzearekin batera puztu zaizkidalako horiek ere, baina ez sekula beste batzuei nabaritze...
|
|
2015
|
|
|
–Ikusten! Esaten
|
nuen
ba nik? –apaizak.
|
|
|
Patuak bere plana duela hartu dut gogoan, ezin dudala erabaki propiorik hartu puntu honetara ailegatuta. Zer uste
|
nuen
ba. Erlaxatu eta patuari egiten utzi.
|
|
|
Kaben Judas. Hainbeste erre al
|
nuen
ba, ez zen posible. Edo bai.
|
|
|
Kaka zaharra. Azkenekoz han egon nintzenean, egin nuen nire artean, oraindik jaitsi gabeko nobela pare bat bazegoela jokatuko
|
nuen
ba. Burua hazkatu nuen.
|
|
|
–Esaten
|
nuen
ba nik?
|
|
|
Ideia berriak neuzkan, baneuzkan ideia berriak. Halaxe hasi
|
nuen
ba idazluma dantzatzen:
|
|
|
–Esaten
|
nuen
ba. Gazteegia, gauza onerako.
|
|
|
Jakina! / beste zer esan nahiko
|
nuen
ba?
|
|
2016
|
|
|
Baina zer nahi
|
nuen
ba. Garesti ordaintzea?
|
|
|
Ezertxo ere ez? Hainbeste denbora eta gero, nik saio bikoitza espero
|
nuen
ba! Bikoitza, gutxienez.
|
|
|
«Esku hutsik zatoz benetan? Nik Enara, Mikel eta katarsiari buruzko zerbait espero
|
nuen
ba! Edo akaso Ane.
|
|
|
Irritxoa eginez, sabela ferekatzen dut. Esaten
|
nuen
ba nik, pentsatzen dut, azken bolada honetan ez nenbilela oso santu. Eta karkara urdin batek urratzen dit ezpain arte dardartia.
|
|
|
Oraindik sumintzen naizela norbaitek esaten didanean, nire perila seinalatuz, Bécquer dirudidala, edo, okerrago dena, Quevedoren piura daukadala: nik, perilla uztean, Leninen antza lortu nahi
|
nuen
ba, edo, gutxienez, Leninena ez bazen, Trotskirena. Eta hori guztia idazlea naizelako soilik:
|
|
|
Hara, haize hori gustuko
|
nuen
ba?
|
|
|
Klaro, klaro? Ze uste
|
nuen
ba?
|
|
|
Ikasle guztien aurrean botaka egin zuen lehen irakaslea izan nintzen. Arrastoa utziko en
|
nuen
ba!
|
|
|
Baina zer nahi
|
nuen
ba. Garesti ordaintzea?
|
|
|
Igual zen nahi ziena izanik ere. Ekharri
|
nuen
ba nik hura. Hura salbatua izan.
|
|
|
Eta gero Espainiatik Ameriketarat. Xantza ukhan
|
nuen
ba nik juaiteko. Enekin permisionez zen laguna, ez konpainia berekua bainan elgarrekin gerthatu ginen.
|
|
|
Beti kaporalarekin ateratzen ginen igandetan. Oso ona
|
nuen
ba. Kaporala maite nuen eta hark ere oso maite ninduen.
|
|
|
Zer egingo
|
nuen
ba?
|
|
|
Nola jakingo
|
nuen
ba?
|
|
|
Zer egin behar
|
nuen
ba?
|
|
2017
|
|
|
Berriz behera hartu
|
nuen
ba/ lehen aldapa gaiztoa
|
|
|
Ez dut nahi niri errietan hastea zer eta neronen diruarekin erosi dudan tarta batengatik. Nola egingo
|
nuen
ba tarta hemen, kontatu egiten ditu-eta sukalde honetara sartzen diren arrautza guztiak. Ea orain bakean uzten duzun, ez baduzu gauean funtzio horretara joan gabe gelditu nahi».
|
|
|
Nire taldekideek eta ikastetxe osoak bortxatzaile psikopata bat naizela uste dute. Zer egin behar
|
nuen
ba?
|
|
|
Eta gainera, zertarako hainbeste asaldatze eta komeria? Ez al
|
nuen
ba egunero ikusten. Ordura arte bai, eta handik aurrera, ez ote nuen hobe izango gutxixeago ikusita?
|
|
|
Eta nik, zer amesten
|
nuen
ba?
|
|
|
Baita Aita Itxaso ere. Ezagutuko ez
|
nuen
ba. Frantsesa irakasten zigun, berak ere ez zekien asko baina.
|
|
|
Zertarako hasi begiradaren norabidea zaintzen? Ez
|
nuen
ba aurreragoko kezkarik. Galdetu zidan nork, zertarako eta zergatik nintzen hain zintzoa.
|
|
|
Gure lan sailetan kazetaritza, liburu argitalpen edo beste Piarres beti izan dugu, nik bezala bertze frangok, sustengatzaile suhar eta zurkaitz leial. Eta, bertze gauza askoren artetik, zenbat ez
|
nuen
ba estimatu ene" Uzkinazo luma" olerki liburu xumearen aurkezpenera etorri zitzaidalarik Añarekin Senpererat, bazukeelarik alta garrantzitsuagorik egiteko! Bertzeekilako estimua ez zitzaion hitz hutsa.
|
|
2018
|
|
|
Itzuli" Dediooo! Gustukoa
|
nuen
ba halako txorakeria poliziakoak martxan jartzea aukera aproposetan, hau da, ia inoiz ez. Gaurkoak ordea, eleberri edo pelikula horietako baten osagai guztiak zeuzkan, bai horixe!
|
|
|
–Seme biak eskeleto bihurtzen ikusi, neure begien aurrean, eta jakin ere ez zer egin. Gero seme zaharrena ohean hiltzen ikusi, eta enteratu gazteena lapurretan dabilela Urian, neure kosturera izena hartuta, eta zer egingo
|
nuen
ba, ba zeozer. Eta horrela sortu genuen Drogaren Aurkako Elkartea.
|
|
|
Lastima. Zer uste
|
nuen
ba. Halako batean 21 urteko Jaderen begietan txinparta maltzur bat antzeman nuela gogora etorriko zitzaidala, eta, historiaren bidea kontrako noranzkoan hartuta, guztiak izango zuela zentzua, gure topaketak, bere gaiztakeriak, ume hilek eta abarrek?
|
|
|
Txantxetan ari nintzen kar kar, nola ahaztuko
|
nuen
ba.
|
|
|
Itogarria zen sargoria, eta ez nekien zer egin airea pixka bat mugi zedin. Handik gutxira, atearen zirrikitutik pistola baten kanoia agertzen ikusi ez
|
nuen
ba! —kontatu du Clairek barrez— Ohe azpian sartu ez sartu erabakitzeko astia izan baino lehen, polizia nuen etxe barruan.
|
|
|
“Nola jakingo
|
nuen
ba? ”. Erantzunik onena, galdera bat.
|
|
|
Nola jakingo
|
nuen
ba?
|
|
2019
|
|
|
Une horretan, nola pentsatuko
|
nuen
ba urte asko geroago, 1999an, Labayrurentzat Euskalerriko Atlas Etnografikoan lanean ari nintzela, toki berera itzuliko nintzela Juan elkarrizketatzera. Oroitzapenak gainezka nituen buruan, ferratokia eta giroa urte asko lehenago bizi izandakoen berdin berdinak baitziren.
|
|
|
Nik ez dut hil. Zergatik hilko
|
nuen
ba?
|
|
|
–Zer egingo
|
nuen
ba. Gure arteko tratua bete!
|
|
|
Eta nik erantzun, kar, kar, nora?, jope, ba, zakileraino! Zer esango
|
nuen
ba. Hortxe egon behar baitu beti potentzia guztiak.
|
|
|
Baliza diplomatikoa astean helduko dela eta hurrengo asteko ostiralean etortzeko. Zer uste
|
nuen
ba nik, 38 urteren ondoren lehenengoan emango zidatela?
|
|
|
Zer nahi
|
nuen
ba?
|
|
2020
|
|
|
Neba, bi osaba, lehengusua... lehenengo dibisioan arituak hainbat. Eta nola ez
|
nuen
ba ikasiko. Etxean futbolerako botak eta baloiak izaten ziren opari.
|