|
2009
|
|
|
–Eta
|
nik
zer dakit, aizu. Gauez bere atean kax kax egiten duten horietakoa naizela uste al duzu?
|
|
2010
|
|
|
–Bizkarrean? Eta
|
nik
zer dakit! Nire herioan ahal nuen bezala defenditu nintzen.
|
|
|
–Zer esan nahi duzu? Eta
|
nik
zer dakit! Batzuetan sartuko zen eta besteetan ez.
|
|
|
–Gene bat,
|
nik
zer dakit.
|
|
|
–Ba txintxurriak,
|
nik
zer zakiat. Etimologiari erreparatu, chinchus chinchuri, latinetik zetorrek, ez?
|
|
2011
|
|
|
Norbere burua Kafkaren liburuak zakarrontzira botatzen ikusteak beldurtu eta guzti egiten du bat hala ere, ez pentsa; letren jainkoren bat azaldu eta lepoa moztuko zidala sentitzen nuen, edo Austral edizio zaharren maitale fetixistaren bat?, ibilbide turistikodun liburuak, mapak, kafe joko bat senarraren amak oparitua (hori adibidez alabentzat garrantzitsua izango zela pentsatu zuen), etxeko zapatilak, José Bonorekin atera zuen argazkia Alcalá de Júcarren Kixoteren ibilbidea egiten ari zela (bere zinegotzi bulegoan jarririk izan zuena urtetan zehar),, ez, nik ez nion lagundu, erretiroa bizitzeko beste modu erosoago batzuek gehiago betetzen naute?, arrosario bat, estilografika eta bere oporretako egunerokoa, irakurtzeko tentaziorik izan ez duena;, joan ziren gauza gehiago azaltzen, eta oraindik topatuko ditudanak; izozkailua adibidez, erraldoia, kentzen kosta egiten dena. Txekor osoak erosten zituen, inoiz amaitzen ez zirenak, eta ezin genuen zer jan erabaki, xerrak eta xerrak, saihetsak,
|
nik
zer dakit?. Azkenean Elisak lortu zuen txekorrez libratzea, urte askotako higatze pazientziazkoari esker, baina ez izozkailuaz.
|
|
2012
|
|
|
fikzioak behin eta berriro lotu ditu mota horretako jazoerak taberna giroarekin. Eta beste mota bateko dendek ere,
|
nik
zer dakit, mertzeria batek edo arrandegi batek, are gutxiago. Izozki denda bat izan behar zuen.
|
|
2013
|
|
|
Neskak etsipen aurpegiarekin begiratu zidan, kontatzen ari nintzaionak ez ziolako ezertarako balio seguru asko edo mototsarekin arazo larriak zituelako,
|
nik
zer dakit. Adatsa erabat askatu eta berriro biltzen ari zen bitartean elkarteari buruzko zertzelada batzuk kontatu nizkion, adiskideen gorazarreak idazten nola hasi nintzen, horrek inguruko batzuen artean eragin zuen mesfidantza, bakoitzak berea idazteko hartu genuen erabakia, batzarrak noiz egiten ditugun eta beste hainbat xehetasun.
|
|
|
Nire susmoak egia balira, abailduta egon behar luke, entrenatzailea badoalako. Egun gutxiko pasioa izango zen beharbada,
|
nik
zer dakit. Zer moduz garen galdetu dit.
|
|
2014
|
|
|
–Mesanotxean,
|
nik
zer dakit?
|
|
|
–Daikiri bat izotz xehe xehearekin ez da izango, no te jode. Ba,
|
nik
zer dakit: kafe bat, infusio bat?
|
|
|
Bazagon hortik zehar ironizatzeko gai franko: multinazionalak, banketxeak, telebista,
|
nik
zer zakinat. Baina bai zera:
|
|
|
Konpontzen nintzen, esan ohi den moduan, bakarrik eta nire erara. Pelikula muntatu nuen tipo horrekin, bere gabardinagatik, bere manerengatik,
|
nik
zer dakit. Bat batean ez nintzen hor goiko solairuan, ospitaleko gelan, Danirekin egondako pertsona bera, ez zaizkit kontuak ateratzen esan ziona.
|
|
2015
|
|
|
–Eta
|
nik
zer zekiat la ostia! Iluna zegoan!
|
|
|
–Ez, ondo egongo da, baina
|
nik
zertarako jakin nahi dut bere jaiotze data. Martxoaren zazpian jaioa izanez gero beste era batean idatziko zukeen?
|
|
2016
|
|
|
–Eta
|
nik
zer dakit! Kaskezurrak aztertzen ditut nik, ez haien barruko psikopata txoriburuak!
|
|
|
–Bai, Karmelo, bai... baina
|
nik
zer dakit ze Karmelo den hori, esaten dio zakar zerbitzariak.
|
|
|
Tentazio autobiografiko edo autofikzionala, edonola ere, kutsakorra da, eta liburuetatik at irteteko eta zabaltzeko joera dauka, birus gaizto bat balitz legez; azken finean, airean dagoen kontua da, sare sozialen metastasiak eta selfien boladak iragartzen duten moduan. Zutabegintza larriki zauritu zuten aspaldi tentazio horiek, zer inporta zaio irakurleari, Ukrainako auziari buruz informatzeko orduan, iritzi emaileak vodkarekiko edo patxaranarekiko izan duen harreman sekularra, egiazkoa ala gezurrezkoa??, baina azken urteotan are kritikagintza bezalako alor bizarroetara zabaldu da, zer axola dakioke liburu baten bertuteez edo akatsez jakitun izan nahi duenari,
|
nik
zer dakit, kritikoaren txikiteo kuadrillakoek haren gustu literarioez izan dezaketen iritzia, edo bere zorigaiztoko edo zorioneko maiteminen kronika zehatza, hainbeste urte Garako poesia kritikaria izan zen Ainara Maiaren kasuan gertatu bezala??.
|
|
|
alde horretatik mirestekoa iruditzen zait idazleak, ia bukaera arte, erakusten duen egonarria. Zorroztasuna ez zait, berez, gaizki iruditzen kazetariengan, baina onartu behar da ez gaudela ohituta, kulturgileak eztitan hartzeko joera nagusia baita gurean, ez dakit zergatik, baina irudipena daukat kostatuko zaigula irakurtzea,
|
nik
zer dakit, Jon Alonsori edo Andres Urrutiari egindako molde horretako elkarrizketarik??. Edonola ere, amaierarako Borda bere burua ia justifikatzera behartzen du, euskaraz idazten jarraituko duela agintzera?
|
|
|
Hala ere, itsusia da zugana miresmenez hurbildu den egile ziurrenik gazteago horrek kanporatu nahi duen guzti guztia hitzaurrean laburtuta baina nahiko xehe aurreratzea: badakigu,
|
nik
zer dakit, zu errelato mingarriki autobiografikoen idazletzan zarela aitzindari, baina ez zara halakorik egin duen lehena, ezta azkenekoa ere, eta beste batzuek ere eskubidea daukate barruan daramaten horren isurketa nahi duten eran dosifikatzeko, eta irakurlea epatatzeko. Hitzaurreak, honetan izpiritua konpartitzen du kontrazaleko testutxo publizitarioarekin eta zinema trailerrarekin?
|
|
2018
|
|
|
Amaputie, pentsatu zuen Unatzek, eta
|
nik
zer dakit ba. «Errazena.
|
|
|
–Ba txiza eginda,
|
nik
zer dakit.
|
|
|
–Joder,
|
nik
zer dakit. Ba zure gurasoei esan?
|
|
|
Eta hala, ideologia batzuek erlijio ofizialekin batera, espiritualtasun mota oro akabatu gura izan zutenean, premia espiritualek beste ate batzuk bilatu zituzten. Europan, batzuek orientalismora jo zuten, yoga, pranayama,
|
nik
zer dakit. Ameriketan, indigenismora jo zuten beste batzuek, herri indigenek espiritualtasun handia gorde zutelako, derrigorrezko kristautasunak ez zuen lortu lurrarekin, naturarekin, barruko munduarekin zeukaten lotura guztiz etetea.
|
|
|
–ausartu zen Xabier?, ez dut ulertzen zertarako behar duten pertsona bat gu zelatatzeko, zelatatuta bizi gara une oro, ezta? Ertzaintzak, Aldundiak, epaileek,
|
nik
zer dakit, haiek denek edonoiz eska ditzakete bideozaintzako kamerek grabatutakoa, zure leherketa hau, esaterako...
|
|
|
–Eta
|
nik
zer dakit!!
|
|
|
Gizonezkoak nahiko antzekoak dira, azken finean. Kanpotarrak aukeratu ohi ditut, Madriletik kanpokoak, ez baitut elkartu nahi,
|
nik
zer dakit, fakultateko irakasle batekin, edo bizilagun batekin; probabilitatea oso txikia da, badakit, baina egon badago, eta hobe ekiditea.
|
|
|
Niri, zuri, edonori eman diezaioke bihotzeko batek. Genetika da, edo
|
nik
zer dakit. Eta suerte txarra.
|
|
|
–Ba Podemosi eman zeniezaiokeen,
|
nik
zer dakit?
|
|
2019
|
|
|
Nik oroitzen dudanez, behintzat, gehiago zen masailetan nabaritzen zenuen lotsaren, amorruaren beroa mina baino, negar eragiten zizuna. Hori traumatikoa omen da baina,
|
nik
zer dakit, ez dut ikusten gauzak askoz ere hobeto doazkigunik oraingo gurasoei.
|
|
|
Koskortu zenean, baina oraindik umea izanik,
|
nik
zer dakit ba, zortzi bat urterekin lehengusu guztien erdi erdian zegoen. Zorte txarra izan zuen horretan, aitortu behar da.
|
|
|
Eta hori, itxura hori, lortu daiteke hein handi batean, hormonatu zaitezke inor baino gehiago, kendu bularrak? baina, esaterako, neurtuz gero 1,50 edo
|
nik
zer dakit, ba, beti izango duzu fake sentsazio bat, beti faltako zaizu zerbait, eta uste dut Moiok ere hori esan zuela azken agurrean, ez zela inoiz izango zen bezalakoa. Eta hori da gizarte transfoboaren azken muturra, arrakala bat bera ere ez onartzea gizon emakume binomioan?.
|
|
2020
|
|
|
Kasu honetan, ikusten duzunean zerbait esaten duela lurperatu zuten sakoneraz eta beste xehetasun batzuk, norberak pentsatzen du; egia izango da edo ez, baina xehetasun maila hau parte hartu duen batek baizik ezin dezake eman, eta tokia ikusi ezean ez zara egiaz jabetuko. Esaterako, nik ez nuen sekula pentsatu Lasa eta Zabala Alacanten egongo zirenik, urrutiegi neritzon, absurdoa iruditzen zitzaidan, pentsatzen nuen eramaten ahal zituztela,
|
nik
zer dakit ba, Lleidaraino, beharbada, baina haraino... Orduan egin genuena izan zen toki hartara joatea asteburu batez, eta inpresionatuta geratu ginen, zeren deskribapena oso laburra bada ere, guztiz egoki baitzaio benetan badagoen leku bati.
|
|
|
–Eta ez zuen nahita egingo? Ez zen bere borondatez desagertuko hemen dena utzi eta,
|
nik
zer dakit ba, Bahametara alde eginda? –joder, Arlet.
|
|
2021
|
|
|
Ez nuen sekula halakorik probatu, baina zer arraio!, noizbait behar zuela lehen aldiak eta han joan nintzen. Kontrako zulotik joan zitzaidan tiroa, edo hasiberriaren ajeak edo
|
nik
zer dakit, baina begiak zabal zabalik eta urrats txiki bat egiteko ere ezgauza utzi ninduen. Niri begira barrez lehertzen oroitzen ditut hiru musikariak eta tabernaria; bi dimentsioko marrazki bizidun tolesgarriak balira legez dantzariak.
|
|
|
–Berrehun urte barru oraindik Truffauten eta Jean Cocteauren filmak jarriko dituzte zineklubetan. Zinegile historikoak, kanonikoak edo
|
nik
zer dakit direlako. Zuen filmak, ordea, inoiz egitera ailegatzen bazarete, bi aste emango dituzte karteldegiren batean, eta galdu egingo dira betiko.
|
|
|
Errietatxoa ere egingo dio: " Ez zenion hori esan behar, zu eta bera gaizki moldatzen zaretenik, eta
|
nik
zer dakit".
|
|
|
Baina bi ordu falta ziren jaiki eta gosaltzera jaisteko. Bularreko mina zerbait txarra zela pentsatu nuen, bihotzekoa edo
|
nik
zer dakit. Nire artean esan nuen:
|
|
|
Edo erre. Edo
|
nik
zer dakit. Zer egingo zenuke zuk?
|
|
|
Nire pasaportean Johnson, Chang edo Gonzalez jartzea nahi nuke une honetan, edo Bernard, edo
|
nik
zer dakit. Orduan ohartu naiz ez dakidala nire lagun berriak autonomistak edo independentistak diren.
|
|
|
–Indignazioa, frustrazioa, energia,
|
nik
zer dakit.
|
|
|
Gertatzen den guztia kanpoan gertatzen da haien bizitzan. Barkua abantean mantentzea da haien lana, moteldu motorra, atera ura kareletik, jaso aingura edo
|
nik
zer dakit. Barkua hondoratzen bada, zer nahi duzu, eskandalurik gabe urpera eta fuera.
|
|
|
–Aizu,
|
nik
zer dakit –esan nuen– Ez nuen esan, baina orain esaten dut: ez dut zuen film hori ikusi nahi.
|
|
|
Eta lotsatzeak areago lotsatzen nau ostera, bizitzan egin duen guztia bere seme alaben alde egin duelako. Lotsaren labirintoan sartzen naiz halakoetan, eta nahi nukeen gauza bakarra da amak alde egitea, nire ohea izan dadin irla bat edo toki bat linboan edo
|
nik
zer dakit: munduaz ezer ere ez dakien eta ezer jakin nahi ez duen leku seguru bat, malkorik gabea.
|
|
|
Fraideen hondartzara joan izan ginen, Hondarribira. Muxarrak eta izarrak eta trikuren bat baizik ez genuen ikusi, xabiroiak, lupiak eta
|
nik
zer dakit. Marrazoaren zain geunden, eta marrazoaren izu.
|
|
|
joango zara hara?, joango zara beste hartara? Verdi zinemara joaten naiz ni, edo Meliesera, edo
|
nik
zer dakit. Pistak eman.
|
|
|
Baina hondartzaren ordez, mendia ere izan zitekeen. Mendia, edo zinema, edo museoa, edo zoologikoa... edo
|
nik
zer dakit. Baina egunero elkar konkistatu, egunero sabel aldean tximeletak sentitu, egunero elkarrekin gauza berriak egin eta zoriontasuna dastatu.
|
|
2022
|
|
|
–Tira, hori da,
|
nik
zer dakit, Flauberti meritua kentzea bezala Madame Bovary Delphine Delamareren suizidioan oinarritu zuelako –ekarri dut hizpidera, irakurle klubeko gidariaren aipua gogoan– Edo Balzacek gai bertsuko nouvellea idatzi zuelako, urte batzuk lehenago. Edo Henry James menostea, Aspernen paperak eraikitzeko aski ezaguna zen anekdota batetik abiatzeagatik.
|
|
|
ez dut bera baino irakurle omniboroagorik ezagutu. ...izan zitekeen Zane Grey ren" mendebalde basatiko" nobela bat, edo Simenon en poliziako bat, eta, aurreiritziak zer diren, halakoak espero izatekoak iruditzen zitzaizkidan, aitonaren jatorria eta klase soziala ezagututa, laboraria izan baitzen bizitza osoan, semeak hirira ekarri zuen arte –nahiz eta, egia esan, aurreiritziei fuerteago kasu egitekotan, agian espero izatekoagoak ziren,
|
nik
zer dakit, Marcial Lafuente Estefanía edo Agatha Christie, eta apika horiek ere irakurtzen zituen, noizean behin, nahiz eta niri sekula ez zitzaidan egokitu horietako batekin harrapatzea– Baina beste egun batean Anagrama ko saiakera bat izan zitekeen, edo Crítica argitaletxeko historia libururen bat, edo Rousseau-ren El contrato social, poltsikoko edizio batean.... Edo boom latinoamerikarreko nobela luze haietako bat, garai hartan horren boladan zeudenak; esku artean El amor en los tiempos del cólera ikusi niola esango nuke, adibidez.
|
|
|
Are gehiago, harro zegoen Euskaliak erakusten zuen eskuzabaltasunaz. " Ez dakit nola maite zaitudan... edo horrexegatik maite zaitut hainbeste,
|
nik
zer dakit". Ezagutu zuen unean maitemindu zen Kudez, eta garbi zuen elkarrekin bizitako urteak izan zirela bere bizitzako hoberenak.
|
|
|
Eta
|
nik
zer dakit! Momentuan pentsatuko dut.
|
|
2023
|
|
|
–Bai, bai. Eta badakit bera dela lehena lekuz kanpo sentituko dena harrikada honen erdian, baina,
|
nik
zer dakit ba. Azkura ematen dit, bere bizkar ari bagina bezala.
|