|
2000
|
|
|
Mari Karmen Garmendia izan da Ardanzaren garaiko sailburua:
|
nik
badakit zer pentsatzen duen Mari Karmen Garmendiak, baina Mari Karmenek ere bazekien zer pentsatzen zuen Ardanzak. Eta gobernua fosildu egin zen.
|
|
2001
|
|
|
Niri ongi iruditzen zait, besterik ez bada zer ezberdintasun dauden ikusteko, baina azkenean
|
nik
badakit zeren alde nagoen: pertsona bakoitzak aukeratu behar duela nola bizi nahi duen, gizona ala emakumea den kontuan izan gabe.
|
|
|
Kolpez itxi du ahoa, hobeto pentsatu eta esatera zihoanaz damutu izan balitz bezala. Bai,
|
nik
badakit zergatik izan zen, bota du azkenean dena dela, bat batean baretua, zergatik hil zuen Jonek bere burua.
|
|
2004
|
|
|
Nik uste dut baietz. Ni euskalduna naiz, eta
|
nik
badakit zer den euskara Euskal Herrian. Eta hemen Katalunian, berentzat katalana guretzat euskara bezala da.
|
|
|
Bai, ba,
|
nik
badakit zer egin!
|
|
|
Dana beratzen zan orduan eta bizkar guztitik zehar pasatzen eutsen bere esku zuri ta fina eta eperdietan txalo bat edo beste be emon egiten eutsen, dana alantxik egin bear ebalakoan. Nork ezer erasotzen baeutsan"
|
nik
badakit zer gustetan jaken baiña" erantzuten eban. Soziedadera joateko zain eukiten eban sarri urrean bizi eban andraren bat edo beste, ta olakoetan, ama balkoitik begira eukala konturatzen bazan, laister botako eutsan besoa bizkarrean zear itxaroten eukanari, amari ernegatu eragitearren.
|
|
2005
|
|
|
Bada jendea inoiz estuasunik pasa ez duena, eta eskutara heltzen zaionean maizterra kaleratzearen albiste tipikoa, ez daki zer dagoen horren atzean, uste du beste albiste bat gehiago dela. Nik bai,
|
nik
badakit zer dagoen horren guztiaren atzean.
|
|
2006
|
|
|
Nik garbi daukat nik zer pentsatzen dudan eta ni nolakoa naizen. Gero, selekzioarekin
|
nik
badakit zer paper egiten dudan, eta garbi daukat nire postura zein den. Kanpotik hitz egitea oso merkea eta erraza da, baina egoera horretan zaudenean ez da berdina.
|
|
|
Amak alkandoraren lepoa atondu dit. Unea deserosoa da, ez berak ez
|
nik
dakigu zer egin. Bat batean, amak besarkatu egin nau eta negarrez hasi da.
|
|
2008
|
|
|
Bai, uste dut arrazoi dutela, zeren eta asteburu guti da, non ez den gertakaririk gure herri eta hirietan. Hemen dantza ikusgarria, hor kontzertua, han bertso saioa, hementxe mintzaldia, hortxe erakusketa, eta hantxe antzerkia, eta
|
nik
dakit zer oraino... eta zerrenda ez da horretan bururatua!
|
|
|
— Dira behin, erantzun zuen Gorrailek segurtamenez harro, ezin kontatuzko eta nehon ez deneko monera mota batzuk, diru, kauko, moneta, txanpon, talentu, txin, sos, zilarrezkoak eta urrezkoak, eta
|
nik
dakit zer oraino.
|
|
2009
|
|
|
Nire poza bigarren zigarreta piztu, eta atsoek mahaitik alde egitea lortu nuenean! Baina sugegorriak ohitua behar zuen azken hitza esaten, eta orduan ere esan zidan zer edo zer, gauza onik ez, eta
|
nik
badakizu zer??
|
|
|
–Hemezortzi hilabete hauetan? Batasunako kideekin izandako harreman estuetan oinarrituta mintzo dela azpimarratu du behin eta berriro,?
|
nik
badakit zertan ari diren, edota, ondo dakit zertaz ari naizen?
|
|
|
Nire poza bigarren zigarreta piztu, eta atsoek mahaitik alde egitea lortu nuenean! Baina sugegorriak ohitua behar zuen azken hitza esaten, eta orduan ere esan zidan zer edo zer, gauza onik ez, eta
|
nik
badakizu zer...?
|
|
2010
|
|
|
Eta esango du: nik badakit zuek zer behar duzuen,
|
nik
badakit zer nahi duzuen, eta badakit nola lortu. Hauteskunde aurreko sasoia da urteroko sasoirik luzeena.
|
|
|
Ez dago beste proiekturik, ez egitasmorik, jendea hola biltzen ahal duena. Denetan bereizten gara eta bereizten gaituzte, haserretzen gara, edo bide edo lur edo
|
nik
dakit zer!, baina hor, pastoralean, denok bat gara. Zazpi hilabetean ilusioa sortzen da.
|
|
|
Oi, nola nenbilkizun ihesean orduan ere!; izan ere,
|
nik
banekien zer puntutara iritsi zen gure arteko borroka dialektikoa, axalekotik eta efektismotik asko zuena, halakoetan gehiago erabaki ohi dute hitzen su festek hitzen erabilera zintzoak baino?, baina banekien, halaber, zuk noiznahi eman zenezakeela, baita egoera hartan ere, euskararen aurkako arrazoi sakon bezain pisutsu bat, entzuteko inolako gogorik ez nuena, eta horregatik, beharbada, itzuli nintzen Pio Barojarengana, ea era hartan entzun nahi ez nuena saihesten nuen, edo atzeratu gutxienez, saihestu ezean:
|
|
|
Oi, nola nenbilkizun ihesean orduan ere!; izan ere,
|
nik
banekien zer puntutara iritsi zen gure arteko borroka dialektikoa, axalekotik eta efektismotik asko zuena —halakoetan gehiago erabaki ohi dute hitzen su festek hitzen erabilera zintzoak baino—, baina banekien, halaber, zuk noiznahi eman zenezakeela, baita egoera hartan ere, euskararen aurkako arrazoi sakon bezain pisutsu bat, entzuteko inolako gogorik ez nuena... eta horregatik, beharba... " Barojak oso fama txarra du hirian", aurpegiratu nizun serio, honela jarraitzen nuela:
|
|
2011
|
|
|
bada beste zerbait, ezta? Eta
|
nik
badakit zer den?
|
|
|
MALEN. Ez, hori ere egia da. Baina
|
nik
badakit zer den bakarrik egotea eta... ikasi dut bestearen lekuan jartzen.
|
|
2012
|
|
|
Jubilatu ondorengo urte guztiak arnasa hartu ezinda eman zituen. Bai,
|
nik
badakit zer sufritu zuen hark. Nik zaintzen nuen eta badakit zenbat lan ematen zion hari arnasa hartzeak.
|
|
|
Auzia hori balitz! Baina
|
nik
badakit zerk ekarri nauen hona, ulergaitzagoa den beste zerbait ulertarazi ezina dut nik arazo. Nola esan zuzendariari bere erantzunak ez duela niretzat datua informatiboki baiestea beste garrantzirik, baina nola esan ez nagoela froga horren premian ere; nola esan badakidala noiz eta zenbat denboran egon zen hemen, badakidala nork ekarri zuen hona?
|
|
|
Jokaera horren sorburu nagusia —eta bakarra ere, erran nezake— euskararekiko kontzientzia falta da; hots, beste era batera errateko, euskarak gaituela euskaldun egiten gogoan edukitzearen eskasa. Horretan da koska, eta ez
|
nik
dakit zer sasi azalpen edo azterketa soziologiko batean, orain dela gutxi euskararen arloko" aditu" baten hitzetan irakurri izan dudan bezala. Egia da bai ingurugiro diglosikoak ez duela bultzatzen euskaldun bat euskaraz mintzatzera, aitzitik baizik.
|
|
2013
|
|
|
Ez dut esango gorrotatzen dudanik, baina inoiz bilatu eta desio izan ez dudan zerbait da. Bizitzan bakoitzak bere lekua non dagoen jakin behar du, bere bertute eta gabeziak zeintzuk diren antzeman, ekarpen handiena non egiten duen hausnartu, eta
|
nik
badakit zertan naizen iaioa eta zertan dauzkadan mugak. Ilegalizazioak eta zenbait kideren atxiloketek gogoko ez dudan fokupeko funtzio batera derrigortu naute, baina tira, Sorturen antolakuntza berriak askoz gustukoago ditudan esparruetara itzultzeko aukera emango dit.
|
|
|
baina hire esperientzia faltak ere bere alde ona dik, ezteietara garbi iritsiko baihaiz, inoiz ezkontzen bahaiz? Guztiaz ere,
|
nik
bazakiat zer edo zer mundu horretaz, eta ondoan edukiko nauk laguntzeko, esan beharrean bainago Pankraxiren eta hire arteko ezkontza ezin hobeto ikusiko nukeela.
|
|
|
–Aizak, Bilboko" horiek" ez bezalako neska asko eta asko zagok munduan, eta ni horietaz ari ninduan... baina hire esperientzia faltak ere bere alde ona dik, ezteietara garbi iritsiko baihaiz, inoiz ezkontzen bahaiz... Guztiaz ere,
|
nik
bazakiat zer edo zer mundu horretaz, eta ondoan edukiko nauk laguntzeko... esan beharrean bainago Pankraxiren eta hire arteko ezkontza ezin hobeto ikusiko nukeela. Konfiantzazko mutila haiz, eta hori oso inportantea duk.
|
|
2014
|
|
|
Orduan ni neu ere ez nengoen seguru eta... Ez, ez zen txikitatik zetorkidan zerbait,
|
nik
banekien zer edo zer berezia neukala, gauzak adi adi eta luzaroan begiratuz gero lausotu egiten zirela, eta ez zela bistaren arazo bat, nik izugarri bista ona neukalako, kalearen beste puntan jostorratz bat lokalizatzeko gai nintzen garai hartan. Ez, gauzak lausotzen nituen, gardendu eta forma galarazten nien, segundo gutxi batzuetan.
|
|
|
nik, aldiz, nahiago dut beltz garbi bat zuri zikin bat baino. Parisen ikusi nituen bi eder askoak, eta
|
nik
badakit zer erraten dudan??. Eta, handik goiti, telebista piztu eta Afrikari buruzko programetako beltz errukarriak ikusten zituenean, Parisen ezagutu zituèn beltzak burura etorri, eta haiek hauen itxurako bihurtzea desiratzen zuen.
|
|
2015
|
|
|
Berak ulertu, ulertu zuen nik esan niona, eta baita taberna txiki horretan zeuden gainerako hiruzpalau lagunek ere. Konturatu gabe, ordea, gazteleraz inon diren esplikazioak ematen hasi nintzaien, bertan eta goi mailako moduluak ematen dituztela eta
|
nik
dakit zer gehiago esaten. Ez nuen beharrik, baina hala atera zitzaidan, nahiz eta nik nahi nuen hori ulertu zidaten, inkontzienteki hasi nintzen gazteleraz, esaten nuena balitzaie bezala.
|
|
|
Musu ezti bat eman zidan igogailuan, eta
|
nik
banekien zer adierazi nahi zuen musu ezti hark: har nezala pazientzia, porta nendila ongi arrats terrible hartan, eta, hala eginez gero, sari goxo bat izango nuela?
|
|
|
Baina nik nahiko nuke betiko irautea bizirik, benetan. Zeren eta
|
nik
badakit zer den beltza izateagatik mespretxua eta arrazakeria pairatzea. Iraultza honen ondorioz, denak berdinak gara herri honetan, beltzak eta txuriak.
|
|
|
Esan diot berorren agurgarritasunari, gastatzen duena jartzeko San Joserenetik bidali zigutenen kontura. Izan gogoan tentelkeria dela besterik egitea, eta
|
nik
badakit zertan ari naizen, eta igarri gabe ordainduko da. Ez egin besterik.
|
|
|
3 Nik, konturatuz gero, beti jarriko dut gogoetazko otoitza ahozkoarekin batera, izutu ez zaitzaten, ene alabok;
|
nik
badakit zertan amaitzen diren gauza hauek, honetan nahiko ikusi baitut, eta horrela, ez nuke nahi inork urduriturik jar zaitzaten, gauza kaltegarria baita bide honetan beldurrez joatea. Garrantzi handikoa da ongi zoaztela jakitea, ibiltari bati oker doala eta bidea erratu duela esatean, batetik bestera ibilarazten baitute, eta nondik joan behar duen bila dabilen bitartean nekatu egiten da eta denbora ematen du eta beranduago iristen da.
|
|
|
Entzun:
|
nik
badakit zer diodan.
|
|
2016
|
|
|
eraman ez nazan. Zer ez nuke emango
|
nik
jakitearren zer gertatzen den pareta hauetatik kanpora, zeruertza ixten duten mendietatik harago, maluta erauntsi honetatik landa! Lagunei begiratu, eta oraindik ere normaltasuna noiz itzuliko zain ikusten ditut, ezinezkoa den arren, eta noiz arte eutsiko diogun galdetzen diot neure buruari.
|
|
|
Eta
|
nik
badakizu zer pentsatu dudan. Paperezko hegazkina hegan jartzekoez daukagula aerodinamika eskola baterajoan beharrik!
|
|
|
Gutxienez,
|
nik
badakit zer naizen.
|
|
2017
|
|
|
" Egun on". Ez dugu besterik esan behar,
|
nik
badakit zer ipini behar diodan, kafea eta kroasana plantxan, eta berak badaki zenbat ordaindu behar duen, bi euro eta hamar. Zertarako gehiago esan?
|
|
|
Eta zuk? Kontuz,
|
nik
badakit-eta zer gertatu zen.
|
|
|
Irakasle oso bitxi baten rola jokatzen zuen, eta benetako bizipenak sortzen zituen. Hala,
|
nik
banekien zer gertatu zen, eta, gero, galderen bidez, ikus nezakeen zenbateraino gogoratzen zuten gertatutakoa boluntarioek?.
|
|
|
«Ba
|
nik
badakit zer den», esan zuen Lusterrek.
|
|
|
«Eta
|
nik
bazekinat zer jende klase den hori», esan zuen Dilseyk. «Zuri jende eskasa.
|
|
|
Baina
|
nik
badakit zer ikusi nuen.
|
|
2018
|
|
|
Madarikatua,
|
nik
bazekiat zertan ari haizen, eta egun batean, berandu baino lehen, nire eskuetan eroriko haiz! Harrapatuko haut eta orduan jakinen diagu zer pasatzen duan!
|
|
|
Ez, ez zen txikitatik zetorkidan zerbait,
|
nik
banekien zer edo zer berezia neukala, gauzei adi adi eta luzaroan begiratuz gero lausotu egiten zirela, eta ez zela bistaren arazo bat, nik izugarri bista ona neukalako, kalearen beste puntan jostorratz bat lokalizatzeko gai nintzen garai hartan. Ez, gauzak lausotzen nituen, gardendu eta forma galarazten nien, segundo gutxi batzuetan.
|
|
|
eskubide betea zuen noski jauregiko nobleen alaba nerabeak biloa jaiotzen hasi bezperatan gozatzekoa, eta Errege irrika gorrian saiatzen zen gero eta haurragoen gozamenera. Sekula ez zidan Grazibelekiko asmorik agertu, baina
|
nik
banekien zer esaten ari zitzaidan isiltasun harekin: ez, ez diat hire iloba hori ukituko, baina ez niri arazorik sortu; ordainetan, leial behar haut, baita hire gustukoak ez diren erabakietan ere.
|
|
2019
|
|
|
Irakasle oso bitxi baten rola jokatzen zuen, eta benetako bizipenak sortzen zituen. Hala,
|
nik
banekien zer gertatu zen, eta, gero, galderen bidez, ikus nezakeen zenbateraino gogoratzen zuten gertatutakoa boluntarioek".
|
|
|
Josunek alferra zela esaten zuen. Baina
|
nik
banekien zer gertatzen zitzaion: hain zegoen bizitzaz gainezka ze batzuetan ez zuen jakiten zer egin gosea kentzen eta gorputza martxan jartzen zion zera horrekin, asfaltoan hanka bat bestearen aurrean jartzen zion sosegatu ezin horrekin, edozein zela ere kanpoan egiten zuen eguraldia.
|
|
|
Beno,
|
nik
badakit zer den zain egotea.
|
|
|
Baina
|
nik
banekien zer egiten ari nintzen.
|
|
2020
|
|
|
Jendeak pentsa dezake zezenari argazkiak ateratzea zailagoa izan daitekeela, baina ez da horrela. Zezenean ibiltzen dakienak, badaki zezenak nola jokatzen duen, eta
|
nik
banekien zer egin behar nuen argazkiak lasai ateratzeko: Batetik, zezenaren aurrean kokatu behar nuen, argazkiak atzetik ateraz gero, jendea bakarrik aterako nuelako.
|
|
2021
|
|
|
Hona, horren lekuko, Etxepareren bertso hauek: nik eztakit berziak bana ni ari niz bekatu (Etxepare)//
|
nik
eztakit zer den bana estamendu berri du (Etxepare)/ heben hik badukek bana haiek ez nork konsola (Etxepare). Baina, hor, zesuraren (bertso etenaren) aurrean kokatua eta hainbestez lehen perpausaren azkenean eta ez bigarrenaren hasieran ezarria dago, ahoskeran ere aurreko perpausari eta ez ondokoari atxikirik irakurri behar delarik.
|
|
|
Horietakoa da Euskal Herriaren independentziaren ideia, guztiz ezabatua ideien zirkulaziotik, atzendua, orain ezinezko eta beti gerorako marjinatua. Inoiz ez baitago, diote, masa sozial nahikorik, indar korrelazio egokirik, eraginkortasun ahalmenik eta
|
nik
dakit zer. Ukazioaren hitz dotoreak, kalamatrika hutsa, baina argia, bederen, bere alde ezer egiteko asmorik ez daukatela erakusten duena.
|
|
|
â Ba" edan onekoa" ere oso interesgarria jartzen da edandakoan, ze... ⣠Ba
|
nik
eztakit zer dagoen ospatzeko jaietan... edo ez jaietan. â Zeba?
|
|
|
Eta
|
nik
badakit zer den hori.
|
|
|
Ez dut gaizki hartuko hau deserosoa bada zuretzat baina
|
nik
badakit zer den haur bat edukitzea nire barruan eta gero adopzioan ematea.
|
|
2022
|
|
|
Dena dela, orain arte jakin dut hala edo nola bizimoduari buru ematen. Aparejadore lanetan ezin izan dudanetan, hau da, gehienetan, marrazkigile edo
|
nik
dakit zer bestetan. Karrera amaitu osteko hileetan, esaterako, tabernetan zerbitzari.
|
|
|
Egoitzako kalitatezuzendariak hamar prozedura edo protokolo inguru egin zituen. Noski,
|
nik
banekien zer egin behar nuen pertsona batek COVID pasatu ondoren, baina ni pertsonaren zain nengoen laguntza emateko, ez gorpu bat eramateko. Egokitzen zara, baina oso gogorra da."
|
|
|
Egoitzako kalitatezuzendariak hamar prozedura edo protokolo inguru egin zituen. Noski,
|
nik
banekien zer egin behar nuen pertsona batek COVID pasatu ondoren, baina ni pertsonaren zain nengoen laguntza emateko, ez gorpu bat eramateko. Egokitzen zara, baina oso gogorra da."
|
|
2023
|
|
|
Eta orduan agian konturatuko ginateke... okerragoa izango litzatekeela. Indartuta irtengo lirateke, oilartuago, conquis espirituarekin belarrietaraino jarrita, esanez «ni behetik hasia naiz,
|
nik
badakit zer den gabezia eta ez zara zu orain niri lezioak ematera etorriko...». Ideia guri joango litzaiguke kontrako eztarritik.
|
|
|
Lehenago adiskide nituenak barroteak askatzen ari dira nire inguruan kaiola bat landatu eta ni isolatzeko. Baina, zergatik jazartzen dituzten ez dakitenen kontrara,
|
nik
badakit zer aurpegiratzen didaten. Eta badakit zergatik dauden zoratu beharrean.
|
|
|
Oroitzen duk? Konfiantza eduki behar dun nigan, Garbiñe,
|
nik
bazakinat zertan ari naizen, errepikatzen hidan, utz hitzan nire esku etxeko eltzea betetzeko lanak. Alta, bakar bakarrik eman behar izan nioan aurre etxeko martxari, bakar bakarrik atera behar izan ditiat babarrunak eltzetik, gure haurrak jatetxeko mahai artean mukiak dariola zebiltzala.
|