|
2000
|
|
|
Atzo, azkenean amaitu egin zen ustez amaigabea zirudien ilunabarra (Dabid eta nire arteko amodioa bezala?), eta gauak azkenean harrapatu egin zuen beragandik ihesi zihoan hegazkina eta baita
|
ni
neu ere. Eta New Yorkera gauez heldu ginen, beraz, hamar bat orduren buruan, eta muga igarotakoan hantxe ezagutu genuen, eskuetan erakusten zuen txartelari esker (EEBB:
|
|
2001
|
|
|
Gure tresna hau oso aproposa da zirikatzeko, gauzak kolokan jartzeko, polemikak sortzeko... Musikak jende asko aldatu du,
|
ni
neu ere bai. Zenbait kontzertu ikusi eta musika entzun eta gero pentsatu nuen bide hori hartu behar nuela.
|
|
|
Jan eta telebista ikusi, besterik ez zuela egiten? Ezin nion etxera etortzeko eskatu,
|
ni
neu ere ez nintzen kapaza kiratsa zerion egongela hartan sartzeko eta. Baina, nola edo hala, Herminio berreskuratu behar nuen.
|
|
|
Amamak bezala, amonak ere kontu asko kontatu dit, bere herriko hizkera, dagoeneko, kaletartuan. Antzerakoan aritu naiz
|
ni
neu ere berarekin, bion arteko mintza haria errazteko ahaleginetan. Gustura aritu gara solasean, kafea eta pastak hartu bitartean:
|
|
2002
|
|
|
Eta, haiekin gogor izan ez ezik, ziria ere sartzen nien batzuetan, taktika maltzur samarra erabiliz: esaten nien nola
|
ni
neu ere erretzailea nintzen, eta tratu bat egin genezakeela, egunero zigarro bat gutxiago errez eta kontsumoa, apurka, erdira jaitsiz, gero beste erdira eta beste erdira, ohitura txar hura errotik kendu arte. Gero, gaixo erretzailea agurtu eta begi keinu konplize bat egiten nion Hipokratesi, aterantz bideratzen nintzen bitartean, zerrenda eskuan, hurrengo gaixoari dei egiteko.
|
|
|
Sararenak batez ere, haziz eta haziz joan zirenak, behe lainoa hausten ari den eguzkiaren antzera! Eta nola kutsatu ninduen Sarak
|
ni
neu ere! Zerbait baitzuen barre hark eguzkitik, zerbait zuen ur jauzitik... eta nik Sararen eskutik bizi nahi bainuen, eguzkiz eguzki eta ur jauziz ur jauzi.
|
|
|
Sarari kalte egin baitziezaiokeen ene erabakiak. Eta
|
ni
neu ere gogogabeturik geratu bainintzen, Sararekin joan ezean. Mediku lagunak esan zidan:
|
|
|
Sararen mailan jartzea baitzen, neurri batean. Eta abstinentzi sindromeak jota sentitzen bainintzen sarri askotan
|
ni
neu ere. Eta, orduan, gizon errukigarri bat bihurtzen nintzen, aldamenean beste pertsona errukigarri bat zuena.
|
|
|
Eta biolina erosi, eta etxean jotzen hasi zenean, nola begiratzen nion, ahotik bitsa eta lerdea zeridala! Eta nola sentitzen nintzen
|
ni
neu ere, halakoetan, ipuin batek hartua bezala! Hainbesteraino, non, momentu haien eraginagatik edo, amets zoragarri bat izan bainuen haietako egun batean.
|
|
|
Apunterik hartu gabe gelditu den ertzaina ere bai. Eta
|
ni
neu ere.
|
|
|
|
ni
neu ere konponketa hutsa naiz.
|
|
2003
|
|
|
Ez, eta
|
ni
neu ere harrituta nago, zeren hasieran behartu ez banindute, ez nituen liburu hauek irakurriko. Baina behin halabeharrez itzultzen hasita, orain atsegin handia ematen didaten liburuak dira.
|
|
|
maitasunezko egun zoragarri bat, edo urtebeteko iraunaldi antzua? Eta hi hor hago, hodeien bestaldean, eta nik hemendixe sentitzen haut, artizarretik Azpil maitatzen, eta
|
ni
neu ere maitatzen. Azpil, hi eta ni, hirurak bat baikara, ez al da egia?
|
|
|
— Oraintxe zetorren neure atzetik eta harritu175 ta nago
|
ni
neu ere non izan daitekeen.
|
|
2004
|
|
|
Besterik uste duena, oker dabil. Bidenabar, diodan, berriz ere,
|
ni
neu ere aldi bereko aldaketa bikoitzaren aldekoa nintzela gaztetan, uste bainuen aldi berean sartu behar genuela goldea nazio eta gizarte lurraren sabelean. Oker genbiltzan batzuk orduan, eta halaxe dabiltza beste batzuk orain.
|
|
|
Usina udaberri sasoi honetako askoren infernuko laguna dugu. narritu eta nahigabeko mugimendua eginik, birikietako airea aho sudurretatik zaratotsez botatzen dutenetakoa naiz
|
ni
neu ere. Usin eta usin, doministiku eta doministiku, behin eta berriro doministikun eginez ari naiz.
|
|
|
Esaterako, azken Bertsolari Txapelketa Nagusiaren biharamunean, Andoni Egaña eta Maialen Lujanbio eraman genituen saiora. Beraiek ez ziren oso eroso egongo, eta
|
ni
neu ere ez ninduten oso eroso sentiarazi. Pentsatzen dut bazekitela zer eratako saioa zen gurea, zer jarrerarekin etorri beharrekoa den eta uste dut mundu horren moztasunarena gehiago izan zela saio horretan ikusitakoa.
|
|
|
–Barkatu, amona –esan nion,
|
ni
neu ere negar batean hasten nintzela.
|
|
|
hil ezazu aita, hil ezazu aita...! Eta, erraietako suak ahotik egiten zuela, zutitu egin nintzen
|
ni
neu ere, mahaia bi ukabilez jota. Eta oihu egin nion aitari:
|
|
|
Ez al da Jainkoa izango —edo beste edozein izen ematen diogun izakiren bat— pentsamenduok gogoan sartu dizkidana? Hau ez da beharrezkoa, agian
|
ni
neu ere izan naiteke eta horiek ekoizteko gauza. Ez al naiz ni, orduan, zerbait izango gutxienez? 25
|
|
2005
|
|
|
Bidaiari geldiaren ametsen eta fantasien denboran. Nire lilura zaharretako bat da Juan Fernandez irlarena, hara baitzihoazen eta handik etorri nire pertsonaiak, eta
|
ni
neu ere noski, jakin gabe nora gindoazen eta nondik gentozen. Alegiazko ihes ate bat zen".
|
|
|
Ez da Foru Aldundiaren kasua, ezta Eusko Alkartasuna alderdiaren filosofia ere. EA eredu neo-liberalaren aurka dago, eta
|
ni
neu ere bai. Hemen, zorionez, ongizatearen estatuaren politika eredua gordetzen dugu.
|
|
|
Asko estudiatu dut nik hinduismoa. Nik uste dut
|
ni
neu ere gehiago naizela hinduista kristaua baino.
|
|
2006
|
|
|
Ez zaigu sekula dirurik faltatu, eta pozik bizi izan gara hiri gaineko malda batean erositako txaletan. Bai Jose Luis bai
|
ni
neu ere ugalkorrak izan arren, ospitaleko kide baten laguntzaz, eta sexu hautaketaren kontrako legediari iruzur eginez, intseminazio artifizialaren bitartez sortu genuen gure ume bakarra, mutila izango zela ziurtatuz; Antton jarri genion, nire aitaren omenez. Eta hemezortzi urte betez gero behin baino gehiagotan damutu naizen arren, hogeita hemezortzi urte izan arte ez nuen gidabaimenik atera.
|
|
|
baina
|
ni
neu ere nekez nintzen neroni.
|
|
|
Itzela izan da gaurko sargoria! Pentsa egizu zelan ibili naizen tabernako sukaldean, berdurekin batera
|
ni
neu ere egosteko puntuan nengoen... tantaka jausten zitzaidan izerdia samatik behera, orain bezala... Begira ukitu hemen...
|
|
|
Euskal Herria katolikoa da, ezta?, nire artean diot. Ba
|
ni
neu ere katoliko, zer arraio.
|
|
|
Eta egin dute gora atzeko pasaiariek. Eta
|
ni
neu ere haiekin kanpora joatekotan izan naiz. Baina txoferrak egoteko esan:
|
|
2007
|
|
|
Edota beste hitz hauetaz: . Orduak iritsi eta iragan egiten diren bezala,
|
ni
neu ere, iritsia naizenez, iragan egin behar dut?.
|
|
|
Alkate jauna, utzidazu nire harridura azaltzen hemen aurkitu zaitudala-eta, Zer delaeta harridura, Oraintxe bertan esan dizut, honen moduko manifestazio batean ikusi zaitudalako, Beste edozein herritar moduko herritarra naiz
|
ni
neu ere, manifestazioetara noa nahi dudanean, eta are gehiago orain, aldez aurretiko baimenik behar ez dugunean (Saramago, 2004: 181).
|
|
|
Ezagutu dedan geometrarik bulartsuena da Olabide. Ba dakit,
|
ni
neu ere noizbait izan naizela esango didazuna; baiña, a! gizajoa, onen alboan ume zirtzilla naiz ni.
|
|
|
Biluzik zegoen. Au secour egin nuen oihu, au secour!,
|
ni
neu ere harrituta utzi ninduen lotsagabekeriaz, eta agure batek, bere soinketatik indarrez esnarazia, gerrian zeraman zorrotik sakelakoa atera eta aztoramenik gabe laguntza eskatu zuen. Nik, artean, besoetan nuen mutikoa hegaluze bat bailitzan.
|
|
2008
|
|
|
Sartzeko itxaroten geunden artean, ilaran nire atzean zegoen kazetari bati (egingo nuke madrildarra zela) entzun diot berari pelikulak bihotzera heldu behar zaizkiola eta gainontzeko guztiak ez duela ezertarako balio, txolinkeriak direla. Ba
|
ni
neu ere horren aldekoa naiz. Esperimentu gutxiago eta barru barrura arte heltzen diren mezu gehiago.
|
|
|
Bandoleroren bat fusilekin ikusten baduzue, tiro egiteko prest, esan debozio handiz deténte bala, deténte bala?
|
ni
neu ere entzuna bainago zenbat soldadu fededun salbatu zen azkeneko gerran, deténte bala bat eramateagatik.
|
|
|
Regina angelorum, ora pro nobis! Gero, berriz, bake handi bat sentitu dut neure baitan,
|
ni
neu ere zeruan banengo bezala??. Markesak, beraz, aldarte ona zuen, eta, aldarte ona zuelako edo, elkarrizketa hura luzatzera xedatu zen.
|
|
|
Hurbildu nintzenaz batera, lasaitu ederra hartu zuen nire bihotzak. Ez da berez oso soinu atsegina, eta
|
ni
neu ere ibilia naiz, beste batzuetan, hori dela-eta kexaka; baina une hartan niretzat musika bezalakoxea izan zen nire lagunak hain ozen eta lasai zurrungaka entzutea. Zaindarien oihua itsasoan,. Dena ondo!?
|
|
|
–Orain, begira, Jim, hemen hago eta esan egingo diat buruan zer dabilkidan. Gustuko izan haut beti, bai, motel, mutil kementsua baihaiz, eta neure erretratua,
|
ni
neu ere gizon gaztea eta egokia nintzenean. Beti nahi izan diat gurekin bat egin eta hik ere heure partea izatea, eta heure mundualdia jauntxo batek bezala bukatzea; eta orain, adiskidea, beste erremediorik ez daukak.
|
|
|
Eta
|
ni
neu ere itsasora nindoan; itsasora goleta batean, txilibitua jotzen zuen kontramaisu batekin, eta kantuan egiten zuten marinel motots biketsukoekin; itsasora, uharte ezezagun baterantz, eta lur azpian ezkutatutako altxorren bila!
|
|
|
Esku banatan maletak arrastaka zituela irteerako atetik kanpora jarraitu nion begiradarekin, eta bere bizialdia bukatutzat eman duen gizon baten itxura hartu nion. Badaudela, pentsatu nuen, bizitzari luzapen bat eskatu eta maileguan bezala bizi diren pertsonak, eta
|
ni
neu ere gisa horretako mamu bat bihurtuko nintzela pentsatzeak ikara eman zidan.
|
|
|
Leihoa zabaldu dut eta atera egin da. Iruditzen zait,
|
ni
neu ere txori hura bezain nahasi nabilela, orientazioa galduta.
|
|
|
Eta olgeta benetan esan nion
|
ni
neu ere sarritan etorri naizela hari laguntza eskatzera, batez ere, liburu berri bati ekin eta ideiarik gabe nagoenean. Eta horrela, garai bateko usadio zaharrei jarraituz, eskuarekin musu eman genion biok irudiari.
|
|
|
–Ahotsagatik ezagutu zaitut? esan zion gizon hark,?
|
ni
neu ere lemazaina naiz eta zure ahotsa ezagutu dut itsasoko irratitik?. Ohitura zuten arrantza ontzietan irratia piztu eta entzuteko gainontzeko lemazainek zer zioten, jakiteko arrantza non zegoen.
|
|
|
–Horrelaxe bizi naiz
|
ni
neu ere, hegazkin batean, esan zidan Fionnak.
|
|
|
Hortik aurrera, badakizue, ezta? Bandoleroren bat fusilekin ikusten baduzue, tiro egiteko prest, esan debozio handiz deténte bala, deténte bala...
|
ni
neu ere entzuna bainago zenbat soldadu fededun salbatu zen azkeneko gerran, deténte bala bat eramateagatik.
|
|
|
Regina angelorum, ora pro nobis! Gero, berriz, bake handi bat sentitu dut neure baitan,
|
ni
neu ere zeruan banengo bezala...". Markesak, beraz, aldarte ona zuen, eta, aldarte ona zuelako edo, elkarrizketa hura luzatzera xedatu zen.
|
|
2009
|
|
|
Buztin dira denak, baina ezberdinak dituzte osagaiak, eta haien arabera, tenperatura ezberdinetan egosten dira. Arruntena, buztin gorria, mila gradutan egosten da; toska, mila eta ehun gradutan; gresa, mila eta hirurehunean; portzelana, mila eta laurehunean… Gaur egun buztin guztiak dauzkagu eskura eta, apurka apurka,
|
ni
neu ere horiek sartzen ari naiz nire lanean.
|
|
|
Txillardegiren hitz horien oihartzuna ez da oraindik isildu nire belarrietan. Bide batez, aitor dezadan,
|
ni
neu ere marxismoaren lilurak irentsi zutenetako bat izan nintzela neurri batean behintzat, eta ez nintzela ohartu orduan Txillardegik egiten zizkigun kritiken zuzentasunaz. Are gehiago, burges ttipiaren salaketa hori nik neuk ere gin nion behinola Txillardegiri, orduan argitaratzen genuen Zabal aldizkarian.
|
|
|
Gaur egun, zorionez edo zoritxarrez, Novartis taldearen barruan dago. Segur aski familiako egoera horrek bultzatu ninduen
|
ni
neu ere Kimika ikastera.
|
|
|
Pixkanaka, takadaka ia, Azken Portutik irteteko unea luzatu nahi banu bezala. Haizeak, ordea, itsaso aldera bultzatzen ninduen
|
ni
neu ere, beste hosto erori baten antzera. Trenbidea pasa, Santa Klara komentua atzean laga eta San Frantzisko kalea hartu nuen zuzen.
|
|
|
Nahiz eta, egia zen,
|
ni
neu ere ez nenbilen erabat zintzo kontu hartan. Nik ere banituen neure eskemak.
|
|
|
Goxo bota zuen Karmelek, baina nire esaldia lurrera erori zen erremediorik gabe. Eta kolokan geratu nintzen
|
ni
neu ere. Karmelerengandik aldendu nahi nuen begirada, baina ezin nuen.
|
|
|
Ajearen ziztadak mingarriagoak ziren garondo inguruan, batez ere. Mozkorraldiaren lorratz eta izerdiez gain,
|
ni
neu ere oso osorik garbituko nindutela pentsatzen hasia nintzen. Eta hala ere, ur zigorretik aldendu eta toallaren babesera ihes egin beharrean, ur beroaren maratilari buelta erdi bat gehiago eman nion, penitentziaren eta masokismoaren arteko mugan.
|
|
|
Ez zuela nik esandakoari neurria hartu ondoren erantzuten. Beldurrik gabe hitz egiten zuen, eta horrek, era berean,
|
ni
neu ere urduritasun guztietatik askatzen ninduen.
|
|
|
–Ni ere haserre nago, zurekin ez ezik, neure buruarekin ere,
|
ni
neu ere errudun sentitzen bainaiz, Txarorekiko aferan konplize izan ninduzulako.
|
|
|
Teofilo Maria, batxilergoa bukatuta gero, komertzioa estudiatzen hasi zen hiriburuko akademia ezagun batean, hantxe hasi zen, halaber, Domingo, urte pare bat geroago?, harik eta seme alabetan zaharrenak aitari kalaka eman, fabrikan nahi dut eta fabrikan nahi dut, aita, fabrika akademia baino unibertsitate hobea da-eta, seguru baietz?, eta aitak amore eman zuen arte: arrazoi duzu, seme,
|
ni
neu ere praktikak egin baininduen teoriak baino gehiago; esan nahi baita semeak estudioak bide erdian utzi, hirutatik, bi urte eskas egin zituen akademian, eta lantegiko zereginetan murgildu zela, non egin baitzuen urtebete, bi urte, hiru, lau?
|
|
|
Eta ez hondartzara joan, mesedez, eta nola garaiko pulpitu guztietako predikariek etengabe erabiltzen baitzituzten Elizak kanonizatu berri zuèn Santa Teresita de Lisieuxen obrak eta mirariak beren predikuak eta hitzaldiak osatzeko eta karmeldar oinuts gaztea gazteriaren jarraibide gisa azalarazteko, honelaxe esan zion Mercedesek?: Eta dudaren bat baduzu, pentsa ezazu zer erabakiko lukeen Santa Teresitak zure kasuan balego, nik gero eta gehiago baitut Lisieuxkoa neure bizitzaren eredu, datorren urtean
|
ni
neu ere karmeldar oinuts egingo ez ote naizen? –eta, Maria Bibianari irri zabal bezain urduria eskaintzen ziola, bukatu zuen?:
|
|
|
Ez, Domingo. Izan ere, nik pilotu nahi zaitut,
|
ni
neu ere noizbait eraman nazazun, nahiago baitut biplaza batean bizikletan baino. Eta egunez eramango nauzu?
|
|
|
Domingoren eta anarkisten aurka egiteko modurik eraginkorrena fabrikari inoiz baino gogorrago eustea da, Francoren zerbitzuan jarriz, eta, ahotsaren tonua ostera leundurik, jarraitu zuen?: Ez uste ulertzen ez dudanik zure zaputzaldia,
|
ni
neu ere ez bainintzen zu baino gutxiago izan, Teo, eta, eskuin eskua pittin bat goratzen zuela, baita betarteari halako solemnitate bat eman ere, erantsi zuen?: Iritsi da nire sekretu bat zuri erakusteko ordua, Teo?
|
|
|
Tikarekin eta Bogorekin dudan harremana, ez da lehen bezain estua izango,... baina, orain seiko taldea osatzen dugu,...
|
ni
neu ere eurekin nago. Guztiok ezagutzen dugu elkar, eta elkarrekin zabalduko dugu hienen izen ona mundura.
|
|
|
Nik asko eskertzen dut, adibidez, Iban Zalduak eta Volgako Batelarien blogean egiten duten lana. Gaiztoaren papera hartzen dute, eta etsai asko ari dira hartzen,
|
ni
neu ere inoiz amorratu naiz eurekin, baina irakurtzen dute liburua ondo. Ezagutzen dute idazle horren obra, ingurua, zer esan duen elkarrizketetan... Oso ondo argumentatuta idazten dute.
|
|
|
Baina era berean bi guraso ditu, bai fikzioan bai gu geu ere, Suwa eta ni. Niretzat, haurren bizitza irudimenarekin dago lotuta,
|
ni
neu ere ameslaria izan naiz. Ondorioz, niretzat, jauzi horrek egon behar zuen filmean.
|
|
|
Nik, behintzat, egunetik egunera egiten dudan lanean gero eta biziago sentitzen dut naturarekin dudan harremana, gero eta gehiago baloratuz daukadan parajea; ekoizpen ekologikoarekin behiak eta
|
ni
neu ere horren guztiaren parte baikara.
|
|
|
–Ni ere haserre nago, zurekin ez ezik, neure buruarekin ere,
|
ni
neu ere errudun sentitzen bainaiz, Txarorekiko aferan konplize izan ninduzulako.
|
|
|
Eta ez hondartzara joan, mesedez –eta nola garaiko pulpitu guztietako predikariek etengabe erabiltzen baitzituzten Elizak kanonizatu berri zuèn Santa Teresita de Lisieuxen obrak eta mirariak beren predikuak eta hitzaldiak osatzeko eta karmeldar oinuts gaztea gazteriaren jarraibide gisa azalarazteko, honelaxe esan zion Mercedesek–: Eta dudaren bat baduzu, pentsa ezazu zer erabakiko lukeen Santa Teresitak zure kasuan balego, nik gero eta gehiago baitut Lisieuxkoa neure bizitzaren eredu, datorren urtean
|
ni
neu ere karmeldar oinuts egingo ez ote naizen... –eta, Maria Bibianari irri zabal bezain urduria eskaintzen ziola, bukatu zuen–:
|
|
|
–Nazariok, kementsu– Domingoren eta anarkisten aurka egiteko modurik eraginkorrena fabrikari inoiz baino gogorrago eustea da, Francoren zerbitzuan jarriz –eta, ahotsaren tonua ostera leundurik, jarraitu zuen–: Ez uste ulertzen ez dudanik zure zaputzaldia,
|
ni
neu ere ez bainintzen zu baino gutxiago izan, Teo –eta, eskuin eskua pittin bat goratzen zuela, baita betarteari halako solemnitate bat eman ere, erantsi zuen–: Iritsi da nire sekretu bat zuri erakusteko ordua, Teo... zuri ere bai, Damaso:
|
|
|
Ez, Domingo. Izan ere, nik pilotu nahi zaitut,
|
ni
neu ere noizbait eraman nazazun, nahiago baitut biplaza batean bizikletan baino. Eta egunez eramango nauzu... eta gauez ere bai, neuretzat nahi bainuke izarrez osatutako lepoko bat, axola ez bazaizu.
|
|
|
Teofilo Maria, batxilergoa bukatuta gero, komertzioa estudiatzen hasi zen hiriburuko akademia ezagun batean –hantxe hasi zen, halaber, Domingo, urte pare bat geroago–, harik eta seme alabetan zaharrenak aitari kalaka eman –fabrikan nahi dut eta fabrikan nahi dut, aita, fabrika akademia baino unibertsitate hobea da-eta, seguru baietz–, eta aitak amore eman zuen arte: arrazoi duzu, seme,
|
ni
neu ere praktikak egin baininduen teoriak baino gehiago; esan nahi baita semeak estudioak bide erdian utzi –hirutatik, bi urte eskas egin zituen akademian– eta lantegiko zereginetan murgildu zela, non egin baitzuen urtebete, bi urte, hiru, lau... Frantziara joan zen arte.
|
|
|
–Erregutzera natorkizu, bada,
|
ni
neu ere, horra. Utzidazu dirua, Martinelli, salba nazazu!
|
|
|
Jende zoritxarrekoa, gaixoak, jende desesperatua, besterik ez dut ikusten. Desesperaturik nago
|
ni
neu ere. Horra zergatik etorri naizen.
|
|
|
Inork ez zuen ulertu aita,
|
ni
neu ere besarkatzen ninduen biluzik, baina ez zegoen ezer itsusirik hartan; batzuetan, elkarrekin egiten genuen lo, eta berak laztandu eta besarkatu egiten ninduen, baina kontaktua bihotzetik sortzen zitzaion, mugarik gabeko gupidaz, Gandhijiri bezala, hura ere neska gazteekin etzaten omen zen, maitasun unibertsalak eta bateratze gupidatsuak soilik bultzatuta. Inork ez zuen ulertu nire aita, mendi irteeretan neskekin eta mutilekin etzatea sentipen gardenez egiten zuen, eta ur jauziaren azpian banan banan sartzera gonbidatzen gintuenean ere berdin jokatzen zuen, bera hantxe zain, ur garbigarriaren jauzipean, gu noiz besarkatuko, mantram doinuan bilduta; esperientzia mistiko ahantzezinak izan ziren guztiontzat, baina mingain gaiztoek asmo lizunak ikusi zituzten maitasun unibertsala besterik ez zegoen hartan; adin txikiko mutil baten aita bere semearen bila agertu zen halako batean, esamesak entzunda, nire aita jipoitu zuen, eta aitak ez zuen kolperik itzultzeko keinurik ere egin, gizon hark salaketa jartzeko mehatxua egin zion, baina ez zuen egin azkenean, semea eskandaluan ez nahastearren eta familiaren izen ona babestearren, horrexek baino ez zion ardura, eta hartantxe geratu zen kontua, gazteak zentrotik aldendu egin ziren, nire aita itxi ez itxi egon zen, beste hiri batera joatekotan, baina ikasle heldu batzuk geratu ziren eta gero beste auzoetako jende berria ere hasi zen...
|
|
|
2005 urtean aho batez onartutako Euskararen liburu xurian zehaztutako ardatzak gauzatzearekin bat, ‘Euskara batzordea’ eratu du, horrek 2009 urteko diru sar irteeretan 34.000 euro eskuko zeuzkalarik. Gutxi oso gutxi ere dagoela erran daiteke eta
|
ni
neu ere ados nago horrekin. Hargatik, kontuan hartu behar da diru sartze eta inbertitze horien barne ez dauden euskararen sustapenerako beste ekintzarik burutu duela Herri Alkargoak.
|
|
2010
|
|
|
Gero, tenplea. Zenbaitetan asko berotu zaitezke, baita
|
ni
neu ere, eta komeni da beti dena kontrolpean izatea.
|
|
|
Halako eran, non, hazi egin bainintzen. Zer nenbilen ni han, izan ere, neure defentsa Bibiren eskuetan utzita,
|
ni
neu ere neure burua defendatzeko gai nintzenean. Orduantxe erakutsiko nion Teori, inoiz ez bezala?
|
|
|
eta hain zen barrukoa, bihotzaren erdikoa?, aldi berean; irri hura, egunik ilunenetan eta porrotik handienetan zer irabazirik ere badagoela oroitarazten didana: galdu arren, irabazi ere egin baitzuen amak auzia, ni ere haren haragi bereko bainintzen funtsean; amaren beste irri hura,
|
ni
neu ere irabazi ninduena, azken batean; irri hura, gure amarena?
|
|
|
Garbi esaten dizut, hobe baita gauza bakoitzari bere izena ematea?
|
ni
neu ere ez bainaiz orain gure txikitxoa baino ederragoa. Izan ere, lehengoan neure burua ispiluan ikusi, eta ez dakit nola ez zen hautsi, hortik atera kontuak?
|
|
|
ez al nuen naturak eskaintzen zidàn ikuskizun hartatik ezer ikasi behar? Odol berokoa nintzen arren, ez al nintzen
|
ni
neu ere odol hotzekoa, zeren zauriaren traumak izoztuta utzi baininduen, ia hitzik gabe. Gizona nintzen, bai, baina muskerrarengandik lezio txiki hura ikasi behar nuen, ausaz; are gehiago:
|
|
|
Gizona nintzen, bai, baina muskerrarengandik lezio txiki hura ikasi behar nuen, ausaz; are gehiago: Jainkoaren probidentziak jarria behar zuen musker hura nire bidean, eta hala, begiak itxi eta
|
ni
neu ere eguzkia hartzen jartzen nintzela, goxo goxo sentitu nintzen aspaldiko partez, eguzkiak odolean nituèn izotz puskak urtu balizkit bezala. Begiak irekita, aurrera begiratu nuen, eta han hormarik ez?
|
|
|
Zer kalte egiten zidan niri, eta zer kalte inori, aitak eta berak burbuila batean bizitzea erabaki bazuten? Baina
|
ni
neu ere ez al nintzen burbuila batean sartzen xakean jokatzen nuen bakoitzean, Gerharden aurka, adibidez, bere garaian. Orduan??
|
|
|
Horrela, gainera, hobeto, Damaso,
|
ni
neu ere ez bainauzu oso liraina, eta ez bainuke oin planoak dituèn ni bezalako haur bat nahi, miope baino miopeagoa. Eta, hala ere, berriro esango dizut:
|
|
|
Pertsonekin ez bezala, zeinetan berdintasunik sinpleena eta errazena ere, bat berdin bat? problematikoa izan baitzitekeen,
|
ni
neu ere gauez bat izan bainintekeen, neure beldurraren mendeko, balizko infernuaren garretan, eta egunez beste bat, planeten orbita eliptikoaren babesean.
|
|
|
baita, beste alor batean, Oteizaren estetika ere, gaurko Elorrietako komentuko frontispizioan mirets dezakeguna; maisu eta irakasle apartak izan arren, baina, banuen, aldi berean, aspaldiko galdera hura, burura noiznahi etortzen zitzaidana: . Zer gertatu ote zen amaren eta nire arreba Adaren buruetan, horrela erotzeko???; baina
|
ni
neu ere zertan ibili ote nintzen neure nerabezaroan burua era hartan galtzeko, suizidio saio bati ekiten niola?; galdetu ere, galdetu nion egun batean probintziako frantziskotar teologo aski ezagun bati ea teologiak eta psikologiak ba ote zuten elkarri zer esanik, eta berak: –XX. mendeko teologia ez dago ulertzerik Freuden eta Jungen ekarpenik gabe, Jungena batez ere??; gomendatu ere, gomendatu zidan Jungen liburuxka bat, gaztelaniara itzulia. Psicología y religión?, luzaro gabe irakurri nuena, baina geroztik deus gutxi?
|
|
|
Ondoren, ordea, Domingoren heriotzaren kontakizunarekin hasi ez beste?. Eta orain, entzun ongi Domingorena, entzuteko modukoa baita? esan zidan arrebak?, asaldatu egin nintzen, arrebaren esaldi hura labana bat balitz bezala, Adari buruzko kontakizunak bihotzaren goruan irun zidàn hari emozionala, poesia metaforaren alorra bada,
|
ni
neu ere poeta ote nauzu, Gabino?, ebaki zidana.
|
|
|
Maria Bibianak idatzi zidàn karta bategatik, banekien Adak bere memento txarrak igaro zituela, eta banekien, hortaz, zigarroa erretzen harrapatu zutela, baita Ana Karenina irakurtzen ere; uda partean etxera itzultzean, ordea, primeran aurkitu nuen: egun batean, berarekin luzaz hitz egiten ere aritu nintzen, eta barrez eta barrez aritu zitzaidan, ura ur jauzi bihurtzen den bezala, haren barrea noiznahi bihurtzen zen barre jauzi,
|
ni
neu ere atzetik arrastaka ninderamana?, baina nik baino hobeto dakizu, Damaso, barre algara dela negarra ezkutatzeko modurik onena, luzaro gabe izan nuen hartaz ohartzeko aukera, gauzak erremediorik ez zuenean.
|
|
|
eta opari harekin kitatu nahi izan zuen zorra, edo bere ohorearen eskaintza sinboliko batekin kontentatu nahi izan ninduen, auskalo, historia hartan neu bainintzen, azken batean, nagusi, eta bera neskame, sarri askotan alderantziz zirudien arren; arestian esan dut, baina, Helenak gauzak esateko modu berezi bat zuela, berezkoa eta naturala, baita gauzarik harrigarrienak esaten zituenean ere: hain berezkoa eta naturala, non
|
ni
neu ere naturaltasunak kutsatuta sentitzen bainintzen; harrigarriagoak egiten zaizkit, egia esan, kontu hauek, orain idazten ari naizela orduan baino: sinesteak ere lanak ematen dizkit, orrian kateatzen ari naizen hitzek helburutik urrunduko banindute bezala; baina halaxe izan zen, edo halaxe gogoratzen ditut orduko gorabeherak, zin degizut, Damaso; gero, Bécquerren poeman bezala, suzko bi mihi gori batu, eta gar bakarra sortu zen; eta, hala ere, mihiak mihia ukitu baino segundo hamarren bat lehenago, Adari agindutako promesa oroitu nuen. Helena behar bezala tratatuko nuela?, baita promesari erantsitako zina ere:
|
|
|
Maiteminean noiznahi erortzen zèn gizon maitabera zen, nola gaztaroan hala zahartzaroan, baina bere burua aztertzen saiatzen zèn gizona, aldi berean? eta hori estimatzen dut berarengandik,
|
ni
neu ere ildo berean bainabilkizu, azken batean. Optikari buruzko lanak egin zituen?
|
|
|
Hala, bada, Helena beldur zen, eta
|
ni
neu ere beste hainbeste izango nintzen, neure paperean sinesten hasi ez banintz; estu nengoen, hortaz, baina ez estutasunak itota; gainera, Helenaren beldurrak beldurgabetzen ninduen, kutsatu beharrean, eta horregatik edo, heltzen zidàn besoa ere ez zitzaidan besterik esaten ari, Helenak protagonista ausartaren paperean nahi ninduela berriro ere?, honela erantzun nion:... –Lasai.
|
|
|
Helena galdu nuen, gauza asko galdu nituen, oreka eta iparra, besteak beste?, Jainkoarekiko harremanak ere kolokan, zure hitz ezin ezkorragoak nituen gogoan, Damaso, Jainkoaz duda egitera ninderamatenak, inoiz ez bezala??: zoritxarrak pilatzen ari zitzaizkidan, elurra eta izotza bezala, bizitzaren alderik malkartsuenean, eta gutxi behar nuen, beraz, haize kolpe bat, lur mugimendu bat, edozein gauza?, elur luizi bat eragiteko,
|
ni
neu ere arrasta nintzakeena; Helenarekin hautsi eta handik hilabetera edo etorri zen haize kolpea, igande batean; auzoko jaiak ziren, eta tarteka kaleko hots urrunak iristen ziren Regina enera: gizon baten oihua, emakume baten irrintzia?
|
|
|
jarri genituen aterpean Jesus, Jose eta Maria; jarri genituen errege magoak, jarri genituen artzainak eta etxetxoak, jarri genuen izarra?; jarria genuen guztia, beraz, baina, ai, ni maitemindua nengoen, eta orduan bururatu zitzaidan bururatzekoa!; hartu nituen artzain bi, mutila eta neska?, jaiotzaren ertzetako batean zeudenak; hartu nuen hari txirrika; moztu nituen bi hari puska, irudiei lepotik lotu nizkienak; zintzilikatu nituen irudiak euskarritik, hariak euskarriari lotuz beste muturretik? eta hantxe geratu ziren irudiak airean, izarraren alde banatan; halaxe sentitzen bainintzen
|
ni
neu ere garai hartan, izarretako izakia banintz bezala!; guztiek harri eta zur begiratzen zenidaten, eta nik argibideak eman nizkizuen, jakina: –Zerua lurrera ekartzean eraman zuen lurra zerura Jesusek, Belenen gizon egin ahala??;. Bai, Gabino, baina neska mutil horiek urkatuak dirudite!?
|
|
|
Gaur nagoen talaiatik ezin putzantuagoak iruditzen zaizkit orduan bota nituenak, baina hitz haiek atera zitzaizkidan, bai, zein baino zein potoloagoak, serio, zin degizut, eta, hala eta guztiz ere, berez bezala atera zitzaizkidan, behartu gabe, ez nintzen ni hitzak esaten ari nintzena: hitzek esaten ninduten ni?,
|
ni
neu ere neure buruarekin harrituta geratzeko moduan;. Amaren semea zara, ez dago dudarik. Hura zain dago, Ama Birjina noiz agertuko zaion, eta zuri Jainkoa agertu zaizu, zer gutxiago?!
|
|
|
sagarra usteltzen igarri nuèn egunean izan zen; Helenak sagar dantza dantzatu ondoren eman zidàn sagarraz ari natzaizu, jakina, hura gorde egin bainuen, ongi gorde ere, objektu sakratu bat balitz bezala, nik bakarrik nekièn lekuan; Jainkosa batek sagar bat oparitu zidan, eta nik opari hura toki sekretu batean gordeko nuen, garai bateko zaldunek Grial Santua bezala; bazuen nire ikasmahaiak kaxoi bat, sagarrarentzako ezkutaleku bikaina izan zitekeena, Domingo ere han ibiliko ez balitz noiznahi, arkatz baten bila edo paper baten bila edo auskalo zeren bila, Domingorekin hasia bainintzen berriro lo egiten gela berean, ama, nik hobera eta hobera egiten nuela egiaztatu zuenean, bere gelara itzuli baitzen; azkenean, nola Sagar Santua gelan nahi bainuen, nigandik ez oso urruti, bere energiarekin eta eragin onuragarriekin ingura nintzan, aulkira igo eta armairuaren gainalde lauan ipini nuen; eta ni, goizetan jaiki ahala, aulkira igo, sagarra eskuan hartu, muxua eman, begiak goratu, eta halaxe egiten nion otoitz Goikoari: . Izan dadila sagar hau, Jauna, ez denboraren mendeko, baizik eta betiko, Helenari diodan maitasuna bezala?; sinetsi ere, sinetsi nuen, halako batean, neure otoitzaren fruituetan, hain egiten nion asmo onez otoitz Aita Jainkoari eta hain iruditzen zitzaidan ezinezkoa aita on bat nire asmo onen aurka azaltzea?; horregatik, sagarra usteltzen igarri nuenean, sekulako nahigabea izan nuen,
|
ni
neu ere, bat batean, barrutik usteltzen hasi banintz bezala; burua altxatu gabe egon nintzen ordu batzuetan, eta gaua ere ez nuen ongi igaro; izan ere, zer ari zitzaidan Guztiahalduna esaten?; nire maitasuna eder hasi zela, baina gero usteltzera egingo zuela?; harik eta pentsatzen hasi nintzen arte aita on batek beste arrazoi bat behar zuela, nik une hartan ezin ulertu nuena eta biharamuneko lehe...
|
|
|
Esan behar dizut, izan ere, etxeko txakurrekin. Mendi eta Sasirekin denbora batean, Moncayo eta Palafoxekin gero? guztiz beste aldera gertatzen zitzaidala, haien pozak pozten baininduen
|
ni
neu ere, eta haien goibeltasunak goibeltzen. Baina honek ere, txakurrekiko harremanak bereziak izan ditudan neurrian, kapitulu berezia eskatzen dit.
|
|
|
baina hitz egiten nuenean ere, ez zidaten kasu handiegirik egiten, egia esan: zer beste ezertaz mintza zitekeen, bada, pikutan bizi zèn poeta galdu bat, pikuez ez bada?,
|
ni
neu ere txinbo galduen mailakotzat bainindukaten, nahiz eta egun batean Teofilo Mariak eskua luzatu, modurik paternalistenean, hori bai?
|
|
|
amona Ursularen ipuinetara edo baserriaren irudi idilikora naramalako ote???, herdoilaren eta olio errearen usainen artekoa baizik, zoko eta izerdi usainetik ere zerbait zuena; ez zen olatu bortitz baten antzera sartzen zèn usaina, ez inor atzera botatzeko modukoa, baina bai presentzia jarraitu eta desatsegin bat bezalakoa; langileak, berriz, bulegoetakoak salbu, hain itsusi ikusten nituen, infernuko estanpa batetik atera ote zituzten, bada??, non berezko ezinikusi bat eragiten baitzidaten, zuri bezala, Damaso!?, baita beldurraren atarian jartzen ere; nola ez, bada, haietako batzuk (anarkistak eta komunistak bereziki) etsaitzat eta deabruaren jarraitzailetzat bazituen aitak!; aldi berean, baina, nola egon zitekeen Domingo jendaila haren alde, apo eta sugegorri pozoitsuen alde??; egia da batzuetan ebanjelioko hitzak etortzen zitzaizkidala, baztertuen aldekoak, azkenak aurren eta aurrenak azken, baina egia da, halaber, oin punten gainean pasatzen nintzela hitz haien gainean?; nire defentsa mekanismo psikikoek izango zuten hartan zerikusirik, nire beldurra, nire nazka eta nire ezinikusia ezkutatzeko ahaleginean, nire ezinikusi hura, bide batez, berezko zerbait ote zen, edo langileei nièn inbidiatik ote zetorkidan, haiek egiten zutèn lan gogorra egiteko gai ez nintzelako, hain nintzen haiekin konparatuta ahula eta erkina??, baita errudun usteak bazter uzteko ere, kontzientzia erdi anestesiatuak noiznahi eta nolanahi aurkitzen baititu zuribideak, kontraesan benetakoak itxurazko bihurtzen dituztenak: ebanjelioko baztertuak, beraz, ez ziren langile jainkogabe haiek, igitaiaren eta mailuaren ikurra goratzen zutenak, ospitaleetako gaixo errukarriak baizik, minbiziak edo tuberkulosiak jota egon arren minak eta oinazeak Jainkoari apalki eskaintzen zizkiotenak, nik idealizatutako baserritar jendea ere sartuko nuen talde hartan, halako batean!?,
|
ni
neu ere garai batean ibili nintzen bezala; guztiaz ere, ez dakusan begiak, esaera zaharrak dioen bezala, ahalkerik ez duenez, fabrika irudikatzen nuen bakoitzean. Elorrietako komentura joan nintzenean ere irudikatu nuen behin baino gehiagotan??
|
|
|
amona Ursularen ipuinetara edo baserriaren irudi idilikora naramalako ote...? —, herdoilaren eta olio errearen usainen artekoa baizik, zoko eta izerdi usainetik ere zerbait zuena; ez zen olatu bortitz baten antzera sartzen zèn usaina, ez inor atzera botatzeko modukoa, baina bai presentzia jarraitu eta desatsegin bat bezalakoa; langileak, berriz, bulegoetakoak salbu, hain itsusi ikusten nituen —infernuko estanpa batetik atera ote zituzten, bada? —, non berezko ezinikusi bat eragiten baitzidaten —zuri bezala, Damaso! —, baita beldurraren atarian jartzen ere; nola ez, bada, haietako batzuk (anarkistak eta komunistak bereziki) etsaitzat eta deabruaren jarraitzailetzat bazituen aitak!; aldi berean, baina, nola egon zitekeen Domingo jendaila haren alde, apo eta sugegorri pozoitsuen alde...?; egia da batzuetan ebanjelioko hitzak etortzen zitzaizkidala, baztertuen aldekoak, azkenak aurren eta aurrenak azken, baina egia da, halaber, oin punten gainean pasatzen nintzela hitz haien gainean...; nire defentsa mekanismo psikikoek izango zuten hartan zerikusirik, nire beldurra, nire nazka eta nire ezinikusia ezkutatzeko ahaleginean —nire ezinikusi hura, bide batez, berezko zerbait ote zen, edo langileei nièn inbidiatik ote zetorkidan, haiek egiten zutèn lan gogorra egiteko gai ez nintzelako, hain nintzen haiekin konparatuta ahula eta erkina? —, baita errudun usteak bazter uzteko ere, kontzientzia erdi anestesiatuak noiznahi eta nolanahi aurkitzen baititu zuribideak, kontraesan benetakoak itxurazko bihurtzen dituztenak: ebanjelioko baztertuak, beraz, ez ziren langile jainkogabe haiek, igitaiaren eta mailuaren ikurra goratzen zutenak, ospitaleetako gaixo errukarriak baizik, minbiziak edo tuberkulosiak jota egon arren minak eta oinazeak Jainkoari apalki eskaintzen zizkiotenak —nik idealizatutako baserritar jendea ere sartuko nuen talde hartan, halako batean! —,
|
ni
neu ere garai batean ibili nintzen bezala; guztiaz ere, ez dakusan begiak —esaera zaharrak dioen bezala— ahalkerik ez duenez, fabrika irudikatzen nuen bakoitzean —Elorrietako komentura joan nintzenean ere irudikatu nuen behin baino gehiagotan... — bulegoetan ikusten nuen neure burua, fabrikako tokirik ustez zibilizatuenean, latz eta beltz lan egiten zutèn langileen sekzioetat...
|
|
|
Baina lege hark ere bazuen bere salbuespena. Esan behar dizut, izan ere, etxeko txakurrekin —Mendi eta Sasirekin denbora batean, Moncayo eta Palafoxekin gero— guztiz beste aldera gertatzen zitzaidala, haien pozak pozten baininduen
|
ni
neu ere, eta haien goibeltasunak goibeltzen. Baina honek ere, txakurrekiko harremanak bereziak izan ditudan neurrian, kapitulu berezia eskatzen dit.
|
|
|
Horrela, gainera, hobeto, Damaso,
|
ni
neu ere ez bainauzu oso liraina, eta ez bainuke oin planoak dituèn ni bezalako haur bat nahi, miope baino miopeagoa. Eta, hala ere, berriro esango dizut:
|
|
|
Ume itsusia zen. Garbi esaten dizut, hobe baita gauza bakoitzari bere izena ematea...
|
ni
neu ere ez bainaiz orain gure txikitxoa baino ederragoa. Izan ere, lehengoan neure burua ispiluan ikusi, eta ez dakit nola ez zen hautsi, hortik atera kontuak...
|
|
|
Halako eran, non, hazi egin bainintzen. Zer nenbilen ni han, izan ere, neure defentsa Bibiren eskuetan utzita,
|
ni
neu ere neure burua defendatzeko gai nintzenean. Orduantxe erakutsiko nion Teori, inoiz ez bezala... erakutsiko ez nion, bada!
|
|
|
eskaileretako hura, berriz, argi mehe bat zen, amaren betartean eguzki zilar kolore bat zizelkatu zuena eta nik nekez ahaztuko dudana, hain zen axalekoa —jolasaren ertzekoa— eta hain zen barrukoa —bihotzaren erdikoa—, aldi berean; irri hura, egunik ilunenetan eta porrotik handienetan zer irabazirik ere badagoela oroitarazten didana: galdu arren, irabazi ere egin baitzuen amak auzia, ni ere haren haragi bereko bainintzen funtsean; amaren beste irri hura,
|
ni
neu ere irabazi ninduena, azken batean; irri hura, gure amarena...
|
|
|
Helena, beraz, nirekin zorretan sentitzen zen nola edo hala... eta opari harekin kitatu nahi izan zuen zorra, edo bere ohorearen eskaintza sinboliko batekin kontentatu nahi izan ninduen, auskalo, historia hartan neu bainintzen, azken batean, nagusi, eta bera neskame, sarri askotan alderantziz zirudien arren; arestian esan dut, baina, Helenak gauzak esateko modu berezi bat zuela, berezkoa eta naturala, baita gauzarik harrigarrienak esaten zituenean ere: hain berezkoa eta naturala, non
|
ni
neu ere naturaltasunak kutsatuta sentitzen bainintzen; harrigarriagoak egiten zaizkit, egia esan, kontu hauek, orain idazten ari naizela orduan baino: sinesteak ere lanak ematen dizkit, orrian kateatzen ari naizen hitzek helburutik urrunduko banindute bezala; baina halaxe izan zen, edo halaxe gogoratzen ditut orduko gorabeherak, zin degizut, Damaso; gero, Bécquerren poeman bezala, suzko bi mihi gori batu, eta gar bakarra sortu zen; eta, hala ere, mihiak mihia ukitu baino segundo hamarren bat lehenago, Adari agindutako promesa oroitu nuen —Helena behar bezala tratatuko nuela—, baita promesari erantsitako zina ere:
|