|
2000
|
|
|
–Ahaztu
|
nahian
zabiltzatela dirudi.
|
|
|
Gehiago ez da gurekin egongo. Ahaztu
|
nahian
gabiltza, bai, baina onartu ere, onartu dugu. Eta nago, ez ote gauden zu baino finkatuagoak lurreko bizitza honetan, Txema.
|
|
|
Eta aitak, halatan, behekoak so beltzez eta begitarte itsusiz hartuko zituen maiz, mintzo zakarrez, hatz erakuslea aitzinetik gidari, larderiatsu, buruz buru zuena hastetik beretik akusatu eta uzkurtu
|
nahian
balebil bezala. Eta, behin haserretzen bazen, haren kolerak ez zuen ematzeko husgunerik, ez baretzeko atseden-lekurik edireiten:
|
|
|
...go, Sancho Panzarekin konparatu nahi nizuke don Frantzisko, arestian bezala, eta, horrela, derradan ezen, don Ki xote Mantxa koa ren ezkutariak bezala, gure apezak ere bere astoa zuela, eta, hark bezala ere, bere ateraldi zorrotzak zituela, erran komunez eta errefrauez hornituak eta errekaitatuak; baina, aldiz, frankoago eta eskuzabalago zen eta, zuenarekin kontentatzen zelarik, aitzurraren berdin
|
nahian
dabilen jorraia ez bezala, ez zuen beregainezko eta ezinezko insulekin amesten: erran nahi baita ezen gehiago bizi zela eliztarrei beha bere buruari baino, ebanjelioko parabolako artzain onaren molderat.
|
|
|
Eta gehiago erranen dizuet: badakit ezen Joanikot baztertu
|
nahian
zabiltzatela, eta alde batetik ulertzen dut, baina jakizue, halaber, ezen, Joanikot bakarrik utziko bagenu, gaitzago litzatekeela... zeren eta jauregiaren iduria baita jauregiaren funtsa.
|
|
|
Ene ustea eta aburua jakin
|
nahian
balebil bezala, Antonio Ibarbiak zorrotz so egin zidan; eta nik, usterik ezen ezin ginela urruneko intxaurren xerka ibili hurbilagokoen berri jakin gabe, are gutiago Utopiako lur urrunetarako bidaia hain perilos izan zitekeenean, eta akaba genezakeenean, aita Zacaríasek erranaren arabera, hainbat tributako indiarren atzaparretan, gorputza puskaturik eta mila zati eginik; oharturik ezen, etorkizu... Eta Antoniok, orduan, erran zuen:
|
|
|
Eta, hainbat datuz fidaturik, golkoan aitzina gindoazen, Orinocoren ibai-adar bat hartzeko asmotan... Eta datu haietarik bat zen La Hispaniolarat eraman behar gintuèn galeoiko hainbat jende adituri aditu geniona, baita Alain Coup d’Œil i eta haren gizonei ere... zeren baitzirudien ezen bai kaputxinoak eta bai frantziskotarrak ere ibaia kolonizatu
|
nahian
zebiltzala, eta fundatu ere fundatu zituztela ur bazterrean, hartarakotz, hainbat misione eta asentamendu, zeinetarik Santo Tomásekoa baitzen zaharrena eta inportantena.
|
|
|
Pastazko betaurreko lodiak ohikoak baino handiagoak izanik ere babes kaskarregia ziren eta, beraz, ezinezkoa nuen kontagailua ikustea begiak malkotan izaki. Sumatzen nuen, hala ere, metro bakoitzarekin abiadura haziz zihoala, motorraren ahalmen guztia proban jarri
|
nahian
balebil bezala. Afalondoko goraldian, izarretara jaurtitako gidakide sentitzen nintzen.
|
|
|
Ez dakit nola, manera kausitua zuen aho zulora zuzen isurtzeko. Guregandik metro gutira, ostatu barnera sartu
|
nahian
zebilena abarroska eta ukaldika lotu zitzaion ate itxiari.
|
|
2001
|
|
|
Nahi baduk azken aldian horren kasu gutxi zergatik egin diadan azaltzen saia naitekek. Heriotza hura argitu
|
nahian
nabilela, badakik, Armendarizena, eta horregatik egon naizela arratsaldero lanpetuta haren neska zenaren atzetik, datu berriak lortzen saiatuz edo nekizkien gauzak apuntatzen besterik gabe. Jakin dudan guztia azalduko diat nahi baduk.
|
|
2002
|
|
|
Ekintza burutzen duzunean, zuretzat izango da, gu guztiontzat baino gehiago, egindakoaren ohore nagusia. Jakin ezazu, nire Pertseo zintzoa, Hipodamia printzesa ederrarekin ezkondu
|
nahian
nabilela, eta, horrelakoetan ohitura den bezala, nire emaztegaiari zerbait bitxia eta dotorea eskaini nahi niokeela. Harrigarria eta aurkitzen zaila den zerbait egin nahi nioke opari, urrutitik ekarritako gauza ezezagunen bat.
|
|
|
Ez dauka berekin Medusaren burua. Gu engainatu
|
nahian
dabil! Erakuts iezaguzu, ea egia den hor daukazula!
|
|
|
Arantxak garai bateko indarra atera zuen. Horma bat zulatu
|
nahian
zebilen aulki bat mailu gisa erabiliz. Haritzek beste aulki bat hartu zuen, baina nahikoa ez zela iritzi zion.
|
|
|
Orri bat hartu zuen. Zerbait zirriborratu
|
nahian
ibili zen, ea horrela barnean lasaitzea lortzen zuen.
|
|
|
Julen dardara ezkutatu
|
nahian
zebilen, aurrera edo atzera egin erabaki beharrez bezala. Beste neskak Mirariri laguntzea eskaintzera zihoazela antzeman zionean, pauso bat eman zuen.
|
|
|
–Arantxak atzera begira egin zuen ia bidaia osoa. Alazneren artegatasuna aski nabaria zen, eta hura adoretu
|
nahian
zebilen, barrea eraginez. Aurrera begira jarri zenean, ordea, non zeuden antzeman zuenean, serio jarri zen.
|
|
|
Atzo gauean bota bainituen zabor guztiak kontainerrera". Susmoa bainuen Sara ene gutun hautsiak osatu
|
nahian
zebilela orduko, eta lotsa ematen baitzidan hura ene letrak irakurtzen imajinatzeak. Baina, kontuak kontu, nola zikinduko nuen lehen egun hura gezur batekin?
|
|
|
Sara bizikletaz joan zen Dioni eta Soniaren etxera, abisua ematera. Bere arazoak eta buruhausteak beste konpromiso baten aitzakian estali
|
nahian
zebilela, ordea, berehala moztu zuen Soniak:
|
|
|
Ondoko egunak, berriz, erabakigarriak izan ziren, Ekain eta Leireren arteko harremanak finkatzeko. Ni ere Ekainekin hitz egin
|
nahian
nenbilen, eta parada ezin hobea aurkitu genuen Bianditz mendira joan ginen egun batean, Jonen opelean. Bide bazterreko zelaietan bazkaldu ondoren, mendatetik ez oso urrun, Ekainen gurasoak eta Leire kamamila biltzera joan ziren.
|
|
|
Donibaneko arrantzale jendea mintzatzen den eran ari zitzaidan, hitzak zelula biziak balira bezala, bata bestearen ondotik jarriak bai, baina atzekoak aurrekoak fagozitatu
|
nahian
balebiltza bezala. Erantzun nion:
|
|
2003
|
|
|
Gure literatura txikia da eta poztu egiten dira idazle kontsakratuak gazte bat agertzen denean. Nik hogeita bost urte bakarrik nituen eta zahartuxeak iruditu zitzaizkidan, garaiz kanpoko igaliek duten kolore zurbil eta ajatuarekin, hain urduri eta adeitsu emakume gazte batekin zeudelako eta hain aitakoi aldi berean, aholku bat beti pronto ezpainetan; beren buruaz eta beren obraz hitz egiteko sekulako gogoarekin, beren konplexuen morroi, gaueko hitzorduak luzatu
|
nahian
ibiltzen ziren beren galai itxura zainduegi horiek exhibituz, zenbat eta beranduago emakume gazte batekin ikusi, orduan eta harroago, ez gauza handirik egiteko asmorik zutelako, oso zuhurrak baitziren eta adorerik gabeak, gehienez ere ukondotik heltzera iristen zitzaizkizun jendez beteta zeuden lekuetara sartzeko, soineko luzez jantzita nindoan irudipena izaten nuen haien ondoan, halakoxe zeremon... Formol usain pixka bat zeriela erabaki nuen.
|
|
|
–Aztiak amets hartan garbi ikusi zian nola, Lurra sua zèn garaian, borroka latza izan zuten aingeruek eta deabruek; garbi ikusi zian, halaber, nola Jainkoak lur azala hoztu zuen, deabruen buruzagia guztiz menperatzeko; eta garbi ikusi zian, azkenik, nola, lur barruko suan harrapaturik geratutako deabruak buruzagiaren eskeletoa bereganatu
|
nahian
zebiltzan, isatsetik tira eginik. Eta mendeak joan zituan, eta deabruek ezin etsi...
|
|
2004
|
|
|
hondartza jendez beteta dagoenean, beti ikusiko duzu apal apal. Aldiz, inor ez dagoenean, bazterrak apurtu
|
nahian
ibiltzen da".
|
|
|
bera izaten zen beti ideia bikainak izaten zituena. Hori bai, bazitekeen Hans treneko bere hanka sartzea zuritu
|
nahian
ibiltzea. Kankailuari aukera bat eman behar zitzaiola erabaki zuen Del Vallek.
|
|
|
Edward Teller oso fisikari ezaguna zen. Oppenheimerren aginduetara egin zuen lan Manhattan Proiektuan, eta orain Hidrogeno bonba garatu
|
nahian
zebilen. Arma termonuklearren abantailen jarraitzaile sutsua zen, disuasio politika gisa eta Ameriketako Estatu Batuen defentsarako.
|
|
|
Zer gerta ere. Helburu horrekin, mundu osoan egiten diren goi energien inguruko esperimentu guztiak kontrolatu
|
nahian
dabiltza azken urteetan. Eta hurbiltzen ari dira.
|
|
|
Dianne hausnarketari bidea utzi
|
nahian
zebilen.
|
|
|
Senarrak amaren etxera eta bulegora egingo zizkion deiei ez erantzutea erabaki zuen oraindik irudi gordinen menpe zegoela. Haserrea aurkitu
|
nahian
zebilen baina sabelaldean zauria baino ez zuen sentitzen; amorrazioa noiz helduko zain zegoen baina samatik ezin igarota zeukan harri bat baino ez zuen nabaritzen. Hutsunea.
|
|
|
kasualitate hutsa izan zen hura, edo jainkoek jarritako seinalea? Zeren hegaberak bi multzotan banatuta baitzetozen, eta zeren multzo batek E bat formatzen baitzuen, eta besteak O bat, Eneko Ortegaren izen abizenen lehen letren arabera, ipar hotzetik ihesi zetozkigùn hegazti haiek ere gure futbol izarra omendu
|
nahian
balebiltza bezala...".
|
|
2005
|
|
|
Izan ere, egongelan sartu orduko, Emili eta Teresa aurkitu zituen, baina ez ordu batzuk lehenago bezala, Inesekin batera meditatzen, sekulako zarata eta zalaparta ateratzen baizik, batek eskuan eltze bat baitzuen eta besteak etxeko arrainontzia, leku batetik bestera, hotsa eta abarrotsa. Itxura guztien arabera, zerbait harrapatu
|
nahian
zebiltzan, bakoitzak adore handiz ipintzen baitzuen zerabilèn ontzia buruz behera, mahairen gainean edo hango eta hemengo paretaren kontra. Eta batean Emilik esaten zuen:
|
|
|
–Heu ere lehen bezain lerden hago. Ez zirudik urtebete egin duanik ohean etzanda, giharrak gogor gogor dituk eta –erantzun dio, eskuez besoetako giharrak estutzen dizkiola, horrela burua jaitsi eta pozarren irten
|
nahian
dabilzkion malkoak ezkutatuz.
|
|
|
Baina gaitzespena soinurik gabe ito da ezpainen atzean. Ezpain horiei begira, ordea, beste pentsamendu bat altxatu da Ametsengan, mahai azpian ere bestea altxatu
|
nahian
dabilela. Berak, berriz, ez du burutazioa isiltasunera kondenatu:
|
|
|
Gero, ahuleziak bere hitzei gozotasun berezia ematen diela, ikusitakoa kontatu dio. Amets hitz bakoitza ondo barneratu
|
nahian
ibili da.
|
|
|
Jertsea ere lurrera joan da, berokiaren gainera. Amets hitzak ahoan borobildu
|
nahian
dabil, artega. Ez daki zelan adierazi sekreta horiek ez dabiltzala bere atzetik.
|
|
|
Erietxetik itzuli denetik, gertatutako guztia gertatuta ere, ez dio hain begirada hits eta etsia ikusi. Halako batean, azken egunotan guztiz ahaztuta zeukana etorri zaio gogora Naroari, Ametsen burutik, garunak gazta handia balira bezala, karraskatzen dabiltzan ideiak asmatu
|
nahian
zebilen bitartean. Japoniako bidaia hau uste baino laburragoa izan daiteke, susmatzen duenez, baina hiru egun nahikoa izan dira Ametsen mundua zegoena baino hankaz gorago jartzeko:
|
|
|
Horrelako galderak neure buruari erantzun
|
nahian
nenbilela, telefonoak jo zuen eta haren pantaila txikian" bulegoa" irakurri nuen. Arreba nuen deika.
|
|
|
Aspertu egiten dira eta txutxu mutxuek denbora azkarrago igarotzen laguntzen dute. Ugazaba norekin hitz egiten ari den antzeman
|
nahian
ibiliko dira.
|
|
|
Ezin zuen irribarrea ahotik kendu. Ni, ordea, nondik irtengo zen asmatu
|
nahian
nenbilen.
|
|
|
–Utziezu, emakumeren baten titiak benetakoak edo operatuak ote diren asmatu
|
nahian
ibiliko dira –Monikak ere Mateorekin egin nuen keinu bera egin eta beste kantoira eraman zuen Itziar.
|
|
|
Musuka eta elkarren gorputz atalak deskubritu
|
nahian
ibili diren neskak izututa daude. Habian mokoka harrapatutako txoriño gaixoak bezalaxe.
|
|
|
Guztietan pote bat edo bi, hitz gutxi eta giro motela; erdi zerrepelduta denok. Ni Kixmirengana hurbildu
|
nahian
nenbilen, baina ahalegin guztiak hutsalak izan ziren. Alde batetik, neskek inguratuta zeramaten; bestetik, ezin Rosas gainetik kendu, nire sorbalda makila gisa hartua baitzuen, ezkongaiak bagina legez.
|
|
|
–Erotu al zarete? Baserria bota
|
nahian
zabiltzate ala. Aski zenuten txirrina jotzea...
|
|
|
Esertokian egokitu zen. Zigarro bat piztu
|
nahian
zebilen. Baina, nekea zela, aitzurra zela, lurrera jausi zitzaion.
|
|
2006
|
|
|
Kanpoan egindako urteek halako nagusitasun natural bat eman ziotela entzun dio noizbait izekori. Bilboko handiki etxean neskame ibilitako urteetan asko ikasi zuela erakutsi
|
nahian
ibiltzen zela. Jatetxera atzerritarren bat agertuz gero, amantala sukaldean utzi eta bera irteten omen zen hauek zerbitzatzera eta, berdin ingelesak zein frantsesak izan, gaztelaniaz poliki poliki eta hitz bakoitza ondo ahoskatuz hitz egiten omen zien:
|
|
|
–Egunak dira zu aurkitu
|
nahian
nabilela –erran zuen– Berri txar bat eman behar dizut, Duhalde andereñoa. Zure aitona hil da.
|
|
|
Egia erran, bizi zen bitartean ez genuen gehiegi elkar ikusi. Orain hura ezagutu
|
nahian
nabil.
|
|
|
Hala ere, Albaniak independentzia lortu zuenean, Europako estatu boteretsuenak beren interesak zaindu
|
nahian
ibili ziren, eta auzoko Italia, Inperio Austro Hungariarra eta ez oso urrutiko Alemania izan ziren muturra gehien sartu zutenak. Azkenean, gorago aipatutako Wied printze alemana jarri zuten Albaniako erregetzan, gure Aladro jaun erdi euskaldunaren kaltetan –esan beharra dago agintari alemanak ez zituela hilabete batzuk besterik egin tronuan, erregetzako ofizioa ez baita gauza erraza, hala uste baduzue ere, baina horrek ez die ez kentzen ez ematen indarrik gure erregegai dotorearen asmo eta nahiei.
|
|
|
oinarrian asmakizuna ona zen, egokia, baina hainbat hobekuntza behar zituen, eta horretarako, nola ez, dirua behar! Prototipoa esku artean zuela, han eta hemen dirua lortu
|
nahian
ibili zen László. Ez zuen suerte handirik izan (dirua lortzen, alegia), baina –liburu honetakoak bizitza eredugarriak izanik ezin izan beste era batera– patuak ezusteko handia eskaini zion gutxien espero zuenean.
|
|
2008
|
|
|
Exorzismoa bukatuta gero, Reginak Natalia ikusteko aukera izan zuen, gelan ustel usain hura zegoen, Nataliak egindako okaldietatik zetorrena?, baita hura inoiz baino okerrago ikusi ere, haren azal zurbila inoiz baino zurbilago eta betzuloak inoiz baino betzuloago. Jaun kalonjea deabrua uxatu
|
nahian
zebilkion, antza, baina Reginak bere zentzua eta bere sen hura zituen, behin eta berriro esaten ziotenak ezen, kontu hartan guztian, zerbait oker zebilela, egiteko hura gidatzen zuèn eskua, jaun kalonjearena?
|
|
|
Markesa, beraz, bide galdua berreskuratu
|
nahian
zebilen: esan nahi baita. Zaldiaingo jauregia Nazarioren olatik ekialdera zegoen, hamar bat kilometrora?
|
|
|
Biek egiten zituzten begi mugimenduengatik balitz, nornahik jakin zezakeen, bertaratutako lekuko anonimo batek, adibidez? Regina urduri zegoela, eta Ernestina lasai, izan ere, Ernestinak begietara zuzen begiratzen zion bakoitzean, Reginak beheratu egiten zituen begiak, zerbait gorde
|
nahian
balebil bezala. Harik eta Ernestinak esan zion arte:
|
|
|
–Gizona, gizona, esan zuen Smollett kapitainak?, ez daukat zurekin hitz egiteko batere asmorik. Nirekin hitz egin
|
nahian
bazabiltza, zatoz, eta kito. Azpikeriarik egotekotan, zuen alderdian egongo da, eta Jainkoak guarda zaitzatela!
|
|
|
Maniobratzeko prest! Hasiera kaxkarra duk hau, eta ez zekiat ahots hori norena zen, baina adarra jo
|
nahian
dabilen norbait duk, hezur eta mamizko norbait, hara zer esaten dizuedan.
|
|
|
Ba, Anderson, eta Hands eta heuregatik, George Merry! Eskifaia liskarzale honetako azken txorimaloa haiz hi, eta halere Davy Jonesen lotsagabekeria daukak nire gainetik kapitain jarri
|
nahian
ibiltzeko, nor eta hi, hondamenera eraman gaituen gizona. Holakorik, mila deabru!
|
|
|
Hispaniolak bela nagusiarekin eta bi fokerekin nabigatzen zuen, eta olana zuri ederrak elurrak edo zilarrak bezala distiratzen zuen eguzkitan. Estreinakoz ikusi nuenean, bere bela guztiek hartzen zuten haizea; ipar mendebalderantz zihoan, eta barruko gizonak uhartea inguratu
|
nahian
zebiltzala uste izan nuen, ainguralekura itzultzeko. Ondoren mendebalderantz biratzen hasi zen gero eta gehiago, eta ikusi egin nindutela uste izan nuen, eta nire atzetik zetozela.
|
|
|
Kafeak bizitutako garunak bizpahiru orri eskaini zizkion, nola jarraitu ez zekiela gelditu arte. Estilografika eskuan zuela, itxitako bidea zabaldu
|
nahian
ibili zen, pentsakor, ezkerreko eskuaz bibote luze eta fin haren ezker muturra okertu eta gora bueltatuz. Altxatu egin zen.
|
|
|
Nazioaren benetako balioak eta itxurazko errituak bereizi
|
nahian
gabiltza azken orrialdeotan. Zeri zor gatzaizkion euskaldun garen aldetik.
|
|
|
Venezia salbatzeko diseinatzen ari ziren proiektu batean sartuta zebilen, ez nion gehiegi ulertu zer proiektutan. Marea biziei eusteko burdinazko ate batzuk egin
|
nahian
zebiltzan. Aipatu dudan musu hori eman nionean, oso emakume erakargarria nintzela esan zidan eta, nik hala eskatzen banion, Venezia metro pare bat altxatuko zuela erantsi zuen, irribarrea ezpainetan.
|
|
|
Neskaren ondoko gizona, aldiz, ez zen isildu hegaldi osoan. Galderak egiten zizkion neskari eta hura kortejatu
|
nahian
zebilela zirudien. Neskak ez zion jaramon handirik egiten.
|
|
|
Lasaitu egiten nau herrian egoteak. Nobelaren egitasmoari eutsi
|
nahian
nabil baina ezin. Arratsaldean, lerro bakar batzuk lotzen ari nintzela txori bat sartu zait gelara.
|
|
|
Baina Arteta bere burua engainatu
|
nahian
zebilen.
|
|
|
–Baita zera ere? esaten genion neba arrebok, pentsatuta bere buruari inportantzia eman
|
nahian
zebilela.
|
|
|
Bitxia zen egoera. Aitaren ustezko arerioa, euskal barkuak preso hartzen zituen gizon hura orain Euskal Herrira etorri
|
nahian
zebilen. Gu joan ginen bezala Stornoway ezagutzera, hark gurea ezagutu nahi zuen.
|
|
|
Markesa, beraz, bide galdua berreskuratu
|
nahian
zebilen: esan nahi baita –Zaldiaingo jauregia Nazarioren olatik ekialdera zegoen, hamar bat kilometrora– Nazariori nondik jo behar ote zuen galdetzen ari zitzaiola.
|
|
|
Exorzismoa bukatuta gero, Reginak Natalia ikusteko aukera izan zuen –gelan ustel usain hura zegoen, Nataliak egindako okaldietatik zetorrena–, baita hura inoiz baino okerrago ikusi ere, haren azal zurbila inoiz baino zurbilago eta betzuloak inoiz baino betzuloago. Jaun kalonjea deabrua uxatu
|
nahian
zebilkion, antza, baina Reginak bere zentzua eta bere sen hura zituen, behin eta berriro esaten ziotenak ezen, kontu hartan guztian, zerbait oker zebilela... egiteko hura gidatzen zuèn eskua –jaun kalonjearena– eskutik joan balitz bezala: jaun kalonjeak bidea eta norabidea markatu arren, trena trenbidetik atera zela, alegia.
|
|
|
Biek egiten zituzten begi mugimenduengatik balitz, nornahik jakin zezakeen –bertaratutako lekuko anonimo batek, adibidez– Regina urduri zegoela, eta Ernestina lasai, izan ere, Ernestinak begietara zuzen begiratzen zion bakoitzean, Reginak beheratu egiten zituen begiak, zerbait gorde
|
nahian
balebil bezala. Harik eta Ernestinak esan zion arte:
|
|
2009
|
|
|
Ugartek albariño koparen hanka meheari airean eusten zion bere hatz luzeen artean. Hura ere ardoaren kolorea bereizi
|
nahian
zebilela zirudien.
|
|
|
–Zer esan
|
nahian
habil? –Ugarteri lepoko zaina puzten ari zitzaion?.
|
|
|
–Ni ere horretan. Mielek ohi baino apalago hitz egin zuen?. Txanponen jatorria eta jakin
|
nahian
ibiltzea gauza bat duk, baina asuntoa trakesten ari dela esango nikek. Harkaitz artean arrantzan dabilenak hondoa jotzeko arriskua dik.
|
|
|
Puruari tartekako kaladak emateko bakarrik eteten nuen kontakizuna. Puzzlearen zati guztiak jarri nituen mahai gainean, nire barruko anabasaren inbentario bat egin
|
nahian
banenbil bezala. Karmelek adi entzuten zuen dena.
|
|
|
Eztulaldiaren gailurra atzean utzia zuen arren, eztul egiten jarraitzen zuen Adak: haiek, baina, gehiago ziruditen gezur eztulak egiazkoak baino, Ada denbora irabazi
|
nahian
baitzebilen, antza, bukatzear zuèn jertse bat ateratzeko, baita orratzen kaxa ere, nondik titarea hartu eta hatz erakuslean ipini baitzuen; begiratu zuen batera eta bestera, gauza bakoitza bere lekuan ote zegoen jakiteko.?
|
|
|
zentilitro bat isurkari, bestela esanda, isurkari oro bezala grabitatearen ezin saihestuzko lege zurrunen menera zegoena, ahotik zintzurrera eta zintzurretik beherantz egiteko prest; esan nahi baita Adari kontrako eztarrira joan zitzaiola ardo gozoa, eztul bortitza eragin ziona; utzi zuen botila mahai gainean nola edo hala, jarraitu zuen eztul egiten gero eta ahalegin bortitzagoan. Ada denbora irabazten ari zen, dudarik gabe, aurka zituèn eszenaren parametroak aldatzeko asmotan edo?, egin zituen horrela hamar segundo, hogei, berrogei? erruduna izateaz gain, halabeharraren biktima ere izan zela erakutsi
|
nahian
baitzebilen, antza, ardo gozoa arnasbidean garraztu zitzaion gero!?, zenbat eta eszena luzeagotu, orduan eta biktimago; lasaitu zenean, izebak kargu hartu zion, haserre:
|
|
|
–Ongi da, esan zion don Juliok erdi haserre?. Erraietako korapiloa korapiloagotu
|
nahian
zabiltza? –eta, ezpainetan irri ironiko bat marrazten zuela, erantsi zuen?:
|
|
|
gauza bat buruan sartzen zitzaionean ez zuela azkenera arte etsitzen, auzi hartan ere nekez!; hala, bada, Maria Bibianari emandako azken erantzunaren ondotik zabaldutako isilunean, burmuinetan behar zituen Adak pentsamendu haiek, eta burmuinetan behar zituen, halaber, liburuari buruzko hitzak, Txaro Goirik berari esanak: . Dinamita hutsa da!?; adiskidea ez zitzaion, ez, txantxetan ari, liburua, azkenean, eskuetan lehertu baitzitzaion!; Ada, beraz, garaitua sentitzen zen, begiak beherantz itzuliak zituen une hartan, burua makur?, Maria Bibiana erreakzionatzen hasi zenean, begiak urrunean ganoraz iltzatuz, arreta osoa bereganatu
|
nahian
balebil bezala, buruan zuèn buruhausteari aurre egiteko asmoz, itxuraz; ez al zuen arestian esan, izan ere, bera bien alde zegoela, Teofilo Mariaren alde eta Adaren alde?; Adarekin hitz egin zuen eta gehiago ere hitz egingo zuen, baina Teofilo Mariarekin ez, eta harekin ere hitz egin zuen, orduan nekez, lagunekin geratua baitzen hiriko hotel ezagun bateko kafetegian, igandeetako ohiko tertuliatx... begiak jaso zituenean hartaz ohartu behar zuen Adak, hain zen nabarmena Maria Bibianaren begiek egin zuten aldaketa gelara sartu zirenetik, betilunetik betargira:
|
|
|
Beste plano batean zegoen, zinez, Teofilo Maria: berari zuzendatuko zine kamera balizko batek zehatz mehatz adieraz zezakeen hura; izan ere, Luis Moraza eta Felipe Briones Fanellirengana hurbiltzen ari ziren bitartean, ekin zion Teofilo Mariak alkandoraren paparraldea astintzeari eskuz, gorputzen bultzadaren batean Fanellik utzitako ezpain listutsuen marka garbitu
|
nahian
balebil bezala; astindu zituen eskuak, gero, lauzpabost bider, erabakitasun handiz, gora eta behera, behera eta gora, bi eskuak kontrako norabidean tangentzialki proiektatuz, ahurra ahurraren aurka, txalo hots apalak airean, jestu harekin esan nahi balu bezala: –Bukatu ditut hemengo lanak, mutilak, eta ni banoa?; eta Teofilo Maria bazihoan, ustez bazihoan, bastoia eskuan zuen behintzat une hartan, jaka jantzia eta sonbreirua buru gainean jarria, baita garaipenaren irri zabala ezpainetan ere, jakina?, baina ez zihoan; aitzitik, irri zabala bekozko ilunean urtu eta Fanelliri laguntzen ari zitzaizkiòn langileen ingurura hurbildu zen, haserre bizian:
|
|
|
Emazteak bizkar gainean uki zezan baino lehen, Nazario Orbe bere baitan bilduta zegoen: esan nahi baita pentsamendu bihurri haiek bere baitatik uxatu
|
nahian
zebilela, beharbada; horregatik, burua beste zeregin batean zuelako edo, beste toki batean, beraz?, ezezagun egin zitzaizkion Nazariori bai emaztearen eskua eta bai eskuak bizkar gainean eragin ziòn ukitua ere, emazteak ukitu ez beste, Nazario ederki aztoratu zen bederen?, ukitu hark munduaren aurrean biluztu balu bezala, bere lotsariak, odolki bigun erori higuingarri hura, batez ere?... jende guztiaren begi bistan jarriz; jatorri ezezaguneko ukituari, ordea, segundo hamarren bat geroago, emaztearen soseguzko hitzak jarraitu zitzaizkion:
|
|
|
Nazario ez zen bere apainketa pertsonalean orduak galtzen zituèn gizona; esan ere, esan zitekeen gizon landugabea zela alor hartan, apur bat oihesa, Reginarekiko harremanek, denborarekin, alor hura ere lantzera eraman zuten arren; baina horra: beste gauza bat zen haren bibote oparoa, halako moldez, non, bizarra egiterakoan, minutuak eman baitzitzakeen biboteko iletxoak berdintzen; eta bizarra egiten ez zuenean ere berdin, orduan hatzekin aritzen baitzen, bibotea lisatu eta iletxo bakoitza bere tokian jarri
|
nahian
balebil bezala, puntak pittin bat goraka; gero, lanaren emaitza gain gainekoak ikusita, atseginezko irritxo bat egiten zion bere buruari; esan nahi baita orduan ere halaxe aritu zela Nazario Orbe, hain zegoen harro bere biboteaz, antza?; lana bukatutzat eman zuenean, baina, ez zion bere buruari irririk erakutsi; areago: ispiluak islatzen zuèn irudiak ez zuen ohiko harrotasunik adierazten, inondik ere; Nazariok, beraz, beste zerbait behar zuen buruan; Nazario, izan ere, ez zen motza; une hartan, gainera, ez zuen disimuluan ibili beharrik, bakar bakarrik baitzegoen komunean, ispiluaren aurrean; gero, ezpainak mugitu zituen, baina hotsik gabeko mugimenduan, aurrez aurre zuenari hizketan ariko balitzaio bezala, begiak begietan iltzaturik:
|
|
|
Domingok zera ikusi du???, erreflexu baldintzatuak baldintzatua, nahiz eta anai arreben arteko giroa nekez gerta zekiokeen Damasori arazo iturri; edo zalantza bat zuelako isildu zen, besterik gabe, hiruzpalau segundoko isilunera eraman zuena, zalantzak sorrarazten ziòn nora eza zuzentzeko asmotan; edo ez zuen zalantzarik, eta Damaso beldur zen: hots, Damasok ongi baino hobeto zekien buruan zuèn galderaren erantzuna, eta beldurraren ondorioak atzeratu
|
nahian
zebilen bere jarrera harekin, auskalo.
|
|
|
Bere ahizpa hunkitu
|
nahian
zebilen Regina, antza, baina Ernestinak ez zuen hitzik ez keinurik egin; edo, bai, beste keinu hautemanezin bat egin zuen, ezpain inguruko dardara hura, segundo hamarren batekoa, oinazearen ertzeko mugimendu bat ere bazena?, ahizparekiko desadostasuna erakuts zezakeena, harekin zera esan nahi balio bezala: –Eguerdiko eguzkiaren argi betea merezi du, ordea, haurrak, Regina, mesedez?!?.
|
|
|
nekez ezagutuko zuten Amelita Galli Curci sopranoa, bost sei bat urte lehenago kantatzeari utzi ziòn emakumea, nahiz eta, artean ere, munduan oso ezaguna zen, hainbeste eta hainbeste disko saldu eta saltzen zituen haren ahots jainkozkoak, ia Enrico Carusorenak adina. Chaplin, beraz, Ada txurikatu
|
nahian
zebilen, itxura guztien arabera; Adak, haatik, eskua askatu eta burua ezker eskuin mugitu zuen pare bat aldiz, irri herabe bat ezpainetan, lotsazko sentimendua ohorezkoari nagusitu balitzaio bezala; orduan, baina, Domingo tartean sartu. Rebecarekin zegoen, Chaplin eta Adarengandik bizpahiru urratsera, eta honela mintzatu zitzaion:
|
|
|
Nurmi ziztuan irten zen, jakina, baina, sarjentuaren aginduan zentratuegi egon zelako, edo bere buruan konfiantza handiegia zuelako, hiru kopek hartarako eta gehiagorako eskubidea ematen zioten?, kontua da ez zuela ikusi edo ez zuela behar bezala neurtu lur eremu harritsu hartan lubakitik lauzpabost metrora zegoèn koska txiki bat, eta hala, bota puntaz harekin estropezu egin, inkili ankala bi pauso eman, eta lurrera erori zen? baita berehala jaiki eta lasterrari ekin ere, lehen harkaitzera iritsi arte; hara iritsi ahala, tiro arrastorik ere ez tarte hartan?, ezkerretara begiratu zuen, bigarren harkaitzera, eta gero, basora?, baita eskuinetara ere jarraian, sarjentua zegoèn norabidean, haren begitartea aztertu
|
nahian
zebilen, ausaz, hanka sartzearen ondorioz sutan zegoen ala ez jakiteko?, harik eta ikuseremuan zuèn objektu batek bere arreta osoa bereganatu zuen arte: bere kopa haietako bat zen, estropezuaren ondorioz zakutik, korapilo askaerraz batez ixten zuen Nurmik zakua, kopak noiznahi ikusi erakutsi ahal izateko?
|
|
|
Gero, barrutik estutzen zutèn ezintasun guztiei ihesbideren bat aurkitu
|
nahian
zebilelako edo, errudun bat behar zuelako, beraz?, honela mintzatu zitzaion Domingo, haserre:
|
|
|
aukera selektibo bat egin zuen, kontu haietatik alderik ilunenak eta negatiboenak bereganarazi zizkiona; neska kantatzen ari baitzen, nekez ohar zitekeen hartaz, jakina, itzal baten moduan edo forma zehatzik gabeko nahigabe baten moduan ez bazen, baina itzal hura eta nahigabe hura hizketan ari zitzaizkion: . Erne, Ada, atzo ziria sartu zizun Teofilo Mariak, ziria sartu zizun aitak, eta gaur Gemma sartu
|
nahian
dabilkizu?!?, nahiz eta Adak ezin jaso zuen mezua zehatz mehatz, arreta bi lekuetan, kantuan eta nahigabean, jarri ez zezakeelako; kantua desagertu zenean, ordea, desagertu zen nahigabeari eusten ziòn eustorma, eta aurrera eta aurrera egin zion errabiak, gorputzean eztanda egin zion arte:
|
|
|
Belgradotik telegrafiatu dutenez, goi mailako militarrak Milano erregearen aldeko mugimendu bat sortu
|
nahian
dabiltza.
|
|
|
–Non zaude, Domingo? Ez al duzu ispiluaren bestaldean behin ere agertu behar??; Adaren begirada, baina, ez zen kexazkoa, antza, exijentziazkoa baizik, etxe deseginaren hondakinetatik duintasunaren etxe berria eraiki
|
nahian
dabilen etxegilearen jarreran;. Ez??, galdetu zuen gero; eta azkenik: –Bada, zu ez bazatoz nigana, nik joan dut zugana?
|
|
|
–Hori ez duk galdera bat, iritzi bat duk, eta hemen nik ditiat iritziak eta zuek aginduak? , esan zion sarjentuak, Nikolairengana hurbildu eta haren inguruan biraka hasten zela, astiro baino astiroago, pausoa hitzen erritmora egokitu
|
nahian
balebil bezala?. Eta, hala ere, aholku bat emango diat, Nikolai, abisua ere badena, jakin dezaan:
|
|
|
–Bizitzan gaizki egindakoak konpondu
|
nahian
dabilela, pixka bat obsesionatuta.
|
|
|
–Bizitza harrapatu
|
nahian
dabil, harrapatu nahian, erantzun diot, sabeletik ahora igo zaidan irribarrea ezin ezkutaturik.
|
|
|
Eta bitartean anbulantziak eta Polizia ari dira itxitako tokian lan egiten. Bitartean, batzuk ateratzen ari dira, kontatu digute leherketa izan den tren batetik oinez kanporatu dituztela era ordenatuan, baina kanpotik barrura ere jendea sartu
|
nahian
dabil, telefonoz deia jaso duelako, eta une honetan inork ez baitaki barruan dagoen egoera. Esan digute barruan hainbat hildako daudela, baieztatzeko ziurtasuna eman digute baina oraingoz hori argitu beharra dago.
|
|
|
Beste plano batean zegoen, zinez, Teofilo Maria: berari zuzendatuko zine kamera balizko batek zehatz mehatz adieraz zezakeen hura; izan ere, Luis Moraza eta Felipe Briones Fanellirengana hurbiltzen ari ziren bitartean, ekin zion Teofilo Mariak alkandoraren paparraldea astintzeari eskuz, gorputzen bultzadaren batean Fanellik utzitako ezpain listutsuen marka garbitu
|
nahian
balebil bezala; astindu zituen eskuak, gero, lauzpabost bider, erabakitasun handiz, gora eta behera, behera eta gora, bi eskuak kontrako norabidean tangentzialki proiektatuz, ahurra ahurraren aurka, txalo hots apalak airean, jestu harekin esan nahi balu bezala: " Bukatu ditut hemengo lanak, mutilak, eta ni banoa"; eta Teofilo Maria bazihoan, ustez bazihoan –bastoia eskuan zuen behintzat une hartan, jaka jantzia eta sonbreirua buru gainean jarria, baita garaipenaren irri zabala ezpainetan ere, jakina–, baina ez zihoan; aitzitik, irri zabala bekozko ilunean urtu eta Fanelliri laguntzen ari zitzaizkiòn langileen ingurura hurbildu zen, haserre bizian:
|
|
|
Hala, bada, Adak kontu haiek zituen gogoan, beharbada, koruarekin ostiral arratsaldeko saioa egiten ari zela; Gemma Lertxundik huts egiteko bidean jarri zuenean, berriz, defentsa sistemaren alarma piztu eta Adaren subkontzienteak –bizi senaren menera betiere– aukera selektibo bat egin zuen, kontu haietatik alderik ilunenak eta negatiboenak bereganarazi zizkiona; neska kantatzen ari baitzen, nekez ohar zitekeen hartaz, jakina, itzal baten moduan edo forma zehatzik gabeko nahigabe baten moduan ez bazen, baina itzal hura eta nahigabe hura hizketan ari zitzaizkion: " Erne, Ada, atzo ziria sartu zizun Teofilo Mariak, ziria sartu zizun aitak, eta gaur Gemma sartu
|
nahian
dabilkizu...!", nahiz eta Adak ezin jaso zuen mezua zehatz mehatz, arreta bi lekuetan –kantuan eta nahigabean– jarri ez zezakeelako; kantua desagertu zenean, ordea, desagertu zen nahigabeari eusten ziòn eustorma, eta aurrera eta aurrera egin zion errabiak, gorputzean eztanda egin zion arte:
|
|
|
Ada izoztuta bezala gelditu zen lehen istantean: ...a joan zitzaiola ardo gozoa, eztul bortitza eragin ziona; utzi zuen botila mahai gainean nola edo hala, jarraitu zuen eztul egiten gero eta ahalegin bortitzagoan –Ada denbora irabazten ari zen, dudarik gabe, aurka zituèn eszenaren parametroak aldatzeko asmotan edo–, egin zituen horrela hamar segundo, hogei, berrogei... erruduna izateaz gain, halabeharraren biktima ere izan zela erakutsi
|
nahian
baitzebilen, antza –ardo gozoa arnasbidean garraztu zitzaion gero! –, zenbat eta eszena luzeagotu, orduan eta biktimago; lasaitu zenean, izebak kargu hartu zion, haserre:
|
|
|
" Non zaude, Domingo? Ez al duzu ispiluaren bestaldean behin ere agertu behar?"; Adaren begirada, baina, ez zen kexazkoa, antza, exijentziazkoa baizik, etxe deseginaren hondakinetatik duintasunaren etxe berria eraiki
|
nahian
dabilen etxegilearen jarreran;" Ez?", galdetu zuen gero; eta azkenik: " Bada, zu ez bazatoz nigana, nik joan dut zugana...
|
|
|
–Hori ez duk galdera bat, iritzi bat duk, eta hemen nik ditiat iritziak eta zuek aginduak... –esan zion sarjentuak, Nikolairengana hurbildu eta haren inguruan biraka hasten zela, astiro baino astiroago, pausoa hitzen erritmora egokitu
|
nahian
balebil bezala– Eta, hala ere, aholku bat emango diat, Nikolai, abisua ere badena, jakin dezaan: gu hona etorri baino lehen etxeko txakurrak zituan etxeko zaintzaileak; gu etorrita gero, berriz, gu geu izango gaituk; esan nahi diadana duk, orain eta hemen zaintzaile apartak behar ditudala, txakur zaintzaileak baino zaintzaileagoak direnak, ez txakurragoak, ados...?
|
|
|
–Ongi da –esan zion don Juliok erdi haserre– Erraietako korapiloa korapiloagotu
|
nahian
zabiltza? –eta, ezpainetan irri ironiko bat marrazten zuela, erantsi zuen–:
|
|
|
Ikusle batzuek –askok? – nekez ezagutuko zuten Amelita Galli Curci sopranoa, bost sei bat urte lehenago kantatzeari utzi ziòn emakumea, nahiz eta, artean ere, munduan oso ezaguna zen, hainbeste eta hainbeste disko saldu eta saltzen zituen haren ahots jainkozkoak, ia Enrico Carusorenak adina. Chaplin, beraz, Ada txurikatu
|
nahian
zebilen, itxura guztien arabera; Adak, haatik, eskua askatu eta burua ezker eskuin mugitu zuen pare bat aldiz, irri herabe bat ezpainetan, lotsazko sentimendua ohorezkoari nagusitu balitzaio bezala; orduan, baina, Domingo tartean sartu –Rebecarekin zegoen, Chaplin eta Adarengandik bizpahiru urratsera– eta honela mintzatu zitzaion:
|
|
|
gauza bat buruan sartzen zitzaionean ez zuela azkenera arte etsitzen, auzi hartan ere nekez!; hala, bada, Maria Bibianari emandako azken erantzunaren ondotik zabaldutako isilunean, burmuinetan behar zituen Adak pentsamendu haiek, eta burmuinetan behar zituen, halaber, liburuari buruzko hitzak, Txaro Goirik berari esanak: " Dinamita hutsa da!"; adiskidea ez zitzaion, ez, txantxetan ari, liburua, azkenean, eskuetan lehertu baitzitzaion!; Ada, beraz, garaitua sentitzen zen –begiak beherantz itzuliak zituen une hartan, burua makur–, Maria Bibiana erreakzionatzen hasi zenean, begiak urrunean ganoraz iltzatuz, arreta osoa bereganatu
|
nahian
balebil bezala, buruan zuèn buruhausteari aurre egiteko asmoz, itxuraz; ez al zuen arestian esan, izan ere, bera bien alde zegoela, Teofilo Mariaren alde eta Adaren alde?; Adarekin hitz egin zuen eta gehiago ere hitz egingo zuen, baina Teofilo Mariarekin ez, eta harekin ere hitz egin zuen, orduan nekez, lagunekin geratua baitzen hiriko hotel ezagun bateko kafetegian, igandeetako ohiko tertuliatx... begiak jaso zituenean hartaz ohartu behar zuen Adak, hain zen nabarmena Maria Bibianaren begiek egin zuten aldaketa gelara sartu zirenetik, betilunetik betargira:
|
|
|
Eztulaldiaren gailurra atzean utzia zuen arren, eztul egiten jarraitzen zuen Adak: haiek, baina, gehiago ziruditen gezur eztulak egiazkoak baino, Ada denbora irabazi
|
nahian
baitzebilen, antza, bukatzear zuèn jertse bat ateratzeko, baita orratzen kaxa ere, nondik titarea hartu eta hatz erakuslean ipini baitzuen; begiratu zuen batera eta bestera, gauza bakoitza bere lekuan ote zegoen jakiteko....
|
|
|
...a puntaz harekin estropezu egin, inkili ankala bi pauso eman, eta lurrera erori zen... baita berehala jaiki eta lasterrari ekin ere, lehen harkaitzera iritsi arte; hara iritsi ahala –tiro arrastorik ere ez tarte hartan–, ezkerretara begiratu zuen –bigarren harkaitzera, eta gero, basora–, baita eskuinetara ere jarraian, sarjentua zegoèn norabidean –haren begitartea aztertu
|
nahian
zebilen, ausaz, hanka sartzearen ondorioz sutan zegoen ala ez jakiteko–, harik eta ikuseremuan zuèn objektu batek bere arreta osoa bereganatu zuen arte: bere kopa haietako bat zen, estropezuaren ondorioz zakutik –korapilo askaerraz batez ixten zuen Nurmik zakua, kopak noiznahi ikusi erakutsi ahal izateko– erori zitzaiona; eta hala, ikusi zuenean ezen bere izatearen zati bat –izatearen herena, zehatzago esanda, izatea eta izateari buruzko kontzeptuak neurtzerik balego– atzean utzi zuela, atzera jo zuen koparen bila, hain fortuna gaiztoarekin –erabakiak gortuta behar zuen Nurmik, sarjentuaren haserrezko oihuak ez entzuteko:
|
|
|
Gero, barrutik estutzen zutèn ezintasun guztiei ihesbideren bat aurkitu
|
nahian
zebilelako edo –errudun bat behar zuelako, beraz–, honela mintzatu zitzaion Domingo, haserre:
|