|
2004
|
|
|
Honela diosku aipatu obraren lehenengo kapituluaren hasieran bertan: " Inongo murrizketarik gabe ontzat har daitekeen ezer ezin da pentsatu
|
munduaren barruan
, ez eta azken batean mundutik kanpo ere, borondate on bat izan ezik" (A 1= Ak IV 393; azpimarra Kantena da). Talentu, bertute eta fortunaren dohainak oro oso onak izan arren, kaltegarri eta are gaizto bilaka daitezke borondate txar baten esku, ohartarazten digu jarraian filosofoak.
|
|
2007
|
|
|
Lucy Rees zaldi
|
munduaren barruan
halako jeinutzat jo genezake. Oihartzun handiko hainbat libururen egilea da eta hitzaldi asko ematen ditu Erresuma Batuan.
|
|
|
Ikerketen
|
munduaren barruan
ni oso gizaseme praktikoa naiz; egiten ditudan gauza guztiak aplikatzea gustatzen zait. Gehien gustatzen zaidana, alde handiarekin gainera, hauxe ikustea da:
|
|
|
juduentzat tirano trumoitsua, kristauentzat aita arduratsua, razionalistentzat erlojugile bat. Panteismoarentzat, aldiz, Jainkoa ez kanpoan, goian-edo, ezpada
|
munduaren barruan
dago, urasetzen, ernaltzen, hots, mundua da, munduaren bizitza17 Gauza bera da Jainkoa eta mundua: mundua ulertua ez erori, gutxietsi, galgarri bezala, Jainkoaren agerkunde bezala baizik.
|
|
2009
|
|
|
Aita Villasantek berak Arantzazun kausa horri inoiz ez dio errezatu noski). Alabaina, Jainkoa munduaren kausa kontsideratu nahi bada, arrazoimenak kausaren eta efektuaren artean galdatzen duen elkarrekikotasun edo korrespondentziak, edo Jainko sive Natura bat pentsatzera behartzen gaitu (orduan Jainkoa nolabait
|
munduaren barruan
dago; B. Russellek. Leibniz XV, 110, eta 116 halaber?,. Jainkoaren existentziaren demostrazio guztietan ostatatzen den panteismoa?
|
|
|
Munduaren zentzua, esan du Wittgensteinek (6 41), ezin da izan mundua bera, ez munduko gauza bat gehiago bezala
|
munduaren barruan
egon, ezpada mundutik at. Baina mundutik kanpo, han suposatzen,, sinesten?, ipintzen duguna bakarrik, eta ipini duenarentzat bakarrik, egon daiteke. Zentzuzko ordenaren azken fundamentua (nondik gatoz, nora goaz:
|
|
|
hasita bilatuko dira etikaren, erlijioaren, mitoaren oinarriztapenak edo legitimazioak, zentzuak (jeneralean autoreok existentzialismoaren inguruan mugituko dira, Améry ere bezala). Bazegoen Jainko baten ordez, ez dagoen Jainko bat (hots, historia bidatzen ez duena, Probidentziarik ez dena,
|
munduaren barruan
ezeren kausa bezala eragiten ez dabilena, ezer ez dena); baina, krimen guztiekin ere, giza ekintzak pasatzerik ez duen muga absolutuaren Jainkoa(, sakratua?), esate baterako. Jainkoa pentsagarriaren, izangarriaren, zilegizkoaren muga absolutu bezala:
|
|
|
Xole, abenduaren lehenbiziko egunean jakin nuen utzi gaituzula betiko; pena sentitu dut nire barnean. Aspaldian ezagutu zintudan, betiere euskararen eta euskal kulturaren
|
munduaren barruan
. Bizitza aktibo osoan euskara irakasten edota horrekin zerikusi zuzena zuen lanean murgilduta aritu zara.
|
|
|
Horregatik, Thomas Hobbes agertzen zaigu pentsalari ateoen zerrenda beltzean. Newtonen jarraitzaile den Samuel Clarke-k (1675-1729) dioenaren arabera, ez-materiazko substantzien existentzia premiazkoa da gure
|
munduaren barruan
erantzukizun morala ahalbidetzeko.
|
|
2011
|
|
|
genero, maila eta estilo askotariko literatur lanak aurki daitezke gure artean egun, eta ni euskaraz irakurtzen hasi nintzenean ez zegoen halakorik, dena zen monokromatikoagoa, edo inpresio hori neukan behintzat»; eta bi) «Aniztasunaren ildo horri eutsiz, berritasun handienetako eta emankorrenetako bat emakume idazle gehiagoren presentzia dela esango nuke. Ez dute, ezta urrundik ere, berdindu oraindik gizonezkoek duten pisua literatur
|
munduaren barruan
, baina haien presentzia ohikoagoa bihurtu da».
|
|
2017
|
|
|
Labur esateko, Bestea guretzat bi modutara existi daiteke: ebidentzia osoz bizi badut, ezin dut ezagutu; ezagutzen badut, beragan eragiten badut, bakarrik atzematen dut bere izate-objektua eta bere existentzia probablea
|
munduaren barruan
. Bi forma horien sintesirik ez da posible.
|
|
|
Baina ez bera denaren zeinuen modura-zeinuaren nozioak, izan ere, subjektibotasun batera eramango gintuzke nik atzeman ezin dudana eta non bera zehazki ezer ez den, izatez bera ez dena baita eta ez baita bera dena-, baizik eta bere izatearen ezaugarri errealen modura. Ordea, bera
|
munduaren barruan
dagoela jakin badakit ere, Frantzian, Parisen irakurtzen, bere nortasun agiria ikusi ezean, suposatu baino ez dezaket egin bera atzerritarra dela (horrek zera esan nahi du: pentsatu kontrol baten menpe dagoela, prefekturako zerrendaren batean dagoela, hitz egin behar zaiola holandesez, edo italieraz, bere aldetik jarrera bat edo beste lortzeko, nazioarteko posta gutun-bide batetik edo bestetik heltzen dela bereganaino halako eta horrelako zigiluarekin, eta abar).
|
|
|
pentsatu kontrol baten menpe dagoela, prefekturako zerrendaren batean dagoela, hitz egin behar zaiola holandesez, edo italieraz, bere aldetik jarrera bat edo beste lortzeko, nazioarteko posta gutun-bide batetik edo bestetik heltzen dela bereganaino halako eta horrelako zigiluarekin, eta abar). Haatik, nortasun agiri hori printzipioz
|
munduaren barruan
ematen zait. Ez dit ihes egiten-sortu denetik, existitzen jarri da niretzat.
|
|
|
Horrela, hara non ni, nire posibleak naizelarik, eta naizelarik ez naizena eta ez naizelarik naizena, norbait naizen. Eta naizen hori, ihes egiten didana, printzipioz,
|
munduaren barruan
naiz, baina ihes egiten didalarik. Horrenbestez, nire lotura objektuarekin edo objektuaren potentzialtasunarekin desegin egiten da Bestearen begiradapean, eta agertzen zait munduan objektua baliatzeko posibilitatea bezala, baina posibilitate horrek printzipioz ihes egiten didan heinean, hau da, Besteak bere posibilitate propioetarantz gainditua den heinean.
|
|
|
Hain zuzen ere, nik Bestea atzematen dut ez berak nire ekintzaz egin dezakeenaren ikuspegi garbi batekin, baizik eta beldur batekin nire posibilitate guztiak anbibalenteak balira bezala bizi dituena. Bestea nire posibilitateen heriotza isila da, eta heriotza hori bizi dut
|
munduaren barruan
ezkutatuta balego bezala. Nire posibilitatearen lotura tresnekin bi tresnen arteko lotura bezalakoa baino ez da, kanpotik antolatzen dira bata bestearekin eta ihes egiten didan jomuga bat daukate.
|
|
|
Horrela, Bestearen begirada atzematean astintzen nauen dardara zakarrean, zera gertatzen da, bat-batean alienazio leun bat bizi dut nire posibilitateena, nigandik urrun kokatzen dira,
|
munduaren barruan
, munduko objektuekin.
|
|
|
Baina Besteak begiratzen badie eta badit, nire begiradak indarra galtzen du, ezingo luke bihurtu jende hori Bestearentzako objektu, jadanik bere begiradaren objektu baitira. Nire begiradak erlazio bat adierazten du bakarrik,
|
munduaren barruan
, objektu-niaren eta objektu-begiratuaren artean, bi masak elkar erakartzen duten bezala distantzian, nolabait esateko. Begirada horren inguruan, alde batetik, objektuak antolatzen dira-distantzia existitzen da orain nigandik begiratuenganaino, baina nire begiradak itxia, zedarritua eta konprimitua; ‘distantzia-objektuak’ multzoa atzealde moduko bat da eta begirada nabarmendu egiten da mundua atzeko planoan duen ‘hori’ bat bezala-; eta, beste alde batetik, nire jarrerak agertzen dira, begirada ‘mantentzeko’ bitartekoak balira bezala.
|
|
|
Horrela, begiradaren agerpena atzematen dut izatezko erlazio ek-statiko baten sortzea bezala, non terminoetako bat ni naizen, hau da, bera ez dena den eta bera dena ez den bere baitarako hori; eta non beste terminoa ere ni naizen, baina nire eskumenetik at, nire ekintzatik at, nire ezagutzatik at. Eta termino hori, hain zuzen, librea den Beste baten posibilitate infinituekin erlazioan dagoenez, propietate ez agerikoen sintesi agortezina eta infinitua da berez. Bestearen begiradaz, nire buruari bizi natzaio
|
munduaren barruan
finkatuta bezala, arriskuan bezala, erremediorik gabe bezala. Baina ez dakit ez zein naizen, ez zein den nire lekua munduan, ez ni nagoen mundu horren zein aldek biratzen duen Bestearengana.
|
|
|
Hasteko, Bestearen begirada, beharrezko baldintza dena nire objektibotasunarentzat, niretzat objektibotasun ororen suntsipena da. Bestearen begiradak
|
munduaren barruan
harrapatzen nau, eta ez da bakarrik nire transformazioa, baizik eta munduaren erabateko metamorfosia. Begiratua naiz mundu begiratu batean.
|
|
|
Besteak ez dit begiratzen nire munduaren ‘barruan’ dagoelako, baizik eta mundurantz eta niganantz bere transzendentzia osoarekin datorrelako, eta ez duelako nigandik ez inongo distantziak bereizten, ez munduko inongo objektuk, erreal zein ideal, ez munduko inongo gorputzek, ezpada bere Bestetasunak. Horrela, Bestearen begirada agertzea ez da agertze bat munduan gertatzen dena, ez ‘nirean’ ez ‘Bestearenean’ Bestearekin lotzen nauen erlazioak ezin du izan kanpoko erlazio bat
|
munduaren barruan
. Bestearen begiradaz, aitzitik, konkretuki jabetzen naiz munduaz haragokorik badagoela.
|
|
|
Izan ere, hartzen badugu presentzia hori Pierreren ikuspuntutik, ikus dezakegunez, horrek zera esan nahi du: edo Teresa objektu-Beste gisa da
|
munduaren barruan
izatedun, edo subjektu-Beste batentzat balitz bezala, Teresarentzat existitzen dela sentitzen du. Lehenengo kasuan, distantzia egitate kontingentea da eta ez du esanahirik, funtsezkotzat jotzen baita Pierre dela Totalitate gisa mundu bat" badela" ahalbidetzen duen hori eta bera presente zaiola mundu horri distantziarik gabe, distantzia berak existiarazten duen heinean.
|
|
|
Bakarrik uka dezaket nigandik Bestea, hain zuzen, Bestea subjektu den heinean. Bestea bat-batean objektutzat hartu eta ukatuko banu-alegia,
|
munduaren barruan
existitzen bezalaez nuke Bestea ukatuko, baizik eta objektu bat printzipioz zerikusirik ez lukeena subjektibotasunarekin; babesik gabe geratuko nintzateke nire eta Bestearen arteko asimilazio erabatekoaren menpe, tentuz ez ibiltzeagatik Bestearen benetako eremua den subjektibotasunean, eta nire eremua ere badena. Bestea ezin dut distantziara eduki ez bada nire subjektibotasunari muga bat aitortuz.
|
|
|
Baina sentimendu horiek beroriek ez dira gure Bestearentzakoa afektiboki bizitzeko dugun modua besterik. Beldurrak, izan ere, zera inplikatzen du, ni mehatxatua agertzen naizela
|
munduaren barruan
presentzia gisa, eta ez mundu bat egotea bermatzen duen bere baitarako gisa. Ni naizen objektua da munduan arriskuan dagoena eta, ni horrek nik izateko dudan izatearekin daukan izatezko batasun bereizezina dela kausa, hondamendia ekar diezaioke, berearekin batera, nik izateko dudan bere baitarakoari.
|
|
|
Bera ‘haserre’ ere badago, eta ‘pozik’ eta ‘arretatsu’, ‘jatorra’ eta ‘uzkurra’ da, ‘berekoia’, ‘asaldatua’ eta abar. Izan ere, ni neu eratzen naizenarekin batera egiten dut Beste-objektua
|
munduaren barruan
existitzea. Bere transzendentzia aitortzen diot, baina ez transzenditzen duen transzendentzia bezala, baizik eta transzendentzia transzenditu bezala.
|
|
|
Gogoan eduki behar da, halere, nigandik datorren Bestearen munduaren-barruan-izatea izate erreala dela; ez da inola ere beharrezkotasun subjektibo huts bat bera munduaren-barruan-existitzen ezagutarazten didana. Bestalde, ordea, Bestea berez ez dago mundu horretan galduta, baina nik galarazi egiten dut nire
|
munduaren barruan
, hain zuzen ere, niretzat nik ez-izateko dudana delako, alegia, nigandik aparte dudalako kontenplatua eta nire helburuetarantz gainditua baizik ez den errealitatetzat. Beraz, objektibotasuna ez da Bestearen errefrakzio hutsa nire kontzientzian zehar, kalifikazio erreal bat bezala baitator nigandik Bestearengana:
|
|
|
Beraz, objektibotasuna ez da Bestearen errefrakzio hutsa nire kontzientzian zehar, kalifikazio erreal bat bezala baitator nigandik Bestearengana: nik egiten dut Bestea
|
munduaren barruan
izatea.
|
|
|
Hortaz, atzematen dudana Bestearen ezaugarri errealtzat zera da, izate-bat-situazioan; alegia, nik bera
|
munduaren barruan
antolatzen dut berak mundua berarenganantz antolatzen duelarik, eta tresnen eta traben batasun objektibotzat hartzen dut. Obra honetako bigarren atalean* 2 azaldu dugunez, tresna guztien osotasuna nire posibilitateen korrelazio zehatza da.
|
|
2018
|
|
|
San Fermin ikastolan, 1970-1984 bitartean, Jesus Atxa aretxabaletarra izan zen zuzendari; Atxa jauna deitzen zitzaion ikastolako
|
munduaren barruan
; instituzio bat zen Iruñeko eta Nafarroako euskalgintzan. Garaikoetxeak euskarako praktikak egiteko lagun izan zuen Jesus Atxa.
|
|
2020
|
|
|
Neurriak ez dira sektore guztietan berdinak izan eta antzerkiari zauri ugari ireki dio. Komatik esnatzen ari bada ere, arte eszenikoen
|
munduaren barruan
denetariko egoerak daude. Antzerkia ez baita zerbait abstraktua, langileek mugitzen dute.
|
|
2021
|
|
|
Egun, ez da euskaldun elebakar alfabetatu gaberik existitzen, hedabide modernoek garapen ikaragarria izan dute, eta eskaintza kasik mugagabe baten baitako aukera bat baino ez da bertsolaritza. Hori dela eta, bertso-
|
munduaren barruan
egin diren gogoetetan hedatzaile gisa baino iragazle gisa ikusten dute euren burua:
|
|
|
Euria hasi baino lehen agertzea espero dut, babeslekua garaiz aurkitzeko aukera izan dezagun. Nire kontaktua Eugenio Sánchez Martín da, azken hilabeteetan Uretamendin cicerone izan dudana, Uretamendik osatu duen
|
munduaren barruan
gidari eta bidaide izan dudana. Eugenio haur bat zela heldu zen Uretamendira, etxoletara.
|
|
2023
|
|
|
Musikaren bidean jarraitzea gustatuko litzaidake, gozatzen dudalako eta txikitatik gustatu izan zaidalako musikaren
|
munduaren barruan
egotea. Konposatzea oso zaila da, gauzak landu behar dira eta denbora bat eskatzen du, baina bide hori jarraitzeko asmoa daukat.
|
|
|
Barkatuko didazu atrebentzia, ni futbol zelai batean jaioa bainaiz, nire aita Berazubi Estadioko kontserjea zen… je, je! Futbol
|
munduaren barruan
batzuk “Champions”en ari dira, baina badaude baita ere futbol sala, futbolina... Eta ikusia dut Rio de Janeiroko kaleetan tipo bat, hankarik gabe eta bere muletak baliatuz, baloi batekin malabarak egiten!
|