|
2000
|
|
|
Lehena, zure moduko lagunik ez dudala behar. Bigarrena,
|
munduan
ez dagoela toki bat oroitzapenik ekarriko ez didanik. Eta gutxiago hor.
|
|
|
Honek ez du batere zentzurik, baina
|
munduan
ez nago ni bakarrik. Esan nahi dut nire askatasuna ez dela independientea, beste jende askoren askatasunarekin lotuta dago.
|
|
|
Eta egun hartan ere, horixe gertatu zitzaidan, zeren, erran nahi nuena erranik, noiz eta baitzirudien ezen ausartziaren zaldiak beldurrarena garaitu zuela, aldiz, nola ez bainuen nik erabakitzen noiz akabatzen zen lasterraldia baina bertze bazkaldar guztien usteak eta aburuak, eta nola susmatzen bainuen ezen aburu hura ez zela ene aldeko izanen, aitzinatu zitzaidan beldurraren zaldia, eta jaundu zen hura nitaz, finean. Eta, eskuak bururat eramanik, bekoz beko nuèn don Frantziskoren begi kanporatuei beha geratu nintzen, ekaitza eta tormenta noiz lehertuko, zeren bainekien ezen
|
munduan
ez zegoela ekaitz hura geldiaraziko zuen santabarbararik... Baina ez, ekaitza ez zetorkidan aitzinaldetik, baina albotik eta saihetsetik, noiz eta aitak sekulako zaflakoa eman baitzidan.
|
|
|
—Bada, damu ez bahaiz, oihal pedazatu bat bezala utziko diat azala, zaurien zauriez! Eta zin degiat ezen
|
munduan
ez dagoela Fierabrasen baltsamorik, zauri horiek sendatuko dituenik...! —ihardetsi zion ezin seriosago zaldun harroak, zeinak halaxe eman baitzion segida bere hitz jarioari, irri bat ezpainetan, begi bat Joxe Aberasturiri beha eta bertzea bere lagunei, eskua ezpataren heldu lekurat zeramala—:
|
|
|
AITONA Nikolasek buruan sarturik zeukan, bere aita jaun Albert Etxegoienek hala irakatsirik, ezen negozioen
|
munduan
ez zegoela geldi egoiterik eta harremanetan jarri beharra zegoela hango eta hemengo jendearekin: pentsamolde haren ondorez erosi zuen, hain zuzen ere, Olabeko ola, Irungo lurretan; eta hargatik ere eraman izan zituen umetan bere bi semeak —bata, gure aita, jaun Martin Etxegoien, eta bertzea, osaba Joanikot— batetik bertzerat, hainbat bidaiatan —Gipuzkoarat hiruzpalau aldiz eta Iruñarat bitan—, bere aitak berarekin egin zuen eredurat, biek Nafarroako erregeordeari eginikako bisitan; eta gu ere —Mattin eta biok, haren bilobok— berdintsu eta orobatsu ibili nahi izan gintuen, halako moldez, non ongi baino hobeki oroit baitezaket Mattinekin eta aitona Nikolasekin Gipuzkoarat egin bidaia, Irun Hondarrabirat, nik sei urte bertzerik ez nituela.
|
|
|
" Luthero akabatu nahi duzue eta Lutherok akaba zaitzatela!", txakurrak segidan aita jesuita lurrerat egozten zuela, eta nola, beldurraren lehen indarrean eta apoderan, don Laureano gibelat bihurtu zen... baita herritar bat ere, eta bertze guztiak ere, lehenaren gibeletik. Eta ikusi nuen ezen
|
munduan
ez dagoela beldurra eta izuikara baino gaitz kutsakorragorik, ezta hain denbora laburrean hainbertze handitu eta gizen daitekeenik ere. Bada, honen alderakotzat, erran komun bat, zeinak baitio:
|
|
|
...ik zegoela; lainoan barrena, berriz, mahai batzuk ikusten ahal nituen, eta mahaien inguruan marinelak, guztiak lurrezko pitxer tipi batzuetarik biera edaten —edo garagarnoa deitu ote genioke, jaun André, zeren garagarraren arnoa den? —, eta guztiak ere eskua dantzan, batzuk pipa erretzen ari zirelako, eta bertzeak emaztekien popako zein brankako altxor ezkutuen xerka zebiltzalako, zeren
|
munduan
ez baitago marinelik bere bizitzan altxorren batekin amets egin ez duenik.
|
|
|
" Amorioaren artean, zeren amorioa artea ere baita, berritasuna da inportantena, eta zu ezin uka bide onetik zoazela, mon petit, berritik berrirat zure lehen bi aldietan... Baina
|
munduan
ez dago bigarrenik hirugarrenik gabe... eta zer idurituko litzaizuke, baldin hurrengoan goiti beheiti biluztuko banintzaizu, eta bertze egiteko batzuk eginen banizkizu, guztiz ez-ohikoak.... Zeren eta zuk oraino ez baitakizu zer den atseginezko atsegina..." Eta, noraezean uzten ninduela, hitzik eta elerik gabe, halaxe jarraitu zitzaidan:
|
|
2002
|
|
|
Sabelean hustasun izugarria banu bezala... Eta
|
munduan
ez dago pasmo belarrik ez berbena belarrik hau sendatuko didanik –eta, irri etsi bat luzatzen zidala, bukatzen zuen–: ez muxarrik ezta lupiarik ere...
|
|
2003
|
|
|
Azaldu zion gizonak
|
munduan
ez zegoela mota horretako beste langarik, eta lehenengo solairutik beheko solairura baino ez zuela jarri arkitektoak. Kapritxo moduko bat izan zela.
|
|
|
Ordubete lehenago lasterka jaitsiak nituen eskailerak lehenbailehen igo, gelako mahaiaren gainean ipuin bilduma utzi eta idatzitako maitasun aitorpena apurtu nahi nuen. Azken egiteko horrek kezkatzen ninduen gehienbat eta jartzen ninduen urduri, iruditzen zitzaidan
|
munduan
ez zegoela maite nuela esanez Monikari uzitako gutunarena baino arazo larriagorik. Oharrik utzi izan ez banio gutxienez, ertzainak gela miatzera joan eta liburua aurkitu zutela esan niezaiokeen, baina momentuko urduritasunean Monikari argibide bat, desenkusa bat zor niola pentsatu nuen.
|
|
2004
|
|
|
Geroago etorriko ziren liburuetan, Oscarrek abilidade ikaragarria garatu zuen pentsamendu filosofiko merkeak –baina filosofikoak edozelan ere– idazteko, esaldiak hainbeste zatitu barik eta letrak elkarren artean hain urrun utzi barik, hartara testua irakurterrazagoa izan zedin. Hori boladatxo batean, ze gero hasi zen idazten (eta halaxe segitzen du)" Han goitik itsasoa ikusten da", eta akabo, ematen duelako
|
munduan
ez dagoela esaldi hori baino.
|
|
|
Hara, bada, zergatik biltzen zituen Montsek mutil eta gizon ospetsu haien ileak: haiek hilda gero prezio onean saltzeko eta zahartzaroan estutasun ekonomikorik ez izateko, gerora begira aitaren negozioari edozer gerta baitzekiokeen,
|
munduan
ez baitago, azken buruan, krisirik ez duen ekonomiarik, eta segurtasun sozialari begira jartzea mila zulo dituen bide-lapurraren poltsa galduari begira jartzea bezalakoa baita, itxura guztien arabera.
|
|
2006
|
|
|
–Gizonezkook emakumeei itxaroten eman dugun denbora guztia probetxuzko zereginetan eman bagenu, honezkero
|
munduan
ez zegokeen ez goserik ez gaixotasunik.
|
|
2007
|
|
|
Shakespeare-k ilelazgarriki pintatu digu errege gabeko gizartearen egoera ilun terrorezkoa: hura gabe
|
munduan
ez dago kaos eta krimena baizik. Eboluzio ideologikoan, lehenbizi nazioa ezer ez da burua (erregea) gabe; bigarren momentuan, modernian, erregea bera da nazioa, nazioaren bizia eta izpiritua.
|
|
2008
|
|
|
Udaberria iritsi zenean, berriz, etxeko loreak zaintzeari ekin zion?
|
munduan
ez balego bezala loreak eta liburuak baizik, liburuak eta loreak.
|
|
|
ezabatu zitzaion begietako alaitasuna, ezabatu zitzaion ezpainetatik irria? ...k, baina, inkontzientearen lurretan errotua behar zuen, halaber, inkontziente kolektiboak ere bere eragina du kolektiboaren partaideengan?, ar konkistatzailearen eredua. Indibil eta Mandonio, El Cid eta Juan de Austria, Cortés eta Pizarro, Valdibia eta Orellana, Daoiz eta Velarde, Espartero eta Esparteroren zaldia??, Espainiako Historia ofizialak Espainiako Handi bihurtu zituèn ustezko heroiena?
|
munduan
ez dago Herririk, ez menderatzailerik ez menderaturik (bakoitza bere mailan, bistan da), heroien idealizazio zein manipulazio interesatuaz baliatzen ez denik?, ume umetatik mila bider edoskia eta bere baitaren baitatik erreparazio berehalako bat eskatzen ziona. Esparteroren zaldiaren potroak ez ziren euliarenak, azken batean?, nahitaez; Alvarok, gainera, gogoan behar zuen, gogo gogoan, alegia?... Reginak eman ziòn masailekoa, oroimenaren gordelekuren batetik oihuka ari zitzaiona:
|
|
|
liburuak eta liburuak irakurtzen zituen, mota guztietakoak –geografi liburuak, filosofiakoak, nobelak eta abar–, haiek beste errealitate bat eskainiko baliote bezala, eguneroko errealitatea baino askoz ere jasangarriagoa. Udaberria iritsi zenean, berriz, etxeko loreak zaintzeari ekin zion...
|
munduan
ez balego bezala loreak eta liburuak baizik, liburuak eta loreak.
|
|
2009
|
|
|
Erreala eta birtuala hizkuntzan herronka bereko faktoreak dira. H. d., hizkuntzazko mundua badenaz eta posible denaz dago osatua, behaketaz eta irudimenaz, baiaz eta ezaz (gauzen
|
munduan
ez dago ezik), presentez (iragana presentean da) eta etorkizunez, bata bestearen alboan.
|
|
|
(II). Ez dago beste Jainkorik;
|
munduan
ez dago hura bidatzen duen beste intentziorik, munduan interbenitzen duen beste borondaterik: –Il n, y a, dans le monde, pas d, autre volonté que cette force qui pousse tout à la la vie, à une vie de plus en plus développée et supérieure?
|
|
|
Baina, Domingoren deklarazioaren ondotik, zeinak Teofilo Mariaren eta Damasoren gainetik jartzen baitzuen Ada,
|
munduan
ez zegoen ez eragozpenik ez oztoporik Adaren istanteko zoriona hautsiko zuenik, erantzun ere, honela erantzun baitzion Domingori:
|
|
|
etxeko zutabea eta zutabeordea oker oker zeuden? bi aldiz oker, beraz!; zutabe zutabeordeak oker baldin bazeuden, baina, orbetarren etxea eta orbetarren inperioa goitik behera erortzeko arriskuan egon zitezkeen,
|
munduan
ez baitzegoen Pisako dorrerik. Nazario Orbek, simetri arau gutxienekoak betetzen ez zituela-eta, ez zuen Pisako dorrea atsegin?, Pisako hiriari eusteko gai izan zitekeenik; gero, gainera, Damasoren esateko era hura zegoen, balizko hutsegileen izenak birritan aipatzen zituela, errudunei marra eta azpimarra jarri nahi balizkie bezala: ez al zegokion, bada, berari, etxeko autoritateari?
|
|
|
esan zion Nazariok erdi serio erdi txantxetan eztei egunean? eta Ismaelek, Nazarioren aholkua aintzakotzat hartuz, azkar bai azkar ekin zion lanari, seguru baietz, sinesteko moduko hipotesia da bederen,
|
munduan
ez baitago arrik, gose ez denean ere gose da gizona, emakume askoren esanetan?, ez gazterik eta ez zaharrik, haragi xamur freskoa gutiziazko janaritzat ez duenik.
|
|
|
" Azkenean ezkondu haiz, Ismael, aitondu baino lehen ezkondu ere, eta zorionak! Hori bai, lanak azkar egin dituzue orain..." esan zion Nazariok erdi serio erdi txantxetan eztei egunean... eta Ismaelek, Nazarioren aholkua aintzakotzat hartuz, azkar bai azkar ekin zion lanari, seguru baietz, sinesteko moduko hipotesia da bederen,
|
munduan
ez baitago arrik –gose ez denean ere gose da gizona, emakume askoren esanetan–, ez gazterik eta ez zaharrik, haragi xamur freskoa gutiziazko janaritzat ez duenik.
|
|
|
" Zu eta Teofilo Maria, Teofilo Maria eta zu": etxeko zutabea eta zutabeordea oker oker zeuden... bi aldiz oker, beraz!; zutabe zutabeordeak oker baldin bazeuden, baina, orbetarren etxea eta orbetarren inperioa goitik behera erortzeko arriskuan egon zitezkeen,
|
munduan
ez baitzegoen Pisako dorrerik –Nazario Orbek, simetri arau gutxienekoak betetzen ez zituela-eta, ez zuen Pisako dorrea atsegin–, Pisako hiriari eusteko gai izan zitekeenik; gero, gainera, Damasoren esateko era hura zegoen, balizko hutsegileen izenak birritan aipatzen zituela, errudunei marra eta azpimarra jarri nahi balizkie bezala: ez al zegokion, bada, berari –etxeko autoritateari– egiteko hura, bai errudunak izendatzekoa eta bai marrak eta azpimarrak jartzekoa edo kentzekoa?
|
|
|
Baina, Domingoren deklarazioaren ondotik, zeinak Teofilo Mariaren eta Damasoren gainetik jartzen baitzuen Ada,
|
munduan
ez zegoen ez eragozpenik ez oztoporik Adaren istanteko zoriona hautsiko zuenik... erantzun ere, honela erantzun baitzion Domingori:
|
|
2010
|
|
|
–Hiruretan bat aukeratzekotan, ordea, Dostoievski. Egia da, bai, garai batean tsarraren aurkako azaldu zena, desterratu ere desterratu baitzuten horregatik, tsarraren aldeko sutsu egin zela azkenean, baina
|
munduan
ez dago gizonik, Dostoievskik baino hobeto erakutsi duenik gizakion barrua, hain modu erreal eta sinesgarrian: gizakion miseria moralak batez ere, gizartearenak ere badirenak eta irakurle zintzoa gizartea aldatzera bultzatu behar dutenak?
|
|
|
Mota guztietako argudioak nituen, hortaz, neure beldur koldarkeriak ezkutatzeko. ...durra eta bai koldarkeria ere argudioen eragile izan nituela, sorburuan eta modu inkontziente batean bai bederen, nahiz eta efektuak istantean estali zuen kausa, beldur koldarkerien errealitateak bere gordean jarrai zezan, inkontzientetik kontzienterako jauzia egin gabe, errealitateari bere errealtasuna ukatzeko trikimailurik sofistikatuenean, errealitatea, kontzientea den heinean da errealitate?,
|
munduan
ez baitago oilarrik bere oilartasuna beldurraren eta koldarkeriaren lumen gainean eraiki dezakeenik, eta nik neure oilartasuna erakutsi behar bainion bidean atera zitzaidàn oilandari. Hara nola galtzen dugun mundu kontziente inkontzienteen arteko ispilu jokoetan geure barne mugimenduen perspektiba, geure ekintzen balorazio zehatz eta objektibo bat eragozten diguna, bizi sena eta harrotasuna tartean dabiltzanean, harrotasuna bizi senaren eta bizinahiaren aldaera bat besterik ez da, besteak baino gehiago izatera eta besteen gainetik bizitzera bultzatzen gaituena?
|
|
|
Bonbaketarien burrunba ondo baino hobeto entzutea upeltegiko plazer eta gozamenak direla medio. Intsektuen
|
munduan
ez dago estetika ederrenik, gerrak mozkorturik, sufrimendu eta biktimarik gabe. Edari hordigarria da gerra ohean irakurtzen duen esteta batentzat.
|
|
|
‘Hiruretan bat aukeratzekotan, ordea, Dostoievski. Egia da, bai, garai batean tsarraren aurkako azaldu zena, desterratu ere desterratu baitzuten horregatik, tsarraren aldeko sutsu egin zela azkenean, baina
|
munduan
ez dago gizonik, Dostoievskik baino hobeto erakutsi duenik gizakion barrua, hain modu erreal eta sinesgarrian: gizakion miseria moralak batez ere, gizartearenak ere badirenak eta irakurle zintzoa gizartea aldatzera bultzatu behar dutenak... medikuak ere gaitzaren berri jakin behar baitu, gorputz gaixotik gaitza erauziko badu’ Eta, kasu partikular batera jotzen zuela, gehitu zuen:
|
|
|
Mota guztietako argudioak nituen, hortaz, neure beldur koldarkeriak ezkutatzeko. ...bai koldarkeria ere argudioen eragile izan nituela, sorburuan eta modu inkontziente batean bai bederen, nahiz eta efektuak istantean estali zuen kausa, beldur koldarkerien errealitateak bere gordean jarrai zezan, inkontzientetik kontzienterako jauzia egin gabe, errealitateari bere errealtasuna ukatzeko trikimailurik sofistikatuenean —errealitatea, kontzientea den heinean da errealitate—,
|
munduan
ez baitago oilarrik bere oilartasuna beldurraren eta koldarkeriaren lumen gainean eraiki dezakeenik, eta nik neure oilartasuna erakutsi behar bainion bidean atera zitzaidàn oilandari. Hara nola galtzen dugun mundu kontziente inkontzienteen arteko ispilu jokoetan geure barne mugimenduen perspektiba, geure ekintzen balorazio zehatz eta objektibo bat eragozten diguna, bizi sena eta harrotasuna tartean dabiltzanean —harrotasuna bizi senaren eta bizinahiaren aldaera bat besterik ez da, besteak baino gehiago izatera eta besteen gainetik bizitzera bultzatzen gaituena— zernahi gerta baitaiteke, baita errealitatearen manipulaziorik oiesena ere, bizi senak bizitzaren interesen arabera moldatua betiere... nahiz eta autodefentsa mekanismoen erantzun bat ere izan daitekeen, gure sentimendu onen ustezko lorategi perfumatuari bat batean simaurraren kiratsa dariola egiaztatzea jasanezin egingo bailitzaiguke... bizitza hain da ederra, eta nola ibiliko gara, bada, gau eta egun, hatzak sudurrean jarrita!
|
|
2011
|
|
|
Behin mozkortuz gero, buruko min galanta! Eta
|
munduan
ez zagok minak inguratua dagoen burua baino gauza astunagorik, sinets iezadak, Satur?
|
|
|
Basatia da aldaketa, gizartean (komunikazioan, harremanetan, teknologian) eman den eraldaketaren parekoa. Gaur egun
|
munduan
ez dago txokorik parabolikoa ez duenik, eta irudiak emateko eta zabaltzeko modua ere egokitu egin behar da, lortu nahi duzunaren baitan, bai, baina errealitatera moldatuz, bestela zirkuitutik at geratzen zara zeharo?.
|
|
|
Lehen hitzordu erretrospektiboa. Eta lekuarekin gertatu zaidanaren kontrakoa jazo zait; bistak arrozten zidana, usainak etxekotu dit, miazkatu nahi nuen izerdi harena,
|
munduan
ez dago izerdi hori jariatzen duen inor, bera bakarrik.
|
|
|
Ez dago gizarte aurremodernoko konpartimentatze aukerarik, funtzio banaketaren zurruntasunik, non hizkuntz komunitate askok eta askok mendez mende beren izaera etnolinguistikoari eutsi ahal izan dioten egitura diglosiko atxikigarriari esker. Gaurko
|
munduan
ez dago horretarako aukerarik.
|
|
2014
|
|
|
Etab.:
|
munduan
ez dago beste institutu zientifiko bat Frantziako Kolegioa bezalakorik; Paris da munduko herri guztien itsasargia. Ez dago lurraren gainean frantsesa bezalako herri gogorik.
|
|
2015
|
|
|
|
munduan
ez dagoela
|
|
|
Umekeriekin pentsatzen jarrita, nik uste neskak direla-eta egiten ditugula gehienak. Oroitzen hasi eta aurreko urteetan idazten nizkizun eskutitzak datozkit gogora, nola esaten nizun beti, zirikatzearrren, neska guztiak leloak eta gajoak zirela, eta nola erantzuten zenidan zuk, izorratzearren akaso, mutil guztiak lerdo hutsak ginela, ez genuela ezer ulertzen, eta
|
munduan
ez zegoela gurekin joango zen neskarik. Ez dut esango orain nire usteak guztiz ustelak zirenik, ezta gutxiago ere, baina onartu dut zuri ere ez zitzaizula arrazoirik falta.
|
|
2016
|
|
|
dira,
|
munduan
ez baitago horrelakorik
|
|
2017
|
|
|
Kontuan izan behar duk, bestalde, Zorba arrotza dela, mazedoniarra, eta kretarrontzat desohore handia izango litzatekeela eskua goratzea gure herriaren gonbidatu baten kontra... Tirok, emaiok eskua, holaxe, hori baino adore marka ederragorik
|
munduan
ez zegok eta. Eta orain hator gurekin txabolara; baso bete ardo edango diagu eta metro bat lukainka erretzen parako diagu bake hori ongi zigilatzeko, kapetan Manolakas!
|
|
|
Ez al zeraman aldean Gurutze Santuaren puxka bat? Hura joko zuen balarik
|
munduan
ez zegoan.
|
|
|
Zergatik? Identitaterik gabeko gizajenderik
|
munduan
ez baitago, tesi kontrarioaren burlarekin identitate, nazional, estatalaren defentsa disimulatzen da.
|
|
2018
|
|
|
Amorrua zerien neskaren begiei, sutan. Momentu hartan,
|
munduan
ez zegoen adreilu nahikorik amorru hura guztia askatu ahal izateko lurrean zetzan gizon zurbil haren gainean. Burutik odoletan zegoen eta ahotik ere bai; urrezko haginak zituela ohartu zen Gaizka.
|
|
2019
|
|
|
Horregatik zuloetan adituaren lehen lezioa haiek ekiditearena dugu. Ez ikusiarena egin eta Immanuel Kanti sinetsi, in mundo non est hiatus,
|
munduan
ez dago arrakalarik, ez dago zulorik esaten duenean.
|
|
|
berera zihoan, halako moldez, non berehalako batean atera baitzidan kritikariei buruzko gaia, inguruko giroaz ohartu ere gabe?
|
munduan
ez baitago gure ego hegohaizetsuarekin lotzen gaituena baino gai interesgarriagorik, antza.
|
|
2020
|
|
|
–Norbaitek esana du
|
munduan
ez dagoela klase sozialak hain nabarmen bereizten diren lekurik. Ezkerraldean lantegien inguruan langileak bizi ziren eta jabeak Negurin.
|
|
|
Eta lasaiago. Egin kasu,
|
munduan
ez dago ezer lasai hiltzea bezalakorik. A!
|
|
2021
|
|
|
–Nagore kartzelan egotea injustizia bat da,
|
munduan
ez dagoelako berak daukan konbertsazioa daukan beste inor. Berdin dio non bilatzen duzun.
|
|
2022
|
|
|
Bistan da zerikusia dutela hiltzailearekin... Hala ere,
|
munduan
ez dago pertsonarik mamuak kontrola ditzakeenik.
|
|
2023
|
|
|
" Nik idazleen, antzerkiaren eta zinearen munduan magia ikusten dut, mundu bat sortzen duzue, literalki. Gure
|
munduan
ez dago horrenbeste magia, eta nik ez dut idazteko gaitasunik, zenbat eta gehiago irakurri, orduan eta argiago daukat ze zaila den, baina saiatzen naiz nire erara lortzen hori".
|