|
2006
|
|
|
1) ludikoa, 2) kriptikoa, esan nahi baita hizkuntza kode bereziak sortzen direla beste pertsonek ez dezaten hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. Hizkuntza merkatu hori eta bertan erabiltzen den hizkuntza,
|
modu
bat da eskola porrotari eta haustura sozialari aurre egiteko baita hizkuntza ez zilegia baieztatzeko. Horrez gain, hauzo horietako gazte askok beraien gizontasuna adierazteko modu bat bezala ikusten dute.
|
|
|
Hizkuntza merkatu hori eta bertan erabiltzen den hizkuntza, modu bat da eskola porrotari eta haustura sozialari aurre egiteko baita hizkuntza ez zilegia baieztatzeko. Horrez gain, hauzo horietako gazte askok beraien gizontasuna adierazteko
|
modu
bat bezala ikusten dute.
|
|
2007
|
|
|
Izan ere, behaketa bidezko datu bilketa da; alegia, orain artean erabilerari buruzko datuak inkesta bidez jaso badira ere (eta hala egiten da Euskal Herrian administrazioak burutzen dituen datu bilketa guztietan, zentsuan zein Inkesta Soziolinguistikoan), ikerketa honetan zuzeneko behaketa erabiltzen dugu. Beste
|
modu
batera esanda, inkesta bidez, norberak bere buruari aitortzen dion erabilera maila jasotzen da; hau da, erabilera aitortua edo subjektiboa deitu ohi dena. Kale Neurketan, berriz, inkestetan ez bezala, mintzatzen ari denari ez zaio ezer galdetzen, entzun eta hizkuntza jasotzen da modu objektiboan."
|
|
|
Batzuen ahaleginek egoera mantentzeko edo
|
modu
batera edo bestera hobetzeko balio badute ere, Euskal Herrian aisialdiaren esparru hau ere jasotzen duen plangintza orokor integralik ez da existitzen, eta horrek haurren erabileran eragin nabaria du, batez ere zonalde soziolinguistiko erdaldunenetan.
|
|
|
Eta horrexek du garrantzirik herri baten eraketaren ikuspegitik. Beste
|
modu
batera esanda, ‘garbi’ jokatzen da, ez da abantaila gehiagorik hartu nahi, norberari dagokiona baino. Horrek herri baten eitea darakutsa, beste edozeren gainetik.
|
|
|
Eta horretan gure aberria, Euskadi, eta gure herria, Euskal Herria ez dira bakarrak. Adigai orokorra da hori mundu zabalean; izan ere, animalienganako tratamendu jakin hori da gizaldietan zehar izan diren jokaera batzuk aldatzen ari direla erakusten duena, alegia, animaliak, kasu honetan,
|
modu
batera ikustera datorren joera berri baten araberakoa. Eta gure Herriak ezin dezake ikusmolde orokor horretatik at geratu.
|
|
|
2. Munduko pertsona guztiak bizi duten esperientzia bakanetako bat da. Jaiotzatik heriotzara iritsi arte
|
modu
batean edo bestean kultura ezberdinen eraginpean murgilduta gaude, berauetatik elikatzen gara eta horietatik guztietatik jasotako ikuspegiz antolatzen dugu bizitza.
|
|
2008
|
|
|
Zalbidek esaten digu: " Fishmanen esanetan, hizkuntza indarberritzea (euskaraz HINBE, ingelesez RLS edo reversing language shift) hizkuntzazko plangintza
|
modu
bat da". Gure ustez, hobe litzateke hitzez hitz" hizkuntza lerrakuntzaren alderantzikatzea" edo" hizkuntza aldaketaren alderantzikatzea" erratea," hizkuntza indarberritzea" (HINBE) baino, edo holako zerbait10 Hizkuntza mehatxatuak hartzen zuen galbiderako norabidea utziz beste norabidea hartzen duela uler dezakegu, ahultzen baino indartzen hasten dela noski.
|
|
|
Beste
|
modu
batean esanda, aztertutako populazioa, orokorrean, bi talde horietan, modu dikotomikoan banatzen da.
|
|
|
identitate espainiarra+ euskalduna eta identitate euskalduna. Beste
|
modu
batean esanda, aztertutako populazioa, orokorrean, bi talde horietan, modu dikotomikoan banatzen da. • Lortutako bi identitate nagusi horiek, korrelazio negatiboen bidez adierazten direnez, modu dikotomikoan eta bateraezinean agertzen dira.
|
|
|
Baita Goiena.net (egunkaritzat hartzen badugu, behintzat). Beste
|
modu
batez esanda, EHAK-ko ziberkomunikabideen %70 batez ere gaztelaniaz ari da.
|
|
|
kanalen kopurua handituz, euskarrien arteko sinbiosiak sortuz eta azpititulaketa eta emisio dualak erabiliz. Modu honetara, EITBren euskarri guztietan euskara presente izan da,
|
modu
batera ala bestera. Kasuan kasuko epeak ezarriz, euskara integratzeko taktikak aplikatuz, zaharkitua geratu den hizkuntzen erabilera baztertzaileari bizkarra ematea da helburua.
|
|
|
Zarauztarrek, hortaz, erdarazko hedabideak baliatzen dituzte gehienbat. Zehazki, aurreko kopuruak beste
|
modu
batean irakurrita, zera esan dezakegu: lau aldiz denbora gehiago ematen dute erdarazko hedabideak ikusten eta irakurtzen, euskarazkoak ikusten eta irakurtzen baino.
|
|
|
Hizkuntza horiek, jakina, ekoizte kapital handia eskaintzen dute hiztunentzat edo hiztun izan daitezkeenentzat, komunikazioeta jakintza ahalmenen aldetik. Horrez gain, hizkuntza aniztasuna dela-eta, kapital hori garrantzitsua da gizateriaren ondarearen ikuspegitik ere, hizkuntza bakoitza
|
modu
bat baita errealitatea ezagutzeko eta bereganatzeko, eta hizkuntzak gizakiak errealitatearekin dituen harreman moten lekuko baitira.
|
|
|
Horren ondorioz, testuinguru publikoetan edo, besterik gabe, gaztelaniadunen aurrean pertsona batek euskara erabiltzea gizabide txarrekotzat edo jokabide baztertzailetzat hartzen da. Gizarte balio horrek eta beste batzuek (adibidez, hizkuntza komunikatzeko tresna baino ez dela, axola duen bakarra elkar ulertzea dela, euskaraz hitz egitea txokokeria edo kosmopolitanismo falta
|
modu
bat dela) hiztunek beren hizkuntzan hitz egiteko aukera murrizten dute (betiere, beren hizkuntza ez bada gaztelania) Jakina den moduan, baldintzapenaren paradigmari jarraiki, jokabide bat sistematikoki zigortzen bada, jokabide hori izateko aukera murriztu egiten da.
|
|
2009
|
|
|
Dena den, eremu dislokaziorako beste
|
modu
bat ere badela esan daiteke: urtegiak, autopistak eta autobiak eraikitzea, urbanizazioak egitea, industriguneak eraikitzea, basoak botatzea eta abar, hau da, fisikoki bertako komunitate batek bizirautea zailtzen edo eragozten duen oro.
|
|
|
Horretaz gainera, hizkuntzaren izaerak ere badu eraginik gatazkaegoera hori sortzeko mekanismoetan. Labur beharrez, esan dezagun, hizkuntzaren erabilerak errealitate sozialari identitate
|
modu
bat itsasten diola, nolabait ere modu jakin batean ezaugarritzen duela errealitatea, eta, hori dela medio, hizkuntzaren jarduna errealitate sozialaren sortzaile den neurrian, errealitate soziolinguistiko hori arrotza dela bere lekuan erabili nahi den bigarren hizkuntzarentzat. Bistan denez, hizkuntzaren definizioak baluke zer esanik eta zer azaldurik elebitasun sozialaren ezinkizunean.
|
|
|
Txillardegiren Eredu matematikoa izan da horietako bat gure ustez: euskaldunen" lehialtasun eza" oso bestelako
|
modu
batean ikusteko aukera zabaldu zuena.
|
|
|
zer balio du haserretzeak, solaskidea geure nahira makurraraztea ez bada?, Norbaiti sinpatia edo maitasuna adierazterakoan ari gara, aldi berean, erakusten gure ondoan onartzen dugula, gurekin egon dadila nahi dugula, atsegin dugula harekin egotea. Pertsona bat triste dagoenean, gogoeta mota batzuk datozkio gogora eta ez beste batzuk, ingurukoekin modu jakin batez jokatzen du eta ez beste
|
modu
batez, eta inguruko lagunek gauza batzuk esango dizkiote eta ez beste batzuk. Zirrarek eta sentipenek indar orokortzaile ikaragarria dute gizakiongan, halako moldez non gure organismo osoa —jokaera, gogoeta, hizketa moldea, gorpuzkera, e.a.— lerratzen baitu orain norabide batean orain bestean.
|
|
|
Baina gako bezala deskribatu ditugun hauetako asko errepikatu egiten dira, ñabardura batekin edo bestearekin, aztergai izan ditugun bikoteen kasuetan. Eta beraz, pentsa izatekoa da, antzeko prozesuak aurrera eramaten dituzten beste bikote batzuetan ere gako hauetako asko errepikatu egingo direla
|
modu
batean edo bestean.
|
|
2010
|
|
|
Erabilerari begiratu diogu gehiago, eta horra begiratzean ohartu gara euskaraz gaindiezinezko zailtasunik gabe egin litekeen zenbait egoeratan leitzarrek erdaraz egiten dutela. Erabilerak huts egiten du —esateko
|
modu
bat da—, baina horren azalpenaren zati bat jarreretan bilatu litzateke. Aldeko jarrera horien nahikotasun mailarik ezean hain zuzen ere.
|
|
|
• Zabalkundea. Uda ikastaroak dira unibertsitatean sortzen den jakintza gizarteratzeko
|
modu
bat. Lehen esan bezala, esparru horretan euskarak ez du oraindik lukeen presentzia.
|
|
|
Alegia, esparru komunikatibo handiagoko hizkuntzen ezagutza eta erabilera taldeko hizkuntzen biziraupen eta sustapenarekin bateragarri egitea. Beste
|
modu
batera esanda, proposatzen du hiztunok eremu zabaleko hizkuntzak jakitea (eta erabiltzea), baina era berean geure jatorrizko hizkuntzari uko ez egitea eta geure hizkuntza garatzea eta sustatzea egunerokoan. Gauza biak bateragarriak direla planteatzen digu hizkuntza garapen iraunkorrak.
|
|
|
Erakundea modu zabalean ulertuta, sektore sozial edo produktiboko edozein enpresa, instituzio, administrazio, fundazio, prestakuntza zentro, e.a. aukera bat eta desberdina dugu hizkuntza portaera aztertzeko eta eraikitzeko ere, merkatu ikuspegiaz baliatzen bagara, hau da, erabiltzaiErakunde bakoitza gizarte sistema partikularra da, eta sistemak, produktibitatera zuzenduta dagoen neurrian, baldintzatzen ditu portaera guztiak (hizkuntzarena barne), oro har, gizartean egiten ez ditugun gauzak eginez eta aldrebes. Marko sozial partikular hauetan, gizarte zabalean bezala, portaeran baina beste
|
modu
batean zuzen eragiten duten aldagai komunak eta sendoak badaude (irudikapen sozialak, balioak, jarrera, trebetasunak, gaitasunak, igurikipenak, rolak, motibazioa, metatutako esperientzia, emozioa eta afektua, e.a.).
|
|
|
Erakunde bakoitza gizarte sistema partikularra da, eta sistemak, produktibitatera zuzenduta dagoen neurrian, baldintzatzen ditu portaera guztiak (hizkuntzarena barne), oro har, gizartean egiten ez ditugun gauzak eginez eta aldrebes. Marko sozial partikular hauetan, gizarte zabalean bezala, portaeran baina beste
|
modu
batean zuzen eragiten duten aldagai komunak eta sendoak badaude (irudikapen sozialak, balioak, jarrera, trebetasunak, gaitasunak, igurikipenak, rolak, motibazioa, metatutako esperientzia, emozioa eta afektua, e.a.). Hauek erakundean subjektu bakoitzaren doikuntza baldintzatzen dute, erakunde bakoitzean ematen den marko sozialaren arabera. Eta interakzioa edo harremana elementu horien guztien produktua da.
|
|
|
Eta interakzioa edo harremana elementu horien guztien produktua da. Beste
|
modu
batean esanda, elementu horien eszenaratzea. Beraz, Giza Faktorea erakundeetan bakar bakarrik uler daiteke bere dimentsio sozialean, jakinez portaera estiloek, hautemateak eta atribuzioek zuzeneko eragina dutela.
|
|
|
Arrakasta etorriko da pertsonaren aldagaiak lerrokatzen direnean egitasmo edo ekintza baterako erakundearen estrategiarekin batera eta ekintza zehatzen estrategiarekin batera. Beste
|
modu
batean esanda, erakundearen ikusgarritasuna eta lidergoa beharrezkoak dira, eta giltza edo baldintza estetikoa gainera badira, eta hori dator aipatutako hiru ardatz horien uztarketatik (pertsona egitasmoakerakundea). Uztarketa lan hau erakundeen funtzio estrategikoa da eta bere garapena eta zaintza erakundeari dagokio, bide berrietan parte hartuko duten pertsonen atxikimendua bilatu nahi badu edozein erakundek.
|
|
|
noren laguntzarekin...? ez dezagun ahaztu komunitatea dela hizkuntza ororen gorputza eta arima, bere etorkizunean eragiteko giltza duten biztanleria osoa barne hartuta, denek eragin baitezakete
|
modu
batean edo bestean. adibidez: euskaldunek eragiten dute batez ere euskara erabiliz, eta, horrezaz gain, euskaldunek zein erdaldunek erabilera nahikorako gizarte baldintza egokiak bermatuz.
|
|
|
Ezagutza mota horrek, intuizio hutsak baino emaitza sendoagoak, fidagarriagoak eta, horrexegatik, erabilgarriagoak lortzera eramango gaituelakoan. dena den, baten batek pentsa lezake intuizioak gidatuta ere erraza dela jakitea bertako komunikabideek zer nolako diskurtsoak dituzten gure hizkuntzaz, eta nahikoa dela adi egotea beren ohiko jardunari jarraituz. hori ere errealitatea ezagutzeko
|
modu
bat da, baina ez zorrotzena. aldiz, hemen proposatu den lanketa zientifikoaren —eta, hortaz, sistematiko eta zorrotzaren— bitartez badago aukera ezin hobea euskarari buruz komunikabideek duten eragin kognitiboaren gorabeherak ezagutzeko. ezagutza mota horrek, intuizio hutsak baino emaitza sendoagoak, fidagarriagoak eta, horrexegatik, erabilgarriagoak lortzera eramango gaituelakoan....
|
|
|
hizkuntza komunitatea. deklarazioaren 1 artikuluaren arabera, hizkuntza komunitatea aipatzean zera esan nahi da: edozein gizarte, historian zehar lur eremu zehatz batean —eremu errekonozitua ala ezfinkatua, bere burua herritzat duena eta hizkuntza komun bat garatu duena kideen arteko komunikazio naturalaren eta kultur kohesioaren bidetzat. hala ere, berdintasun printzipio horretan, eta beste
|
modu
batera ezin izan zitekeelako, hizkuntzen elkarrekiko errespetua eta elkarbizitza bermatuko dituen oinarri batzuk ezartzen dira, eta horretarako, mailaketa egiten da eskubideak esleitzerakoan. bestalde, deklarazioak berezko hizkuntza kontzeptuari eduki juridikoari erreparatu behar diogu. ordura arte ofizialtasuna edo koofizialtasuna soilik
|
|
2011
|
|
|
Portaerak moldatzeko indarra du eta jokaera ereduak ematen ditu. Gazteak beren identitate soziala eraikitzen ari dira eta musikaren bidez mundua ulertzeko
|
modu
bat jasotzen dute eta gehienetan horiekin identifikatzera iristen dira. Honela, gurasoekiko identitate ezberdina ezartzeko aukera izaten dute, hau da, beren independentzia eta errebeldia azaltzeko bidea izango da askorentzat.
|
|
|
EraLan proiektua paradigma kritikoaren baitan kokatzen da. Izan ere, informazioa biltzeaz gain, interbentzio
|
modu
bat ere bada; alegia, ikerketa honekin nahi da enpresa munduan ari direnek euren egoera soziolinguistikoaz jabetu daitezen, bizi duten errealitate soziolinguistikoan eragin dezaten.
|
|
|
Aldeak alde eta antzak antz, askotxo ziren diglosiaren inguruko formulazio soziolinguistiko eta glotopolitikoen ugariaz, desadostasunez eta elkar ezin aditzeaz kezkaturik zeudenak. Alan hudson irakaslea (irlandarra jatorriz, Fishman-en ikasle hurbil eta kuttun izandakoa) errepaso moduko bat egiten eta kontzeptua anabasa girotik ateratzen laguntzeko teoria
|
modu
bat proposatzen saiatu zen 2002an. Fishmanen gidaritzapeko International Journal of the Sociology of Language izan zuen hartarako agergune.
|
|
|
Alan Hudson irakaslea (irlandarra jatorriz, Fishman-en ikasle hurbil eta kuttun izandakoa) errepaso moduko bat egiten eta kontzeptua anabasa girotik ateratzen laguntzeko teoria
|
modu
bat proposatzen saiatu zen 2002an.
|
|
|
delako" joera jeneral" asmozko teorizazio horrekin nora irits gaitezke, hasi orduko huts egiten badigu? Muga handia du hori, nire ustez, hudson en azalpen horrek. kasu horietariko batzuetan, FishAlan Hudson irakaslea (irlandarra jatorriz, Fishman-en ikasle hurbil eta kuttun izandakoa) errepaso moduko bat egiten eta kontzeptua anabasa girotik ateratzen laguntzeko teoria
|
modu
bat proposatzen saiatu zen 2002an.
|
|
|
Alan Hudson irakaslea (irlandarra jatorriz, Fishman-en ikasle hurbil eta kuttun izandakoa) errepaso moduko bat egiten eta kontzeptua anabasa girotik ateratzen laguntzeko teoria
|
modu
bat proposatzen saiatu zen 2002an. kamusturik ageri da hudson en formulazioan151 era berean, hudsonen" benetako diglosia" hori bat dator ia erabat, baina ez osorik, Fishman-en diglosia prototipikoarekin. egonkortasuneko desberdintasunaz gainera152 puntu batean dauka aldea: erlazio genetikoa bai/ ez atalean, eta etiologia monokulturala monogenetikoarekin nahaste kontuan, aldentzen da ia soilik, ikusia baitugu diglosiaren (are" benetako diglosia" ren) rLSrako balioa espresuki aldezten eta azpimarratzen duela bukaerako bere erantzun txostenean.
|
|
|
Baina diglosia
|
modu
bat, azken finean: euskara erdaren konpartimentazioa, luze zabaleko funtzio banaketa egonkorra garantizatuko duena, bilatu eta hezurmamitu behar omen dugu euskaldunok eta erdaldunok.
|
|
|
Badirudi irudi Mikel zalbidek berariazko terminologia erabiltzen duela, eta neurri batean hala da, baina zalbidek Fishmanen testuetatik jaso eta euskaratu egin du. Badirudi, beraz, euskal soziolinguistikako adituek ez dutela aintzat hartzen Fishmanen terminologia edo, izan daiteke ere, ezagutu bai baina beste
|
modu
batera euskaratu dutela.
|
|
|
Bertze aldetik, zalbidek teoria soziolinguistikoa oinarri hartuta (Joshua A. Fishman 1991, batik bat), tesi honen alde egin du: euskarak belaunez belauneko jarraipena ziurtatuko dion diglosia
|
modu
bati, konpartimentazio territorial eta/ edo soziofuntzional molde bati, eutsi behar dio.
|
|
|
Batzuetan hizkuntza hautu hutsa dela esaten da, baina niri ez zidaten galdetu ea espainola ikasi nahi nuen. edota euskaratik zuzenean ingelesera joan nahi dudan. erakutsi beharra zegoen era natural batean ginela euskaldun orain arte, pixka bat hizkuntza ekologiaren ideia horretan sartuta. Azken finean, liburuaren bigarren partea Txepetxen teoriaren sozializazio
|
modu
bat izan zen.
|
|
|
J A C Q U E L I N E U R LA. gogoratu nahi nuke garai batean egiten zen beste dibulgazio
|
modu
bat. duela hogei bat urte oso interesgarria zen euskara elkarteek esparru honetan egiten zuten lana. kultura talde horiek herri bakoitzean antolatzen zituzten hitzaldiak eta jendea erakartzen zuten. Nolabait komunitatetik bertatik sortutako deialdiak ziren eta hori eraginkorragoa da goitik behera antolatzea baino. horregatik, dibulgazioa zabaltzeko bide horretatik joango nintzateke, komunitateko elkarteak bultzatzeari garrantzia emanez.
|
|
|
J U L E N A R E X O LA L E I B A. gure unibertsitatean ere, sarearen erabilera aintzat hartu nahi dugu. Bada hemen kontzeptu aldaketa bat. guk ez dugu esan nahi jakintza guztia hemen bilduta daukagula eta soilik hona etortzen den ikasleak ikasiko duela. guk informazioaren zati bat eskaini nahi diogu ikasleari beste
|
modu
batean prozesatuta, baina kanpotik jarraitu nahi duenarentzat ere ez dugu ezer ezkutatzeko. guk dugun guztia zabaltzeko da, eta hor ere gauzak aldatzen ari dira copyright eta gainerakoekin batera. Izan ere, egiten dugun hori zabaltzeko derrigortasun morala gutxienez badaukagu.
|
|
2012
|
|
|
2) Taldeak 3 multzotan bereiz genitzake: amateur profesionalak (bereizteko
|
modu
bat da), amateur diru laguntzadunak eta amateur autogestionatzaileak. Lehendabiziko multzoan taldekideak bolondresak dira (ez dute kobratzen) baina zuzendariari, gutxi asko, ordaindu egiten zaio.
|
|
|
Eta hor sortzen da alor honetan aitzindaria den kale neurketaren beharra. Hizkuntzak eremu publikoetan duen erabilerari buruzko datu kuantitatiboak jasotzeko
|
modu
bat da kaleneurketa. Oso garrantzitsua da azpimarratzea eremu publikoetako erabilera aztertzen duela.
|
|
|
Metodologiaren berezitasuna, inon egotekotan, behaketa bidezko datu bilketan dago; alegia, normalean erabilerari buruzko datuak inkesta bidez jasotzen badira ere, esate baterako, erroldan edo Inkesta Soziolinguistikoan (Eusko Jaurlaritza, 2008), ikerketa honetan zuzeneko behaketa erabiltzen dugu. Beste
|
modu
batera esanda, inkesta bidez, norberak bere buruari aitortzen dion erabilera maila jasotzen da; hau da, erabilera aitortua edo subjektiboa deitu ohi dena. Kale Neurketan, berriz, inkestetan ez bezala, mintzatzen ari denari ez zaio ezer galdetzen, entzun eta hizkuntza jasotzen da modu objektiboan.
|
|
|
Gaur egun, ostera, gazte askok pentsatzen dute euskararen normalizazioan dena eginda dagoela, ez dagoela beste ezer lortu beharrik. Izan ere, beraiek beste
|
modu
batean bizi dute hizkuntza: euskaraz hitz egiteko arazorik ez dutelakoan eguneroko bizimoduko arlo gehienetan; hala ere, askotan gazteleraz aritzeko hautua egiten dute, zergatik?
|
|
|
Bada gai bat, guk elkarrizketetan aipatzeko asmorik ez genuena, eta behin eta berriz agertu dena
|
modu
batera edo bestera: euskarak azken bi edo hiru hamarkadetan egin duen bideaz eta etorkizunean izan dezakeen bilakaeraz ari gara.
|
|
|
Hizkuntza baten atzean ez dago komunikatzeko
|
modu
bat soilik. Hizkuntza baten atzean bizitza ulertzeko modu bat dago. nacio Esnaolak euskaldunen artean ikusten duena" enpatia da zalantzarik gabe", eta honako azalpena ematen du:
|
|
|
Hizkuntza baten atzean ez dago komunikatzeko modu bat soilik. Hizkuntza baten atzean bizitza ulertzeko
|
modu
bat dago. nacio Esnaolak euskaldunen artean ikusten duena" enpatia da zalantzarik gabe", eta honako azalpena ematen du: " hizkuntza baten atzean ez dago komunikatzeko modu bat soilik.
|
|
|
Hizkuntza baten atzean bizitza ulertzeko modu bat dago. nacio Esnaolak euskaldunen artean ikusten duena" enpatia da zalantzarik gabe", eta honako azalpena ematen du: " hizkuntza baten atzean ez dago komunikatzeko
|
modu
bat soilik. Hizkuntza baten atzean bizitza ulertzeko modu bat dago", eta" pertsona batekin hizkuntza partekatzen baduzu, bizitza ikusteko modu bat ere partekatzen ari zara, eta seguru asko ez da egongo hartzaile bat pertsuaditzeko elementu horiek konpartitzea baino zera eraginkorragorik".
|
|
|
" hizkuntza baten atzean ez dago komunikatzeko modu bat soilik. Hizkuntza baten atzean bizitza ulertzeko
|
modu
bat dago", eta" pertsona batekin hizkuntza partekatzen baduzu, bizitza ikusteko modu bat ere partekatzen ari zara, eta seguru asko ez da egongo hartzaile bat pertsuaditzeko elementu horiek konpartitzea baino zera eraginkorragorik". Maitena Etxebarriak argi dauka:
|
|
|
" hizkuntza baten atzean ez dago komunikatzeko modu bat soilik. Hizkuntza baten atzean bizitza ulertzeko modu bat dago", eta" pertsona batekin hizkuntza partekatzen baduzu, bizitza ikusteko
|
modu
bat ere partekatzen ari zara, eta seguru asko ez da egongo hartzaile bat pertsuaditzeko elementu horiek konpartitzea baino zera eraginkorragorik". Maitena Etxebarriak argi dauka:
|
|
|
Joera hori gero eta ohikoagoa da mundu osoko publizitatean oro har, eta intentzio sinbolikoarekin egiten da, atzerriko hizkuntzatako hitz edo esamolde horiek sartzeak hizkuntza horren nongotasunari erreferentzia egiten diolako. Beste
|
modu
batera esanda: frantsesez hitz egiten duena, frantsesa izango balitz bezala (identitatea) edo frantsesa emango balu bezala (irudia) pertzibitzen da.
|
|
2013
|
|
|
‘nolako euskalduna naiz? ’" artikuluak Ane Ortega, Estibaliz Amorrortu, Jone Goirigolzarri, Jacqueline Urla eta Belen Uranga burutzen ari diren ikerketaren berri ematen du. Ikerketan euskal hiztun berritzat hartu dira euskara familia giroa ez den beste
|
modu
batean ikasi dutenak. Euskararen etorkizunaren ikuspegitik, talde horren ezaugarriak ezagutzea erabakigarria izan daiteke, eta horregatik euskararekiko dituzten jarrerak eta motibazioak aztertu nahi dira; euren burua euskal hiztun benetakotzat duten eta hizkuntza erabiltzeari edota transmititzeari buruz zein uste dituzten.
|
|
|
hebreeraren sistema milaka urtez gorde zen, hain zuzen ere inork ez zuelako erabiltzen, baina berriz ere lehen hizkuntza bihurtu zenean eta hiztun komunitate batek erabilerahizkuntzatzat hartu zuenean, hizkuntza sistema hura asko aldatu zen, hizkuntza berbera dela pentsatzen jarraitu ote genukeen zalantzan jartzeraino. Beste
|
modu
batera esanda: hizkuntzaren erabilpenak eta jabetzeak, lehen ez zeuden motibazio batzuen eraginez berritu eta baliatutakoek, azkenean —eta agian halabeharrez—, sistema bera aldatzen dute.
|
|
|
Egoera horretan, argudia daiteke soziolinguistikak barne hartzen duena haren osagaietako batera edo batzuetara murriztu daitekeela, eta baldintza horietan diziplina berriz definitu. Beste
|
modu
batera esanda: soziolinguistika bere adiera zabalean azaldu beharrean —" hizkuntza barietateen, funtzioen eta hiztunen ezaugarrien azterketa, hirurak etengabe eta elkar erlazionatzen eta aldatzen diren heinean, bai hizkuntza komunitateetan bai hizkuntza komunitateen artean" (itzulpena, Fishman 1995 [1972]:
|
|
|
Continuum horretan euskaldun dira ikasle gehienak: " neurri batean" eta"
|
modu
batera" euskaldun.
|
|
|
2011ko Arrueko azterketen aurretik eta ondoren – Pablo Suberbiola, Iñaki Mart� nez de Luna eta Mikel Zalbide guztien gelako eta jolaslekuko erabilera kuantifikatu izana. Datu — hotz edo bero—horien atzean, ordea, tokian tokiko baldintzetan
|
modu
batera edo bestera garatzen diren dinamika aberatsak ezkutatzen dira. Ikasgela, ikastetxe eta jolasleku jakinen errealitate konplexuak eta irakasle, ikasle zein ikasle talde jakinen prozesuak hurbilagotik ezagutzeko gonbite gisa har ditzakegu 2011ko datuok, alde horretatik.
|
|
|
Laburpena. azken 40 urteetako euskal hiztun kopurua asko hazi da, batez ere, hiztun berrien, euskaldunberrien taldearen hazkundeari esker. Ikerketa honetan, euskal hiztun berritzat euskara familia transmisioa ez den beste
|
modu
batean ikasi dutenak jo dira. Talde honen ezaugarriak ezagutzea euskararen etorkizunaren ikuspegitik erabakigarria izan daitekeela jakitun, euskaldunberrien inguruko ikerketa bat bideratu da, besteak beste, honakoak aztertzeko helburu duena:
|
|
|
Urte hauetan hainbat izan dira Garabide Elkarteak lagundu eta sustatu dituen tokian tokiko egitasmoak. Une honetara arte honakoak izan dira
|
modu
batera edo bestera ukitu ditugun eta ukitu gaituzten herriak: kitxua ketxuak (Ekuador eta Bolivian), aimarak (Bolibian), guaraniak (Paraguai eta Bolivian), nasak (Kolonbian), kaqhikelak (Guatemalan), maia yukatekoak (Mexikon), nahuatlak (Mexikon), kurduak (Turkian), amazighak (Libian), maputxeak (Txilen).
|
|
|
alde batetik, gure interes pertsonaletik harago doan asmoa edukitzea; bestetik, asmo hori eta gure balioak bat etortzea. Beste
|
modu
batez esanda, gure balioetan oinarritutako bizitza" transzendentala" aukeratzea. Eduki ezean, norabide gabe ibiliko gara, eta kanpoko haizeak eta korronteak noraezean eramango gaituzte.
|
|
2014
|
|
|
137), arnasgune solteak ganoraz lotzeko eta saretzeko estrategiak haztatu litezke. Beste
|
modu
batera esanda, 4 gune soziolinguistikoko udalerriek inguratutako 3 guneko uharte udalerriak egon lirateke arnasguneak zabaltzeko estrategien erdi erdian.
|
|
|
Etorkinetako bat orain dela bi urte iritsi zen eta, horren ondorioz, aldaketak barneratzen ari da. Esaterako, Wolof hizkuntzaren eta euskararen grafia sistema ez dira berdinak, hortaz, euskaraz entzuten duena etorkinak beste
|
modu
batera identifikatzen du. Horregatik, horrelako gauza txikiak ere ikasi egin behar izaten dituzte.
|
|
|
Eta hemen belaunaldien arteko tentsio bat sortzen da. Belaunaldi helduagoentzat betiko arau horiek errespetatu beharrekoak dira, eta oraingo gazte hauek beste
|
modu
batera ikusten dituzte harremanak.
|
|
|
nik hiri... bestela konbertsazio bat hikaz ematen ez digute erakutsi, ez due erakusten. Ez da ia ezer lantzen hika ikastolan, gutxietsi egiten da, serio hitz egiteko
|
modu
bat ez balitz izango bezala, baseik ya ez dao. Taulakin ez goaz iñoa, moduik hobena hitz eittea da.
|
|
|
Eckerten hitzetan, JK bateko partaide izateak munduan kokatzeko
|
modu
bat dakar berekin:
|
|
|
Gizarte bakoitzak
|
modu
batean antolatzen du haurtzarotik heldu arorako trantsizioa.
|
|
|
Ikuspegi antropologiko batetik begiratuta, gaztaroa denbora nahiz espazioan erlatiboa den eraiketa kultural bat litzateke. Gizarte bakoitzak
|
modu
batean antolatzen du haurtzarotik heldu arorako trantsizioa. Eta kontutan izan behar dugu, bide eta edukiak zeharo aldakorrak direla, kultura batetik bestera.
|
|
|
Aipatzekoa da, Gabiria eta horrelako herri txikietan haurrek 12 urte bete arte herriko eskolan ikasten dutela eta DBH ikasketak egitera herri handiago batetara joaten direla (Gabirian ohikoena Beasaina joatea izaten da). Grabazioan gaztetxo batek aipatzen du aurreko belaunaldiekin konparatuz hizkera aldatu den ez den ari ginela, berak Beasaina joan aurretik beste
|
modu
batera esaten zituela hainbat gauza eta orain nolabait kutsatu egin dela
|
|
2015
|
|
|
Hortaz," ez dirudi bigarren hizkuntzan jasotako sozializazioak lehenaren adinako indarra duenik haurraren jokaera eta nortasuna bideratzeko". Izan ere, ikerketaren emaitzaren arabera, gazte aroari dagokionean,
|
modu
batean edo bestean ikasi dutenek oso desberdin erantzuten dute" egun oso ongi mintzatzen dira euskaraz"," lagun euskaldunekin beti edo ia beti egiten dute euskaraz", edo" euskara dute hizkuntza kutuna erabat" proposamenetan, euskara lehen hizkuntza dutenen mesedetan tarte handiaz. Antzeko emaitzak lortu dira gurasoen ezaugarri linguistikoak kontuan hartzen baditugu, guraso euskaldunen seme alabek bikote mistoak osatzen dutenen edo guraso erdaldunen seme alabenak baino.
|
|
|
Ondoren, lan gehiago burutu izan dira: Peio Jauregi eta B. Moreno (1996) edo Joxean Urdangarinek egindakoak, hain zuzen ere.7 Ikusiko denez ez dira lan asko, baina
|
modu
batean edo bestean (ikerketa zabalak edota ikerketa mugatuagoak) bildutako informazioak ondoren aipatzen diren ideiak finkatzeko balio izan dute: (1) familia giltzarria da hizkuntz (gutxituen) normalizazioan, (2) ama hizkuntza eta hiztunen elebitasun mota erlazionaturik daude (3) ama hizkuntza ziurtatzeak euskararen familia bidezko jarraipena ziurtatzea eskatzen du, (4) transmisio prozesuaren emaitzak ondorengo faktoreen baitan egongo lirateke:
|
|
|
Zer nolako jarrera dute familia kideek hizkuntz planifikatzaile gisa? Horrelako galderak eta horrelako ikuspegiak egoera berriak mahaiganeratzen dituzte orain arte" familia bidezko transmisioa" zena beste
|
modu
batean ikusteko. " Family Language Policy" (FLP) izeneko lan ildoak(" Familia hizkuntz politika" (FHP) gurean) protagonismo berria ematen dio familia guneari, bertan kokatzen baita haurren hizkuntz sozializazioa (horri loturiko prozesua gehi praktikak) eta, orokorrean, euren hizkuntz ingurumenaren kudeaketa.
|
|
|
Norabide horretan herri mailan zuzeneko eragile izan daitezkeenik lan egin behar da eta hizkuntza ohituretan eragitea helburu duten erakundeek elkarlanean aritu lukete benetan eraginkorrak izatera begira. Eragileen sarea osatzen horri begirako adibide bat da, hainbat udalerritan
|
modu
batera edo bestera garatu izan dena eta adibide zehatz batekin aurkeztu nahi izan dudana. • Hitz gakoak:
|
|
|
Hau da, lagunartean eta beste hainbat harremanetan euskaraz egitea nahi genuke. Edo, beste
|
modu
batera adierazita, haur eta gazteek euskara asko erabiltzea nahi genuke, askorekin (ez soilik irakasleekin edota guraso euskaldunekin), eta egoera askotan (ez soilik eskolan eta guraso euskaldunen etxeetan).
|
|
|
Aurreiritzi hau oso ohiko izaten da hezitzaileen eta irakasleen artean. Beraz, hobe hori albo batera uztea eta beste
|
modu
batera ikustea: euskararen erabilera sustatu nahi duena hezitzailea da.
|
|
|
Norabide horretan herri mailan zuzeneko eragile izan daitezkeenekin lan egin behar da eta hizkuntza ohituretan eragitea helburu duten erakundeek elkarlanean aritu lukete benetan eraginkorrak izatera begira. Eragileen sarea osatzen horri begirako adibide bat da, hainbat Udalerritan
|
modu
batera edo bestera garatu izan dena eta adibide zehatz batekin aurkeztu nahi izan dudana. •
|
|
|
Horrek lagunduko du zeharka ikasleen ikaskuntza hobea, hori baita irakaslearen xede nagusia, alegia, ikasleak garatzea, ikasleek gauza interesgarriak egitea, ikasleek ondo hitz egitea... Ez bagaude konforme orain dugun egoerarekin eta lortzen ditugun emaitzekin, horiek ez dira hobetuko gauza berberak modu berean egiten jarraitzen badugu; nahi badugu ikasleek gauzak beste
|
modu
batera egitea, guk ere beste modu batera egin ditugu. Hor dugu eraldaketaren lehen pausoa.• ohArrA
|
|
|
Horrek lagunduko du zeharka ikasleen ikaskuntza hobea, hori baita irakaslearen xede nagusia, alegia, ikasleak garatzea, ikasleek gauza interesgarriak egitea, ikasleek ondo hitz egitea... Ez bagaude konforme orain dugun egoerarekin eta lortzen ditugun emaitzekin, horiek ez dira hobetuko gauza berberak modu berean egiten jarraitzen badugu; nahi badugu ikasleek gauzak beste modu batera egitea, guk ere beste
|
modu
batera egin ditugu. Hor dugu eraldaketaren lehen pausoa.• ohArrA
|
|
|
Eskualde bakoitzean, hango herriak zelakoak diren jakinda eta hango herritarren ikuskeratik emango lukete mundua ikusteko
|
modu
bat, eskualde horretatik irakurketa bat aterako litzateke ezein gertakari tokiko betaurrekoez begiratzearen ondorio. Gertakaria bertaratuko litzateke eta informazio bera modu ezberdinetan eman.
|
|
|
Gai honi buruz, Euskararekiko identitate etnolinguistikoa, edo etnosoziala, asko aztertu dut eta dugu, bertan Fishman-en ideiak ere sartuz, baina gehiegi dira hemen aipatzeko. Hala ere, hau aitortzea nahi dut, beste
|
modu
bat delako Fishman eri ere nire eta gure esker onak adierazteko.3• ohArrAK
|
|
|
Ikuspegi aldaketa bat proposatzen dutela diote, tailerrak ez baitigu ez dakigunik erakutsiko; baina bai dugun ezagutza hori beste
|
modu
batera antolatzen erakutsiko. Hizkuntza hartu emanak ulertzeko eta horietan eragiteko begirada berri bat geureganatzen lagunduko digu, hobetu ditzakegun aukerak identifikatu eta hobekuntza horiek kudeatzeko baliabideak eskainiz.
|
|
|
Ezagunekin ere sarritan gazteleraz aritzen gara, noski, eta gainera jakinda euskara ulertzeko gai direla; hori ere ohitura kontua. Behin ohitura batzuk geure eginda eta
|
modu
batera jokatzen ikasita, ordea, zaila izaten da beste modu batera jokatzen hastea. Egunerokotasunean behin eta berriro errepikatzen diren egoeretan kontziente izan
|
|
|
Ezagunekin ere sarritan gazteleraz aritzen gara, noski, eta gainera jakinda euskara ulertzeko gai direla; hori ere ohitura kontua. Behin ohitura batzuk geure eginda eta modu batera jokatzen ikasita, ordea, zaila izaten da beste
|
modu
batera jokatzen hastea. Egunerokotasunean behin eta berriro errepikatzen diren egoeretan kontziente izan
|
|
|
Zenbait koadrilatan euskaraz jakiteak talde horretan integratzeko bidea erraztuko dizu. Edo alderantziz, euskaraz jakin eta erdaraz egitea, integratzeko beste
|
modu
bat izan daiteke. Gazte eta nerabe taldeetan gertatzen den fenomenoa, euskaraz hitz egitea, ez da" modernoa", ez da" guay", beraz, taldekide bezala onartua izateko euskara, eskolako hizkuntza, albo batera utzi behar da.
|
|
|
Zenbait koadrilatan euskaraz jakiteak talde horretan integratzeko bidea erraztuko dizu. Bestela ere integratu ahal izango zara talde horretan, baina euskara jakiteak sozialki integratzeko beste
|
modu
bat eskainiko dizu. Edo alderantziz, euskaraz jakin eta erdaraz egitea, integratzeko beste modu bat izan daiteke.
|
|
|
Bestela ere integratu ahal izango zara talde horretan, baina euskara jakiteak sozialki integratzeko beste modu bat eskainiko dizu. Edo alderantziz, euskaraz jakin eta erdaraz egitea, integratzeko beste
|
modu
bat izan daiteke. Gazte eta nerabe taldeetan gertatzen den fenomenoa, euskaraz hitz egitea, ez da" modernoa", ez da" guay", beraz, taldekide bezala onartua izateko euskara, eskolako hizkuntza, albo batera utzi behar da.
|
|
2016
|
|
|
Baina, gaur egun bada proposamen totalik totalitarismoan erori gabe? Partziala da, baina osagarria, eta subjektu politiko izateko beste
|
modu
bat proposatzen du, aliantzen eta lankidetzaren bitartez aurrera eramatekoa. Eta are, partziala da, baina unibertsal izateko bokazioa du.
|
|
|
Beste
|
modu
batera ere esan dezakegu: hizkuntza batek edo besteak gizartean leku batean edo bestean kokatzen zaitu hiztun gisa, bazterretan edo erdigunean jartzen zaitu.
|
|
|
18). Horren arabera, diskurtsoa" mundua irudikatzeko eta baloratzeko
|
modu
bat" da (Fairclough 2003: 124).
|
|
|
Hiztun ezberdinak, eskubide berdinak." (Euskaltzaleen Topagunea 2015: 10) Hizkuntza jardunean hiztunen arteko abiapuntuetan desoreka handia dagoenez, berdintasuna beste
|
modu
batean ulertzea proposatzen du Mikel Irizarrek: " hizkuntza aukerak berdintze aldera eta hiztunen arteko berdintasuna sustatzeko" (Gipuzkoako Foru Aldundia 2015:
|
|
|
Zentzu horretan, badirudi jokoak era guztietako herritarrengana heltzeko bidea irekitzen duela eta betiko formatuetatik haratago doala, berritzailea izanik. Azpimarratu zuten jokoak mahaian beste
|
modu
batean hitz egiteko atea irekitzen duela, hizkuntzaz hitz egiteko eta ez betiko topikoez, baita norberaren sentimenduez ere. Hori bai, jokoak badu halako exijentzia maila, ez da jolas hutsa.
|
|
|
Jokalariek kartetan ateratakoarekin solas egin, eztabaidatu eta kartekin multzoak egin behar dituzte. Solasaldia irekitzeko
|
modu
bat baino gehiago dago, ‘eztabaida askea’ izan daiteke edota ‘txandaka’ hitz egiten hasiz. Eztabaidan zehar guztiek saiatu behar dute arauak errespetatzen (bestela, txartel horiak erabil daitezke).
|
|
|
9 Kasu honetan" gertuko errealitatea ezagutzeko, begiratzeko
|
modu
baten" ideia azpimarratu nahi dugu.
|
|
|
Baina horrexegatik da ezinbestekoa gizakien, herritarren partaidetza eta protagonismoa. Norbanakoak aktibatzeko aukera ematen duen hizkuntza politika bultzatu behar dugu, euskararen" ezagutzaileak" baino areago neurri eta
|
modu
bateko eta besteko" erabiltzaileak eta hiztunak" bilatzen dituena. Arriskua da ahaztea hizkuntza politikaren xedea pertsonak direla, horrek dituen inplikazio guztiekin.
|
|
|
Zenbat eta gaitasun handiagoa, orduan eta gehiago erabiliko dugu; zenbat eta gehiago erabili, orduan eta gaitasun handiagoa. Beste
|
modu
batean esanda: hizkuntza gaitasuna erabilerarako zoru da batetik, eta erabilera hizkuntza gaitasunerako motorra bestetik.
|
|
|
Hizkuntza, baliabide kultural bat da, eta praktika multzo bat bezala irudikatzen du (Duranti 2000). Praktika horien bitartez, hain zuzen ere, munduan egoteko
|
modu
bat islatzen eta gauzatzen da. Hau da, hizkuntza eskura dugun tresna litzateke, bai gure ingurunean eragiteko, bai mundua edo bizitzari lotutako ikuspegia adierazteko.
|
|
|
Argi dago, hasierako" euskaraz egiten al duzu" galderak ez duela askotan, hemen eta orain, bai/ ez erantzun dikotomiko zorrotzik. Dikotomia ordez gradazio
|
modu
bat dago hor, sarri, maiztasunari dagokionez. Hiztun batzuek euskaraz egiten dute nagusiki, eta beste batzuek (beste askok) erdaraz.
|
|
|
Aldiz zazpigarren adibidea (g kasua) erdarazko jarduna da, euskal maileguzko hitzez, interferentziazko elementuz edo, gutxienetan, kode aldaketazko nahas hizkeraz hornitua: interferentziazko edo maileguzko zenbait inkrustazio lexikal(" el hijo menor es pelotari"), semantiko(" me ha entrado el limaco") edo morfosintaktiko(" ¿ qué pasa pues?") gorabehera, erdarazko jarduera
|
modu
bat da hori17 Hots," hemengo erdara" da hori18 Zenbaitetan euskaraz ari dela sentitzen badu ere ghiztun horrek, erdal jardunean sartzen da nagusiki, inon baino zuzenago, analisi soziolinguistikoari dagokionez19 Zortzigarren eta bederatzigarren (h eta i) kasuetan, azkenik, ez dago inolako dudarik: erdarazko mintzajardunaren instantzia dira horiek, bete betean.
|
|
|
Argi dago, nolanahi ere, hasierako" euskaraz egiten al duzu" galderak ez duela askotan, hemen eta orain, bai/ ez erantzun dikotomiko zorrotzik. Dikotomia ordez gradazio
|
modu
bat dago hor, sarri, maiztasunari dagokionez. Hiztun batzuek euskaraz egiten dute nagusiki, eta beste batzuek (beste askok) erdaraz.
|
|
|
Esan berri dugunez," euskaraz egiten al duzu" galderak ez du askotan bai/ ez erantzun dikotomiko zorrotzik. Dikotomia ordez gradazio
|
modu
bat dago hor, sarri: maiztasun abaniko bat.
|