|
2001
|
|
|
Ezinda A. Lertxundiren 90eko eleberrigintzaz jardun Obabakoaken argitaratzeak oriotarrarengan eragin zuen gogoeta bazter utzita. Izan ere, astindu hark ez baitzuenLertxundi Obabakoaken itxurako
|
lanik
idazten jarri; ordea, bere ordura artekoibilbidea etenarazi zuen eragin hark. Obabakoak argitaratu eta gutxira,. Obabarengarrantziaz?
|
|
2003
|
|
|
Goihenetxerekin segituz, Etxepareren bide beretik letorke Joanes Leizarraga kalbinista, sortzez lapurtarra baina Nafarroa Beherean ezarria (1506??). Leizarragak ez zuen historiografia
|
lanik
idatzi, baizik Testamentu Berria euskaratu (1571 urtean argitaratuz). Baina obra horren hitzaurrean ikus daitekeenez, bere pentsaera irekita zegoen arlo sozialeko gogoetara, arlo instituzionaletako auzietara, eta adi bere garaiko eta herrialdeko gertakarietara.
|
|
|
Tarte horretan, historia kantabrista kritikatu zuen euskaldun bakarra Arnaud Oihenart zuberotarra izan zen, bere latinezko Notitia Utrisque Vasconiae (1638) obra zorrotz eta bikainarekin32 Latinez idaztea adierazgarria da, erakusten baitu latina zela garaian nazioarteko hizkuntza, eta gainera Iparraldean oraindik XVII. mende erdialdera frantsesak baino kultur prestigio handiagoa zuela33 Oihenartek, agirietan oinarrituz, Baskonia osoaren (Euskal Herriak eta Akitaniak osatua) historia idatzi zuen, tubalismo kantabrismoak baztertuz. Euskaraz propioki historia
|
lanik
idatzi ez arren bere gaztaroa neurtitzetan kontatu zuen. Oihenarten saioa gora behera, historia kantabrista, euskal noblezia eta kaparetasuna legitimatzeko zituen inplikazioekin, garrantzitsuegia zen kritika batzuengatik desagertzeko, eta nagusi izaten segitu zuen hurrengo bi mendeetan.
|
|
|
Zeren erdaldun herritar apalentzat historia lanik ez produzitu arren, idatzi idazten ziren historia lanak erdaraz (goi klaseentat). Aldiz euskararen egoera diglosikoan, Euskal Herriko goi eta erdi klaseak erdaraz alfabetaturik zeudenez, euskaraz idaztekotan herritar apalentzat idazten zen, eta haientzat ez bazen historia
|
lanik
idazten, ez zen euskarazko historia lanik inorentzat idazten. Eta hola, euskarazko historiografiaren agerpena, historia gaiak herritar apalei begira idazteari loturik zegoen.
|
|
2011
|
|
|
Baina Txillardegirengan, gure ustez, bereizi behar dira bere formazioa, eta bere borroka euskarari dagokionez. Formazioa teknikoa izan arren, euskararen esparruan ez zuen Ingeniaritzaren inguruko
|
lanik
idatzi. Orixe eta beste garbizale askoren ereduarekin hausten saiatu zen, Intxausti eta beste apaizgai euskaltzale askorentzat eredu izanik.
|
|
2021
|
|
|
Banekien idazleen figura historikoak zuritzeko eta desitxuratzeko, Espainiako Entziklopedia Librea (eta Grandea) tresna bikaina dela, baina ez nekien tresna horrek zenbat ate zabalduko zituen nire bizitzan. Urteak neramatzan narratiba
|
lanik
idatzi gabe, ez neukan literaturaren analisirik egiteko interes profesionalik eta ez nekien ia ezer 1.000 pezetako billeteetan agertzen zen idazleari buruz.
|