|
2001
|
|
|
Vladimir Holan ekin. Madrileko Hiperion sailean argitaratu den Samina (1986) da poeta honen
|
lanik
ezagunena, erdal itzulpenetan. Berriki argitaratu dira Izenik gabe eta Aurrera liburuak Bada musikarik (1996) izenburupean.
|
|
|
Askoren ustez (neure ustea ere barne delarik) orain arteko idazlerik handiena William Shakespeare izan da. Bere
|
lanik
ezagunenetako bat Romeo eta Julieta trajedia da. Ixtorio negargarria, egiazko maitasunaren eredu.
|
|
2002
|
|
|
Zergatik, Panpox (1979) [itz.: Por que, Panpox?, Llibres del Mall, 1986; Ed. Orain, 1995] eleberri laburra da autorearen
|
lanik
ezagunena. Ongi idatzitako eleberri liriko bikaina da.
|
|
|
Antzezlea izan zen eta, aldi berean, zuzendaria. Leniren
|
lanik
ezagunenak alderdi naziaren hazkundearekin eta goienarekin daude lotuta. 1934an, Adolf Hitlerrek berak enkargu bat eman zion agintera heldu ondorengo alderdi nazionalsozialistaren Lehen Batzarra filmatzeko.
|
|
|
Hala ere, hau ez zen izan haurren emanaldi bakarra, omenaldiaren erdi aldera Goenkale telesaileko abestia entzun baitzen. Eta Maria Luisa, Kontxuren
|
lanik
ezagunena mahaira ekarri zuten. Kontxuk Goenkale telesailak lortutako arrakasta" gauza askoren ondorio" izan dela adierazi zuen," gauza txiki asko elkarrekin bateratu eta hortik dator arrakasta".
|
|
|
Lehenengoaz gutxi esango dut, euskal literaturako
|
lanik
ezagunenetakoa baitugu, ondo merezita gainera: Sagastizabalek bete betean asmatu zuen saltus sakonera euskara ikastera abiatzen den kaletar gaztearen kronikarekin.
|
|
2003
|
|
|
Frai Bartolome de Santa Teresa karmeldarra (Markina,) Markinako Komentuko predikari izan zen, eta lan horretan ibili zen Bizkaia osoan zehar. Independentzia Gerratean preso egotea suertatu zitzaion Jose Bonaparteren aurka propaganda egiteagatik, baina 1813an itzuli zen sermoigintzara, eta hiru urte geroago eman zuen argitara bere
|
lanik
ezagunena: Euskal Errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizco gatz ozpinduba (1816).
|
|
2004
|
|
|
Bere
|
lanik
ezagunenetakoa Sacco eta Vanzetti ren pasioa da. Hogeita hiru zatiz osatutako mural bat da eta justizia federalari kritika egiten dio.
|
|
2006
|
|
|
Bere pentsamenduan Mendebaldeko gizarte kapitalisten kritika izan zen gai zentrala, eta ondokoak dira bere
|
lanik
ezagunenak: Eros eta zibilizazioa eta Gizaki dimentsio bakarrekoa.
|
|
|
1949an Alemaniara bueltatu zen eta berriro ekin zion Institutuan lan egiteari. 50eko hamarkadan bere
|
lanik
ezagunenak idatzi zituen: Minima moralia eta ikerkuntza proiektu berriak garatu zituen izaera totalitario eta faxistari buruz.
|
|
2008
|
|
|
testuan idatzi zuen bezala, eskulturaren etorkizunean garrantzitsuak ziren bi prozedurak, ezabaketa eta sakrifizioa, eskultura hauetan frogatzen ditu lehen aldiz, eta ondorengo eskulturetan modu erradikalean erabiliko ditu. Coreano eta Figura para regreso de la muerte obren garapena izango da Oteizaren
|
lanik
ezagun eta garrantzitsuena, gerora hainbeste buruko min emango zizkion Arantzazuko apostoluen estatuaria.
|
|
|
Ez da Verdiren
|
lanik
ezagunena, ez behintzat Rigoletto eta La Traviatta ren neurri berean, eta bere opera guztien artean gutxien taularatu izan denetariko bat da. Jean Paul Laka OLBEko zuzendariak azaldu duenez, ezin da «bitxikeriatzat» hartu, hala ere.
|
|
2009
|
|
|
Fray Bartolome Karrantzakoaren lana zabaldu zuen, baita Catalina Erauso, Manuel Larramendi, Molinos, Miguel de Unamunoeta beste hainbat pertsonaia historikorena ere. Loiolako Inaziorenbiografia da, ezbairik gabe, bere
|
lanik
ezagun eta zabalduena: Ignaciode Loyola, solo y a pie.
|
|
|
Geometria sinplektikoarekin edo geometriaren eta topologiaren arteko erlazioarekin lan egin duen ia edozeinek izan du Gromoven lana erreferentzia gisa dio Raul Ibañez EHUko matematikari eta geometrak. 2000n Bilbora etorri zitzaigun kongresu batera, eta ordurako eginak zituen bere
|
lanik
ezagunenak. Jadanik, geometriaren izen handietako bat zen.
|
|
|
Fray Bartolome Karrantzakoaren lana zabaldu zuen, baita Catalina Erauso, Manuel Larramendi, Molinos, Miguel de Unamuno eta beste hainbat pertsonaia historikorena ere. Loiolako Inazioren biografia da, ezbairik gabe, bere
|
lanik
ezagun eta zabalduena: Ignacio de Loyola, solo y a pie.
|
|
|
Planeta Taldekoa, poltsiko liburuen argitalpen zigilu honek 1.200 izenburu baino gehiago ditu bere katalogoan. Horien artean daude talde honetako zigiluek argitaratzen dituzten
|
lanik
ezagunenak, besteak beste, Destino, Planeta, Seix Barral edo Temas de Hoy. Gehien saltzen dituen lanen artean, Espainian arrakasta handiak lortu ditu, hala nola Carlos Ruiz Zafonen “La sombra del Viento” edo Javier Mororen “Pasión India”.
|
|
|
objetikbotasunaren paradigma, pentsaera politiko guztiak kontuan hartzen dituena... Losintxen errosario horren egiazkotasuna kolokan jar dezakeen adibidetxo argigarria izan daiteke, agian, azkenaldiko bere kazetari
|
lanik
ezagunena. David Guadilla lankidearekin batera, Patxi Lopezi Vocentoko egunkarientzat egindako elkarrizketan, maiatzaren 10ean, hara nolako galdera inozoa luzatu zuen Suriok:
|
|
|
Antza denez, datorren astelehenean egingo dute azken entsegu ofiziala Donostian Carmina Burana kantata eszenikoa egingo duten taldeek. Dena dela, entseatzen dabiltzan 100 abeslariek tonua behar bezala eman dezaten, piano jotzaile bat ari da aste osoan zehar Orffen
|
lanik
ezagunena jotzen.
|
|
|
Bensai' den
|
lanik
ezagunenetako bat Marx l’intempestif (1995) da. Idazlan horretan Bensaidek dio Marxen obretan hainbat kritika aurki daitekeela.
|
|
2010
|
|
|
Dena den, hauts gehien harrotu duen omenaldia Rashomon en remake a izan da. Kurosawaren
|
lanik
ezagunenaren bertsio berriak Rashomon 2010 du izenburu, eta gaur egungo AEBetan dago girotua.
|
|
|
Polonian jaio zen duela bi mende, baina Parisen ehortzi zuten(), han igaro baitzuen bizitzaren erdia. Musikari gisa gazte gaztetatik nabarmendu bazen ere, Parisen konposatu zituen
|
lanik
ezagunenak. Piano jotzaile bikaina, erromantizismo musikalaren autore nagusitzat jotzen dute adituek, haren obren perfekzioa Bach, Mozart edo Beethovenenarekin alderatzeraino.
|
|
|
Aurrekontu murrizketa zela-eta iaz izandako etenaren ondoren, ohikoa duen opera emanaldia izango du Hamabostaldiak abuztuaren 26 eta 27an. Mussorgski musikagilearen
|
lanik
ezagunenetariko bat taularatuko dute: Errusiako Boris Godunov tsarraren istorioa kontatzen duen izen bereko opera.
|
|
|
Gidoigile gisa ETB, Tele5, TV3 eta Telemadrid entzat egin du lan, besteak beste, Ugartek. Penelope Enea ETBko telesailarena da gidoigile gisa egin duen
|
lanik
ezagunenetakoa. Hainbat film labur ere zuzendu ditu.
|
|
2011
|
|
|
Bere sorkuntza
|
lanik
ezagunenaren gerizpean bizi da David Lloyd komikigilea (Enfield, Ingalaterra, 1950). Lehenago egin zuen beste lanik, eta baita ondoren ere, baina Alan Moore gidoigilearekin batera sortu zuen V for Vendetta kultuko komiki liburuak eman dio ospea.
|
|
|
Lenfant basque depuis le bébé jusquà l' adulte à travers ses amusements, ses terreurs naïves, ses formulettes récréatives, burlesques et superstitieuses". Beharbada, bere
|
lanik
ezagunena da: umeen kanta, ipuin eta esaeren bilketa lan gaitza da, jatorrizko testuen ondoan ematen duelarik frantses itzulpena, testuinguruari buruzko oharrak eta baita argazkiak ere.
|
|
|
Euskal jatorririk eduki ez arren, gaztetatik interesatu zen euskararen inguruko soziolinguistikaz, elebitasunaz eta hizkuntzaren biziraupenaren arrazoiez, besteak beste. Gai hauen inguruan hainbat liburu eta artikulu idatzi ditu, horien artean
|
lanik
ezagunena da Un futuro para nuestro pasado (1987). Txepetxen lanak eragin handia izan du Euskal Herrian, eta zehazki euskararen normalkuntzaren esparruan.
|
|
|
Ezbairik gabe Carmen (1845) da Merimeeren
|
lanik
ezagunena, hizkuntza askotan edizio ugari izateaz gain, zineman ere hamaika bertsio izan baititu. Maitasun tragiko horren argumentua ezaguna da oso:
|
|
2012
|
|
|
Xavier Le Roy (Juvisy sur Orge, Frantzia, 1963) dantza munduan ezaguna da esperimentazioa lantzeagatik; horregatik, Bartzelonako erakusketa aurkezteko orduan, ez ditu ohiko ereduak aukeratu. Bere
|
lanik
ezagunenak aurkezteko antzezpen handia antolatu du, eta hori koreografoaren azken lantzat har daiteke. Bi hilabetean, hamasei dantzari erakusketa aretoan txandakatzen dira Xavier Le Royren bakarkako pieza ezagunenak dantzatzeko, baina bakoitzak bere esperientziatik aurkezten ditu ikuslearekin elkarrizketan dabilen bitartean.
|
|
|
Etziko kontzertuan, Nikolai Rimski Korsakoven Errusiako Pazko Handia obertura, Max Bruch en Biolinerako lehen kontzertua eta Piotr Illitx Txaikovskiren 6 sinfonia, Patetikoa deitutakoa, eskainiko dituzte, Saiaka Xoji biolin jotzaile bakarlariaren laguntzaz. Patetikoa deitutako sinfonia 1893an idatzi zuen Txaikovskik, hil baino bederatzi egun lehenago, eta Errusiako musikaren historiako
|
lanik
ezagunenetakoa da. Iuri Temirkanovek zuzenduta Errusiako eskolaren ordezkari ezaguna da Iuri Temirkanov orkestra zuzendaria.
|
|
|
Eskoziako Perth hirian jaio zen Ewan McGregor, eta bere ibilbide osoan zehar paper ausartak eta indarrez beteriko pertsonaiak aukeratzeagatik nabarmendu da: ospea eman zion Irvine Welsh zuzendariaren Trainspotting filmeko Mark Renton heroinazalea, Star Wars saga ezaguneko Obi Wan Kenobi ospetsua eta Nicole Kidmanekin Moulin Rouge musikalean eginiko papera dira horren
|
lanik
ezagunenak.
|
|
|
Literaturako Nobel saria irabazi du Mo Yan idazle txinatarrak. Hong gaoliang jiazu da haren
|
lanik
ezagunenetako bat (1987an zinemarako moldatu zuten).
|
|
|
1562), Historia de los Cantabros, Vizcaynosy Guipuzcoanos (d.e). Zaldibiaren bizitzaz zertzelada orokorrak bakarrik badituguere, badakigu bere
|
lanik
ezagunena, Suma de las cosas, Gipuzkoako Batzarrarieskainia dela eta hurrengo apologista gehienen iturri bihurtuko dela.
|
|
|
XX. mendeko idazle garrantzitsuenetako bat, Parisen jaio eta Parisen hil zen zuberotarren semea. Bere
|
lanik
ezagunena, ziurrenen, Haur besoetakoa (1970) izan zen. Gabon gauean pilula pote eta whiski botila bana hartuz hil zuen bere burua.
|
|
2013
|
|
|
Euskarazkoan are askeago, hitzez hitzezkoa bazter utziz, ideiak bilduz eta sinboloen baliokideak bilatuz, euskara ahal bezain batu eta zabalean». Erbestean idatzitako sonetoak ez dira Unamunoren
|
lanik
ezagunena. Aitortu du hori Etxezarretak.
|
|
|
5 Orson Welles maisuarekin batera, Peter Watkins (Norbiton, Erresuma Batua, 1935) zinemagile britainiarra izan zen dokumental faltsuaren aitzindari nagusietakoa. Oscar saria bereganatu zuen The War Game (1965) zientzia fikziozko filma da, duda izpirik gabe, bere
|
lanik
ezagunena; Ingalaterraren aurkako eraso nuklear sobietar baten nondik norakoak dakartzan dokumental faltsua.
|
|
|
1625an bere
|
lanik
ezagunena argitaratu zuen Parisen: De iure belli ac pacis.
|
|
|
Soziolinguistikari dagokionez, hizkuntzaren corpus eta estatus alderdietan ugari izan dira Txillardegiren ekarpenak: estandarizazioarekin edo euskara batuarekin hasi eta euskararen ahozko erabileraraino,
|
lanik
ezagunena, beharbada, bere eredu matematikoa izan da. Iruditzen zait oso ikuspegi murritza erabili izan dela eta Txillardegi teoriagilea gutxietsi izan dela.
|
|
2014
|
|
|
Irene Nemirovskyren
|
lanik
ezagunena da, zalantzarik gabe, Suite frantsesa. Rafael Chirbesek orriotan bertan seinalatu zigun nobelatzarra; norbere ipurdia salbatzeko karrera horretan, gure garaiaz ere ari zelakoan:
|
|
|
Julio Cortazar Urteurren bat eta urteurren bi, goroldio handirik ez du izango Julio Cortazar idazlearen izenak azkenaldian (Ixelles, Bruselas, 1914 Paris, 1984). Rayuela bere
|
lanik
ezagunena argitaratu zenetik 50 urte bete ziren iaz, eta haren jaiotzatik ehun beteko dira aurten. Cortazar urtea izendatu dute horregatik 2014.a Argentinan.
|
|
|
Marguerite Duras «Oso goiz izan zen beranduegi nire bizian». Marguerite Duras idazlearen
|
lanik
ezagunenean dator esaldi ezaguna. 1985ean kaleratutako Maitalea eleberrian.
|
|
|
Utzi egingo dio errealitatea imitatzeari Braquek; eskuez harrapatu du errealitatea, eta koadroan itsatsi du. Haren
|
lanik
ezagunenak dira: oihalean txertatutako egur gisako paper bereziz osatutako lanak.
|
|
|
1990ean Judith Butlerrek bere orain arteko
|
lanik
ezagunena argitaratu zuen: Gender trouble (gaztelaniaz El genero en disputa, 2001ean itzuli eta argitaratua). Bertan topa dezakegu korronte kritiko garaikideei egindako ekarpen nagusietakobat, idazlearen hurrengo lanetan garatzen joan dena, eta genero ikasketetan askoerabili izan dutena: «genero performatibitatea».
|
|
|
Arkitekto arabarrak 1980 urtean amaitu zituen Arkitekturako ikasketak Madrilgo Arkitektura Goi Eskola Teknikoan, eta orduz geroztik tentu handiz aukeratu ditu egin beharreko lanak, kalitate handiko curriculuma osatuz Iruñeko Arkitektura Eskolan irakasle lanak hartzen zituen bitartean. Bilboko Arte Ederren Museoaren handitzea da haren
|
lanik
ezagunenetako bat, eta gaur egun berak proiektaturiko Getxo Antzokiaren lanak egiten ari dira.
|
|
|
Programak bi konposizio labur, `Redline Tango ́ eta `Blue Shades ́, eta iraupen luzeagoko beste pieza bi bildu ditu. Kontzertuaren lehen zatia amaitzeko, `Paris Sketches ́, eskainiko da, Ellerby musikagile ingelesaren
|
lanik
ezagunenetako bat. Honen hitzetan," lan hau bihotz bihotzez maite dudan hiriari egindako omenaldia da, eta mugimendu bakoitzak Frantziako hiriburuko zenbait auzo eta bertan bizi izan ziren Ravel bezalako hainbat konpositore omentzen ditu.
|
|
|
Alabaina, Azpilkueta errealitate ekonomikoaren behatzaile zorrotza izan genuen, monetarismoaren bidegile. Bere obra nagusi eta
|
lanik
ezagunena Coimbran argitaratutako Manual de confessores y penitentes (1552) dugu, Erasmoren antzerako enchiridion edo eskuliburua, bere sarrera hitzetan harro dioena: " besarkatzen duena... kasik zalantza guztien soluzioa".
|
|
2015
|
|
|
Aldi berean, Septimus paseoa eman eta medikuari bisita egingo dio gerrako aztarnei buruz hitz egiteko. Virginia Woolfen
|
lanik
ezagunenetakoa den honetan gogo korrontea edo barne bakarrizketa estilo narratiboa erabiltzen da, oroitzapenak agertzen dira flashbacken bitartez eta pertsonaien pentsamendu eta sentimenduen katea osatzen dute egun horretan zehar gertatutakoekin batera.
|
|
|
Horregatik, ezin gogorrago salatu bazuen ere, testu horretan anonimatoari eutsi zion beti; bere izenarekin sinatutakoak mila aldiz goxoagoak dira eta, batez ere, orokorragoak, eliztarrak kritikatuz baina inor bereziki aipatu gabe edo trikimailu estilistiko ugari erabiliz, bere erantzukizuna eta kritikaren alderik garratzena leuntzeko. Irakurri besterik ez dago bere
|
lanik
ezagunenean, Eromenaren laudorioa (1511) aipatuan, aitasantu Julio II.ari dedikatzen dion alusio eliptikoa, izenik aipatu gabe eta termino mila aldiz arinagoetan. Interesgarriak dira, adibidez, liburu horren LIX. eta LX. kapituluak, zeintzuetan kritikatzen dituen aitasantu eta printzeak:
|
|
|
Ez, lagunok, 1512a ez da bakarrik Nafarroako erresumaren hondamendiaren urtea, harekin batera Florentziar Errepublikaren azkena ere iritsi zen, biak gerra berean eta urte berean. Machiavelli, errepublikarekin konpremetitua, atxilotu eta torturatu egiten dute, nahiz eta gero libre utzi; politikoki derrotatua eta pertsonalki izorratua, malenkoniaz beterik, historiaz eta teoria politikoaz idazteari ekiten dio, eta hurrengo urtean ontzen du bere
|
lanik
ezagunena, Printzea (1513). Urte berean hiltzen da Julio II., gerlari porrokatua eta koalizio antifrantsesaren eragile nagusia; berau izan zen, Italiako gerraren testuinguruan, Nafarroako errege erregina legitimoen kontrako buldak eman zituena, gaztelauen okupazioa ahalbidetuz.
|
|
2016
|
|
|
Artean, 31 urteko Swift gazteak ez zeukan libururik argitaratuta, mende laurdena falta zen Gulliverren bidaiak (1726) bere
|
lanik
ezagunena amaitzeko, eta mende eta erdi haren aurreikuspen gaitasun harrigarriaz jabetzeko; Gulliverrek bidaiak nobelan Marteko ilargiak izan zituen hizpide, baina, ofizialki, Marteren bi satelite naturalak, Fobos eta Deimos, 1877an aurkitu zituen Asaph Hall astronomoak.
|
|
|
Sermoiez gainera, apaizen diruzalekeriaren kontrako alegoria bat idatzi zuen: The History of a Good Warm Watch Coat; Journal to Eliza, maitearentzako gutunez osatua, eta bere
|
lanik
ezagunena: The Life and Opinions of Tristram Shandy, Gentleman, eleberri berritzaile eta sailkaezina.
|
|
|
–Zibilizatu egingo zaitut, botak lustratuko dizkidazu lehenik eta euliak haizatuko dizkidazu ondoren, nik lasai lasai jaten dudan bitartean?. Bere
|
lanik
ezagunena. La Vache qui rit? (. Behi irribarretsua?) da.
|
|
|
Bere eleberrietan Ferrarako hiriak du protagonismo nabarmena, eta horren barruan bera kide zuen komunitate juduak. Finzi Continitarren lorategia da haren
|
lanik
ezagunena, izen bereko fi lmaren oinarri ere izan zena.
|
|
|
bat margotzeko eskatu zion. Horrela sortu zen Guernica, seguruena Picassoren
|
lanik
ezagunena. Irudi honek gerraren
|
|
|
Biharko oroitzapenak (1958) eta Teleamarauna (1987) dira bere
|
lanik
ezagunenak, biak ala biak Maiatz ekin argitaratuak
|
|
|
Tuteran zegoela jada Tournain itzultzen hasitako Iliada bukatu zuen osoz; argitaratzeko, ordea, arazo ugari izan zituen. Antonio Tovarrengana jo zuen lehenbizi, giro falangistan ongi mugitzen baitzen, baina hark ez zion baimenik erdietsi; gero, Barne Ministerioko Liburuen Sailera jo zuen Madrilen, alta, eta espero zuenez, pentsaezina; azkenik, Nafar Aldundian zeuden Gortari Errea eta Caballero politikariek eman 8.000 pezetekin inprimaketaren gastuei aurre egin zien eta 1956.ean agertu zen Gasteizen bere
|
lanik
ezagunena bezain diskutituena dena, Iliasena alegia. Aski agerian utzi zuen Velez de Mendizabalek bere liburuaren atarikoan gauzak nahiko isildurik geratu zirela biografiatuak hala eskaturik, bada, trapu zaharrak hobe etxean garbitzen badira inora atera gabe; alabaina Mitxelenarekin izaniko tirabiren berri emateari ez zeritzon oker, bere begikoz Errenteriakoak ezin baitzuen eraman Barandiaranek euskal kontuetan aurrea hartu izana.
|
|
|
Alegien liburuan nabariagoa da Iturriagak zuen helburu literarioa, ez aurrekoetan bezala, eta hortaz, bertsoz emanda taxutu zituen bere animalien ipuinak. Fdbulas dateke, agian, Iturriagaren
|
lanik
ezagunena, edizio gehien pairatu duena halaber. Alta ez dira alegiak bakarrik, izan ere, Samaniegoren 55 ipuinen itzulpenarekin batera, Bergiliren lehenbiziko eta hirugarren eglogak, San Ignazioren martxa eta ezpata dantzaren hitzak baitaude liburuan jasorik.
|
|
|
Bibliografiagile eta alegiagile aparta ere izan genuen bilbotarra. Noticia de las obras bascongadas que han salido a la luz despues de las que cuenta el P. Larramendi idazki ezagunean Zabalak 52 lanen berri eman zigun, eta apika bere
|
lanik
ezagunena diren alegiak Urkixok agertu zituen lehenengoz RIEV n.
|
|
|
Gerratea iristean Europan barrena euskaldunen berri emateko mandatua eman zion Euzko Jaurlaritzak, alta, etxean geratzea hobetsirik, Itxarkundia batailoian sartu zen, buruan jaso zuen tiro batek lehenbiziko guda lerroan bertan hil zuela. Alejandro Lizasoren
|
lanik
ezagunena, ordea, Eusko gudariak ereserkiaren musika dugu, Asto baten gainean doinu herrikoiaren gainean egina, eta Josemari Garatek eginiko letrarekin egun hain ezagun dena.
|
|
|
Horretan Aboitizen zenbait olerki jasotzen dira, geroantzean Azkue nahiz Onaindiaren bildumetan berragertu zirenak. Bere
|
lanik
ezagunena Txanton Piperri dugu, Buenabentura Zapirainek bere operarako abiapuntutzat aukeratu zuena. Nolanahi ere, ez zen batere harritzekoa, bada Zapirain ere lekeitiarra baitzen(), eta ia seguru txiki txikitandik ezagutuko zuen Aboitizen olerkia.
|
|
|
Perikoren
|
lanik
ezagunena, ordea, bere El Pamplones astekaria dugu, 1864.az geroz igandero ateratzen zena. Iribarrenek zioenez, San Zerningo dorre gainean dauden latonezko bolatxoen barruan aleki batzuk gordeta zeuden.
|
|
|
Legazen euskal
|
lanik
ezagunena Asteteren itzulpena izan zen: Cristauaren icasbidea, Aita Gaspar Astetec eguina cein centzatua eta berretua aguertzen da euscarara biurtua Dre.
|
|
|
Karmeldarra izanik, Karmengo Argia aldizkarian hasi zen idazten 1931z geroz, G. Aramaio ezizenez agertzen zen" Izarren goraberak" saila. Edozein modutan ere, Gabirel Jauregiren
|
lanik
ezagunenak Pisia eta Kimia ditugu. Lehenbizikoa Bermeoko Gaubekan atera zen 1935ean, 300 orrialdeko liburutzarra, argazki eta marrazki ugariz horniturik, bi atal nagusitan zegoen banatua, gorputzen mekanika eta kulunken mekanika alegia.
|
|
|
Iruñean jada bizi zela eman zituen argitara Oskillasok Kurloiak eta El libro negro del euskara bere
|
lanik
ezagunen bezain polemikoenak; eta, Madrilen jaio zen gernikarra ingeles irakasle izan dute hainbat eta hainbat iruindarrek, seguruenik ere jakin gabe, euskara batutik arras hurran dagoen euskara osotuaren sortzailea izan zela. Jose Eliseo Basterretxea Matoni Madrilen jaio zen 1911.eko abenduaren 9an, Gernikako Saraspe auzoan zen baina urtebetea egin aitzin engoitik; bertako agustindarren ikastetxean ikasi ostean, Valladolidera lehenbizi eta Madrilera gero joan zitzaigun matematikako eta fisikako karrerak egitera(); bestalde, Madrilen familia osoarekin izan zen, bada, aita zuen Juan Pedro Basterretxea Iraurgi Marinako Ministerioan enplegatua baitzegoen itsasontziko kapitain izateari behin laga ostean.
|
|
|
1661.ean beatifikatu eta 1665.ean kanonizatu zuen Alejandro VII.a aita santuak, eta 1877.ean Elizaren Dotore izendatu zuen Pio IX.ak. Philotearena dugu bere
|
lanik
ezagunena doike, hamaika hizkuntzetara itzulia izan dena. Lehendabiziko edizioa, Introduction a la vie devote par François de Sales, Lyongo Pierre Rigaudenean ageri zen 1609.ean.
|
|
|
Urriaren 19an zendu da, 82 urtetan, Fernando Larrukert (Irun, 1934) zinema zuzendari, editore eta gidoigilea. Ama Lur (1968) eta Pelotari (1964) dira haren
|
lanik
ezagunenak. Nestor Basterretxea eskultorearekin batean ekoitzi zituen bi film horiek Frontera Films Irun ekoiztetxean.
|
|
2017
|
|
|
Egundoko arrakasta izan zuen, baina baita kritikak ere Eliza barruan bertan, orduan ere guzti guztiak ez baitziren lerro hertsiaren aldekoak. Bere
|
lanik
ezagunena da El liberalismo es pecado (1884), edizio ugari izan zituena gaztelaniaz eta hainbat hizkuntzatara itzuli zena, tartean euskarara ere.
|
|
|
Parisen nazioarteko erakusketa bat egin behar zela eta, Errepublikako Gobernuak Pablo Picassori horma irudi bat margotzeko eskatu zion. Horrela sortu zen Guernica, seguruena Picassoren
|
lanik
ezagunena. Irudi honek gerraren tragediak eta, bereziki, gerrak zibil errugabeengan dituen ondorioak islatzen ditu.
|
|
2018
|
|
|
1937an, liburu bat idaztekoa zela iragarri zuen Qodiriyk. Liburua hain ederra izango zen, ezen bere jarraitzaileek bere
|
lanik
ezagunenak, O' tgan kunlar (1922, Joandako egunak) eta Mehrobdan chayon (1929; Eskorpioa aldaretik) nobela historikoak, irakurtzeari utziko zioten. Hura idazten ari zela atxilotu zuen erregimen estalinistak, 1937ko abenduaren 31n.
|
|
|
Gerra amaitu eta jarraian idatzi zituen Delbok bere
|
lanik
ezagunenak, Le convoi du 24 janvier (1965) kronika, Qui rapportera ces paroles? (1974) antzezlana eta Auschwitz et après trilogia (Aucun de nous ne reviendra, Une connaissance inutile, Mesure de nos jours), baina ia bi hamarkada itxaron zuen haiek argitaratu arte, tragediari ez ziola justiziarik egingo beldur baitzen.
|
|
|
Lehenengoaren obren artean dago Toiles d' araignées (1982), jende arruntak pairatu behar izaten duen duen jazarpenari buruzkoa. Dumbi Fakoly ren
|
lanik
ezagunenak Morts pour la France (1983), Bigarren Mundu Gerran Frantziaren alde borrokatu ziren Senegalgo soldaduen ingurukoa, eta La retraite Anticipée du Guide Suprême (1984), independentzia ostean Afrikan sorturiko diktaduren kritika.
|
|
|
Emakume gazte baten nortasun bilaketa oinarri hartuta, The Broom of the System ek errealitatea artifiziotik bereizi ezin duen AEBetako gizartearen erretratu gordina eskaintzen digu. Egilearen
|
lanik
ezagunena (eta aztertuena), Infinite Jest, hamar urte geroago etorri zen. 1.079 orriko" munstro" horrek bere buruarekin, plazerarekin eta entretenimenduarekin itsututa dagoen etorkizuneko herrialdea (AEBen metafora garbia) du hizpide.
|
|
|
Independentzia aurreko urteetan, Irlanda mundu zaharraren eta berriaren artean zegoen, eta askotariko ideologia politikoek, erlijioak eta balio zaharrei eusteko borrokak sortutako paralisia deskribatu nahi izan zuen idazleak. Liburuan egin zuen Irlandako gizartearen irudikapena literaturako
|
lanik
ezagunenetakoa bihurtu zen. Hala ere, antzerkirako oso moldaketa gutxi izan ditu.
|
|
|
Erresumaren artilleriako teniente izan arte. Bere
|
lanik
ezagunena, gerraren inguruan bestelako lanik ere idatzi baitzuen, honakoa izan zen:
|
|
|
obligacion de hablar alpueblo en su lengua nativa y de cuidarla liburua ondu zuen, Iruñean 1927an agertu zena. Hala ere, bere
|
lanik
ezagunena honako gramatika hau da:
|
|
2019
|
|
|
Eta nolako arrakastaz: zalantzarik gabe, eta ondoren ere idazten eta argitaratzen marrazten bezala jarraitu zuen arren, bere
|
lanik
ezagunena izaten jarraitzen du. Hainbeste ezen" one hit wonder" literariotzat har baitaiteke Vercors, kritikariek bere ondorengo obrak aldarrikatzeko egindako ahalegin guztiak gora-behera besteak beste 1952ko Animalia desitxuratuak eleberria, gizatasunaren mugei buruzko, esango nuke, gaurkotasun handiko fabula bat, eta 1967ko Isiltasunaren bataila, okupazio urteetan zentratutako memoria liburua.
|
|
|
Ordura arteko lanak berrikusten eta ekarpenak egiten pasatu zituen azken urteak; hil zen egunean, hiru orduan mila lagun baino gehiago joan ziren haren etxera azken agurra emateko.Hizkuntza askotara itzuli izan dira Whiltmanen lanak, tartean baita euskarara ere. Besteak beste, Xabier Galarretak itzuli zuen Belar hostoak, 2003 urtean, Hiria argitaletxearen bidez, eta Txomin Artolak ere zazpi kantuko diskoa atera zuen Whitmanen poemekin (Belar hostoak, 1978). Inongo dudarik gabe, haren
|
lanik
ezagunena poema bilduma hori da, baina prosazko zenbait obra ere idatzi zituen, atalka egunkarietan ateratako nobela horiez gain, hala nola Democratic Vistas (1871) demokraziaren izaerari buruzkoa eta Specimen Days and Collect (1883), haurtzaroko eta gerra garaiko oroitzapenak biltzen dituena.
|
|
|
Are gehiago emakume baten ahotik etorrita. Bere
|
lanik
ezagunena Kristin Lavransdatter trilogia da. Hamalaugarren mendean, Erdi Aroan, kokatzen da, eta orduko Eskandinaviako bizitza du kontagai.
|
|
2020
|
|
|
Irene Nemirovskyren
|
lanik
ezagunena da, zalantzarik gabe, Suite frantsesa. Rafael Chirbesek orriotan bertan seinalatu zigun nobelatzarra; norbere ipurdia salbatzeko karrera horretan, gure garaiaz ere ari zelakoan:
|
|
|
Sartagudako Memoriaren Parkean dagoen eskultura da seguruenik Joxe Ulibarrenaren
|
lanik
ezagunen eta ikusiena (Azkoien, Nafarroa, 1924 Uterga, 2020), eta ez da kasualitatea. Hiru giza figura irudikatzen ditu altzairuzko pieza monumental horrek, elkarri besarkatuta, tiro zuloak diruditen hutsunez josita.
|
|
|
1968tik hasi eta 2001era arte. Horregatik, kronologikoki antolatu dute erakusketa, eta, haren pintura
|
lanik
ezagunenez gainera, normalean ikusten ez diren beste hainbat margolan ere bildu dituzte: Araban dagoen Remelluriko ermitarako egindako irudiak barne.
|
|
|
Sartagudako Memoriaren Parkean dagoen eskultura da seguruenik Joxe Ulibarrenaren (Azkoien, Nafarroa, 1924 Uterga, Nafarroa, 2020)
|
lanik
ezagunen eta ikusiena, eta ez da kasualitatea. Hiru giza figura irudikatzen ditu pieza monumentalak, elkarri besarkatuta, tiro zuloak diruditen hutsunez josita.
|
|
|
1999an aurkeztu zuen Gernika, bere
|
lanik
ezagunenetako bat bihurtuko zena. Picassoren izen bereko margolana oinarri hartuta, 7,80 metro zabal eta 3,4 metro luzeko obra handia egin zuen, ohi bezain kolore biziekin, baina ohi baino estetika figuratiboago batekin.
|
|
|
1927an, Ida Rubinstein dantzari eta mezenas errusiarrak, eta" belle epoque" delakoaren ikonoak, ballet baterako musika eskatu zion: Boleroa, denborarekin bere
|
lanik
ezagunena eta gehien interpretatu dena. Bi tema baizik ez ditu, eta behin eta berriz errepikatzen den leloa.
|
|
|
Orduz geroztik, Boleroa, konposizio zoragarri hori, mundo osoko musika
|
lanik
ezagunenetakoa da.
|
|
2021
|
|
|
Ralph Turner eta Lewis Killianek 1957an argitaraturiko" collective behaviour" eta 1963an Neil Smelserrek kaleraturiko ‘Theory of Collective Behavior’ lirateke" jokabide kolektiboaren ikuspegia" ren formulaziorik landuenak. Eta Ted Gurrek 1970ean kaleraturiko Why Men Rebel da" gabezia erlatiboaren" teoriaren inguruko
|
lanik
ezagunena.
|
|
|
Carson McCullers en narrazioak itzuli ditu Asun Garikanok eta Pasazaite argitaletxeak plazaratu. Egile honen
|
lanik
ezagunena The heart is a lonely hunter (1940) (Bihotza ehiztari bakartia da) izan zen eta ipuin bilduma hau hamar urte geroago argitaratu zuen. Bere lanetan pertsonaia ezohiko, bitxi, marginalez betetako Amerikako Estatu Batuetako hegoaldeko giroa topatuko dugu.
|
|
|
Llopen iritziz, Fornasen
|
lanik
ezagunena nobela beltzaren La Cua de Palla bilduma da: " Manuel de Pedrolok koordinatzen zuen bilduma hori, eta bere arrakastaren oinarria aukeraketa editorialaren eta diseinu ikusgarriaren arteko tandemean dago.
|
|
|
Beharrezkoa zen, bai artista bere testuinguruan kokatzeko, eta baita gaur egunetik begiratzeko ere». Haren
|
lanik
ezagunenak ez ezik, obra «ez hain konbentzionalak» ere jasotzen ditu hautaketak, baina orobat materiaren eta memoriaren arteko loturak zeharkatuta daudenak; hala, lan eskultorikoaz gain, mihise edo paper gainean ondutako konposizioak ere bildu dituzte erakusketan.
|
|
|
Hamabost urte daramatza mineralen eta baliabideen hornidura urritzea aztertzen, eta erreferente bilakatu da alor horretan. Aitarekin batera idatzitako obra bat da bere
|
lanik
ezagunenetako bat: Thanatia, the destiny of the Earth' s mineral resources (Thanatia, Lurreko mea baliabideen helmuga).
|
|
|
Haren poesiak gizaki afrikarra goraipatzen du bere osotasunean, hau da, munduko bazter guztietara zabaldu den diaspora afrikarra; mundu osoko beltz zapalduekiko ahaidetasunezko lotura bat da. Eta horren adibide dira, esaterako, Panorâmica da literatura norte americana, New Yorkeko Harlemgo Pizkundea mugimenduko poeta beltzak irakurtzen inspiratuta idatzi zuena, edo Negro de todo o mundo poema, haren
|
lanik
ezagunena.
|
|
2022
|
|
|
Aro aldaketaren erritoaren erdian, 1979ko neguko solstizioan, Throbbing Gristle talde britainiarrak 20 Jazz Funk Greats diskoa argitaratu zuen, haien
|
lanik
ezagunena eta ederrena. Musika industrialaren lan seminala, onfalo bat zeinaren inguruan musika genero horren kontakizuna idatzi den.
|
|
|
1845ean, bere herritik oso gertu dagoen Walden urmaelaren ondoan txabola bat egin, eta han eman zituen bi urte, bi hilabete eta bi egun, naturarekin bat eginez eta bere kasa biziz; idazten eta herrikideengandik isolatu gabe, halere. Egonaldi hartan jasotako oharretatik idatzi zuen gero, eta argitaratu, bere
|
lanik
ezagunena: Walden (1854).
|
|
|
Programak Ataria interpretazio zentroan egingo diren hainbat erakusketa biltzen ditu. Esaterako, Joseba Hernando argazkilariaren
|
lanik
ezagunena: Testurak, natura laztantzen.
|
|
|
Eskultura lanez gainera, happening ak eta performanceak ere egin zituen. Denda izeneko obra da haren
|
lanik
ezagunenetako bat, eta gerora ere, eguneroko objektuen itxura duten hamaika eskulturak osatzen dute haren obra artistikoa. Baseball bateak, binokularrak, arropak biltzeko pintzak, ezpainetakoak...
|
|
|
Tea Rooms, mujeres obreras. Hura da haren
|
lanik
ezagunena ere. Baina Razkinentzat ipuin bilduma izan zen idazlea ezagutzeko giltza:
|
|
|
Gizonen zientzia bat egin genezake, zakil bat, Y kromosoma eta testosterona kopuru jakina duen edonoren karakterea" maskulinitate" gisa definituta. Maskulinitateari buruz arestian argitaratutako liburu frantsesa, gizonei buruzko
|
lanik
ezagunenetakoa, XY deitzen da, besterik gabe. Hori da, akaso, azken batean" gizon ikasketen" ideiak adierazten duena75.
|
|
|
Frankfurteko Eskolaren psikologia
|
lanik
ezagunenetan, Frommen Askatasunetik iheska [The Fear of Freedom, 1942] liburuan eta The Authoritarian Personality (1950) [Nortasun autoritarioa] obra kolektiboan, preseski, maskulinitateak eta horiek sortzen dituzten baldintzak katalogatzen dituzte egileek. Mendeetan barrena oinordetza historikoan jasotako karaktere moten segida luzea iradoki zuen Frommek.
|
|
|
El pico Eloy de la Iglesiaren
|
lanik
ezagunenetakoa da eta laurogeiko hamarkadako espainiar estatuko filmik arrakastatsuenetako ere bai. Pelikularen kontaketa laurogeiko hamarkadako hasieran kokatzen da, Bilbo Handian.
|
|
2023
|
|
|
45 Joan Kelly() estatubatuar historialaria izan zen. Bere
|
lanik
ezagunenen artean, 1977an argitaratu zen" Emakumeak Errenazimendua izan al zuen?" saiakera da. Artikuluak Errenazimenduaren historiografia garaikidea desafiatzen zuen, emakumeei botorea hasierako aro moder noan uko egiten ziotela argudiatuz. margarita, nafarroako erregina().
|
|
|
Donizettiren
|
lanik
ezagunenetako bat, Amodioaren elixirra helduko da azaroan. Elena Sancho Peregek eta Joel Prietok jokatuko dituzte protagonisten rolak, Ivan Lopez Reynosok gidatuko du Bilboko Orkestra Sinfonikoa, eta Marina Bianiche arduratuko da ekoizpen eszenikoaz.
|