|
2000
|
|
|
Zoaz amonaren bila esan zidan. Bestela ez dugu
|
lan
hau arratsalde guztian amaituko.
|
|
2001
|
|
|
Begien argia galdu ez duenak ez dezake horrelako usterik izan, aski baita gogoratzea gure gurasoak zer ziren gu eta gure ondorengoen aldean, aski baita berdintzea idazle zahar bat berri batekin. Azkeneko
|
lan
hau Aita Mokoroak8 aspaldi egin zuen nik egin dezakedan baino hobekiago.
|
|
|
Har dezagun Euskal Erria,
|
lan
hau egiteko Sarasolak hartu duen bezala, eta ez dugu pausorik aurreratuko Larramendiren gain eta bikainarekin topo egin gabe. Goazen ingurutsu horretan hasi zen Donostia  inguruko teatroarekin.
|
|
|
Ez dut uste inolako kalterik egingo duen horretarako Sarasolaren
|
lan
honek. Arrazoi gutxi agertzen du, argitasuna, berriz, ugari.
|
|
|
Badakit okerrak, ni bezalakoxeak, gero eta gehiago ari direla agertzen gure artean eta horiekin ari nahi nuke eskuz esku pilotan. Badaiteke, haa  tik, bi begien bista osorik dutenak ere izatea, eta ugari gainera, baina orain  arte baino maizago zokotik plazara irteten ez diren bitartean, hobeki ezagutzen ez dituguino, lasai samar jardun dezakegu geure
|
lan
honetan, nola edo hala, goragokoen beldurrik gabe.
|
|
|
ñabarduren mugarriak, desiragarri bezain halabeharrezkoak, arau batzuen barnean hesitu dira. Berdintze
|
lan
honek hitzen egokitzea (hitz eratorpena eta konposaketa, ez deklinabidea eta aditza bakarrik) eta sortzea, inoiz ez ex nihilo sortua, bideratu du, eta, azkenean, hizkuntza maila guztietara zabaldu, idazkeratik (beti ebakitzeari atxikia) sintaxi eta perpaus barruko hitzen joskeraraino.
|
|
|
Dudarik gabe, aurreko aroak ere klabe balio  tsuak, garrantzitsuak inolaz ere, eskainiko lizkiguke monarkia parlamentarioa ezarri ondoko garaiko hedabideen azterketarako. Halarik ere, nahikoa dugu azterturiko garaia
|
lan
honi begira.
|
|
|
Egileak berak dioskunez," 1998ko irailak ekarriko zuen aldaketaren ondorioak" artean ikuskizun zeudela amaitu zuen Petxo Idoyagak honako
|
lan
hau. Hedabideei dagokienez, ordea, aise aurreikustekoak ziren ondoriook.
|
|
|
jardunaren jardunez. Alde horretatik, kazetarion urrats desbideratuen eta bide galduen inbentario halako bat ere bada Idoyagaren
|
lan
hau. Horrez gainera, hamaika iradokizun zuhur kilikagarri ere aurkituko ditu hemen kazetariak, eta komunikazioaz interesa duen edonork?
|
|
|
Hortaz, azterketa eredu bat itxura liteke kazetaritza politikoaren ezaugarri horietatik abiatuta eta aldi bakoitzeko erreferentziak erantsiko litzaizkioke ezaugarri bakoitzari. Hala eta guztiz ere, kronologia eredua hobetsi dugu
|
lan
honetan, irakurleen pertsona eta gizarte esperientziekin errazago lotuko zelakoan.
|
|
2002
|
|
|
Non daude hizkuntza aholkulariak? Ez orduka,
|
lan
hau edo bestea egiteko kontratatzen direnak, baizik aginduak emateko eta betearazteko agindua betetzen ez duenarendako izan ditzakeen ondorio txar eta onekin benetako ahala dutenak. Non daude horiek?
|
|
|
Gure hizkera euskaran arrotzak izan diren egiturez betetzen ari gara, zuzenean hartzen baititugu hitzak, esamoldeak eta egitura osoak beste hizkuntza horietatik, batez ere gaztelaniatik. Hau da, eta nik neuk ere eman ditut zenbait adibide
|
lan
honetan, euskarak, bizirik iraun nahi baldin badu, duen beste arrisku argietako bat.
|
|
|
Badakizu, hala ere, bista bezala joaten direla, eta etorri, egunero eta orduoro milaka orrialde gure ordenagailuetatik. Manugaixtokoa izatera ailegatu gabe,
|
lan
hau politikoki ez zuzena da, beldur naiz. {}
|
|
|
narratibaren inguruko produktu hibridoen ugaltzeaz ari naiz. Kategoria moduko horren ikur gisa aipatuko nuke Bernardo Atxagaren Groenlandiako lezioa" alfabeto liburua" (1998), hitzaldi, ipuin, saiakera eta poesia biltze kitzikagarri bat; garrantzi txikia eman ohi zaio
|
lan
honi âsailkatzeko zaila delako, beharbadaâ, baina niretzat pasa den hamarkadako lanik ederrenetakoa da. Eta ez al dira hibridoak baita ere, beste molde batekoak, baina hibridoak halere, Atxagaren beraren Hitz beste eginez" phono  gauzako" atalak (2000), irrati mintzaldiez mozorrotutako saiakeraren eta kontakizunaren arteko horiek?
|
|
|
beherago azaltzen saiatuko naizenez, 1989an hasi eta gaur egun arte iristen den hamarkada luzearena. Kasualitatea ala ez,
|
lan
honi azken ukituak ematen ari nintzaizkiola, Unai Elorriagaren nobelari emandako Sari Nazionalaren albistea heldu zitzaigun, eta inguruan sortutako zurrunbilo mediatiko guztia, eta horrek eskaini zidan (adiskide baten laguntza estimagarria dela medio) liburuaren izenbururako gakoa: azken batean, lan honetan laburbiltzen dena, Obabakoakek lortutako sariaren eta SPrako tranbiari emandakoaren arteko gure letren bidea da, neurri batean behin  tzat.
|
|
|
Kasualitatea ala ez, lan honi azken ukituak ematen ari nintzaizkiola, Unai Elorriagaren nobelari emandako Sari Nazionalaren albistea heldu zitzaigun, eta inguruan sortutako zurrunbilo mediatiko guztia, eta horrek eskaini zidan (adiskide baten laguntza estimagarria dela medio) liburuaren izenbururako gakoa: azken batean,
|
lan
honetan laburbiltzen dena, Obabakoakek lortutako sariaren eta SPrako tranbiari emandakoaren arteko gure letren bidea da, neurri batean behin  tzat. Jakina, ez dut horrekin liburu biak konparatu nahi, eta Bernardo Atxagaren obrak ekarritakoa euskal literaturarentzat esanguratsua eta sinbolikoa baino gehiago izan zela zalantzan jartzea zaila den bezala, oraindik goiz da jakiteko SPrako tranbiarekin gertatutakoak esanahi berezirik izango ote duen, hots, beste aldi baten hasiera markatzeko mugarri bihurtuko ote den.
|
|
|
Jakina, ez dut horrekin liburu biak konparatu nahi, eta Bernardo Atxagaren obrak ekarritakoa euskal literaturarentzat esanguratsua eta sinbolikoa baino gehiago izan zela zalantzan jartzea zaila den bezala, oraindik goiz da jakiteko SPrako tranbiarekin gertatutakoak esanahi berezirik izango ote duen, hots, beste aldi baten hasiera markatzeko mugarri bihurtuko ote den. Oraingoz, bederen,
|
lan
honen mutur kronologikoak ezartzeko aitzakia ederra eman didate sari biek.
|
|
|
Baina liburuak hor daude, kriogenizatuta agian, baina bizirik liburutegietako apaletan eta argitaletxeetako biltokietan, erreskatatuko dituen eskuaren zain. Horregatik aldarrikatzen dira
|
lan
honetan izenburu horietako batzuk, urteak pasatzen direla baina liburuek (liburu batzuek) hor jarraitzen dutela frogatzeko asmoz. Lerro hauek idatzi dituenaren ustetan, jakina.
|
|
|
Bestalde,
|
lan
hau egiteko lagungarriak izan zaizkit, kon  tsulta liburu gisa, zenbait obra, besteak beste Iñaki Aldekoaren Mendebaldea eta narraziogintza (Donostia 1998), Jon Kortazarren Euskal literatura XX. mendean (Zaragoza 2000) eta Mari Jose Olaziregiren Euskal eleberriaren historia (Bilbo 2002).
|
|
|
Mielanjel Elustondori, Joxerra Garziari, Pruden Gartziari, Iratxe Gutierrezi, Jon Kortazarri, Manu Lopezi, Gerardo Markuletari, Xabier Mendigureni, Mari Jose Olaziregiri, Ixiar Ortuondori eta Asisko Urmenetari. Gogoratu beharra dago, bestalde,
|
lan
hau idazteko lehenengo bultzadaren errua Eskoriatzako Humanitate Fakultateak eta Nafar Ateneoak izan zutela, bi hitzaldi gonbit zuhurgabe direla medio, eta atal hauetako gehienen lehenengo bertsioak jasotzeko abegitasuna izan zuela Euskaldunon Egunkariak, 2002ko ekaina eta uztaila bitartean (seigarrenarenak Garako" Mugalari" gehigarrian ikusi zuen argia); Alberdania argitaletxeari, nola... Dena dela, eta arrazoi ezberdinengatik, zorrik handiena bost adiskiderekin daukat:
|
|
2003
|
|
|
Begia zorrotz eduki behar izaten da
|
lan
honetan. Zeharrez, buru belarri irakurtzen nor ari den ikusi egin behar izaten da, nork non nola utzi duen esku poltsa, edota bidaiariek paisaiari nahiz albokoei, bereziki albokoei nola begiratzen dieten.
|
|
|
Izan ere, identitatearen eztabaidari lehen atalak eskaini ondoren, euskaldunak eta kultura industriak dira helburu nagusia hemendik aurrera. Euskaldunen eta kultura industrien sinergiak batu nahi lituzke
|
lan
honek lerro hauetatik aitzin. Lehenagoko Kontraesanan marraztu da bidearen abiapuntua:
|
|
|
Gizarte komunikazioaren esparrua aztertzerakoan, sarri argitaratu dira gure artean taulak, non argi aurkezten baita euskara ez dela ispilu publikoaren modako antzezlea, batez ere eredu komunikatibo diglosikoetan. Horri gaineratu izan zaio, baita gure
|
lan
honetan ere, ze garrantzitsua eta estrategikoa den esparru konpartituetatik ateratzea eta esparru beregainen aldeko apustu garbia egitea, hor baitago etorkizuneko eguzkiaren izpi indartsua.
|
|
2005
|
|
|
Horrek, jakina, muga etikoak eta ekologikoak eskatzen ditu, eta, azken batean, munduan gaur egun nagusi den sistema sozio-ekonomikoaren aldaketa. Gauzak horrela, guk,
|
lan
honetan, Garapen Iraunkorrak dituen ondorio ekonomiko eta sozio-politikoei eman diegu lehentasuna, horiek baitira gutxien aipatzen direnak. Hartara, hala espero dugu behintzat, Garapen Iraunkorraren ikuspegi osoagoa izango du irakurleak, gure ustez arrazoi baitu Pascalek honako hau dioenean:
|
|
2006
|
|
|
Antropologiaren, ikerketa kazetaritzaren eta psikosoziologiaren mugen barnean kokatzen den
|
lan
hau, gainera, literatura bilakatu du egileak, orri guztiak berniz ironiko batez zipriztindu dituelarik.
|
|
|
Baina behin lanbide honetan hasita, Dabid Anautek ez du ikerketa eta analisi
|
lan
hau teknikarien zer nolakoak aztertzera mugatu nahi izan, eta urrats bat aurrera egin du," euskalgintza" edo" hizkuntza normalizazio prozesua" izenez ezagutzen ditugun mugimendu harrigarri, arraro eta ezezagun horietara hurbiltzeko. Hari mutur askotatik tiraka, amaraunaren barruko misterio asko argitu digu.
|
|
2007
|
|
|
–Zergatik ni nahi nauzun
|
lan
honetarako, eta ez beste edonor. Alde egin nuenetik, bakarrik moldatu zarela esan didate.
|
|
|
Ez naiz etxe honetara etorri zure petralkeriak jasatera. Bost axola zait
|
lan
hau hartu edo ez hartu. Ez dut horregatik etsiko.
|
|
|
Baten bat konturatu datekeen bezala,
|
lan
honetan inkesten arabera bitxi samar dirudien hipotesi bat defendatuko dut: ez dago" nafar" nortasunik.
|
|
2009
|
|
|
Honek guztiak gogoeta sakona eta zabala behar du, praktika eta teoria konbinatuz eguneroko bizitzaren errealitateak erakutsiko dituen eredu praktiko bat erdiesteko. Horixe egin du egileak, hain zuzen, Babeli gorazarre (Hizkuntza politika zilegi eta eraginkorra) izeneko
|
lan
honetan.
|
|
|
Ralf König en azken komikia irakurtzen ari nintzen. Normalean gay mundua tonu umoretsuz darabil komikilari ezagunak, baina
|
lan
honetan ez, ordea: Berlingo emakume psikoanalista bat baserritik hirira heldu berri den idisko gazte gihartsu batekin lotu da.
|
|
|
Hasiera batean,
|
lan
honi ekin nionean, Lasterbideak deitzea pentsatu nuen liburuari. Umberto Sabak bizitza osoan idatzi zituen testu laburren bildumari izen bera eman zion:
|
|
|
Sabaren titulu horrek berak lagundu dit, bada, idazkuntzak iraun duen ia denbora osoan, baina lana amaitzear nengoela," eskarmentutik ari haiz" esan zidan Inazio Mujikak
|
lan
honen lehendabiziko kapituluak pasatu nizkionean. Hitzari heldu nion nik airean dabilen euli bati bezala, eta Sabak Lasterbiderekin egin moduan, neuk ere hiztegira jo nuen:
|
|
|
Alderaketa esparru horrek aukera eman digu aztertzeko nola ukatzen eta onartzen ziren guk, bi herrialdeetako mugimendu nazionalistek bezala?
|
lan
honetan erabili ditugun nazio mugak zehazteko parametroak finkatuta zeuden bi erpinak.
|
|
|
[1] Ikerketa
|
lan
honi batasuna emateko asmoz, hirurogeiko eta hirurogeita hamarreko urteetako musika lan batzuk sartu dira. Geroagoko kantaren bat sartu bada, herri kantatzat hartzen delako edo grabatua izan baino lehen ere kantatzen zelako sartu da.
|
|
|
[75] Euskal mitologian eta oinarri etimologikoetan sakontzeko, ezinbestekoa da J.A. Urbeltzen
|
lan
hau kontsultatzea: Los bailes de espadas y sus sÃmbolos, Pamiela, Iruña, 2000.
|
|
|
Lehenago ere esan dugunez, estilo hori funtsezkoa da euskal kantagintzak nazioaren sorreran parte hartu zuten gertaerak eta espazioak behin eta berriz azaltzeko eta kontatzeko duen beharra ulertzeko. Inolako konplexurik gabe, eta batez ere zehaztasun handiz, guk
|
lan
honetan aztertu ditugun eta gai horretaz diharduten kantek asmo didaktiko garbia dute: hamarraldi batzuk lehenago euskaldunei armen bidez kendutako duintasuna berreskuratzea.
|
|
|
Esku artean duzuen ikerketa
|
lan
honen bigarren bertutea Marc Bioscak eman dion funts teorikoa da. Horrek, batetik, zera esan nahi du:
|
|
2010
|
|
|
Lehiaketa honetarako deialdia bi urtero egiten da, eta Ipuin eta Antzerki alorrak bereizi ohi dira, nola euskaraz hala gaztelaniaz. Honako
|
lan
honek 2010eko Ipuin Saria irabazi du, jaun andre hauek osatutako epaimahaiaren erabakiz: Miren Azkarate Villar, Iñaki Aldekoa Beitia, Jon Kortazar, Maria Jose Olaziregi Alustiza eta Enkarni Genua Espinosa.
|
|
|
Geldi zaite Patxi. Hebe, hau duzu enigma bat,
|
lan
huntako enigma handiena! Gure aitatxiren osaba bat itsasoaz bestalde joan zuzun misionetan, horrara buruz, Asia edo Kontxentxina edo...
|
|
|
Lehiaketa honetarako deialdia bi urtero egiten da, eta Ipuin eta Antzerki alorrak bereizi ohi dira, nola euskaraz hala gaztelaniaz. Honako
|
lan
honek 2010eko Antzerki Saria irabazi du, jaun andre hauek osatutako epaimahaiaren erabakiz: Aurelia Arkotxa Mortalena, Daniel Landart, Ana Toledo Receta, Imanol Elias Odriozola eta Patri Urkizu Sarasua.
|
|
|
Baserri txuri gorrixka artan, Baserritik kalera zatozen gaztea, Zer ajola zait neri eta aurrekoan aipatu dugun Nere maite ederra olerkiak dira
|
lan
honetarako guztiz berritzat jotzen ditugun Lotsatiren olerkiak. Ludi ontan penatzen dut olerkia, ordea, ezin dugu guztiz berritzat hartu, Eta papera atera bear dezu olerkiarekin batera Karmel (1983, 3/ 4 zk.) aldizkariaren orrialdeetan agertu baitzen, artean Lotsatiz ezer gutxi genekienean.
|
|
|
Berriak argitaratutako artikuluak berehalako oihartzuna izan zuen eta, esaterako, Anjel Lertxundiren [17] iruzkina eragin zuen,
|
lan
honetako hitzaurrean aipatzera genekarrena:
|
|
|
Etxean bertan irakurtzen ziren liburuek ere garaiko idazleen lanekin harremanetan jarriko zutenik imajinatzea ere ez da batere gaitza. Bestalde,
|
lan
honetan zehar aurreratuz joan garen gisa, Lotsatiren olerkiera ez da garaiko olerkigintzatik erabat urruntzen, olerkigintza horren mugen barruan bere garapen pertsonal apala aitortu ahal badiogu ere. Horrelaxe agertzen da islatuta bere olerkietan.
|
|
|
Horratx lantxo honen helburua. Eta batez ere, Lotsatirekiko zorrak kitatu, familiarena lehenengoa, Lotsatiren oroimena harrotasunez jaso nahi duen familiarena, beraren ekimenez egiten baita
|
lan
hau. Bigarrena, gurea, Lotsatik leku bat izan dezan Itsasondoko Parnasoan, besteak beste, bere lehengusua izan zen Jexus Lete Sarasola" Ibai-ertz" eta Eustakio Mendizabal" Txikia" ren ondoan; edo Euskal Herrikoan, zergatik ez.
|
|
|
Bestalde, liburu hau ez litzateke bera izango Miren Azkarateren parte hartzerik gabe. Berari zor diot euskarazko
|
lan
honen izpiritua eta moldea. Hemen aitortu nahi dut hori eta berariaz eskertu nahi diot.
|
|
|
[5] Martin Oroz 40 urteko botikari lesakarrak dio, berriz, bederatzi urte bezala direla
|
lan
honetan hasi zela, eta badakiela aipatu Manuela zena, estubo enferma en la erreria de Elama, y para su curacion benian a casa del testigo con las rezetas necesarias y después murio.
|
|
|
Patziku Perurenak hala eskatuta, Berdabioren bertsoak kantatu izan direneko doinuen nondik norakoak azalduko ditut hemen [1]. Eskerrik beroenak eman nahi dizkiet
|
lan
honetan aipatzen ditudan guztiei, beren jarrera ona ezinbestekoa izan baita lan hau egiteko garaian.
|
|
|
Patziku Perurenak hala eskatuta, Berdabioren bertsoak kantatu izan direneko doinuen nondik norakoak azalduko ditut hemen [1]. Eskerrik beroenak eman nahi dizkiet lan honetan aipatzen ditudan guztiei, beren jarrera ona ezinbestekoa izan baita
|
lan
hau egiteko garaian.
|
|
|
Nik neronek,
|
lan
honetan bakarrik, auskalo zenbat bider aipatu izanen dudan, hasieratik hona arte! Bai, oroimenaren miraria, obsesioa da funtsean.
|
|
|
Eszenak ikusi ahalean gidoia antolatu eta,
|
lan
hau iruditan edertuko duen kamerari. Batez ere kanta honetako leku eta gertakari ilunek liluratuko zaituzten zinefilo inpresionista horri, nik hemen bihotzez bildutakoak, egunen batean, askoz ere harrimen handiagoz biribilduko dituzulakoan.
|
|
|
bata, Migel Antonio Zugarramurdi zela bertso horien egilea; eta bestea, hemeretzigarren gizaldikoa zela, 1810eko urtarrilaren 19an jaioa". Lekutan zebilen gure maisu sentibera, lekutan zebilenez,
|
lan
hau leitzeko gogorik izaten baduzu, hobeki ikusiko duzunez.
|
|
|
Horrek, noski, ez du esan nahi auzia erabakita dagoenik, baina auzia bederen arrazionalki eztabaidagarria da. Guk
|
lan
honetan ez dugu eztabaida horiek aztertzeko asmorik. Halere, gogora ekarri nahi dugu Humek egiten duen galdera bat:
|
|
|
Humek berak ere kausazko erlazioa ulertzeko modu horren aurkako arrazoi onak ematen dizkigu. Dena dela, eztabaida horiek ere
|
lan
honetatik kanpo utziko ditugu, eta Arregik aipatzen duen beste ezaugarri batera lerratuko dugu gure begirada, hain zuzen ere, Jainkoaren izaera ez fisikora. Ziur aski, ezaugarri hori Humek aipatzen duen bigarren ezaugarriari, hau da, ikusezintasunari lotzen zaio.
|
|
|
Gainera, batzuek erantsiko lukete," lehenengo Munduko zientzia inposatu nahi dugun eredua da". Badirudi
|
lan
honetan zentzu komunari lotu zaion zientzia Lehen Munduko zientzia hori dela.
|
|
|
Dena den, gai garrantzitsu hori, hau da, sentimenduen hezkuntza?
|
lan
honen irismenetik at geratzen da. Gure susmoa da fikzioa lanabes interesgarria izan daitekeela, hain zuzen ere, sentimenduak eta emozioak lantzeko.
|
|
|
Beste batzuek arrazoimenaren alde joko dute. Arazo interesgarri eta zail baten aurrean gaude, baina
|
lan
honetan ezin diogu aurre egin.
|
|
|
Baina ondo dakigun bezala, autoritatearen ereduak egiari muzin egin diezaioke erraz asko; are errazago egungo gizarte modernoan. Horrek guztiak hankaz gora jarriko luke
|
lan
honetan defendatzen ari garena, besteak beste, ustearen eta egiaren arteko lotura estua.
|
|
|
Ez, hori ez da gure asmoa. Aitzitik,
|
lan
honetan, sarritan aipatuko ditugu erlijio sinesmenak. Gure usteen sarearen edo maparen barruan, erlijio sinesmenak non kokatzen diren aztertu nahi dugu.
|
|
|
Une egokia dugu gogorarazteko
|
lan
honen hasieran aipatu ditugun Voltaireren hitzak: edozein sinesmenez konbentzi gaitzaketenek edozein astakeria eginarazi diezagukete.
|
|
|
Zaila da zehaztea gaiari nondik helduko diogun eta nola bideratuko dugun. Hortaz, eta lehenengo urrats gisa, oinarri oinarrizko gogoetak egingo ditugu,
|
lan
honen nondik norakoa argitzen lagunduko digutelakoan.
|
|
2011
|
|
|
–Ez naiz berria
|
lan
honetan, baina ez dut inoiz ikusi gaurkoa bezalakorik: ikaragarria izan da.
|
|
|
Lehiaketa honetarako deialdia bi urtero egiten da, eta Olerki eta Eleberria alorrak bereizi ohi dira, nola euskaraz hala gaztelaniaz. Honako
|
lan
honek 2011ko Ipuin Saria irabazi du, jaun andre hauek osatutako epaimahaiaren erabakiz: Iñaki Aldekoa, Jon Kortazar, Lourdes Otaegi, Carlos Otegi eta Patri Urkizu.
|
|
|
Bi kiloko ogi handiak izaten ziren eta mutil gazteak modu desberdinez
|
lan
honetan, ogi garraioan, aritzen ziren. Baita zenbait neska ere.
|
|
|
Nahiz aduana bertatik egin, nahiz eta Benttetatik erosi eta gero pasaz, emakumeak ditugu
|
lan
honetan ere finki arituak. Ernestine kontrabandoan, alkohola pasaz hasi zen:
|
|
|
Aurreko atalean esan dugunez, 1789an Frantzian Erregimen Zaharraren krisia eta honen kontrako iraultza gertatu zen. Ez gara hemen hasiko zehaztasun guztiak ematen, ez baita
|
lan
honen helburua, baina gure gaiari atxiki dakizkiokeen hainbat argibide azalduko ditugu.
|
|
|
Interesgarria eta ezinbestekoa iduritzen zait
|
lan
honetan lekukoek parte hartzea, hauek baitira istorio honen protagonistak. Noski, garai honetakoak hilda daude, baina kontrabandoa egiten ari zirela harrapatutakoen dokumentu idatziak baditugunez, hauei emango diet bidea.
|
|
|
emanez gero, ahal balitz karga utzi gabe ihes egiten zuten baina arriskua handiegia zela ustez bazuten, zama utzi eta... lasterrari ekiten zioten. Kasu honetan, bi kontrabandistako bat harrapatua izan zen eta honek azaldu zuen nondik ekartzen zuten burdina (Urdachetik, en Espagne), nora eta norentzat eramaten zuten (Louhoussoako arotzarentzat) eta
|
lan
honengatik zenbat irabaziko zuen (bi libera).
|
|
|
Mandoak, astoak bakarrik ez... Ardiren bat
|
lan
honetan erakutsia zela esaten digu Berako Xantik:
|
|
|
Metodologiari dagokionez,
|
lan
honetan bi zati nagusi daude. Bata, XIX. mende bitartekoa, bigarrena XX.ekoa.
|
|
|
Lehenengoan erabili ditudan iturriak artxiboetakoak eta liburuetan aurkitutakoak izan dira; bigarren zatian, berriz, bibliografia alde batera ez utzi arren, kontrabandoan lan egindako lekukoekin aritu naiz informazioa jasotzen. Hauek kontatutako istorioak erabili ditut
|
lan
honetan. Pasadizo interesgarriak entzunez egin dut ikerketa.
|
|
|
Irakurleak jardun fresko baten alde on asko aurkituko du Inazio Mujikak egindako bilketa eta antolamendu
|
lan
honetan; zehaztasun falta bezalako defizitik, aldiz, guztiz gutxi.
|
|
|
Eskerrak eman beharrean nago Irati Fernandezi,
|
lan
hau egiten eskaini didan laguntzarengatik eta Pilar Iriondo, Arantza Lete eta batez ere Joxemari Iriondori eskuzabaltasunez eskaini dizkidatelako hemen agertzen diren argazkiak.
|
|
2012
|
|
|
Inasek zerbait esan nahiko luke mutilaren alde. Eta ez bere egoa elikatzeko (urteek hori bereizten, behintzat, lagundu diote),
|
lan
honek zentzurik baldin badu ikasleei nork bere bidea egin dezan bultzada txiki bat ematea litzatekeelako baizik. Une honetan, isilik geratzea litzateke, agian, eragingarriena.
|
|
|
Estatubatuarra da, piano jolea eta jazzmana. The Köln concert da honako
|
lan
hau, berak bakar bakarrik inprobisatu zuen Cologne Opera Housen iaz, bai, eta diskoaren zorroaren atzealdean irakurri du esandakoa ziurtatzeko?: January 24th, 1975. Barretxoaz begiratu dio Inasi, eta, geldiunearen ostean, patxadatsu jarraitu du, orain arte bezala, bere azalpenarekin?:
|
|
2019
|
|
|
–Ez duzu zure tresneria behar
|
lan
hau egiteko. Etorri.
|
|
|
–Akabo, Jakub. Egundo ez nuen pentsatuko
|
lan
hau emango zizutela. Sentitzen dut.
|
|
|
Halako batean, begirada jaitsi du Lalek. " Pepan,
|
lan
honek bizia salbatzen lagundu zidala esan zenuen. Baina zer gertatu zaizu zuri?".
|
|
|
Eta, noski, lan bati ekiten diodanean beti izaten ditut egin nahi dudanaren erreferente batzuk, haiek bidaide izateko idazkuntzak irauten duen bitartean. Oraingo
|
lan
honetan lau ditut buruan eta eskura: Czes, aw Mi, oszen Abecedario (bera da liburu honi abezedario forma eman izanaren erantzule), Adam Zagajewskiren Dos ciudades, Simon Leysen Breviario de los saberes inútiles eta, euskaraz, Kepa Altonagaren Duvoisin kapitainaren malura.
|
|
|
Idazkuntzaren jira bueltetan lagun izan dut, beste hainbatetan bezala, Inazio Mujika Iraola, dakien askotik zalantzak argituz, zuzenketak eginez, iritziak emanez, beti eskuzabaltasun osoz. Lagun izan ditut Karlos Cid Abasoloren animuak
|
lan
honen lehen borradoreak pasatu nizkionetik. Egun gris ezin ederrago batez Oria ibaitik zetorren aire konplizea sentitzen ari naiz oraindik, Eskarne Mujikaren eta Bego Montorioren konpainian, liburu honen berri ematen ari nintzaiela.
|
|
2020
|
|
|
Eta ongi da, Agustitik aguazilera ez baita halako alderik, eta, gainera, neure zorro honekin, adar jotze baten itxura baizik ez zuen azkenean Primen kontu horrek12 Aguazil izenak, aldiz, halako jaun aire ematen dio bati, inportantea lanbidea alajaina! Eta gogoko dut, neure
|
lan
hau. Ez dit halako nekerik ekartzen, lan honek.
|
|
|
Eta gogoko dut, neure lan hau. Ez dit halako nekerik ekartzen,
|
lan
honek. Beti bat, beti berdin, egunero egunero.
|
|
|
Deus ikusterik ez dute hartan euriteek ez idorteek, ez eta abere hilek, gaitzek edota kakeriek ere. Udalaren leku guztietan eta denon herri espazioetan eta errepideetan behar dena konpontzea da kontua nire aguazil
|
lan
honetan, han eta hemen hil diren arbolak erauztea eta moztea, kaleak eta garbitzea, bideak egoera onean mantentzea, eta den dena txukun eta ordenaturik edukitzea, eta lorian ni, xitxuketari gaitza, zernahitarako gizona13 naizen hau. Zinez maite baitut ideiak garatzea eta gauza berriak probatzea.
|
|
|
Betiko moduan, mila esker anitz Luis Ibarbekoari, jakiten jakiteagatik eta
|
lan
honi eskaini dion denboragatik.
|
|
|
Ohore handia izan da niretzat Euskadiko hautatzaile izatea. Atsegin handiz egin izan dut
|
lan
hau, batik bat jokalariek gauzak erraztu dizkidatelako. Bihotzez eskertu behar diet euren jarrera eta inork ezetzik eman ez izana.
|
|
|
Nire azkena hauxe izan zen, eta bihotzez diotsuet aurrez gertaturikoak ez zeukala nire erabakiarekin zerikusirik. Hemezortzi urte inguru
|
lan
honetan emanda, nahikoa zela iruditu zitzaidan. Adinez ere gora nindoan eta gazteagoei txanda eman beharra ikusi nuen.
|
|
|
Ohar labur horrek egileak liburuarekin zeukan asmoen berri ematen du: nola edo hala, bildumatze
|
lan
honekin bere kantagintzaren errepaso orokorra, eta azkena, burutu zuen Letek.
|
|
2022
|
|
|
..., ea astearteetan eta ostegunetan hemen egoten naizen, eta nik erantzun diot Cynthia dudala izena eta ez dudala egunez baizik lan egiten, gauez lan egitea oso gauza tristea dela, bai, gautzen duenean barruko argiak piztu egin behar izaten dira eta nik gorroto dut bonbilen efektua nire azalaren zuritasunaren gainean, eta arratsaldeko bostak ezkero lanbide hau zinez morbido bihurtzen da, prostituzio
|
lan
hau, kalean ibiltzea eta ostikoak jasotzea, eta gauerdira arte geratu behar izaten dut gela honetan eta gero neure etxera joan lotara mundu guztiak bezala, bai, hobe da hemen egunez izatea zeren horrela itxura egin dezakezu egiazko bizi bat duzula, bederatzietatik bostak arteko existentzia, metroa jan eta lo eta potolo katea segidan bezala egiten duzu, osasungarriagoa da eta tarte horretako bezer...
|
|
|
burura etorri berria finkatu egiten dugu eskribituz; idatzi berriak zerbait eransten dio tradizioari. Eskribitzen ari naiz eskuetan dudan
|
lan
hau eta idatzi egin dudala esan  go dute.
|
|
|
157 Bestelako kasuetan sakontzeko interesa duten irakurleek honako
|
lan
hau kontsultatu dezakete: Alain G.
|
|
|
Era berean, Indiaren eta Erresuma Batuaren kasuen analisi baterako, Nationalism and Ethnic Politics aldizkariaren zenbaki tematiko bat kontsultatu daiteke (26 liburukia, 1 zenbakia, 2020). Azkenik, ikusi
|
lan
hau ere: Alain G.
|
|
|
Proiektu hori CAPCFren eta Dibertsitateari eta Demokraziari buruzko Diziplinarteko Ikerketa Zentroaren babespean egin da (CRIDAQ), eta historia konstituzionala du ardatz nagusia, independentismoaren eta federalismoaren arteko tirabirak aztertuz horretarako, horixe izan baita Quebecen eta Kanadaren arteko tentsio puntu nagusia 1960az geroztik. Diziplina anitzeko
|
lan
honek eragile politikoen eginkizuna aztertzen du bereziki, baita intelektualek kanadar federalismoaren aurkako korronteak ezartzeko egindako ekarpena ere. Argitalpen proiektu horretarako elkartu diren hogei bat autoreek eragile politikoek gauzatzeko bidean dauden proiektu sozialei buruz dituzten balioak eta irudikapenak aztertu dituzte, eta oso lan txukuna egin dute.
|
|
|
Hala ere,
|
lan
honen hurrengo atalean ikusiko dugun bezala, Quebeceko indar politiko nagusiek uko egin diote pankanadar mailan eskubide indibidualen printzipioa modu uniformean aplikatzeari. Arrazoia oso sinplea da:
|
|
2023
|
|
|
haurren gizentasuna, ikusmen galera, insomnioa, ikasketa arazoak, sozializazio arazoak, antsietatea eta depresioa, elikagaien inguruko jarreren nahasmendua, suizidioa, eskola porrota, gurasoekiko gatazkak, indarkeria motak (sexuala, biktima gisa edo erasotzaile gisa), besteak beste. Horiek guztiak azaldu dira
|
lan
honetan, gaur egun eskura dugun literatura akademiko zorrotzenean oinarri hartuta. Baieztatu daiteke, Francisco Villar Cabeza (Psikologiako doktorea eta psikologo klinikoa, haur eta gazteen jokabide suizidaren prebentzioan espezialista) errespetagarriak dioen moduan, pantailak eta digitalizazioa kausa identifikagarria direla eta modu negatiboan eragiten duela aipatutako nahasmendu horietan guztietan, eta koadroak sortzen edo larritzen dituztela eta arazo horietako askoren prebalentzia handitzen dutela131 Kausa bat hautematen denean, berdin dio bakarra ez izatea, arrazoi nahikoa da hura isolatzeko eta hari aurre egiteko, eta lerro hauetan horren alde egiten dugu.
|
|
|
Garapen kognitibo eta emozionala izatea beharrezkoa da; erabilera osasuntsua egiteko eta gaitasun horiek garatzeko denbora behar dute. Era horretara, gaur egun dugun ebidentziarekin bat eginez, zeina luze eta zabal jaso baitugu
|
lan
honetan?, lehen telefono adimentsua eskuratzeko unea adin txikikoak 16 urte eduki arte atzeratzeko ekimen beharrezko204, aberasgarri eta egingarriaren alde egiten dugu, bien bitartean beharrezko gaitasunak garatzen lagunduko dion prestakuntza integrala emango diogu. 14 urterekin interesgarria iruditzen zaigu gurasoen telefonoaren bitartez zuzeneko lehen harremana edukitzea, eta helburu didaktikoarekin betiere; era horretara, bi urtez prestakuntza holistikoa eman ondoren, eta adin txikikoaren gaitasunen arabera, gailu horren erabilera 16 urtera atzeratuko da, betiere akonpainamendu egokia emanez eta eguneko 3 orduko erabilera gainditu gabe (ofizialki 2 ordu da gomendioa).
|
|
|
Idaztea bakarkako lana bada ere, talde lanari esker argitaratu ahal izan da saiakera hau. Irabazi asmorik gabe eta benetako bokazioarekin, zuzen eta bidezkoa da aitortzea
|
lan
hau posible egin duten guztiek egindako ekarpen itzela.
|
|
|
Azkenik, eskerrik asko, benetan,
|
lan
honetan beren lagun  tza eskaini diguten osasun mentaleko arazoak dituzten horiei guztiei, izenik eman gabe baina ausardiaz eta erabakitasunez azaldu digutelako benetan bizi duten egoera; eta, nola ez, lerro hauei ahotsa jarri dieten nerabe guztiei. Zuek gabe ezinezkoa izango litzateke lan hau egitea.
|
|
|
Azkenik, eskerrik asko, benetan, lan honetan beren lagun  tza eskaini diguten osasun mentaleko arazoak dituzten horiei guztiei, izenik eman gabe baina ausardiaz eta erabakitasunez azaldu digutelako benetan bizi duten egoera; eta, nola ez, lerro hauei ahotsa jarri dieten nerabe guztiei. Zuek gabe ezinezkoa izango litzateke
|
lan
hau egitea. Eta kontsultatik eta ikasgelatik igaro zareten nerabe guztiei, zuei eskainia da liburu hau.
|
|
|
Eta kontsultatik eta ikasgelatik igaro zareten nerabe guztiei, zuei eskainia da liburu hau. Amai  tzeko, hurbilenekoen, familiaren eta lagunen baldintzarik gabeko babesa, haiek ondo baitakite zenbat denbora eta ahalegina egin dugun
|
lan
hau arrera ateratzeko. Eskerrik asko guztioi, bihotzez.
|