|
2007
|
|
|
Euskaltegitik inoiz pasatu ez diren herritar elebakarrak asko dira, baina gainera, gaur egun Euskal Herriko euskaltegietan dauzkagun ikasle asko eta askoren motibazioa eskasa da. Hau da, euskaltegietara
|
joaten
diren ikasle gehienak titulu ofizialen bat lortzeko joaten dira. Askoren helburu nagusia lan jakin baterako eskatuko dieten azterketa gainditzea da.
|
|
|
Euskaltegitik inoiz pasatu ez diren herritar elebakarrak asko dira, baina gainera, gaur egun Euskal Herriko euskaltegietan dauzkagun ikasle asko eta askoren motibazioa eskasa da. Hau da, euskaltegietara joaten diren ikasle gehienak titulu ofizialen bat lortzeko
|
joaten
dira. Askoren helburu nagusia lan jakin baterako eskatuko dieten azterketa gainditzea da.
|
|
2008
|
|
|
Lehena da murgiltze eredua legeriaren aurkakoa dela (Estatu Kontseiluaren 238653 deliberamendua, 2002/11/29). Instituzio horren arabera, lurraldeetako hizkuntzen irakasteko eredu hori Hezkuntzaren kode (Code de l’éducation) tik urrunago
|
joaten
da, ama eskolan erabiliak diren hizkuntzak bakarrak baitira eta gero hizkuntza nagusiak klasean eta bai ere klasetik kanpo baitira17 Beraz murgiltze eredua, jasana baldin bada ere Frantzian, ez da onartua. Argi da irakaskuntza eredu hori hoberena, eraginkorrena dela hizkuntza gutxitu bat ikasteko, bereziki Frantzia bezalako herri kasuan non lurralAzken lau etapak Eramunek laburtzen ditu:
|
|
|
Hizkuntza horien aldeko lege bat hitzeman du, 2009ko berantenaz. Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutuna berresten saiatuko ez dutela esan du ere, Frantzia Gutunaren helburuetatik urrunago
|
joaten
dela baieztatuz! Azkenik, eta hori da berri harrigarria, maiatzaren 22an deputatuek, Legeen Batzordearen proposamenaren ondotik eta Gobernuaren aldeko irizpinarekin, Konstituzioaren 1 artikuluari emendakin hau bozkatu dute ustekabean:
|
|
|
• Ekitaldira
|
joaten
diren herritarren profil mota zehaztea.
|
|
|
Horrek adierazten du inguru horretako auzokideek zer nolako atxikimendua duten euskararekin eta ikastolekin. Horietatik, %73, 3 urtero
|
joaten
da.
|
|
|
Nafarroa Oinez egunarekiko fideltasuna neurtzen duen galderaren arabera, esan daiteke bi lagunetatik bat urtero
|
joaten
dela Oinez jai egun guztietara (%48, 8). Bestalde, %17, 5ek soilik parte hartu du Vianako azken ekitaldian, aurreko urteetako Oinez egunetara joan gabe.
|
|
|
Gutun hori lehian dauden hizkuntza taldeetako baten babes instituzionala handitzea helburu duen hizkuntza plangintzaren adibide klasikoa da (Bourhis, 1984, 2001b). Adibidez, 101 legeak immigranteei hezkuntza sistema ingelesetara sarrera mugatzea lortu zuen; hiru hamarkadaren buruan, Quebecen ikastetxe ingelesetara
|
joaten
zen ikasleen kopurua %60 gutxitzea lortu zuen. Horren ondorioz, lehen eta bigarren hezkuntzako zenbait ikastetxe ingeles itxi egin behar izan ziren, eta ingelesezko hezkuntzaren eskaintza ahuldu egin zen probintzian (Lamarre, 2007, eta liburuki hau).
|
|
|
2 irudian adierazten den moduan, hurbiltasun soziala sendoa bada, taldearen erakunde kultural eta sozialetan komunitateak parte hartze handiagoa izango du. ...nahiz eta Eskubideen eta Askatasunen Gutun Kanadarreko 23 atalak bermatu egiten dien Quebeceko ingeles hiztunei eta Quebec kanpoko frantses hiztunei gutxiengoaren hizkuntzan irakasten duten ikastetxeak izateko eskubidea, etxean gutxiengoaren hizkuntza hitz egiten ez duten familietan hazitako haurrak (nahiz eta gurasoek horretarako eskubidea eduki) askotan ez dira taldearen hezkuntza erakundeetara
|
joaten
. Statistics Canada estatistikazentroak berriki egindako ikerketa baten arabera (Corbeil eta beste batzuk, 2007), eskubidea duten frantses hiztunen haurren %49 bakarrik joaten da gutxiengoaren ikastetxeetara.
|
|
|
Esaterako, nahiz eta Eskubideen eta Askatasunen Gutun Kanadarreko 23 atalak bermatu egiten dien Quebeceko ingeles hiztunei eta Quebec kanpoko frantses hiztunei gutxiengoaren hizkuntzan irakasten duten ikastetxeak izateko eskubidea, etxean gutxiengoaren hizkuntza hitz egiten ez duten familietan hazitako haurrak (nahiz eta gurasoek horretarako eskubidea eduki) askotan ez dira taldearen hezkuntza erakundeetara joaten. Statistics Canada estatistikazentroak berriki egindako ikerketa baten arabera (Corbeil eta beste batzuk, 2007), eskubidea duten frantses hiztunen haurren %49 bakarrik
|
joaten
da gutxiengoaren ikastetxeetara. Gutxiengoaren ikastetxeetara joaten ez diren haur horien familiek normalean ez dute bestelako erakunde frankofonoetan parte hartzen.
|
|
|
Statistics Canada estatistikazentroak berriki egindako ikerketa baten arabera (Corbeil eta beste batzuk, 2007), eskubidea duten frantses hiztunen haurren %49 bakarrik joaten da gutxiengoaren ikastetxeetara. Gutxiengoaren ikastetxeetara
|
joaten
ez diren haur horien familiek normalean ez dute bestelako erakunde frankofonoetan parte hartzen. Hala ere, hurbiltasun sozialaren eta kontrol instituzionalaren arteko elkarreragina bi norabidetako prozesua da.
|
|
|
Bishop’s Unibertsitatea, Champlain ikastetxea, ingelesezko hiru institutu eta lanbide heziketa dituenez, esan daiteke hezkuntzak jasotzen duen babesa egonkorra dela. Hala ere, beste institutu bat izatea litzateke, ikasle anglofonoak beren ingurune hurbilenetik kanpo dauden ikastetxeetara autobusez
|
joaten
horrenbeste denbora ez pasatzeko. Bi ospitale elebidun geratzen dira lurralde zabal horretan, 1996an Sherbrooke ospitalea itxi baitzuten.
|
|
|
Ziklistaren antzera, besteak beste, batzuetan tropelean
|
joaten
eta, beste batzuetan, ihesaldiak egiten ikasi behar du komunikazioaren profesionalak.
|
|
|
Gainerako guztiak erdara hutsez edo nagusiki erdaraz aritzen dira. Eta Zarauzko kioskoetara
|
joaten
den edonork badaki hamar egunkari horiek baino gehiago ere badirela eskura, guztiak erdaraz, eta zer esanik ez telebistak: gaur egun ehunka erdal telebista ikus daitezke Zarautzen, beste edonon bezala, geroz eta merkeagoa eta eskuragarriagoa dagoen teknologiaren laguntzaz.
|
|
2009
|
|
|
Kataluniako Unibertsitate Politeknikora
|
joaten
ginen denok mesede bat eskatzera, eta berebiziko lana egin zuten. Egunkarien artean, Avui izan zen sarean jarritako lehenbiziko egunkaria, osorik, eta politeknikoari esker izan zen, dohainik.
|
|
|
1977tik aurrera harreman handia lotu omen zen Txillardegi idazle, hizkuntzalari eta soziolinguistaren eta Gandiaga poetaren artean. Txillardegik berak kontatzen digunez, Arantazura
|
joaten
zen UEUko udako jardunaldien ondoren, atseden bila; eta bertan behera sortu zen bien arteko hurbileko harremana.
|
|
|
7 iminten da bera% korriketan
|
joaten
da% ta iminten da
|
|
|
Etenik gabeko eraldaketa prozesu batean bizi gara; inguratzen gaituen errealitatea aldatuz
|
joaten
da, gizakion zuzeneko edo zeharkako ekintzen ondorioz.
|
|
2010
|
|
|
Baina praktikotasun hori alde batera utzita," erdalduna da" esaten denean, estatistika hutsetik harago
|
joaten
gara. Izan ere, gaur egun ia leitzar guztiak (haurrak eta adinekoren bat salbu) erdaldunak dira.
|
|
|
Ziur asko bai. Kontzienteki esaten dugunean, nolanahi ere, ez dugu esan nahi horren bila inor propio
|
joaten
denik. Esan nahi dugu erdaldunen —eta erdaraz askozaz erosoago aritzen direnen— talde hori osatzen duena jabetzen ari dela gertaera edo errealitate horretaz.
|
|
|
Bi hitzetan esateko: nahiz eta euskararen aldeko jarrera izan, hainbat egoeratan, solaskideak euskaldunak izan arren, leiBaina praktikotasun hori alde batera utzita," erdalduna da" esaten denean, estatistika hutsetik harago
|
joaten
gara. Izan ere, gaur egun ia leitzar guztiak (haurrak eta adinekoren bat salbu) erdaldunak dira.
|
|
|
Eta etiketa horrek, hori ere gustatu edo ez gustatu, askotan gure jokabidearen eta gure harremanen nondik norakoak baldintzatzen ditu, haiengan eragina dauka. Izan ere, etiketak aurreiritzi sorta batekin lotuta
|
joaten
dira askotan.
|
|
|
Txikitan, lehenengo 2 urtetan gutxi gorabehera, etxean ez nuen euskararekin harreman askorik izan, nire gurasoek ez baitzekiten euskaraz. Hala ere, nire amatxik noizpeinka hitz batzuk euskaraz botatzen zizkidan (berak euskaraz dakielakoz), nahiz eta normalean gazteleraz solastu(...) eskolara
|
joaten
hasi baino lehen(...) urte bat pasatu nuen haurtzaindegian eta hor, nire ikaskideekin batera, hasi nintzen euskaraz solasten. Ordutik, ikastolan ikasitako euskararekin, eskolan nahiz eskolatik kanpo egiten dut euskaraz:
|
|
|
[Lizarra]... Txiki txikitatik euskara jakin izan dut, ikastolara
|
joaten
bainintzen. Baina oso euskalduna ez den herri honetan ezin dut une guztietan erabili(...) ikastolatik aterata, geroz eta gutxiago erabiltzen dut, zenbait harremanetan hizkuntza hau ez dakitelako eta ohitura faltagatik.
|
|
2011
|
|
|
Ez bakarrik baina inportantia bada. Taberna batzuetara ez gare
|
joaten
horregatik. Abertzaleak eta euskara eta halako tabernatan jartzen dauie musika de patxanga".
|
|
|
Kontzertuei dagokionez, berriz, %81ek dio hauetara
|
joaten
direla. Sexuei begiratuz gero, ez dago alde handirik neska eta mutilen artean.
|
|
|
Sexuei begiratuz gero, ez dago alde handirik neska eta mutilen artean. Batzuk, hala ere, aitortzen dute musikagatik baino gehiago giroagatik
|
joaten
direla
|
|
|
Ia astebururo egoten dira bat edo bi kontzertu (ostiral eta zapatua) eta batzuetan aukera gehiago ere egoten da. Arrasatez gain gazteok inguruko herrietara ere
|
joaten
dira, Oñati, Bergara edo Elgetara hain zuzen ere. Gehienak gaztetxeetan eta tabernetan izaten dira kontzertuak.
|
|
|
" Gero
|
joaten
zara Oñatiko Gaztetxera eta han dana euskeraz. Danak die borrokak...
|
|
|
Ez dute beren jergarik gainontzeko hizkuntza normalizatuetan gertatzen den bezala eta erabileraren poderioz, beharrak eraginda hizkuntza guztietan sortzen
|
joaten
diren espresio horien faltan daude. Horregatik adin batera heltzen direnean gaztelaniako espresioekin hasten dira hutsune hori betetzen.
|
|
|
Ez bakarrik baina inportantia bada. Taberna batzuetara ez gare
|
joaten
horregatik. Abertzaleak eta euskara eta halako tabernatan jartzen dauiei musika de patxanga".
|
|
|
" Kilometroetara
|
joaten
gara horiek entzutera. Ez bazaizkizu gaustatzen talde hauek ez zara joaten.
|
|
|
" Kilometroetara joaten gara horiek entzutera. Ez bazaizkizu gaustatzen talde hauek ez zara
|
joaten
. Nire klasetik hamar baino gutziago joango lirateke halako festa batera, beste guztiei musika hori ez zaielako gustatzen".
|
|
|
" Gero
|
joaten
zara Oñatiko Gaztetxera eta han dana euskeraz. Danak die borrokak...
|
|
|
" Adibidez unibersidadian, EHUn,
|
joaten
nintzen ofizinetara eta egiten nien diretamente erderaz, bueno bueno.. oker euskaraz solasten badiet a ber ze iten diaten, hemen edozein paper... o sea, ze ba... ez nintzen fiatzen edo nik zer dakit...".
|
|
|
Modernidadeak, ordea, ez du euskara indarberritzeko saioekin korrelazio positibo handirik oro har. ez du izan orain arte, eta ez dago motibo argirik aurrerantzean hala izango duela uste izateko. hemendik hamar urtera jaioko diren haurrak (haur guztiak: bereziki hiriburu handietakoak, hor baitago biztanleon gero eta zati handiagoa) ez dira urrundik ere euskarazko familietan jaioko. etxeko hizkuntza nagusia, are gutxiago bakarra, ez dute euskara izango. kalera atera orduko erdal munduarekin egingo dute topo, d ereduko eskolara
|
joaten
badira ere gehienak. Are gehiago:
|
|
|
Baina k ere etxekotzat hartzen da hainbatean, une batetik aurrera: hizkuntza birekin funtzionatu izan da belaunez belaun, eta hizkuntza kontaktuaren iturburuko gorabehera zaharrak (dislokazio soziokulturalak eta, ez gutxitan, dislokazio fisiko bortitz mingarriak eragindakoak) ahaztuz
|
joaten
dira urteekin. zer esanik ez mendeen joanean. ezaguna dugu oso, gure artean ere, diglosiazko k+ B formula. euskal/ erdal diglosiazko moldaera zaharragoak (latina, gaskoia, nafar aragoiera tarteko izanik) alde batera utzita ere hori izan da euskal herriko herribildu askotako moldaera nagusia, XVI. mendetik XVIII.era arte bederen. gero ere indarrean izan dugu diglosia, Bizkai gipuzkoetan eta Iparra... batez ere diskurtso politiko ideologikoan oinarritutakoak, baina ez horrek bakarrik189 Askoz gutxiagotan azpimarratu izan da, aldiz, diglosiazko moldaera horren alde argia, kontestualki ahula den hizkuntzaren (orobat ustebalioz eta sinesmenez, iritziz eta jarreraz hizkuntza hori bere baitan biltzen eta babesten duen konstelazio etnokultural osoaren) mesedegarria:
|
|
|
Teoriatik tiraka utz iezadazu galderatxo hau egiten192: hurrengo hamarkadotan ondo (euskaltzaleon ikuspegitik ondo)
|
joaten
badira hizkuntza kontuak gure artean, aurreko hiru emaitza bide posibleetatik zein da, zure ustez, zure ilobek hil aurreko azken urteetan probabilitate handienaz ezagutuko dutena, euskararen indarberritze saioari honegatik edo hargatik frenoa jartzen ez bazaio, eta europako zokoalde honetan erabateko transformazio demografiko, ekonotekniko, soziokultural eta politikooperatibo bortitzak (alde batekoak zein bestekoak) gertatzen ez badira hurrengo hamarkadotan, hiru eszenario hauetatik zeinek du egiantz handiena, eta zeinek txikiena, orain arteko eskarmentu kontrastatuaren eta hizkuntza soziologiaren funtsezko ekarpenen argitan?:
|
|
|
Baietz pentsatu nahi dut. ...obez eta patxada handixeagoaz bideratzen ikasteko" ahalegin horretan, bada, giroa hobetzen saiatzea dagokigu, nori bere saihetsetik, euskaldunok elkar osatzen eta osotzen dugulako kontzientzia izateko. giro banderizoari ez!, beraz. eusten eta ereiten jarraitzeko lehentasunak zeintzuk izan daitezkeen eztabaidatzen eta adosten hasteko ere, komeni da 70 hamarkadetan ozpindutako ardoari txorrotik
|
joaten
uztea eta zahagi berri bat betetzen hastea elkarrekin. Berrirakurri egin behar ditugu azken 30 urteotan egindakoak, nori berea aitortuz, ezer aurpegiratzen hasteko baino elkarrenganako errekonozimenduan sakontzeko.
|
|
|
Eusten eta ereiten jarraitzeko lehentasunak zeintzuk izan daitezkeen eztabaidatzen eta adosten hasteko ere, komeni da 70 hamarkadetan ozpindutako ardoari txorrotik
|
joaten
uztea eta zahagi berri bat betetzen hastea elkarrekin. ziEnTifiKoTASun ETA oBJEKTiBoTASun DElAKoEz diglosia kontzeptuaz aritu zaigu Mikel zenbaki honetako artikulu mardul luzean eta oraintsu, BAT aldizkariaren 77 zenbakian," hizkuntza soziologiaren ibilia gurean" argitaratu zuen. Artikulu horretan ere badihardu diglosia kontzeptuaz, besteak beste Txepetxek kontzeptu horretaz proposaturiko ekarpenekiko desadostasunak azaleratzeko.
|
|
|
...a immigrazioaren gorakadari aurre egiteko eta ikastetxeetan katalanaren erabilera dinamizatzeko. hezkuntza esperientzia horrek, aurrerago aipatuko dugun moduan, harrera gelen antolaketa indartzeko balio izan du. gela horietan, ikasle etorkinak hartu eta katalan ikastaro trinko bat ematen zaie. oso emaitza onak izan ditu Lehen hezkuntzan, baina ez hain onak Bigarren hezkuntzan (hgtik gela arruntera
|
joaten
denean, ikaslearen katalanaren ezagutzek ez dute hobetzen jarraitzen eta erabilera arauak hitz egiten duen gaztelerakoekin bateratzen ditu). gainera, hizkuntza murgilketarako estrategiak berriz planteatzen lagundu du eta emaitzak askotarikoak izan dira. Nolanahi ere, eta Ikastetxeko hizkuntza egitasmoak onartu arren, estrategia horiek ez dute Bigarren hezkuntzako funtzionamenduan eraginik izan.
|
|
|
2000 urtean 22,3 miloi baziren, 2009an 42 milioira iritsi ziren. Immigratu guztiak ez dira herrialdetik kanporatutakoak, gehienak, herrialde berean hiri handietara
|
joaten
direnak dira (2009 urtean, 42 miloi horietatik 26 barne immigrazioarenak izan ziren). Baina immigrazio
|
|
2012
|
|
|
Beti" (Ixa, 9 FG);"... aita haserretzen zen pila bat solas egiten bagenuen erdaraz(... ) ‘zer, ez dakigu solasean edo zer? ’ klaro, gu eskolara
|
joaten
ginen erdaraz" (Nikolas, 3 FG). haurren hizkuntza sozializazioaren aitzinean zenbait gurasok jarrera hau izan zuten: ez zuten eztabaidatu erdara hutsezko eskolatzea, ez eta seme alabek erdara ongi ikasi beharra ere, baina haurren eskolaz kanpoko harremanetan eta bereziki, etxe barnekoetan, euskarari eusteko eta erdararako mintzaldaketa ez gertatzeko eraginkor jokatu zuten.
|
|
|
Zeozer soltatzeko, ulertzeko eta... Auzokok merezi du etortzen badira, zeozergatik izango da eta auzotarrak ere
|
joaten
badira". 22
|
|
|
Atzo kulturaren euskal plana zena gaur kulturen Aldeko herritartasun kontratua da eta bihar planaren Aldeko herritartasun kultura izango da edo auskalo beste zer. Bitartean azken 40 urteotan euskalgintzan eta euskarazko kulturgintzan lanean ari garen herri mugimenduok zein norbanakook ez dugu ezer erabakitzeko botere gunerik irabazi. euskal herritarrak gure lanaren aldekoak badira ere, euskarari zein euskarazko kulturari baldintza politiko ekonomiko juridikorik bermatzen ez diotenek antolatutako foroetara
|
joaten
gara ekarpenak egitera.
|
|
|
– Gotzon Barandiaran tura kontsumitzailea, ez bere ardurabakokeriagatik, baizik eta zaletasuna ernetzeko ahaleginak ez direlako botere gunetik sortu, ez bada herrigintzan dihardutenengandik. kultura kontsumitzailea ez den euskaldunak ez du informaziorik bilatzen eta bilatzen ez badu nekez jasoko du arestian aipatu kultura espainol, frantses zein anglosaxoiari buruz jasotzen duen beste eduki. horregatik esan gura dugu euskaldunok ez ditugula gure sortzaileak ezagutzen. Ikaskide izan ziren lau lagunen artean hiruk kirol egunkari erdaldunak erosten dituzte, ez dute libururik irakurtzen, ez dira zinemara
|
joaten
, ez dute antzoki bat urteetan biziarazi, ez dakite diska berria atera duten talde hasiberrien izen bakar bat ere, arte plastikoak direnik ahantzi dute. ez dute kultura kontsumitzeko beharrik, hain gutxi euskal kulturarik. Baina entzuna dute El codigo da Vinci eta Harry Potter deritzoten liburuak daudena, Shakira izeneko kantariaren berbak ozen errepikatzen dituzte edari goxoen berotan. zergatik?
|
|
|
herri antolakuntza (auzolanekoa), instituzioak (normatiboa) eta merkatua (komertziala). Laugarren aukera berez
|
joaten
uztea litzateke; euskaldunon kasuan, betirako joaten uztea. euskararen geroa ziurtatuko eta euskaldunon elikagai sinbolikoak sortuko dituen kulturgintza antolatu eta bideratzea da gure kezka. eta gure ustez, euskaldunok auzolanean ardazturiko kulturgintza antolatu behar dugu horretarako. euskarazko kulturgintzan herritar antolatuok behar dugu ardatz, lan instituzionala eta komertziala ere ardatz ...
|
|
|
herri antolakuntza (auzolanekoa), instituzioak (normatiboa) eta merkatua (komertziala). Laugarren aukera berez joaten uztea litzateke; euskaldunon kasuan, betirako
|
joaten
uztea. euskararen geroa ziurtatuko eta euskaldunon elikagai sinbolikoak sortuko dituen kulturgintza antolatu eta bideratzea da gure kezka. eta gure ustez, euskaldunok auzolanean ardazturiko kulturgintza antolatu behar dugu horretarako. euskarazko kulturgintzan herritar antolatuok behar dugu ardatz, lan instituzionala eta komertziala ere ardatz horri batuz.
|
|
|
Ezagutzan ustez irabazi handienak izan ditugun adin tarteetan kale erabileran blokeoa egoteak zer pentsatua ematen du. Eta transmisiora
|
joaten
da kezka, hau aztertzerakoan. Ezagutzaren gaiari hezkuntzaren bidez erantzunez, euskaldun kopurua sortzeari lehentasuna eman eta transmisioari behar besteko garrantziarik eman ez ote diogun pentsatu behar genuke:
|
|
|
Ez da, gainera, datu horietan bakarrik ikusten hori. EGAko azterketa egitera
|
joaten
diren ikasleei egindako galdeketetan, etxeko erabilera dela eta, joera hori bera nabarmentzen da. Ikus M. Zalbideren" Euskararen legeak hogeita bost urte.
|
|
|
Horrek hedapen handia du. Datuak biltzen lagundu zidan irakasle batek, oso modu grafikoan kontatzen zidan erosketak egitera
|
joaten
zen betiko dendan, aldaketa gertatzen ari zen azken urteetan bere begien aurrean. Betidanik beraien artean euskaraz aritu izan diren bizilagunak, euskara/ gaztelania tartekatzen edota gaztelaniaz hitz egiten sumatzen dituela.
|
|
|
Emanaldi kulturaletara joateko maiztasunari buruz galdetuta, inoiz ez direla
|
joaten
edo hilean behin baino gutxiagotan joaten direla dio gehiengo nabarmenak, %77k. Hilean behin joaten dela esaten duena batuz %93an jarriko ginateke.
|
|
|
Emanaldi kulturaletara joateko maiztasunari buruz galdetuta, inoiz ez direla joaten edo hilean behin baino gutxiagotan
|
joaten
direla dio gehiengo nabarmenak, %77k. Hilean behin joaten dela esaten duena batuz %93an jarriko ginateke.
|
|
|
Emanaldi kulturaletara joateko maiztasunari buruz galdetuta, inoiz ez direla joaten edo hilean behin baino gutxiagotan joaten direla dio gehiengo nabarmenak, %77k. Hilean behin
|
joaten
dela esaten duena batuz %93an jarriko ginateke. Beraz, gure ikasle horien artean ez dago erakusketak edota kultura emanaldietara joateko ohitura edo joera handiegirik.
|
|
|
Hainbat harreman saretan ezinbestekoa gertatzen da euskara ez den beste hizkuntza batean jardun beharra eta, apurka apurka, horiek egiten dira nagusi. Ez bakarrik harreman sare horretan, baizik eta gizartean oro har duen indarra kontuan izanik, oharkabean, beste harreman sareetara hedatzen
|
joaten
da.
|
|
2013
|
|
|
Kirmen Uriberen pasadizo bat datorkit burura. Idazle ondarrutarrak bere" Bilbao – New York – Bilbao" nobelan kontatzen duenez, Unamunori, Hendaian erbesteratuta zegoela lagunak bisitan
|
joaten
zitzaizkionean galdetzen zioten ea noiz arte iraungo zuen diktadurak. Bere erantzuna hauxe izaten omen zen:
|
|
|
Psikologia eta Gizarte Psikologiatik ikusita, pertsona (eta taldeak, herriak, estatuak... ere) zenbait prozesu ezberdin erabiliz
|
joaten
da garatzen, prozesu guztiak erabilgarri dituenak zenbait helburutara iristeko eta zenbait gauza egiteko edo portaeratara irizteko. Laburbilduz, dituen ahalmen guztiak pertsonak garatzen ditu harremanen bitartez, bera subjektu moduan funtzionatuz eta harremaneko beste guztiak objektu bezala, mota askotako objektuak izanez, adibidez:
|
|
|
Ibilbideen arteko lotura pertsona bakoitzak egiten du, bere identitate arabera; horregatik: 1) nahiz eta identitatea eraikitzen
|
joaten
den eten gabe pertsona bakoitzean, 2) halako barne koherentzia gordetzeko joeragatik (gorago esan bezala), bakoitzaren identitatea nahiko mantentzeko joera du, baita ere neurri handian gaurko mundu mugikorrean (post-modernismoa eta neo modernismoa, globalizazioa, neoliberalismoa...). Txostenean askotan aipatzen dena da identitatea, eta honako ideia hau ere:
|
|
|
Honi buruz aspalditik, eta askotan, aipatu dut (BAT aldizkari honetan ere) bi hitz hauen arteko argitasuna egiteko beharra, teknizismo diren neurrian modu ahalik eta unibokoan erabiltzea komeni delako. Berriro ere
|
joaten
bagara bi hauen iturritara, ingelesez eta beste hizkuntza batzuetan euskaraz baino lehen, ikusten dugu ondo bereizten direla: 1) personality, personalité, personalidad NORTASUNA(?); 2) identity, identité, identidad IDENTITATEA(?).
|
|
|
(5) — Ni, adibidez, bankura
|
joaten
banaiz eta jartzen badu" Badakit euskaraz", beti erabiltzen dut. / Edo zenbait dendetan, adibidez, badakizu, dendariak euskara badaki, neuk aprobetxatxen ditut aukera horiek euskaraz egiteko, nahiz eta ez ondo egin, bueno...
|
|
|
Euskararekiko ikurritzak asko ditugu, bai historikoki eta baita egunean ere, organizazio mota gehienak berea dutelako, mugimendu sozialak ere, ekintza askok ere, eta abar; gainera, aldatzen
|
joaten
dira, eta horrela: 1) bai gure ahalmen sortzailea erakusten dugu, 2) baita harrigarria gertatzen dira ere hartzaileentzako eta, horrela, eraginkorragoak dira.
|
|
|
" Gu gaztetxokora
|
joaten
gitzen, gehixen bat Erguinera, eta monitoriekin beti euskeraz, baiña bestela, denetatik, kalien moduen, batzuk bai, baiña beste batzuk ez".
|
|
|
" Euskararen munduai lotutako lekuetan euskalduna da girua, baiña hori normala da, ze hor euskera nagusitzen da danoi gustetan jakulako. Euskeraz egitten dogunoi gustetan jaku giro hori, bestela ez zara
|
joaten
. Beste leku batzuetan denetariko jendia dau eta hor erderiak irabazten dau.
|
|
|
" Erderia izan da beti konplikauena niretako. Laredora eta
|
joaten
gitzen oporretan eta erdara 0, fitxekin eta erakutsi biher izan eustien, ze bape ez nekixenez...".
|
|
|
Hirugarrenez, gazteak teknologia binomioan jarri dugu fokua. Batetik, nerabezaroan identitatea eraikitzen
|
joaten
dira gazteak eta hor funtzio garrantzitsua betetzen du hizkuntzak; bestetik, teknologiaren garapenarekin komunikatzeko bide eta modu berriak sortzen ari dira, eta horrekin batera baita hizkuntza aldaera berriak ere. Gaur eguneko gazteak komunikatzeko bide berri horiek erabiltzen dituzte eta gure ikerketarekin jakin nahi izan duguna da gazte horiek esparru informalean elkarren artean idatziz komunikatzen direnean erabiltzen duten hizkuntzak zein ezaugarri dauzkan.
|
|
2014
|
|
|
Uste al du inork, akaso, erdarazko telebistarik, irratirik, internetik, periodikorik, bisitaririk eta lan harremanik gabe bizi direla arnasgune horietako gaurko biztanleak, beren herri zokotik kanpora atera ere gabe? [...] Etxe askotan bi auto dituzte, neguan eskiatzera
|
joaten
dira hainbat eta udako bakazioak beste herritarrok bezain urrun egiten dituzte sarri. Bigarren edo hirugarren sektorean lan egiten dute, guztiek ez bada ia guztiek.
|
|
|
Ikasgelara inguruetako herrietatik %14, 28 dator ikastera, gainontzeko %85, 72 hirian bizi da. Hiritarretatik %19, oporretan edo asteburuetan, herrira
|
joaten
da eta osorik errespetatzen ez bada ere, herrian euskaraz hitz egiten dute.
|
|
|
Iruñerria Iruñea hiriburuaz eta herri txikiagoez osatua dago, hortaz ikusi egin litzateke ikastetxe hau non dagoen kokatua eta herria zerri deitzen dioten. Bestalde, hirian bizi direnetatik %19, 4 herrira
|
joaten
da noizean behin eta han euskaraz egiten dute, nahiz eta ezin den orokortu.
|
|
|
Bi eremuetan antzematen dira katalanaren aldeko jarrerak; dena den, Baix Cincan balorazio positiboen ehunekoa txikiagoa da. Emaitza horri dagokionez, kontuan hartu beharreko faktorea da katalan eskoletara
|
joaten
ziren ikasleen kopurua (La Franjan hautazkoa da); izan ere, eskola horietara joaten ziren ikasleen balorazioak hurbilago zeuden Baix Segreko ikasleek eman zituztenetatik. Jarrera linguistikoetan eragiten duen beste faktore bat familiaren egoera linguistikoa da.
|
|
|
Bi eremuetan antzematen dira katalanaren aldeko jarrerak; dena den, Baix Cincan balorazio positiboen ehunekoa txikiagoa da. Emaitza horri dagokionez, kontuan hartu beharreko faktorea da katalan eskoletara joaten ziren ikasleen kopurua (La Franjan hautazkoa da); izan ere, eskola horietara
|
joaten
ziren ikasleen balorazioak hurbilago zeuden Baix Segreko ikasleek eman zituztenetatik. Jarrera linguistikoetan eragiten duen beste faktore bat familiaren egoera linguistikoa da.
|
|
|
Beste herri batera
|
joaten
naizenean gustatzen zait euskara entzutea
|
|
|
Atxutxiamaika aisialdi taldeak haur, guraso eta hezitzaileen euskararen erabileran duen eragina aztertuz – Maialen Arnedo burutzen ditu bere ekintza guztiak. Eskolak euskaraz ematen dira eta bertara
|
joaten
diren haur, nerabe eta gaztetxoek, oro har, euskaraz mintzo direla saioetan. Hemendik kanpoko erabileraz denaz bezainbatean ostera, ezin ezer zehaztu.
|
|
|
Kirolariez gain, musikariak ere badira Elgoibarren eta oro har, solfeoko klaseak jasotzeko edota instrumenturen bat jotzen ikasteko, herriko gaztetxoak musika eskolara
|
joaten
dira. Bertan, eskolak euskaraz jasotzen dira, administraritzan denek euskaraz dakite eta baita irakasleek ere.
|
|
|
San Juan SUA bertan egiten da, dantzariekin jai berezia ere bai, eta esanahi berezia du herritarrentzat. Garai batean kalean zeuden iturriak, eta etxeetan ez zegoen urik; jendea hara
|
joaten
zen ur bila, han elkartzen
|
|
|
Horrela da eta horrela izan behar du, adin ezberdintasunaren diferentzia dela medio. Aipatzekoa da, Gabiria eta horrelako herri txikietan haurrek 12 urte bete arte herriko eskolan ikasten dutela eta DBH ikasketak egitera herri handiago batetara
|
joaten
direla (Gabirian ohikoena Beasaina joatea izaten da). Grabazioan gaztetxo batek aipatzen du aurreko belaunaldiekin konparatuz hizkera aldatu den ez den ari ginela, berak Beasaina joan aurretik beste modu batera esaten zituela hainbat gauza eta orain nolabait kutsatu egin dela
|
|
2015
|
|
|
Azken urteetan, aldiz, estatuko beste herrialdeekin dagoen biztanleria mugimenduak ez du hiriaren hazkundea gehiegi baldintzatu,
|
joaten
eta
|
|
|
Garai horretan dena egiten zen erdaraz, eta norbaitek euskaraz egiten entzuten bazituen begiratu egiten zituzten, gauza arraroa balitz bezala. Olabideko gurasoekin euskaraz egiten zuten eta batzokira
|
joaten
ziren, baina koadrila erdaldunen bat sartzen bazen, erdarara jotzen zuten.
|
|
|
Bestalde, %11, 2k dio urtean 7 aldiz
|
joaten
dela; %5, 8k hilean 2 aldiz; eta %10, 0k astero.
|
|
|
Azken talde hauetan ditugu Koldo Mitxelena Kulturunera
|
joaten
diren ikasleak, eta gestorietako, udaletako eta enpresa hornitzaileetako langileak.
|
|
|
Harremanen maiztasunak gora egin ahala, gehiago erabiltzen da telefonoa eta bide elektronikoa, baina ikasleek Koldo Mitxelena oso maiz erabiltzen badute ere, ez dute uste Aldundiarekin harremana dutenik, ikastera baino ez dira
|
joaten
, eta ez dute langileekin hitz egiten. Era berean, badira astero Ogasunarekin harremana dutenak, baina aurrez aurre baino ez.
|
|
|
Esaterako: hornitzaile batek teknikari jakin batekin badu harreman finkoa, eta gaztelaniaz aritzea nahiago duela baldin badaki, 8 aldagai horrek eragin handiagoa izan dezake berarengan bulego horretara urtean behin bakarrik
|
joaten
den erabiltzailearengan baino.
|
|
|
Didaktikari garrantzia ematen ari garelarik, aitortu behar dugu ahozkoaren didaktika azpi diziplinatzat jo dela luzaroan hizkuntzaren diziplinaren barruan, eta arrazoien artean daude lehenago ere aipatu ditugun objektibatzeko, eta beraz, ebaluatzeko zailtasuna, lana sistematizatzeko zailtasuna eta helburu zehatzak ezartzeko zailtasuna (Schneuwly et al., 1997). Beharbada, idatziaren aldean ahozkoa unean unekoa delako, iheskorra delako eta etorri ahala
|
joaten
delako, sarri adierazten dute irakasleek ahozkoa ebaluatzeko zailtasuna (edo gutxitan hartzen dute mintzagai, aztergai ditugun egunkarietan bezala). Ez dugu aipamenik ikusi HHko irakasleengan, eta gutxi batzuk ageri dira LH eta DBHko egunkarietan:
|
|
2016
|
|
|
Orain dela urte gutxi arte eskola izan da baita ere Andatza auzoan, baina itxi zuten. Andatzako ikasleetako batzuk kaskora
|
joaten
dira, baina badira Oriora joaten direnak ere; Oriora egiten dute baita ere, normalean, Santio eta Arratola auzoetako Lehen Hezkuntzako ikasleek; aldiz, herriaren mendebaldean dauden Urdaneta eta Elkano auzoetakoek Zarautzera egiteko
|
|
|
Orain dela urte gutxi arte eskola izan da baita ere Andatza auzoan, baina itxi zuten. Andatzako ikasleetako batzuk kaskora joaten dira, baina badira Oriora
|
joaten
direnak ere; Oriora egiten dute baita ere, normalean, Santio eta Arratola auzoetako Lehen Hezkuntzako ikasleek; aldiz, herriaren mendebaldean dauden Urdaneta eta Elkano auzoetakoek Zarautzera egiteko
|
|
|
• Gazteen belaunaldiak kanpora
|
joaten
dira hamabi urtez geroztik, eskolara eta gero lanera. Aian ez bezalako harremana dute erdarekin herritik kanpoko jardueretan, eta orain, gainera, ia erabat erdaraz jasotzen ari diren aisialdiko eta informazio mundu globalizaturako sarbidea dute.
|
|
|
5 Inguru erdaldunak eraginda, erabat sinetsita daude gaztelania arazo barik ikasiko dutela eta ez diela inongo trabarik ekarriko egunen batean kanpoko unibertsitateren batera
|
joaten
badira, bizitza osoan euskaraz ikasita ere.
|
|
|
Baina aukera hori ez dago oraindik Kanaleko uharteetan. Guerneseyko irakasle boluntario batzuek diotenez, eskolaz kanpoko klaseetara
|
joaten
ziren haur batzuek hizkuntza espero baino gehiago menderatzen hasten ziren beren aitona amonekin, guerneseyeraz hitz egiten baitzuten. Ezohiko kasu horietan, guerneseyera eskoletan onartuta egoteak (nahiz eta ikasketa programatik kanpo dagoen) familian mintzatzeko errespetagarri izatea egin du.
|
|
|
210 Bere hizkuntza egiten den herritik zeharo beste bat egiten den herrialde batera
|
joaten
bada jendea (bere gogoz, edo hartara beharturik), edota berea ez den hizkuntza bat egiten duen jendea etortzen bazaio herrira, samaldan, bere hizkuntza galtzeko arriskua begien bistakoa da.
|
|
|
Ingurumen horietako gazteak eskola bidez (edota horko helduak euskaltegien laguntzaz) euskalduntzen diren heinean, pauso bat emanik dago perspektiba globalean: osasun maila sendoagoko ingurumenetara
|
joaten
badira bizi izatera (ikastera, lanera, bikote bizia antolatzera,..) lagungarri gerta litezke, ez enbarazgarri, bertako (osasun maila sendoagoa duen ingurumeneko) euskal mintzajardun arruntarentzat. Aski bestelakoa da ordea egoera nagusia:
|
|
|
391 Antzera gertatzen da frantsesarekin edo ingelesarekin. Eskolan (han bakarrik) frantsesez edo ingelesez ikasi eta gero Parisa edo Londresa
|
joaten
den gazteak ez du hango jendearekin normal normal jarduteko gaitasunik izaten, sarri: han bizi izanez, eta hango hiztunekin jardunez eguneroko bizimodu arruntean, eskuratzen du gaitasun hori.
|
|
|
Mugimendu bortitz haien aldean txikia da oraingo migrazio balantzea, baina herri giro arruntean euskara nagusi den (edota orain puntura arte hala izan den) hainbat lekutan eragimen bizikoa gertatzen ari da: euskal erdal bikoteak ugarituz doaz, bertako (edo kanpoko) erdaldun jendea dator bertan bizi izatera
|
joaten
bertakoak erdara nagusi den esparruetara biltzen ari dira; hots, orain ere aurrera darrai dislokazio demografikoak; zerrendako c) elementu horrekin batera d) eta e) faktoreak dira, egungo egunean, bortizkien eragiten ari direnak215.
|
|
|
Mugimendu bortitz haien aldean txikia da oraingo migraziobalantzea, baina herri giro arruntean euskara nagusi den (edota orain puntura arte hala izan den) hainbat lekutan eragimen bizikoa gertatzen ari da: euskalerdal bikoteak ugarituz doaz, bertako (edo kanpoko) erdaldun jendea dator bertan bizi izatera
|
joaten
bertakoak erdara nagusi den esparruetara biltzen ari dira.
|
|
|
Mundutar zabal sentitzeko komunikabideetarako lotura aukera eta bizimodua itxura gabe ez oztopatzeko behar besteko zerbitzu eskaintza (eskola, osasun atentzioa, erosketa gunea) eta aisialdi erakargarria ere bai, herrian geldituko bada beste norabait lekualdatu gabe. Gazteak herritik kanpora
|
joaten
dira bestela, eta zaharrak bertan hil ahala beherantz hasten da herria: kanpotikakoen demografia hazkunderik gabe ere galtzen dira han hemen, sarri asko, hiztun taldeak eta hiztun elkarte osoak.
|
|
|
Immigrazioaren kopururik handiena hirietan dago eta normalean bi erronka daude biztanleria honekiko: 1) Batez ere, A eredura
|
joaten
dira eta gehienetan inolako hezkuntza berrikuntzarik ez duten zentroetara, beraz hemen badago zeregina instituzioetatik eta gobernutik, eta 2) immigrazioak euskararen arazo batzuk indartzen ditu, baina ez du berririk sortzen21 Programa integrala eskatzen du immigrazioa eta euskararen arteko harremanak, mugimendu batean bi helburu betetzeko: gizarte inklusioa eta hizkuntzarena ere.
|
|
|
Mikel Zalbideren testuaren inguruko hausnarketa marjinalak gun gaztelerak eragiten duela esaten zuen. Anduren ustez gatza eta piperraren bila gaztelaniara
|
joaten
gara, eta arazoa belarrian edo entzuten denean datza. " Gure belarriek euskaraz baino gazteleraz askoz gehiago jasotzen dute egunean zehar eta horren ondorioz esaldi erdaldunak ateratzen zaizkigu gure hizketetan".
|
|
2017
|
|
|
Su: bai haiek eskola publiko batera
|
joaten
ziren eta ikasgaiak katalanez egiten zituzten jada · ni nentorren gaztelaniaz egitetik eta ingurua eta dena aproposa zen gaztelaniarentzat eta ez katalanarentzat · eta gero topo egin genuen eta ezagutzen duzu elkar katalanez hitz egiten eta hizkuntza batekin jarraitzen duzu · eta gero hitz egiten duzu ezagutzen joaten zara eta hori eta diozu: " hostia nire aita ez dakit nongoa da eta nire aita bestea" eta harritu egiten zara ez[?
|
|
|
Su: bai haiek eskola publiko batera joaten ziren eta ikasgaiak katalanez egiten zituzten jada · ni nentorren gaztelaniaz egitetik eta ingurua eta dena aproposa zen gaztelaniarentzat eta ez katalanarentzat · eta gero topo egin genuen eta ezagutzen duzu elkar katalanez hitz egiten eta hizkuntza batekin jarraitzen duzu · eta gero hitz egiten duzu ezagutzen
|
joaten
zara eta hori eta diozu: " hostia nire aita ez dakit nongoa da eta nire aita bestea" eta harritu egiten zara ez[?
|
|
|
2.2 lehen aldaketa handia: institututik unibertsitatera unibertsitatean hasten direnen artean(
|
joaten
direnen artean) erabilera linguistikoen alorrean aldaketaren bat egotea orokorragoa da. Jatorrizko katalan hiztunak direnentzat, gaztelania irakaskuntzan eta ikasleen artean oso hedatuta dagoelako, eta ez zelako hain esanguratsua jatorrizko lekuan. bestalde, gaztelania hiztunek hainbeste katalan hiztun egotea normalean aukera gisa ikusten dute egunerokoan eta irakaskuntzatik kanpo hizkuntza hori hitz egiten duen jendearekin harremanetan jartzeko. une honetan, desagertu egiten dira bigarren hezkuntzan ikusten ziren iritzi antagonikoak ere. hala, katalana ahalik eta gutxien erabiltzen jarraitzeko aukera era honetan azal daiteke:
|
|
|
Fo: orduan ez daukadanez garai hartako lagun bat ere bat izan ezik eta bihar gelditu gara · horrekin gaztelaniaz hitz egiten dut oraindik eta nahaste borraste bat da · zeren
|
joaten
baikara lau denok gara katalanak denok hitz egiten dugu katalanez gure artean
|
|
|
5.1 Gaeltacht eremura egindako bisita batek piztutako interesa hiztun berri askok adierazi dute bizitzan muda erabakigarri bat izan dutela Gaeltacht eremura egindako bisita baten ondorioz. urtero ehunka nerabe irlandar
|
joaten
dira Gaeltacht eremura, bertako familiekin uda pasatzera eta irlanderako eskolak hartzera. n4k (34 urte, gizonezkoa) ipar irlandakoa da, eskolan ikasi zuen irlandera, eta esaten du nerabezaroan Gaeltacht eremura joan arte ez zekiela irlandera komunitate hizkuntza bat zela:
|