|
2007
|
|
|
• Baserrietan edo herri euskaldunetako familietan egonaldiak ez ziren gauza berria, hizkuntzaren ingurune naturalean eta jatorrizko hiztunekin egun batzuk pasatzea, euskaraz 24 orduz eta bere inguruan txertatuta. Euskara ondo ikasteko baserrira
|
joan
behar zelakoa erdi mitoa bihurtuta zegoen ordurako. Hasieran norberak bilatzen zuen halako aukeraren bat, baina 1980tik aurrera zerbitzu modura hasi ziren antolatzen.
|
|
2008
|
|
|
Beste gelakoekin beste horrenbeste egiten da. Euskal idazle garaikide baten kontakizun baten hasiera ematen zaie ikasleei eta, ondoren, egutegi zehatz bat eta hainbat baldintza jarraituz, istorioa ostzen
|
joan
behar dute:
|
|
2009
|
|
|
Aldaketa orok, ordea, mesfidantza zabaldu ohi du bazter askotan, egoera berrira egokitzeko koordenatuak oraindik definitzeke egoten direlako maiz. Mesfidantza beldur ere bihur daiteke, arbuio, malenkonia, baldin eta mundua kax kax ate joka datorren uneak norbere komunitatearen desintegrazio prozesuarekin bat egiten badu denboran; ez dago urrunera
|
joan
beharrik adibide bila: galdu dira Foruak, mugitu dira aduanak, ezarri dute derrigorrezko soldadutza, erlijioa atzeraka hasi da apurka apurka eta hurrengo urteetan gizartearen kohesio elementu nagusi eta ia bakar izateari utziko dio, hazi dira hiriak, fabrikak, etorkinoldeak... eta hara hor Arrese Beitiaren deitoreak edota Txomin Agirreren manikeismoak.
|
|
|
Erabilera esparruak etengabe sortzen
|
joan
behar da. Donostian, orokorrean gainerako lekuetan bezalaxe, euskararen erabilerak bilakaera apala darama.
|
|
|
Beste gai gehienetan bezala, gizarteari eskatzen ari zaion edozein ahaleginetan Administrazioak eredu izan behar du eta zer esanik ez hizkuntzaren normalizazio politikan. Administrazioak aurretik
|
joan
behar du euskalduntze prozesuan eta euskararen erabileran.
|
|
|
" Une hauetan, euskarak garrantzi handia du, eta hezkuntza arloan lan egiteko ikasi egin dut derrigorrez". ..., baina besteekin komunikatzeko orduan, ezer jakingo ez banu bezala sentitzen naiz... urteek aurrera egin ahala zenbait oinarri (gramatikalak, semantikoak, sintaktikoak...) ikasi nituen, baina komunikatzeko erabilera ahaztu egiten zitzaidan... hitzak ikasten nituen zerrendak buruz ikasiz, itzulpenariketak egiten nituen, testuak irakurtzen nituen, hutsuneak betetzen nituen testuetan... euskaltegira
|
joan
behar izan nuen emaitza hobeak lortzeko, batez ere hitzezko komunikazioan. Barnetegian oso esperientzia ona izan dut:
|
|
2010
|
|
|
Beste oztopo bat ikasle euskaldunentzat: " Kanpora
|
joan
behar izaiten dute, lekuan berean ikasbiderik ez izaiteagatik". Gorago ikusi dugu nola Ipar Euskal Herrian unibertsitate formakuntza aukerak urriak ziren.
|
|
|
Enpresen kudeaketa eta hizkuntzen kudeaketa elkarren eskutik
|
joan
behar dute. Enpresak hizkuntza komunitateak dira eta hizkuntzek funtzio zehatzak betetzen dituzte enpresetan.
|
|
|
Enpresen kudeaketa eta hizkuntzen kudeaketa elkarren eskutik
|
joan
behar dute. Enpresak hizkuntza komunitateak dira eta hizkuntzek funtzio zehatzak betetzen dituzte enpresetan.
|
|
2011
|
|
|
Arnasguneek segurtaturik izan behar dute, nabarmenki desitxuratu eta gesalduko ez badira, hirigintzaren alorreko autorregulazio maila arrazoizko bat: bertako euskaldunek ezkontzera ezinbestean kanpora
|
joan
beharrik ez izatea (udal arauek ezinezko edo prohibitibo bihurtzen dutelako bertakoen seme alabek bertan etxeak egitea edo erostea), eta beste aldetik kanpotarren uholde masiboak kontrolatzea, arras mesedegarrizko neurriak dira, beti ere pertsonen eta gainerako instantzien erabakimen esparruak alde batera utzi gabe. hori guztia kontuan izanik ere orain arte baino ondotxoz gehiago egin liteke arna...
|
|
|
Lan munduak osatzen du, azkenik, arnasguneetako euskarazko bizimoduaren mehatxu gune handienetako bat: lanera kanpora
|
joan
behar izaten da maiz, euskarazko solaskideen kontzentrazio demografikoa ondotxoz ahulagoa den ingurumenetara. Mintzagaiak eta idatzizko jardunak aparteko eragozpena erantsi ohi diote lan esparru horretako euskal jardunari. posible da hor ere, ordea, hizkuntza baliabideak eta euskarazko harreman sareak sendotzea.
|
|
|
Alegia, barne eta kanpo balioz hornitua baldin badago arrakastatsuago izango da eleaniztasuna ere (Amorrortu et al, 2009). eskolaren eta etxearen eginbeharrak elkarren osagarri egite aldera, etxean ematen ez dena eskolak eman behar du. Bestela lortzen ez dena lortzeko daude eskolak. zorionez, gaur, etxean, eskolatik kanpo, gauza asko ikasten da, eta hori ere eskolak jakin luke denbora hobeto aprobetxatzeko. garai batean, eskolara
|
joan
behar zen hizkuntza idatziaren erabileran abiatu eta murgiltzeko. etxe gehienetan irakurketa edo idazketa jardunik apenas zegoen. gaur, eginkizun hauetan eskolak laguntza handia jasotzen du kanpotik; gure giroko familia gehienetan
|
|
2012
|
|
|
Gure ustean horixe izan liteke euskarazko kulturgintzarekin harremana dugun eragileon lehentasuneko bat: ahalik eta euskaldun gehienek gure sorkuntza kulturalaren berri jasotzea bila
|
joan
behar izan barik. ezagutza eta kontsumoa, lehenik eta bat, euskaldunon artean sustatu behar dugulakoan gaude. Alferrik ibiliko gara gure kultura atzerrian prestigiatzeko politika estrategikoak diseinatzen, ezinbesteko ezaugarritzat euskara duen kulturaren balizko hartzaileek ezer jasotzen ez badute. zelan elKaRBizi KulTuRa eSpainOl, FRanTSeS eTa?
|
|
|
Euskarazko kulturgintzarekin harremana dugun eragileon lehentasuneko bat: ahalik eta euskaldun gehienek gure sorkuntza kulturalaren berri jasotzea bila
|
joan
behar izan barik.
|
|
|
Gerora euskarazko kulturan sortzaile eta hartzaile izango direnengana
|
joan
behar dugu. hezitzen dituzten irakasle eta gurasoekin, heziketa prozesuan euskarazko kulturaren garrantziaz berba egin genezake, nork zer bitarteko sortu lezakeen adostu...
|
|
|
diskurtsoa eraikitzen diguten eran janzkera, jakera, berbakera, ikuskera, azken batean, izakera bideratzen digute. eta hori guztiori espainolez, frantsesez edota ingelesez. Aldiz, iruditzen zaigu euskal kulturari buruzko informazioa bilatu egin behar dugula euskaldunok, bila
|
joan
behar dugula. esan berri dugu, euskalduna den oro, munduko herri guztietan gertatzen den legez, ez da kul2011ko Durangoko Azokaren bezperatan ozen aldarrikatu genuen: Sorkuntza ez dago krisian.
|
|
|
Sarri askotan, kontzeptu hau agertzen denean, inposizio hitza aipatzen da, ezagutza eskatzeak elkarbizitza eragozten duela aurpegiratu izan digute behin baino gehiagotan. Ez dugu oso urrun
|
joan
behar, urriaren 21eko EAEko hauteskundeen atarian, sekulakoak entzun genituen kanpainan. Nire ustez, paradigma aldatu behar da gai honetan.
|
|
|
Azken urteetan, 1996tik aurrera bereziki, egoera horri buelta eman nahian, herri horietan etxebizitzak eraikitzeari ekin zitzaion, lehen unean bertako seme alabek bertan jarrai zezaten bizitzen, beste herrietara
|
joan
behar izan gabe. Gerora, urbanizazio horrek, besteak beste, immigrazioa ekarri du herri horietara.
|
|
2013
|
|
|
Halaber, hizkuntza baten egitura geolektala edo soziolektala ezin da ulertu baldin eta ez bada erlazionatzen hizkuntza hori hitz egiten duen komunitatearen konfigurazio espazialarekin eta egitura sozialarekin. Era berean, hizkuntzaren jabetze prozesuak sozializazio prozesu orokorren barruan gertatzen dira, eta biek elkarri eragiten diote; ez da oso urrun
|
joan
behar jakiteko munduan zenbait kolektibok oso erraz ikasten dutela bizilagunen hizkuntza, eta bizilagunek, antza, sortzetiko ezintasuna dutela elebakartasunetik ateratzeko. Alde horretatik, argi dago irudikapen, diskurtso eta ideologia linguistikoak ulertzeko funtsezkoa dela horiek guztiak komunitate bakoitzeko gainerako imajinario
|
|
2014
|
|
|
Ikastola, euskaltegia, aisialdi taldea, kirol taldea,... Arnasguneak sortzen eta hedatzen
|
joan
beharra lekuan lekuko egoerak eta ahalmenak oinarri hartuta.
|
|
2015
|
|
|
Azkoitiko auzoz aldatzen joan zen, baina beti euskaraz egiten zuten. Bere gurasoek si eta no besterik ez zekiten erdaraz, eta Azpeitira Urolako Trenean
|
joan
behar izaten zirenean, Guardia Zibilak hor zeudenez, isilik egiten zuten bidea.
|
|
|
Ulertzen dut euskaraz ez dakiten langileak leku guztietan daudela eta batzuetan zaila dela denak euskalduntzea lortzea. Aldundiak horrantz jotzeko konpromisoa mantentzea eta pausotxoak ematen joaterekin nahikoa dut"," Hobetzen ari da eta pixkanaka
|
joan
behar da ezin da egun batetik bestera dana aldatu" eta" Horrela jarraitu, baina jendeak erabili behar du".
|
|
|
— Bertako euskaldunei lehentasuna ematea lanerako, kanpora bizitzera
|
joan
behar ez izateko lan kontuengatik. Lanpostu horietarako profil/ titulazio egokirik ez badute, lantegiek beren gain hartzea
|
|
|
Giro honetan, sortu zen ere Deustu Unibertsitatean, Donostian, Filosofia eta Letrak ikasketak, 1960 hamarkadan, hasieran lehen bi urteko kurtsoekin," Komunak" deitzen zirenak; gero beste hiru kurtsoko espezialitate batzuen artean aukeratuz, lizentziatura lortzeko, beste unibertsitate batera
|
joan
beharra zegoen1 (ni Madrilgo Complutense Unibertsitatera joan nintzen); 1970 hamarkadan jarri ziren ia bost urteak, lizentziatura bertan osorik egin ahal izateko. Deustu Unibertsitatean eskatu zidaten bertako irakaslea izatea, eta beste batzuen artean" Soziolinguistika" ikasgaia eman zidaten irakasteko, horrela lehenbiziko aldiz sartu zen ikasgai berri hau Lizentziaturan, eta ni izan nintzen gai horren lehenbiziko irakasle Deustu Unibertsitatean; honek bultzatu ninduen asko ikastera eta aztertzea, Euskararekiko alderdi guztiak, gauraino etengabe.
|
|
|
Ez da erraza, hala ere, beti umore oneko, era asertibo batean eta zeure onetik atera gabe jokatzea. Burua, nahi edo ez nahi, beti daukagu bueltaka, hau ez bada bestea gogoan, nik ez dakit nora
|
joan
beharra, harekin egon beharra, edo besterik gabe, epaituak izango garen beldur horrekin. Beti ez baikaude aldarte oneko, eta halakoetan geure onetik ateratzea izaten da normalena, eta erantzun txarren bat ekartzen du atzetik.
|
|
2016
|
|
|
421 Orobat irrati telebistetan eskueran dagoen aukera, eta abar. Elkarren eskutik
|
joan
behar dute aukera bide biek.
|
|
|
a) euskaldunen kontzentraziomaila ahultzen ari da bertan; b) biztanle kopuruz (oso) txiki dira (herriherrixka edo auzo), eskualde mailako arnasguneak ia erabat galdu direlarik197; c) trasbase demografikoa gora doa bertan (hainbat gazte kanpora doa eta kanpoko hainbat herritar erdaldun edo erdal elebidun bertara dator, banaka edo bikote moduan); d) garraiobide nagusiak gero eta eskuerago: harreman sare fisikoak irismenez zabaltzen eta dibertsifikatzen ari dira; e) lanera gero eta urrunago
|
joan
behar, lan hizkuntza nagusia erdara izanik sarri; f) erosketa, aisialdiko hainbat ekimen bezala, herritik gero eta urrunago (herriburuan edo hiriburuan); g) konpartimentazio soziofuntzionala ahultzen edo hausten ari (hainbat erdaraz mintzo da; irakurri eta idatzi, aldiz, gero eta sarriago euskaraz); h) mintzaldaketa agertzen hasi da, zenbaitetan; i) biztanle batzuen ama hizkuntza erdara da, edota... Horren guztiaren ondorioz, m) euskararen belaunez belauneko jarraipena ahultzen eta urratzen ari da.
|
|
|
• Momentuz, hiria desleku14 bat izan daiteke euskarentzat, aspaldian desagertu zen eta berrerrotzen
|
joan
behar du, landare kolonizatzaile baten antzera. Legeak lagundu diezaioke noski, baina aurreko landareak ordezkatzeko edo aurrekoen artean kokapen arruntak eta estrategikoak bilatzeko gaitasunean datza bere arrakasta edo porrotaren emaitza15.
|
|
2018
|
|
|
Mota bateko eta besteko arrazoiek erakusten digute Euskal Herriko hizkuntzen arlora hurbiltzeko, eleaniztunaren ikuspegia egokiagoa dela elebakartasunarena baino. Garai berriak planteamendu berritua eskatzen du, eta elebakartasunaren paradigma gainditzea helburu zuen elebitasun ofizialetik harago
|
joan
beharra dago, gaur egun. Garaian garaiko ikuspegia, ezinbestean. Zergatik?
|
|
|
Karta handiez dihardugula, Hermes aldizkarian argitaratutako artikulu batean nioen eskuartean dugun gaia oso dela handia eta estatus gaia izateaz gain, estatu gaia (karta) ere badela, izatera iritsi behar duela. Alegia, gai honek euskalgintzaren eremutik haratago
|
joan
behar duela. Iritsi behar duela herritar kopuru handiagoetara eta iritsi behar duela, euskalgintzatik haratago, botere gune handiagoetara.
|
|
|
Aurrera eginez, herri bizitzaren gaia lerrootara ekartzea ezinbestekoa da; izan ere, aurrera begirako gakoek ildo horretatik ere
|
joan
behar dute. Oso esanguratsua iruditu zaigu gai horien inguruko iritziak eskatutakoan jaso dugun informazioa.
|
|
|
hizkuntzalariak, itzultzaileak eta informatikariak, besteak beste. Jakina, unibertsitateak eta osasun alorreko erakunde zerbitzu emaileek eskutik lotuta
|
joan
behar dute euskararen elaborazio prozesuan eta profesionalen komunikazio gaitasunen garapenean: diziplina arteko lan koordinatua eta lankidetza erraztu eta sustatu behar dira.
|
|
|
Hizkuntzalariek, hizkuntza irakasleek, lexikografoek, terminologoek, hizkuntzaren prozesamenduko adituek eta itzultzaileek oinarrizko baliabideak eta ereduak sor ditzakete hiztunak hizkuntza erabilera esparru berrietan erabiltzen ausartu daitezen. Oinarrizko baliabide horiek sortzeko eginkizunean, kontzientzia linguistiko garatua duten eta aitzindari izan nahi duten hiztun aktiboen eskutik lotuta
|
joan
behar dute hizkuntzalariek eta hizkuntza bitartekariek. Baina, bestalde, hizkuntzalari eta bitartekariek ez dute bistatik galdu behar hiztunak hizkuntza esparru berrietan erabiltzen doazen neurrian benetako diskurtso komunitateak garatzen joango direla eta, orduan, hizkuntzaren komunikazio egoera berrien araberako garapen eta autorregulazio naturala gertatzea espero daitekeela.
|
|
|
Hau da, etxeko produktuak merkatuan saltzea, baserrian egin behar den beste lanetako bat da. Gainera lan hau, historikoki nahiko lan feminizatua izan da, baserrietako emakumeek
|
joan
behar izaten baitzuten merkatuetara produktu ezberdinak saltzera. Gai honi loturik, Robin Lakoff hizkuntzalari Estatu Batuarrak kortesiazko aldagaiaren inguruan azterketa sakon bat egin zuen.
|
|
2019
|
|
|
Bizimodu Berri horren ildotik gero eta espazio meharragoa gelditzen da arnasguneko herritarrek beren artean euskaraz jarduteko. ...a herritik kanpora egiten bada, erosketak eskualdeko merkatalgune handietan, edota zuzenean hiriburuan, egiten badira, ikasketak eta hainbat ikastaro (gida-baimena, informatika, ingelesa,..) hiriburuan edo herriburuan izaten badira, aisialdia (kirol eta dantza, gimnasia eta wellness,..), herritik kanpora osatu ohi bada nagusiki, medikutara edo bestelako osasun kontuetara herriburura edo hiriburura
|
joan
behar izaten bada normalean, oporrak eta jai zubiak herritik kanpora pasatzen badira, eta interakzio horietan erdara baldin bada oro har nagusi, askotan jaun eta jabe,.... jarduera multzo zabal horrek ahuldu eta murriztu egiten du herri giroa. Familia esparru hutsetik kanpora gero eta espazio mugatuagoa gelditzen da arnasguneetan libre, herritarrek beren artean jarduteko, egunean eguneko bizi-poza eta atsekabe samina elkarri adierazteko, lagunarteko bizi giro beroa suspertzeko eta sormen gogoari hegoak zabaltzeko. hots:
|
|
|
Baten batek esan omen zuen" hizkuntza aldaketa, gizarte aldaketa" dela. hori horrela, euskarak meneko egoera gaindituko badu eta osasuntsu bizitzera iritsiko bada, hainbat gizarte eremu sakon eraberrituak eta irauliak izan dira. Esan nahi du horrek euskalgintzak, oro har, Gizarte Berrikuntza Eraldatzailearen bidetik nahitaez
|
joan
behar duela. Alegia, ekimen zehatzetatik harago, euskalgintzak instituzio egitura nagusia berritzerantz eta gizarte eredu alternatiboa eraikitzerantz ere jo behar duela?
|
|
|
herrigintza oro hartzailea –demokratizazioa–, sendotzeko, beste zenbait arlotan (agian) partekatzen ditugun balioen araberako politika publikoak bultzatzea, bideragarria al da? ...hori, lankidetzan oinarritutako" botere konstelazioak" hezkuntzan, kulturan, arlo ekonomikoan, lurralde antolaketan, ekoizpen ereduan edo energiaren sorkuntzan... aplikagarriak izan daitezen, lehen urratsa oinarri partekatuak adostea izan litzateke, euskalgintzak egin bezala. hortxe dago parentesi artekoaren adibidearen garrantzia, eta baita ere parentesi artean dagoen horretaz haratago
|
joan
beharraren arrazoia...
|
|
|
Zenbait autoreren aburuz, aipatutako hizkuntza gutxituek globalizazioarekin zerikusi hertsia dute, eta, hortaz, kontzeptu hori ere azaldu beharra dago. Globalizazioaz hitz egiteko, harok (2004) dioen moduan, ez dago urruti
|
joan
beharrik, inguruan gertatzen dena edo ingurukoek diotena entzutearekin nahikoa delako. eta aipatutako horren zenbait adibide eskaintzen ditu (haro, 2004, 7.or):
|
|
2020
|
|
|
Solasaren nolakoari erreparatzen badiogu, hizlariaren komunikazio helburuak eta hau lortzeko darabiltzan baliabideek eta hizketa egintzaren baldintza komunikatiboek ere erabat alda dezakete hizketa ekintza bera. Ondorioz azterketa bera ekoizpen linguistikotik haratago
|
joan
behar da, testu barneko eta testu kanpoko alderdiak aintzat hartuz egintza komunikatiboa osotasunean ulertu ahal izateko (Alba Juez, 2009).
|
|
2022
|
|
|
Esaterako, hiriko nukleotik aldenduen dagoen, dentsitate handiko eta gaizki komunikatutako auzoan bizi diren pertsonen profila eta zerbitzuetatik gertu, dentsitate baxuko eta ondo komunikatutako auzoan bizi den jendearena ezberdina da. Ez dute zertan ezaugarri horiek beti eskutik
|
joan
behar, baina askotan topa dezakegu korrelaziorik.
|
|
2023
|
|
|
Eta erantzun horren mamian herri biziaren desioa zegoen. Eta desio hori, gure kasuan ezinbestean, lotuta
|
joan
behar zen guk aldarrikatu eta praktikatu nahi ditugun balioekin.
|
|
|
Kronologikoki 2021ean kokatzen gara. Tximintxeko bihotzok erabaki genuen dirulaguntzarik ez eskatzea, urtea zelan
|
joan
behar zen ikusita. Horri aurretiaz aipatutako faktoreak gehituta, ekarri zuten geldialdia.
|