2000
|
|
Unamuno sasoi hartan Salamankako Unibertsitateko greziera katedraduna eta bertako errektorea zen, hots, jadanik bere ibilbide profesionalaren goren puntuan zegoen. Ez zuen, hortaz, inoren uzkia musukatzen
|
ibili
beharrik. Bestaldetik, diplomaziarako trebetasuna ez zen On Migelen bertuterik nabarmenena, eta horrek maiz orduko botere faktiko nagusien etsaigoak erakarri zizkion, horien artean Primo de Rivera jeneralarena edo Espainiako erregearena berarena.
|
2002
|
|
Hori lortzeko, jakina, bide luzea
|
ibili
beharra dago. Neure aburuz, hiru bide desberdin jorratu genituzke datozen urteotan.
|
2003
|
|
Pertsonak erritmo biologikoaren arabera eboluzionatzen du, eta, soilik ailegatzen zaizkion inpresioak aukeratzeko gaitasunari esker, ahalmena du probetxugarriak zaizkion datuak hautatzeko, datu jario ikaragarrien artean. Publizitatearen zaparradan ez da dena onuragarri oreka pertsonalarentzat, eta aukeraketak berak lan neketsua ekartzen dio gizakiari; hau da, zer hartu, zer utzi
|
ibili
behar du, komunikazioa gizabanakoaren onerako gerta dadin baino lehen.
|
2004
|
|
Baluart e, auditorio eta kongresuen jauregi arranditsua, mamotreto beltza izanagatik mihi gaizto beti gaizki esaka
|
ibili
beharra duten horien esanetan, ikuskizun liluragarri apain askoren biltoki bihurtu zaigu. Kultura espektakularra bai, baina nork ukatu behar die iruinda rrei Cosi fan tutte moduko opera ederrak ikusteko eskubidea?
|
2005
|
|
Gero, zaku irin haiek bizikletaren gainean ipini eta atzera Elgoibarrera. Guardia Zibilak bidean ikusi eta zakuak bazterreko sasi artean ezkutatzen
|
ibili
behar...
|
|
Niri beti askoz gehiago gustatu zait Afrikan beltzekin ibiltzea mairuekin baino. Musulmanak askoz buru beroagoak dira eta kontuz
|
ibili
behar zara zein tokitan zabiltzan edo zer egiten duzun. Borondaterik onenarekin min ditzakezu musulmanak.
|
|
Konparazioekin kontuz
|
ibili
behar da, baina Euskal Herria arbola eder eta berezi bat dela esango nuke. Zer irabazten du munduak zuhaitz mota bat galduz?
|
2006
|
|
Alde horretatik, oso ezkor nago. Egia da azken bost zazpi urteotan
|
ibili
behar izan dudala arrisku batekin, eta ahalegin handia izan da. Jokatu dut eta galdu egin dut.
|
|
Bai, arrisku hori ere badago. Kontuz
|
ibili
behar da oso.
|
|
Zuk ba al dakizu zer zen garai hura? Isil isilik
|
ibili
beharra zegoen. " Zain dago ama, zain aita...".
|
|
Mugimenduak ditut mugatuta. Pianoa jotzeko beti berotze ariketak egiten bezala
|
ibili
behar dut, behatzei berotasuna eman nahian. Gogoratzen naiz urte batean oporretan, Benidormen.
|
|
Gaitzak harrapatu zuen arte. Joan deneko hogeita hiru urtean erromesaldian
|
ibili
behar izan du medikurik mediku, Gurutzetan, Donostian eta Madrilen, gaitza, Cushing en gaixotasuna antzeman ziotenetik. " Lagun asko egin nituen Madrilen".
|
2007
|
|
Alegia, bazen diglosia bat gaztelania eta euskararen artean eta beste bat euskararen barnean euskara batuaren eta euskalkien artean. Oraingo egoera asko aldatu da eta kontu handiz
|
ibili
behar da EHko edo behintzat EAEko egoera soziolinguistikoa diglosikoa dela esatean. Iparraldean eta Nafarroan beste kontu bat da eta han egoera diglosiko klasikoa (Ferguson eta Fishmanen ereduaren araberakoa) oso argia da.
|
|
Beste alde batetik, nazioarteko egoera, ziurtasun juridikoaren aldetik, lehen bezain kaskarra da: petrolio ontziek kraska bikoitza eduki behar izatea ez da ezinbestekoa oraindik, eta nazioarteko zuzenbidean dauden anbiguotasun anitzak mantentzen dira; Estatu Batuetako zuzenbidean hain zabaldurik dagoen erantzukizun objektiboa garatzea —kalteak egon badira norbaitek erantzun behar du, azken kasuan Estatuak, baina erantzukizun zuzena demostratzen
|
ibili
behar izan gabe— botatzen da faltan.
|
2008
|
|
Aukera guztiek izaten dute arriskurik, eta hemen ere komeni da arrisku bat aipatzea. Blogariak kontuz
|
ibili
beharra du zer esaten duen, eta zelan. Eman dezagun gazte batek egiten duela blog bat, eta bertan kontatzen duela, argazki eta guzti, asteburuetan zelan elkartzen diren lagunak, eta zelan erretzen dituzten porroak patxada ederrean.
|
|
Adostasuna handiagoa balitz, argi dago, ez legoke horrela
|
ibili
beharrik. Nuria Lopez de Gereñu Jaurlaritzako Garraio eta sailburuak, ordea (Nafarroan Laura Albak bezala), argi utzi du joan zirela eztabaidarako garaiak (izan al da ordea inoiz horretarako betarik?) eta orain proiektua egiteko sasoia dugula.
|
|
Baina gauzak aldatzen hasi dira. Sortu dira zenbait enpresa (Google, Amazon, Salesforce.com...) softwarea eta soluzio informatikoak neurrira eskaintzen dituztenak... sarean, nork bere aplikazioak erosten eta eguneratzen
|
ibili
beharrik barik. Urte gutxi barru, sareko eskaintza hobetzen denean eta gure enpresek beldurra galtzen dutenean (zelan utziko diogu beste enpresa bati gure informazioa erabiltzen?) Eroskik saretik erosiko ditu behar dituen informatika zerbitzuak, aplikazioak eta sareak.
|
|
Kontu handiz
|
ibili
behar da GHEE Europar Batasuna osatzen duten errealitate sozial, kultural eta ekonomiko desberdinetara egokitzerakoan; hau da, ikasketak zehazterakoan, herrialde bakoitzeko berezitasunak (hizkuntza, produkzio sistema, ekonomia...) hartu behar dira aintzat. Gure kasuan, Bolognako prozesua Euskal Herriko berezitasun linguistiko, kultural eta sozioekonomikoak kontuan hartuta bultzatu behar da.
|
|
Euskararen" oreka hauskorra" adierazteko zirkuko ikuskizunen erak erabili zituzten bertan eta ongi asmatu zuten ideia horrekin: batetik, maiz, pailazo zirikatzaile modura
|
ibili
behar izaten baitu euskal hiztun askok saltoki eta zerbitzuguneetan euskaraz bizi nahian, eta, bestetik, euskararen egoera sozial eta politikoa alanbre gaineko ekilibristaren oreka bezain labainkorra baita.
|
2009
|
|
Bestela esanda, usteek badute aintzakotzat hartu behar den dimentsio publiko bat. Esaten denean norberak nahi dituen usteak eta sinesmenak eduki ditzakeela, kontu handiz
|
ibili
beharra dago. Pentsa dezagun honelako egoera batean (batzuentzat egoera hau karikatura bat baino ez da):
|
|
Aldaketa handia. Libertatean zerrendetan
|
ibili
behar izatera. Hirunaka joan behar paseoak egiten, eskola neurtuak, kaperara goizean eta arratsaldean...
|
2010
|
|
Edozein pertsonak bere bilakaera du barrutik. Ikusi nuenean Eliza ofizialak apaiz bati eskatzen zizkion gauzetarako ni ez nintzela jada pertsonarik egokiena, erabaki nuen, Elizarekiko eta nire buruarekiko jatortasunez, lotura mota instituzional haietatik kanpo neure gisarago
|
ibili
behar nuela, gauzak zuzen egiteko.
|
2011
|
|
erabilera, jarrerak, politikak" (2011) txostenaren arabera (EAEri buruzko datuak dira), inkestatuen %82ren arabera euskara desagertzea arazo bat litzateke, eta %86rentzat hizkuntza guztiek garrantzi bera dute. Alienazioa kontzeptuarekin, gainera, kontuz
|
ibili
behar da, kontzeptu horren atzean suposatzen baita norbaitek errealitateari buruz duen diskurtsoa benetakoa dela, berak duela arrazoia eta besteek ez badute berdin ikusten alienatuak direlako dela. Alienazioaren funtzionamendua askoz konplexuagoa da, eta alienazioa baliatuz ez dugu erori behar eztabaida paternalista batean, zibilizazio vs barbaroi kasuarekin gertatu den moduan.
|
|
Euskal Herrian diglosia gainditu behar dela defenditzen denean, kontuz
|
ibili
behar da, eta ondo prestatu behar da norberaren argumentazioa. Izan ere, historiari so egiten ez badiogu, azken datu demolinguistikoak erabiliz eta laburpen teoriko soziolinguistikoak eginez, euskararen kontra egiteko arriskua dago.
|
|
Oinarri teoriko sendorik gabe, soziolinguistikaren oinarrizko kontzeptu desitxuratu batzuk erabili ziren eskubide linguistiko batzuk murrizteko. Kontuz
|
ibili
behar da: kontzeptu soziolinguistikoak ondo landu behar dira; horien laburpenik ez da egin behar.
|
|
Gure begiradak ez du errege eta handikien usteen atzetik
|
ibili
behar soil soilik. Jende arruntaren bizipenetatik abiatu behar dugu, gosea urtero kezka bizia zen garaietan.
|
|
Irtenbidea Liburutegi Nazionalaren sorreran datza, Euskal Herriko digitalizazio prosezuari dagokion koordinazioa eta erantzukizuna bere gain har dezan. Tristea da, gaur egun ere, euskal liburu edo aldizkariren bat kontsultatu nahi izanez gero, hamaika erakunde desberdinetan, erakundez erakunde Interneten kontsultatzen
|
ibili
beharra izatea; eta oraindik askoz okerrago, Frantzia edo Espainiako Liburutegi Nazionaletara jo beharra izatea.
|
2012
|
|
Handik gutxira Hego Afrikara abiatzen da, abokatu gisa lanera, eta berehala hasten da konturatzen identitatea aldatzeak ez dakarrela, berez, integrazioa: trenean tertzeran
|
ibili
behar du, zalgurdian ezin du sartu (goian joan behar du), hotel askotan ez dute onartzen edo, onartuta ere, ezin du beste bezeroekin batera bazkaldu... Arazoa, bere larruaren kolorea, ez aski zuria europar askorentzat.
|
|
kolektiboko presoek Aieteko eredua onartzen dute, borroka armatuaren aroa lurperatzen dute, sortutako min eta sufrikarioagatik nolabaiteko ardura ametitzen dute eta euren erakunde oraindik armatuari ematen diote amnistia eta autodeterminazioa negoziatzeko ahalmena. Alderdi gehienek ezer berririk ez dagoela diote, zenbait mediok Ezker Abertzaleko hainbat politikarik —zeinek esana baitzuten presoek pauso azkarragoak eman lituzketela gaur egungo egoerara egokitzeko— jasotako muzina azpimarratzen dute eta soilik gutxi batzuek nabarmentzen dute Kolektiboak barneko batasuna ez apurtze aldera tentu handiz
|
ibili
behar duela eta horrek zapuztu dituela puztutako espektatibak. Eta Ezker Abertzalea bera bakarrik gelditu da jadanik bake prozesua abiarazteko aitzakiarik ez dagoela esanez.
|
2013
|
|
Zientziaren kontrako adierazpenak eginez gero, hautagai errepublikanoek beren hautesleen babes handiagoa lortzen dute. Dena dela, askok ez dute surfean
|
ibili
behar, antizientzian lentan dabiltzalako. Tamalez, horrelako jarrerak dituzten hautetsiek zientziari eragiten dizkioten erabakiak hartu behar izaten dituzte gero.
|
|
Gizarte berrian, industrialdeetako biztanle kontzentrazioaren, emigrazio/ immigrazioaren eta teknologia berrien ondorioz, harremanak biderkatu egin ziren, eta hori hizkuntza menderatzailearen alde izan zen. Hainbat tokitan, gainera, hizkuntza menderatzailea erabiltzea derrigorrezkoa zen (derrigorrezkotasunarekin kontuz
|
ibili
behar da: hamarkada eta mende askotan zehar Batzar Nagusietan parte hartzeko gaztelania ondo jakitea derrigorrezkoa bazen ere, parte hartzaile batzuek ez zekiten, eta ordezkatzen zituzten herriek multak izaten zituzten horregatik; kasu horietan, legeak derrigortu nahi zuen baina errealitate soziolinguistikoa oso bestelakoa zen eta ezinezkoa zen euskararen errealitatea baztertzea).
|
|
Horregatik, pentsalari postmodernistek, behin eta berriro, errepikatzen digute kontu handiz
|
ibili
behar dugula etikaren kontsentsu unibertsalak bilatzen dituztenekin. Lekuan lekuko eta unean uneko adostasun etikoak bilatu behar ditugu.
|
2014
|
|
Hor bukatu zen. Baina kontuz
|
ibili
beharra zegoen Antoñita Morenorekin.
|
|
Gezurra lirudike gauzak egiteko errekurtsoak lortzeagatik norbere burua justifikatzen
|
ibili
beharra, baina horrela zen. Zeruko Argia ko elkarrizketa kolektiboan lan taldeak berriro heltzen dio gaiari eta gauzak errekurtso onekin egiteak duen garrantzia azaltzen dute, Euskal Herriko kultur egoeran ordura arte maiz izandako errealitatearen erretratu ironiko baina xuxena eginez:
|
|
Euskera osatuaren ponentziak, zergatik ez dakidala, Lur ekoen eskuetan gelditu ziran[...] Ez dakit zer ari diran baina ari dirala ba dakit, Aresti’k esan baitit. Kontuz
|
ibili
behar dugu: Elkartea beren eskuetan dago hasieratik beretik[...] Hemen problema garbi dago:
|
|
Gaur egun deigarria egin ahal zaigu berdintasunaren aldeko abesti batek, gizarte anitz eta oso bati bideratzen zitzaiona, bere lehen esaldian gizonezkoak soilik aipatzea, gizontasunaren kontzeptuarekin lotuz, gainera. Eta emakumeak, zenbat bide
|
ibili
behar ditu. Emakumeek ez al lukete altxa beraien kontra jotzen duen bidegabekeriaren eta berdintasun ezaren aurrean behintzat?
|
|
Bai, existitzen dira emakume artistak Euskal Herrian. Baina, dirudienez, asko dira oraindik
|
ibili
behar dituzten bide luze eta bihurrituak. •
|
|
Zenbat bide
|
ibili
behar ditu emakume batek?
|
|
Bere lehen esaldiak horrela zioen: zenbat bide
|
ibili
behar ditu gizon batek gizon deitu diezaiogun?
|
2015
|
|
Nahiz eta denuntzia pila bat izan zituen, gure aita oso errespetatua zen herrian eta inguruetako herrietan. Hala ere, zuhur
|
ibili
behar zen, edozergatik salatzen baitzuten: etxean jateko patatak atera zituelako fielato koei parte eman gabe, txerria edo txekorra hil zuelako parte eman gabe, bertsoak kantatu zituelako...
|
|
• ELBren oinarria laborantza da, bere legitimitatea hor du! Baina bi bide oker hauekin kontuz
|
ibili
behar da: gizarte guztia ados bada garatu nahi den laborantza eredu batekin, baina laborariek ez badute hori partekatzen, dena huts egiten da!
|
|
Nazio kontzientziak, historikoa delakoxe, garapen mota edo agerkera ezberdinak aurkez ditzake, eta bere gorabeherak
|
ibili
behar izaten ditu.
|
|
Problema hori ez da Sarrionandiarena bakarrik, nazio arazoaz idazten gabiltzan guztiona baizik. Kontzeptuen esanahia ere historikoki labankorra da eta, nazioaz mintzatzerakoan, higitzen diren areetan bezala
|
ibili
behar izaten da. Euskal
|
|
Beste aukera posiblerik ez balego, genuke subjektu politikorik eratu, ezinezkoa litzateke. Zaldiak derrigorrez lurraren gainean
|
ibili
behar direnez, zaldiek hegan egitearen aldeko subjektu politikoa litzateke sortu.
|
|
Eusko Jaurlaritzan zebiltzan batzuk lagunak edo gutxienez kide nituela, beste proiektu batzuetan elkarrekin ibilitakoak ginela. Eta horrek batzuetan erraztu egiten dizu bidea, baina niri psikologikoki oso gogorra gertatzen zitzaidan, gauzak joan ziren bezala joanda, beti enfrentamendu itxura batekin
|
ibili
beharra. Hori aldapa gora egin zait beti.
|
2016
|
|
Oso diskretuak, beti bigarren maila batean aritzen ziren. Emazteak beti emazteekin
|
ibili
behar bagenu bezala jokatzen zuten. Eta ongi artatuak, politak.
|
|
Gurasoak ez ziren batere abertzaleak. Orokorki, beren teoria politikoa zen politikarekin kontu handiz
|
ibili
behar dela, ez dela fidatu behar, hobe dela ez markatzea. Merkatari mentalitatea zeukaten.
|
2017
|
|
Paradoxaz beterik, hain zuzen ere, itzalpean izanik, beraienak baitira era berean erakusketetako aurpegi ikusgarri bakarrak. Zoritxarrez, ordea, beren lana egiten ekilibrista onenak baino trebeago
|
ibili
beharra dute, lurrera eror ez daitezen, maiz jasan behar dituzten baliabide eskasia eta ezegonkortasuna direla eta.
|
|
Hark behar baitzuen nortasun agiri faltsu bat baliatu, eta iluntzeko bederatzietan beti etxean izan behar, judu guziak bezala. Beraz, bestetara joaten ginen gau guziez lanjerean ginen, beti arriskuan, eta kasu eginez
|
ibili
behar genuen.
|
|
Umorera bultzatzen zaituen aldarteak erabat baldintzatzen baitu emaitza. Ironia oso estimatua dagoen garaiotan, izango da pare bat urte izena gogoan ez dudan kantari ingeles bati irakurri niola Berria n, kontuz
|
ibili
beharra zegoela ironiatik zinismora ez labantzeko. Arriskutsua zela zinismoa, urrundu egiten zaituela jendearengandik.
|
|
Azken finean, topikoen eraikuntzak asko du gizartean nagusi diren balioetatik. Bizkor
|
ibili
beharrak, inprobisatzeak berarekin duen urjentziak, burutik ezpainetarako bidean berbak norberaren eraikuntzak diren arrazoia edo ideologia lako galbaheak pasa barik jaurtitzera garamatza. Horrekin ez dut, inondik ere, neure burua zuritu nahi.
|
|
Esaten ari nintzen bezala, pasatu naiz korrika txikian, eraikuntza lan aldamen batetik eta, salbuespen zorte mirakulutsurik izan ez dudanez, ziztu hari bat heldu zait goialdetik, fiu fiu. Nazka ematen dit, nazka ematen dit eta amorrua eta nazka eta amorrua esan egin nahi dut, akaso egundo sentitu ez dutenek irudika dezaten zer den lasai lasai korrika buelta egitera atera eta batere premiarik gabe barrua amorruak janda
|
ibili
beharra. Mespretxatua sentitu naiz, insultatua, erasotua, eta amorru minez eta erasoaren aurrean kontraerasoaren pultsioz, nire baitan heldulekuren baten bila hasi naiz, gizon horien euren hizkuntzan, euren logikan, ni ere euren gainetik jar naitekeela.
|
|
Horrela, euskal komunikabideetan feministek duten lekua eta euskaraz sortzen ari den teoria/ ikerketa/ saiakera feministen gorakada nabarmendu ditut. Baina, era berean, ispilatze efektuaren aurrean tentuz
|
ibili
behar dugula idatzi dut:
|
2018
|
|
Edukiek ere sare eta hodeiak betetzen dituztelako. Arin
|
ibili
behar dugu, berria den guztia zaharra bihurtzen baita. Librea dena manipulazio sotilez bereganatzeko abilezia du botere handiak.
|
|
Prozesua berandukoa izan da, oso oso bizkor egina, in extremis: mintzaira hegemonikoetan hiztun komunitate jendetsuak, diru parrastadek eta gainerako armada konbentzionalek mendeetan eginiko bide guztia
|
ibili
behar izan du euskarak 50 urtean, berandu baino lehen, aurreko eta oraingo zokoratze, debeku eta mespretxu guztien ondorio ia hilgarrien gainetik, eta noiz bukatuxea edukiko, eta aro linguistiko berri batek abaila ikaragarria hartu duen honetan, Interneten eta komunikazio digitalaren garaiotan. Haizerik ez alde.
|
|
Hiru hizkuntzatan abesten dudalako, ez naiz euskaltzalea? Beti
|
ibili
behar dut gauzak bi aldiz frogatzen: emakumea naizelako, gaztea naizelako, euskaraz gain beste hizkuntza batzuetan kantatzen dudalako, musika nire ofizioa izatea nahi dudalako...
|
2020
|
|
Baina denbora aurrera zihoan eta esaten nion: eskola umeen moduan
|
ibili
behar al dugu, ezkutuan. Eta, azkenean, Gizaburuagako jaietan ofizialki elkarrekin agertzea pentsatu genuen, nahiz eta jendeak ordurako bazekien.
|
|
Biak dira. Baina, azkenean, nobelista batekin kontuz
|
ibili
behar duzu. Beti egingo du bere nobelaren alde.
|
|
Euskara utilitario, sinple, praktikoa. Hizkuntza egina, idazleak egiten
|
ibili
beharrik gabekoa; tresna prestatu bat, pronto noiznahi hartu eta erabiltzeko. Periodismorako, adibidez.
|
|
Eta, arrunki, saioetarako ere. Edozertaz euskaraz mintzatu ahal izateko, soil soilik, segituan erdarara pasa beharrik gabe, edo beti hizkuntzari begira
|
ibili
beharrik gabe. [...].
|
|
Guria, hortik eztakit nungo Santa Guria bat dagoelako. Holako tranpetan
|
ibili
behar dugu, libertatearen aurkientza honetan. (Aresti 1986:
|
|
Pentsatzen jarrita, ez da gutxi gaur arte iraun izana. Horrek ez du esan nahi, ordea," Madril eta Parisko maisuen lezio eta kritikoen onespenetik" zintzilik
|
ibili
behar dugunik aurrerantzean. Azurmendik azpimarratzen du" geure geure mundu bat behar dugula" helburu bat eta bakarrarekin:
|
|
Euskara utilitario, sinple, praktikoa. Hizkuntza egina, idazleak egiten
|
ibili
beharrik gabekoa; tresna prestatu bat, pronto noiznahi hartu eta erabiltzeko. Periodismorako, adibidez.
|
|
Eta, arrunki, saioetarako ere. Edozertaz euskaraz mintzatu ahal izateko, soil soilik, segituan erdarara pasa beharrik gabe, edo beti hizkuntzari begira
|
ibili
beharrik gabe. [...].
|
|
Nik uste batzuek euskararen muga sentitzen dutela bakarrik. Euskaldun izatea, eta gainera hemen beti zure biziraupenarekin borrokan
|
ibili
behar duzunean, askotan aldapa gora gertatzen da eta nekea sortzen du, egia da, baina mundu kreatiboa ere bada. Sortzeko zeure bide propioak aurkitzeko aukera ematen dizu.
|
|
Alferrik ez delakoan nago, garai honetako kultur jarduera balioztatzerakoan ukaezina baita politika administratiboaren baldintza erabakiorra nolabaiteko zehaztasunez ezagutzea. Nonbaiten esanda utzi beharra dago, gero etengabe itzulinguruan
|
ibili
beharrik ez izateko. (1997:
|
|
Ados nago erabat, baina kezkagarria eta tristea, iruditzen zait, oraindik horrela
|
ibili
behar izatea, duela 30 urte edo gehiago gaindituak egon behar luketen putzuzuloetan plisti plasta, eta horrelako artikuluak oraindik beharrezkoak izatea. Eta bai, beharrezkoak dira, tamalez.
|
2022
|
|
Unibertsitate horrek Euskal Herri osokoa izan du. Erran nahi baita, alde batetik, Euskal Herri osoko ikasleak berdintasunez tratatuko dituena, akrobazia administratiboak egiten
|
ibili
behar izan gabe. Bestetik, eta horrekin lotuta, EAEn erroldatua izatea ez litzateke pribilegio bat izanen Euskal Herriko beste ikasleekiko, beka bat lortu ahal izateko.
|