|
2000
|
|
|
Eta bertze batzuetan badirudi ezen batak irabazi duela, baina ez, zeren ustekabean lasterraldia apur bat luzatzen baita, eta irabazle zirudiena —bere ahaleginean leherturik eta ezin aitzina eginik— galtzaile gertatzen baita hondarrean. ...a egun hartan ere, horixe gertatu zitzaidan, zeren, erran nahi nuena erranik, noiz eta baitzirudien ezen ausartziaren zaldiak beldurrarena garaitu zuela, aldiz, nola ez bainuen nik erabakitzen noiz akabatzen zen lasterraldia baina bertze bazkaldar guztien usteak eta aburuak, eta nola susmatzen bainuen ezen aburu hura ez zela ene aldeko izanen, aitzinatu zitzaidan beldurraren zaldia, eta jaundu zen
|
hura
nitaz, finean. Eta, eskuak bururat eramanik, bekoz beko nuèn don Frantziskoren begi kanporatuei beha geratu nintzen, ekaitza eta tormenta noiz lehertuko, zeren bainekien ezen munduan ez zegoela ekaitz hura geldiaraziko zuen santabarbararik...
|
|
|
Eta aita Bartolomek erran zion: " Zer erran nahi duzu horrekin, jaun Joanes, katolikoen eta protestanten artean alderik ez dagoela...?", baina erran
|
hura
nik ezin garbiago aditu banion ere, gainerakoek ez dut uste, zeren, osabak bere solasa akabatu eta aita Bartolomek bereari ekin orduko, hasi baitzen aita irriz, jarraitu zitzaizkion bertze jauntxo guztiak bide beretik, eta guztiak aritu ziren irriz, lekat ama, zeinak xuxendu baitzion osaba Joanikoti behako hotz hura, bere etsaigoaren erakusgarri, erran nahi balio bezala: " Gaur ere ihes egin duzu tranpatik, baina egunen batean..."
|
|
|
Baina lehendik erran nizuke, benturaz, nola iragaiten genituen gauak osabak eta biok, ostatu edo benta bateko gela berean komunzki, nor bere ohean eta Arkimedes zoko batean, ene hainbat jokabideren ulertzeko inportant izan daitekeelakoan. Izan ere, osabak zurrunga egiteko ohitura zuen, eta, nahiz eta gehienetan ez nituen haren zurrungak aditzen, loak ni hura baino lehenago hartzen ninduelako eta behin loak hartuz gero nekez itzartzen nintzelako, halarik ere, guti batzuetan, astean behin edo,
|
hura
ni baino lehenago lokartzen zen, eta halakoetan ez nuen gozorik izaiten, zeren urduri jartzen bainintzen eta nekez hartzen ninduen loak eta nekez egiten nuen lo handik aitzina eta, egiten nuenean ere, urduri egiten nuen, eta urduriago jaikitzen nintzen, finean. Eta urduritasunak ezinegona ekartzen du, eta ezinegonak ez ohiko jokabidea...
|
|
|
Eta, hala, kontzientzia ezin hertsiago baten jabe egiten nintzela, edo, hobeki, kontzientzia hertsi
|
hura
nitaz jabetzen zela eta haren boz akusatzaileak eta kondenatzaileak behin eta berriro akusatzen eta kondenatzen ninduela, penatua eta pertsegitua bezala sentitzen nintzen gau eta egun, ez kanpotik, norbait gibeletik zetorkidalako, baina neure baitaren baitarik eta neure kontzientziatik, ihesbiderik eta itzurpiderik gabe.
|
|
|
Zeren nik ez bainuen anaia, bekatutik eta galbidetik salbatzeko asmotan, salatu, baina mendeku hutsagatik eta mendekuaren satisfatzeagatik... ohorearen estakuruaz baliaturik, hori bai, eta obligazino moral ustezko bat apaingarri harturik. Baina estakuru hura eta apaingarri
|
hura
nik asmaturikako gezurrak ziren, azken finean, eta gezur haiekin estali nahi izan nuen neure asmo ilunen doilorkeria. Eta ahalketu egin nintzen, istant batez.
|
|
|
Eta, sukarra zertxobait jaitsi zitzaidàn goiz haietarik batean, geure jaun Jesu Kristoz oroitu nintzen, noiz eta apostoluek bakarrik utzi baitzuten, hura hil hurran zegoela... baina ez, ez zuten guztiek, halarik ere, bakarrik utzi, zeren han berean baitzuen gurutzearen azpian ama Maria, semearen sufrimenduarekin bat eginik! Eta bi idurien idurikotasuna —Jesu Kristorena eta haren amarena, eta enea eta ene amarena— konfirmatzerat etorri zitzaidan —edo hala uste izan nuen nik bederen istant hartan, edo sinetsi nahi izan nuen— ezen, Jesu Kristo jarraibide harturik, apez egin behar nuela; izan ere, ez al zen
|
hura
nik sagastian ustekabean hartu nuen erabaki zentzugabeari bere zentzu ezkutua eta egiazkoa edireiteko modua. Zeren, egia bazen ere ezen jauregitik ihes egiteko asmoarekin hartu nuela, printzipioz, apez izaiteko deliberamendua, egia baitzen, halaber, ezen Jainkoak xuxen skribatzen zuela, baina lerro okerretan, halako suertez, non ene hatsarreko okerra ere geroak xuxendurik gerta baitzitekeen, Jainkoaren borondatearen arauaz; eta, zeren, horrela, nik asmatu estakurua eta desenkusa Jainkoaren probidentziak bideratua eta Jainkoak berak asmatua izan baitzitekeen, ororen buruan, eta ene gezurra, beraz, Jainkoak gidatua, gezurraren bidetik egia zedin bete eta konpli.
|
|
|
Osabak ez zidan deus galdetzen, zeren
|
hura
ni bezala baitzegoen, baina egun batean, bai, halaxe galdetu zidan:
|
|
|
Zeren eta gero eta garbiago bainekusan ezen gizon
|
hura
eneganat erakarri behar nuela, baldin handik ihes egin nahi banuen.
|
|
2001
|
|
|
Zer zen hura? Zinta
|
hura
nirea ez zela garbi zegoen. Eta zinta etxetik hartu nuenez, jabea bat eta bakarra izan zitekeen:
|
|
|
Igande
|
hura
nire egun librea zen eta lagunek buelta bat ematea erabaki genuen. Buelta txiki bat, zer giro zegoen ikusteko soilik.
|
|
2002
|
|
|
Etxera gorpua ekarri zutenean, ez ninan ezer sentitu. Ezertxo ere ez, Karmele, hain baitzen
|
hura
niretzat ordurako arrotz. Ikaragarria dun, baina halaxe dun.
|
|
2003
|
|
|
Eta ez dakit Urbano Malanda Balak epitafioa idazteko asmorik ote zuen hitz hori idatzi zuenean. Baina munduko epitafiorik onena iruditu zitzaidan
|
hura
niri. Horixe esan nion Matilderi.
|
|
|
Baina bera irribarre gaizto bat ezpainetan zuela ikusten nuen, lasai, gorrotoak nonbait samina baretu, anestesiatu eta zorionarekin nahas daitekeen sentimendu bat eragiten zion. Orduan ikusi nuen, begietatik estalki bat kendu balidate bezala, gizon
|
hura
ni desagerrarazteko gai zela; are gehiago, desagerrarazteko modua eta unea ere erabakirik zituela eta, asmatzen zituen nobeletan pertsonaiak bezalaxe, aurreikuspen osoz eta ustekabean garbituko ninduela, arriskurik hartu edo eskurik zikindu gabe –esan zuen eta isildu egin zen, esan zuenaz harriturik edo, adierazi arte ez baikara askotan geure baitako pentsamenduak ulertzera iristen– Eta... Niri lekuz kanpo zegoen esaldi bat iruditu zitzaidan baina komisarioak berandutzen ari zen galdeketa bideratu nahi izan zuen.
|
|
|
Don Anxelmok utzitako tokia bete zuenean, hogeita sei urteko gazte ameslaria zen Patxi, Patxik berak esan zidanez. Ez zen itxura sendoko mutila, mehea eta argala baitzen, nire amaren eta beste jende askoren esanetan, eta nik sinesten diet, halaxe ezagutu bainuen
|
hura
nik ere; aurpegiak, berriz, El Grecoren koadro batetik aterea zirudien; edo Indiako guru horietako baten antza zuen, bestela, bere bizar luzearekin; hala ere, Patxiren gorputzak ezer apartekorik bazuen, haren begiak ziren: kristalezko begi berdeak, begiratzeko moduagatik besteen pentsamendua igartzen ari zirela ziruditenak.
|
|
2004
|
|
|
Hala ere, argi zegoen emakumea zena, bere arropak andrazkoarenak zirelako. Emakume
|
hura
nire aldameneko oheko pertsonari hizketan ari zitzaion. Ez nituen ulertzen haien hitzak, trumoi hotsaren barruan bezala entzuten bainituen.
|
|
|
Nire ostalersak izan behar zuen, beraz, salataria. Auskalo zerk bultzatu zuen marisorgin
|
hura
ni salatzera, baina halaxe behar zuen.
|
|
|
Aitaren etxeko egongelan agente nazi baten gorpua zetzan odol putzu batean. Eta agente
|
hura
nire atzetik etorria zen, ez aitaren bila. Etxeko eskaileren buruan ezkutaturik nengoelarik, ikusi bezain laster ezagutu nuen Parisen tirokatu ninduen gizon dotorea.
|
|
|
Jaunak muxu bat eman izan balit... Eta urduri jarri nintzen orduan, eta, urduritasun
|
hura
nigandik ezabatzeko hitz batzuk lagungarri izango zitzaizkidalakoan, honela esan nuen neure artean: " Txorakeriak!".
|
|
|
–esan zidan, ahotsa dar dar, isilune baten ondotik berriro ekiten ziola–: Bikote batean, gainera, harremanak ez dituk hain errazak izaten, hire aitarekin izan ditudanak ez behintzat; izan ere, momentu batean leihotik botako nian, baina hurrengoan errukitu egiten ninduan, susmoa bainuen
|
hura
ni baino gaixoago zegoela eta ezin utzi nuela, baldintza haietan...
|
|
|
hasieran amarekin egiten nuen, edo neskamearekin, baina azkenean bakarrik ohitu nintzen. Ez dakit
|
hura
nire mania ote zen, edo gutxieneko ordena behar nuela, baina kontua da nik nahi izaten nuela neure ohearen izarak eta burusia tolestu: izara, batez ere, koltxoipean ongi sartzea gustatzen zitzaidan eta estu estu; bestela, guztiz desegiten bainuen ohea, bertan asko mugitzen nintzelako.
|
|
|
Denboraldi izugarria izan baitzen
|
hura
niretzat, erabakigarria lehen taldera igotzeko, hogeita bost gol sartu ez nituen, bada –era guztietako golak: buruz eta hankaz, boleaz eta faltaz, oin puntaz eta orpoz... – eta beste hainbeste eman!
|
|
|
Gainera, hasieratik itsutu nintzen, eta alde batetik ulertzekoa da, hainbeste gutiziatzen nuen nik hura bezalako neska bat, eta hain ohiz kanpoko erabakiaz sartu zen emakume
|
hura
nire bizitzan, uholde bat balitz bezala, bidean aurkitzen zuèn guztia aurretik zeramana...! Itsu nengoen, bai, eta, itsutzen den jende guztiak bezala, karikatura bat bihurtzeko arriskuan... baina ni arrisku hura eta beste mila arrisku hartzeko prest nengoen, bai horixe!
|
|
|
Hala ere, bi xehetasun: esan dut
|
hura
nire lehen esperientzia zela eta, halako kasuetan normala den bezala, apuntatu baino lehen tiroa egiteko arrisku handian nengoela, baina nola Montse –kalibre hartako armetan espezialista– horren jakitun baitzen, misilak eztanda egin zezan baino lehentxeago eskua inguru haietara eraman, ile kizkur bati heldu, eta dzast!, errotik kendu zidan.
|
|
2005
|
|
|
etxeko atea ireki eta barnean sartu; korrika irten larre artetik, harrapatuko ez ninduen itxaropenarekin, edo bertan itxaron ea zer nahi zuen. Argi zegoen ez zuela pistola
|
hura
nire aurka erabili nahi, bestela hilda egongo nintzen ordurako.
|
|
|
Ezin nuen sinistu: ni lehenengoz nire koinatua hil egin zutela pentsatzen nengoenean, polizia
|
hura
nire landareen hostoak aztertzen ari zen, zerbeza lata eskuetan.
|
|
|
–Non da Euskal Herriaren mapa? Mapa
|
hura
nirea zen, ez zuena. Eta eraman egin nahi nuke.
|
|
|
Hura entzutean ernegatu egin nintzen. Haurdunaldi
|
hura
nirea ere bazen, berea bezainbat, eta elkarrekin hitz egin barik erabakitzea, ni erabat baztertuz... Irtenbide zentzudunena izango zen, baina pozik hartuko nuen nirekin komentatu nahi izatea, bederen.
|
|
2006
|
|
|
Spa horietako bat balitz bezala. Eguzkia irten berritan, mundua orduantxe jaio balitz bezala, eta laku koxkor
|
hura
niretzat bakarrik.
|
|
|
Nire lotsa bezain mugagabea zen Oriolen pazientzia, eta neure artean miretsita egoten nintzen, mutil handi hura ikusita: gorputz mardul
|
hura
nire zaintza arduratsuan, atzapar baldar haiek doitasun handieneko lanean saiatuz, basurdeak eskularru finenak jantzi balitu bezala. Aldi berean basati eta delikatu.
|
|
|
Baina nire poza ez zen dena gainditzearen satisfazioa bakarrik, ez zen agiri baten jabe bihurtzearen harrotasuna bakarrik: aspaldidanik desiratzen nuen askatasun pertsonalaren ataria zen
|
hura
niretzat. Gazte asko dira ikastera etxetik kanpora doazenak eta ikasle garai hori askatasun aldi zoragarritzat hartzen dutenak; horiei pena eta guzti eman ohi die ikasketak amaitzeak, eta izaten omen dira estudiante tunante bizimodua luzatzearren eskolan hala moduz ibiltzen direnak ere; ezagutuko zenituen horrelakoak noski.
|
|
|
Eta Oriolek ere berehala ulertu zuen, esan zuenaz gain, esan gabe utzi zuena ere ulertu nuela: abuztuko nire goizetako bainu bakarti haietako urmaelean zebiltzan orain basurdeak, baina abuztuan zehar ni egunsentiko bakardadean nenbilelakoan, eta bitartean apote
|
hura
niri begira eta zelatan. Ez nuen ezer esan, ez zuen ezer esan.
|
|
|
ez ote nuen pena apur bat ere hartuko iritsi ez balitz? Ez ote zidan poz ilun txiki bat ematen nire eskutik jateko prest zegoen gizon handi
|
hura
nire oinetara makurturik imajinatzeak. Pixka bat bai, baina ordurako handiagoa zen asperdura eta nekea, hori ere egia da, bestea bezainbatekoa.
|
|
2008
|
|
|
Imajinatuko duzue nola sentitu nintzen bilau zahar gorrotagarri
|
hura
niri esandako hitz haiexek beste bati esaten entzutean. Nik uste, gauza izan banintz, hil egingo nuela upel barrutik bertatik.
|
|
|
Eta une hartan ere hain nengoen arduratua, itsasontziak lurra noiz ukituko, non erabat ahaztu bainintzen arrisku hurbilaz, eta hantxe egon nintzen istriborreko karelaren gainetik zintzurra luzatuta, branka aurrean uhinak nola zabaltzen ziren begira. Bizia salbatzeko batere borrokarik egin gabe eroriko nintzatekeen beharbada, ez balitz bat bateko egonezin
|
hura
nitaz jabetu, eta burua jiratzera behartu. Krakatekoren bat sentitu nuen agian, edo begi ertzaz bere itzala ikusi nuen mugitzen; agian katuarena bezalako sena izan zen; baina esan beharrik ez dago jira nintzenean hantxe neukala Hands, niganako bidearen erdia eginda, daga eskuineko eskuan.
|
|
2009
|
|
|
Batzuetan iruditzen zitzaidan Martiñak berak sartu zuela ume
|
hura
nire tripan, esanez bezala: tori, ni banoan, zaindu ezan beste hau nire partez, nahi badun.
|
|
|
Ondoegi. Mesede
|
hura
niri baino ezin zidala eskatu idazten zidan, konfiantza eman izan niola beti, eta bazekiela ez niola hutsik egingo. Ahal bezain laster Maiterengana joateko eskatzen zidan.
|
|
|
Tentsioa, ohartu nintzen, desagertu beharrean, areagotzen ari zitzaidan. Gehiegi zen
|
hura
niretzat. Esandakoak gainezka egiten zidala nabaritzen nuen.
|
|
|
Delako agirian izen deiturarik ez zuen delako zaldunak. Haatik,
|
hura
ni izanen nintzela erran gabeko gauza jakina zen, itxuraz, ez dakit erregina Joana zenarendako, bai bederen ministroarendako nahiz Ezpondarendako. Nik Orthezera joateari egin ukoak ez zituen gibelarazi.
|
|
|
Astebete baino gehiago zuen
|
hura
niregana etorri gabe. Joana nintzaionetan, berriz, errezibitu ezina aditzera eman zidaten haren zerbitzariek.
|
|
|
Bera gabe, bistan dena. Bussyz amorostu zenetik, ez nuen erdietsi
|
hura
nire ondoan etzatea. Norekin kontsolatu izateak partez baizik ez zidan pena eztitzen, partez baizik ez amorrua beratzen.
|
|
|
Nik haren arropak jantzi arauz jantzi zituen berak nireak. Erranen nuke ni harenekin baino gusturako gelditu zela
|
hura
nireekin.
|
|
2010
|
|
|
baina nik txistua jotzen ikasi nahi nuke, birika indartzeko ariketa ona bada, jakina??;. Horrek ere lagunduko dizu, bai, neurriz bazabiltza? erantzun zidan medikuak, hitzetik hortzera; garaipen txiki handi bat zen
|
hura
niretzat, galtzaileari istantean jakinarazi nahi izan niona: –Entzun duzu, ama??; baina galtzailea ez zegoen bere galera onartzeko prest, eta berehala ekin zion gauza bakoitza bere tokian uzteari, helburua lortzeko epailea tartean sartu behar bazuen ere:
|
|
|
Gizona nintzen, bai, baina muskerrarengandik lezio txiki hura ikasi behar nuen, ausaz; are gehiago: Jainkoaren probidentziak jarria behar zuen musker
|
hura
nire bidean, eta hala, begiak itxi eta ni neu ere eguzkia hartzen jartzen nintzela, goxo goxo sentitu nintzen aspaldiko partez, eguzkiak odolean nituèn izotz puskak urtu balizkit bezala. Begiak irekita, aurrera begiratu nuen, eta han hormarik ez?
|
|
|
hain zirraragarriak ziren txistuaren notak, une hura, esnatze bat bezala gertatu zitzaidana, kutsatu gabeko lur batera?!?, non hantxe erdibitu baitzitzaidan bihotza, emozioaren emozioz; are gehiago: noten segida
|
hura
ni inguratzen ninduèn musika bat ere bazen, magal amoros baten antzera hartzen ninduena eta barruan pilatuak nituèn gorroto guztiak, baita gurasoen eta jaun kalonjearen aurkakoa ere, urtzen zizkidana, ez dakit kolpetik edo apurka eta banan banan; eta bihotzak belauna jaisteko agindua eman, eta jarraian, negarrez ikusi nuen neure burua, belauniko, Jainkoari eskerrak ematen nizkion bitartean, burua galdu nuèn istantean bere argiaz argitu ninduelako, txistu nota haiekin?
|
|
|
Eta infernuak hain memento txarrak eragin zizkidan umetan, sei bat urterekin amets bat ere izan nuen, non neure burua infernuan ikusi bainuen, sua eta garra zeriòn har bihurtua, oinazearen oinazez luzatzen eta uzkurtzen zena etengabe: kostatu zitzaidan, bai, amets
|
hura
nire baitatik urruntzea!?, non, orain pentsatzen dudala, bizitzak orduantxe jarri baininduen alternatiba existentzialik behinenaren aurrean: edo amore ematen nuen, Elizaren tesiak onartuz, baita neure zoritxarra ere, bide batez (aitor dut ez naizela batere masokista), edo infernuko sua ukatzen nuen, hartarako eskuan nituèn armak, adimenari lotuak betiere, erabiliz.
|
|
|
–Baina ikusten dut ez dituzula txokolatezko musuak gogoko dagoeneko??; oihu egin nahi izan nion, baietz eta baietz, azken bolada hartan, ordu bakoitzean, minutu bakoitzean eta segundo bakoitzean? bere txokolatezko muxua besterik ez nuela irrikatzen, baina airea falta izan zitzaidan oihu
|
hura
nire baitan biribiltzeko, eta, eskuaz keinu bat egiten nuela Helena bazter zedin, aurrera egin nuen; eta eman nuen pauso bat, eman nituen bi eta hiru eta lau, eta, gehien behar nuèn mementoan aire burbuila bat birikaratzen nabaritu nuelako edo, nola itxiko nizkion, bada, ateak aukera hari, behin itxiz gero betiko itxi bainiezazkiokeen!?, jiratu eta honela esan nion: –Helena!?; eta Helena ere jiratu, ni nengoèn norabidean bi edo hiru pauso eman, eta halaxe segitu nuen:
|
|
|
amak mutilaren izena atera nahi izan ziola, nirea, alegia?, baina Helenak ez ziola esan?. Esan dizut mutil jatorra dela, ama, eta zertarako jakin nahi duzu izena????, ezta esateko asmorik ere;. Mihia moztu lehenago?!? esan zidan Helenak amaren erasoaren biharamunean, Regina enera bere ohiko zereginetara etorri zenean; eta hura entzun eta bihotza erdibitu zitzaidan, orduantxe konturatu bainintzen inoiz baino maiteago nuela Helena, bai, baina utzi egin genuela geure artekoa, halakorik bururatzen zitzaidàn lehen aldia zen, eta
|
hura
nire mina, min handiagorik nekez?!?, zalantza izpirik ere ez bainuen nahiago nuela geure harremanak moztea Helenak bere mihia baino; kontu gehiago ere jakinarazi zizkidan Helenak, amak hartutako erabakia tartean: –Bada, igandeetan etxean zigortuta geratuko haiz, mutila salatzen ez dunan bitartean??.
|
|
|
Ez zen hurrengorik izan, handik astebera hil baitzuten Alberto maiatzeko greba egun batean, manifestazio batean, beste langile batzuekin batera. Baina, esatea gogorra bada ere,
|
hura
niri Jainkoaren grazia iruditu zitzaidan hasieran, aste osoan aritu bainintzen Jainkoari errezatzen eta eskatzen, Ada sugearen esanetara makur ez zedin, fedeak itsutua bainengoen, Gabino, edo fedeak ezkutatutako zeloek, okerreko fedeak, beraz?, ez dakit orain zer esan.
|
|
|
hain otzan eta hain buru makur agertu zen elkarrizketa hartan, eta hain bi emakumeen esaneko?!?, nekez zuri zezakeen: errudun izan nahiz ez izan, bigarren mailako kontua zen
|
hura
niretzat jada?, Helenak ez zuen nik espero bezala jokatu, maitasun heroiko batean sinesten nuen, azken batean, eta huts egin zidan!?, eta ez zuen, ondorioz, nik haren aldeko ahaleginik egitea merezi.
|
|
|
lepoko bat, esate baterako, Helenak egunaren hogeita lau orduetan lepotik zintzilik eraman zezakeena? nahiz eta gero eta konbentzituago nengoen nire susmo
|
hura
nire kontua zela, Domingok, lehenik eta behin, pilotu izan nahi baitzuen,. Rosanna, izeneko hegazkina zuèn pilotuaren antzera, haren saioa eta hegaldia ikusi zuenetik, ni sendategian nengoen, eta ezin joan izan nintzen aerodromora, lastima?!?
|
|
|
erantzungo ote zion Helenak inoiz nire kartari eta Regina enera postaz bidali?; ez ahal zen halakorik gertatuko!, bestela, aitak edo amak beregana baitzezaketen haren karta, baita irakurri ere, eta hura Pandoraren kutxa irekitzea bezalakoa izan zitekeen: berealdiko eskandalua, alegia, Helena eta bioi ondorio larriak ekar ziezazkigukeena; edo ezkutuan erantzungo ote zidan Helenak, nik berari eman nion bezala, Rakel bitartekari erabiliz, beharbada?; baina ni Rakeli begira egoten nintzen arren,
|
hura
niri ez, itxuraz?
|
|
|
Ez zen hurrengorik izan, handik astebera hil baitzuten Alberto maiatzeko greba egun batean, manifestazio batean, beste langile batzuekin batera. Baina, esatea gogorra bada ere,
|
hura
niri Jainkoaren grazia iruditu zitzaidan hasieran, aste osoan aritu bainintzen Jainkoari errezatzen eta eskatzen, Ada sugearen esanetara makur ez zedin... fedeak itsutua bainengoen, Gabino, edo fedeak ezkutatutako zeloek —okerreko fedeak, beraz—, ez dakit orain zer esan.
|
|
|
hura nuen, bai, buruan, eta nola ikusten bainuen amarekiko harremanak hobera egin zuela, era nabarmenean egin ere azken bolada hartan, zirt edo zart egiteko mementoa iritsi zela iritzita, halaxe mintzatu nintzaion mediku jaunari: " Txistu ere egiten dut, noski... baina nik txistua jotzen ikasi nahi nuke, birika indartzeko ariketa ona bada, jakina...";" Horrek ere lagunduko dizu, bai, neurriz bazabiltza" erantzun zidan medikuak, hitzetik hortzera; garaipen txiki handi bat zen
|
hura
niretzat, galtzaileari istantean jakinarazi nahi izan niona: " Entzun duzu, ama?"; baina galtzailea ez zegoen bere galera onartzeko prest, eta berehala ekin zion gauza bakoitza bere tokian uzteari, helburua lortzeko epailea tartean sartu behar bazuen ere:
|
|
|
Handik bizpahiru egunera jakin nuen, Helenaren beraren bidez, ama biziki tematu zitzaiola —" Hortentxiri Fermin lehengusua zela esan dion, baina hik ez daukan izen hori duen lehengusurik...!" —: ...a...?" —, ezta esateko asmorik ere;" Mihia moztu lehenago...!" esan zidan Helenak amaren erasoaren biharamunean, Regina enera bere ohiko zereginetara etorri zenean; eta hura entzun eta bihotza erdibitu zitzaidan, orduantxe konturatu bainintzen inoiz baino maiteago nuela Helena, bai, baina utzi egin genuela geure artekoa —halakorik bururatzen zitzaidàn lehen aldia zen, eta
|
hura
nire mina, min handiagorik nekez...! —, zalantza izpirik ere ez bainuen nahiago nuela geure harremanak moztea Helenak bere mihia baino; kontu gehiago ere jakinarazi zizkidan Helenak, amak hartutako erabakia tartean: " Bada, igandeetan etxean zigortuta geratuko haiz, mutila salatzen ez dunan bitartean...".
|
|
|
egunero irakurri, edo paperontzira bota ote zuen?; eta txokolatea jaten zuen bakoitzean, muxu bat ote zuen gogoan, niri zuzendua?; ontza bat txokolate, tableta bat, mila tableta... nik zer ez nion Helenari emango, muxu baten truke?; Regina enea ere emango nion, jauregia nirea izan balitz... baita mundu osoa ere —Erroma, Londres eta Paris; Pekin, Tokio eta New York—, mundua neure eskuan eduki banu!; batzuetan, hala ere, Domingoren aurkako susmoa berritzen zitzaidan, nik ez bainekien hark ere gutunen bat idatzi ote zion, edo opariren bat egin: lepoko bat, esate baterako, Helenak egunaren hogeita lau orduetan lepotik zintzilik eraman zezakeena... nahiz eta gero eta konbentzituago nengoen nire susmo
|
hura
nire kontua zela, Domingok, lehenik eta behin, pilotu izan nahi baitzuen, ‘Rosanna’ izeneko hegazkina zuèn pilotuaren antzera, haren saioa eta hegaldia ikusi zuenetik —ni sendategian nengoen, eta ezin joan izan nintzen aerodromora, lastima...! — zurezko eta burdinazko beste Rosanna batekin egiten baitzuen amets Domingok, buruan beste ezer ez baleuka bezala; beste batzuetan, b... Zeusek Helena izar bihurtu zuela, alegia, hura hil ahala; bai, egia zen ni ez nengoela egoera hartan, Helena ez baitzitzaidan hil, baina egia zen, halaber, ni nengoèn egoeran —maitasun platonikoaren espiritualtasuna albora utzita—, Helenarengandik urruntzen ninduèn guztiak lotzen ninduela haren heriotzarekin, Helenak eskuetan sagar bat jarri eta bihotzean muxu baten desioa piztu zidanetik gauzak erabat aldatu balitzaizkit bezala; horregatik, Helena hil ez zitzaidan arren, hilik balego bezala sentitzen nuen sarritan, maila batean bai behintzat, eta horregatik, gau asko eta askotan, haize freskoa hartzea komeni zitzaidàn aitzakiarekin, etxeko atarira bakarrik atera eta, etxeko txakurrekin pixka bat jolastu ondoren, izarrei begira jartzen nintzen, izar haietatik zein ote zen nire bihotzeko Helena, hau edo beste hau, hura edo beste hura, izar distiratsuenen atzetik betiere.
|
|
|
erantzungo ote zion Helenak inoiz nire kartari eta Regina enera postaz bidali?; ez ahal zen halakorik gertatuko!, bestela, aitak edo amak beregana baitzezaketen haren karta, baita irakurri ere, eta hura Pandoraren kutxa irekitzea bezalakoa izan zitekeen: berealdiko eskandalua, alegia, Helena eta bioi ondorio larriak ekar ziezazkigukeena; edo ezkutuan erantzungo ote zidan Helenak, nik berari eman nion bezala, Rakel bitartekari erabiliz, beharbada?; baina ni Rakeli begira egoten nintzen arren,
|
hura
niri ez, itxuraz...
|
|
|
" Yo no sé/ qué te diera por un beso,/ ¡ un beso de chocolate!"; eta, burua ezker eskuin mugitzen zuela, jarraitu zuen: " Baina ikusten dut ez dituzula txokolatezko musuak gogoko dagoeneko..."; oihu egin nahi izan nion, baietz eta baietz, azken bolada hartan —ordu bakoitzean, minutu bakoitzean eta segundo bakoitzean— bere txokolatezko muxua besterik ez nuela irrikatzen, baina airea falta izan zitzaidan oihu
|
hura
nire baitan biribiltzeko, eta, eskuaz keinu bat egiten nuela Helena bazter zedin, aurrera egin nuen; eta eman nuen pauso bat, eman nituen bi eta hiru eta lau, eta, gehien behar nuèn mementoan aire burbuila bat birikaratzen nabaritu nuelako edo —nola itxiko nizkion, bada, ateak aukera hari, behin itxiz gero betiko itxi bainiezazkiokeen! —, jiratu eta honela esan nion: " Helena!"; eta Helena ere jiratu, ni nengoèn norabidean bi edo hiru pauso eman, eta halaxe segitu nuen:
|
|
|
Gizona nintzen, bai, baina muskerrarengandik lezio txiki hura ikasi behar nuen, ausaz; are gehiago: Jainkoaren probidentziak jarria behar zuen musker
|
hura
nire bidean, eta hala, begiak itxi eta ni neu ere eguzkia hartzen jartzen nintzela, goxo goxo sentitu nintzen aspaldiko partez, eguzkiak odolean nituèn izotz puskak urtu balizkit bezala. Begiak irekita, aurrera begiratu nuen, eta han hormarik ez... hara miraria!, beste mirarietan nekez sinets baitezaket:
|
|
|
Eta infernuak hain memento txarrak eragin zizkidan umetan —sei bat urterekin amets bat ere izan nuen, non neure burua infernuan ikusi bainuen, sua eta garra zeriòn har bihurtua, oinazearen oinazez luzatzen eta uzkurtzen zena etengabe: kostatu zitzaidan, bai, amets
|
hura
nire baitatik urruntzea! —, non, orain pentsatzen dudala, bizitzak orduantxe jarri baininduen alternatiba existentzialik behinenaren aurrean: edo amore ematen nuen, Elizaren tesiak onartuz, baita neure zoritxarra ere, bide batez (aitor dut ez naizela batere masokista), edo infernuko sua ukatzen nuen, hartarako eskuan nituèn armak, adimenari lotuak betiere, erabiliz.
|
|
|
hain zirraragarriak ziren txistuaren notak —une hura, esnatze bat bezala gertatu zitzaidana, kutsatu gabeko lur batera...! —, non hantxe erdibitu baitzitzaidan bihotza, emozioaren emozioz; are gehiago: noten segida
|
hura
ni inguratzen ninduèn musika bat ere bazen, magal amoros baten antzera hartzen ninduena eta barruan pilatuak nituèn gorroto guztiak —baita gurasoen eta jaun kalonjearen aurkakoa ere— urtzen zizkidana, ez dakit kolpetik edo apurka eta banan banan; eta bihotzak belauna jaisteko agindua eman, eta jarraian, negarrez ikusi nuen neure burua, belauniko, Jainkoari eskerrak ematen nizkion bita... Jainkoak hari guztiak mugitu zituela, alegia, ardi desbideratuak bidera egin zezan berriro eta arestian zentzurik ez zuenak zentzua aurki zezan.
|
|
|
hain otzan eta hain buru makur agertu zen elkarrizketa hartan, eta hain bi emakumeen esaneko...! —, nekez zuri zezakeen: errudun izan nahiz ez izan —bigarren mailako kontua zen
|
hura
niretzat jada—, Helenak ez zuen nik espero bezala jokatu —maitasun heroiko batean sinesten nuen, azken batean, eta huts egin zidan! —, eta ez zuen, ondorioz, nik haren aldeko ahaleginik egitea merezi.
|
|
2011
|
|
|
Lehen egunetik pasatu zitzaidan burutik begirada hura maitemindu batena ez ote zen izango. Gerora, egia esan oso azkar, liburu bat kontsultatzeko aitzakiarekin bere etxera eraman ninduelarik, jakin nuen nik ikasle gisan tratatzen nuen neska
|
hura
nirekin maiteminduta zegoela. Igogailu zaharrean sartu eta jauzi bat eginez arrankatu genuen, Nadiak botoia sakatzean urteetako lozorrotik atera balu bezala, eta bigarren solairuaren parean oso ondo entzun ez nion zerbait esan zidan, maite ninduela ulertu banion ere, ahots apalegiarekin mintzatu zelako gehienbat eta igogailuak karranka txikiak eginez jarraitzen zuelako ere bai.
|
|
|
Desenkusa modura esan dezaket gau horretan pare bat vodka edan nituela mezuak bata bestearen atzetik taxutzen ari nintzen bitartean, baina horrek ez du kentzen lotsagarri portatu izana. Asteazken gauean etxe
|
hura
nirea ere bazela esan nion bizilagunari, ez dakit nondik atera nuen burugabekeria hori, eta Nadia bertan zegoen edo ez ikusi nahi nuela erantsi nuen. Ahots goraz hitz egiten nuen nonbait, lehen solairuko balkoitik gizonezko bat atera zen gaizki esaka eta beste pare bat argi piztu ziren gaineko solairuetan.
|
|
|
Horrelako eleberri bat idatzi behar zenuke, esan zuen entusiasmo handiz, leiho ertzaren kontra zituen besoak askatu eta airea besarkatzen zuela. Nik Jane Austenen edo Flauberten beraren antzeko eleberri bat idatz nezakeela pentsatu nuen besarkada
|
hura
niretzat izatearren, baina ez nekien zer egin bion artean zegoen metro erdiko leizea gainditzeko.
|
|
|
aurpegira niezaiekeen edo. Hau nire etxea da, alde hemendik? esan eta sar nintekeen gelara, mahai gainean zegoen loreontzia lurrera botaz edo aulkia eskuetan bi morroiei zemaika, azken finean
|
hura
nire etxea baitzen, erdizka bada ere, eta hura nire ohea, hau ere erdizka. Duintasun zapalduaren adierazpen izango zatekeen eta ez besterik.
|
|
|
aurpegira niezaiekeen edo. Hau nire etxea da, alde hemendik? esan eta sar nintekeen gelara, mahai gainean zegoen loreontzia lurrera botaz edo aulkia eskuetan bi morroiei zemaika, azken finean hura nire etxea baitzen, erdizka bada ere, eta
|
hura
nire ohea, hau ere erdizka. Duintasun zapalduaren adierazpen izango zatekeen eta ez besterik.
|
|
|
Orduan, itsas zolan biluztu nintzen zango artea libre igarri arte, marinel
|
hura
ene baitan sentitzeraino. Ez zen hondartzan desegiten den uhina, baizik eta altxaturik doan, badoan, luzaroan gainezka doan uhina.
|
|
|
Garai hartan, ahizpak eta biok gure deitzen genuen gelaren albokoan halaxe irudikatzen nuen ama gaixoa. Bihotzeko min
|
hura
nirekin erdibanatzeko eskatu ezaren damua dut orain.
|
|
|
Ordu batzuk geroago, goizeko ordu biak aldera, Ana alaba jaio zen. . Dudarik gabe, iraileko egun zoragarri
|
hura
nire bizitzako intentsuena izan zen?.
|
|
|
(euskal mitologiako iratxo edo galtzagorriek dauzkaten izenetako bat). Gehiegi zen
|
hura
nire izaera ahul eta erromantikoarentzat. K.O. geratu nintzenetz edo zeruetara igana, axola guti du horrek:
|
|
|
Ordura arte entzundakoekin nahikoa beldurtuta banengoen, okerrena entzun nuen orduan. Lan
|
hura
niri zegokidan.
|
|
2012
|
|
|
Iritsi zen une bat non ez nituen nire ere sentitzen. Aurreko bizitza
|
hura
nirea izan ez balitz bezala gogoratzen nuen, haur haiek beste batenak izango balira bezala. Eta neurri handi batean hala zen, Martina, txikiak zirenean utziarazi zizkidaten, eta guztiz kendu zizkidatela esan dezaket.
|
|
|
Onartu beharra nuen: hiltzen ari zen; bidaia luze hartan burura etortzen zitzaizkidan berarekin igarotako momentuak, euria asfaltoan nola, eta ezin nuen esperientzia
|
hura
nire mutil puzkertiarekin partekatu.
|
|
|
Tiraka hasi zinen, niri eskutatik kendu nahian. Panpina
|
hura
nik ere ez neukan saltzeko baina. Ez nuen agudo askatuko.
|
|
|
–Gau
|
hura
nire bizitzako okerrena izan zen. Oheratu nintzen, baina, lorik egin ezinik, jaiki eta etxean harat honat hasi nintzen.
|
|
|
–Eskutitz
|
hura
nik bidali nizula erran diot zure neska lagunari, erran zion Xabierrek.
|
|
|
Isilune bat sortu zen. Guztiak jabetu ziren egoera berezia zela
|
hura
niretzat eta Mariarentzat. Bizitza osoan aitaren berri izan gabe, bat batean hark ikusi nahi gintuela jakitea ez zen samurra.
|
|
|
begi urdin argi bat, ganduak lausotua. Odola izozten zitzaidan begi
|
hura
nigan finkatzen zuenean; eta, hala, urratsez urrats, pixkana pixkana, agurea hiltzera deliberatu nintzen, begi hartatik betiko libratzeko.
|
|
|
Baina gehien poztu ninduena izan zen, azken bidaldian, halako bospasei egin ondoren, eta ontzian ez zela merezi zukeen ezer geratuko pentsatu ondoren; esan bezala, azken bidaldian, ogi upel bat, hiru dupa handi ron edo edari bizi, azukre kaxa bat eta upeltxo bat irin zuri aurkitu nituela. Ezuste handia izan zen
|
hura
niretzat, ez bainuen hornigai gehiago aurkitzea espero, urak hondatutakoak ez baziren. Berehala hustu nuen ogi upela, eta moztutako oihal pusketekin fardeletan bildu nituen ogiak, eta, hitz batean, dena hartu eta lehorrera osorik eraman nuen.
|
|
|
Neure kezka adierazi nion hain sarri yahoo deitzen zidalako, animalia higuingarri harekiko izugarrizko gorroto eta mespretxua sentitzen bainituen; ez zezala hitz
|
hura
niretzat erabili erregutu nion, eta agindu bera eman ziezaiela etxekoei eta ni ikustera etortzen uzten zien lagunei. Erregutu nion, halaber, gorputzean sasi azala neramalako sekretua ez zezala beste inork jakin, berak izan ezik, orduko jantziek iraun bitartean behintzat; eta beraren gelazain zen moxal beilegiak ikusi zuenari buruz, jaun ohoragarri hark eman ziezaiokeela isilik gordetzeko agindua.
|
|
|
Itzulinguru askotaz baliatua nintzen krimen ezberdinen izaera azaltzeko, berauek behartu baitzituzten gure marinel gehienak beren herritik ihes egitera. Eginkizun honetan hainbat elkarrizketa egun eman genuen,
|
hura
niri ulertzeko gai izan zen arte. Ez zuen batere ulertzen zertan zetzan bizio haietara makurtzearen onura edo beharra.
|
|
|
Blefuscuko errege portura eramateko izan nituen eragozpenak kontatuz, non jendetza handia agertu baitzen ni iristean, guztiz txundituta geratu zirenak hain itsasontzi erraldoia ikusita. Ontzi
|
hura
nire bidean zorte onak jarri zuela esan nion Enperadoreari, norabait eraman nintzan gero handik neure sorterrira itzuli ahal izateko, eta haren ekipamendurako materialak lortzeko aginduak eman zitzala erregutu nion, baita irteteko baimena ere; zenbait agiraka atseginen ostean, ederretsi zion eskatutakoa emateari.
|
|
|
Badakit zenbat kritikatu nauten azken xehetasun hau aipatu izanagatik. Zeren eta nire gaizki esaleek atsegin baitute pentsatzea gertagaitza dela pertsona argitsu
|
hura
ni bezalako izaki kaskarrari halako begirunea adierazteraino beheratzea. Eta bidaiari batzuek hartu dituzten mesede apartak harrokeriaz agertzeko duten zaletasuna ere ez dut ahaztu.
|
|
2013
|
|
|
Bazen liburu zahar bat etxean, arrantzari buruzkoa, Japonian idatzitakoa zen eta gero gaztelaniara itzulia. Gauetan ohean nengoela, lokartu aurretik beti esaten nion aitari liburu
|
hura
niri irakurtzeko. Gauero gauero liburu berdineko kontuak entzun arren, aurretik inoiz entzun ez banitu bezala, interesik handienarekin entzuten nituen aitak asmatzen zituen istorioak, arrantzale abenturazaleen bidaiak imajinatzen nituen bitartean.
|
|
|
Gure lagun kuadrillako neskatila batekin kiribildu zen pare bat alditan. Ez zen, egia esan, oso erosoa izan kontu
|
hura
niretzat.
|
|
|
–Putazain
|
hura
ni baino gehiago ote zen?
|
|
|
Nire eginbideen zatitzat hartuko nukeen, eta ahalegina hutsaren hurrengo izango zen luze barik. Ez du polito ematen auhenka ibiltzeak; baina, duda gabe, hain ederra izango zen
|
hura
niretzat! Halako bizimoduaren lasaitasun eta erretiroak nire zorion gogo guztiak aseko zituzkeen!
|
|
2014
|
|
|
Nekez arnasa hartzen,, sargori hau da, norbait segika izango banu bezala?. Beti izandako anaia biszeral
|
hura
nire aurrean agertzeko oztopoak. Botila berri bat eta botika eskutan nituela atarira itzuli nintzenean, sabaira begira zegoen.
|
|
|
Liburua hartu nuenean bibliotekako berritasunen apaletik, ez nuen. Amaiur Olabe?
|
hura
nik ezagutzen nuen abizenik gabeko Amaiurrekin lotu: euskarazko ipuin liburu bat gehiago besterik ez zela pentsatu nuen.
|
|
|
Eta, beste keinu esanahitsu batekin, besoak mahai gainean ezarri eta zain gelditu naiz, begiak itxita. Istant batzuk geroago, bilduetako baten txaloak hasi dira, apal, eta berehala joan zaizkio gehitzen, banan banan, gainontzeko taldekideenak, zaparrada
|
hura
nire mesanotxeko iratzargailuaren burrunbarekin nahastu eta altxatzeko ordua dela ulertu dudan arte. Orduan esnatu, eta zoruan oin biak ipini ondoren, lehenengo ezkerrekoa, gero eskuinekoa?, ohean eseri naiz.
|
|
|
ohera sartu, liburu bereziki interesgarri bat eskuetan hartu, eta hura amaitu arte irakurtzen jarraitzea, mesanotxeko argia zein ordutan itzaliko nuen arduratu gabe. Baina gau hartan, existitzen ez zen liburu
|
hura
nire irudimenarekin irakurtzen ari nintzela behingoz lokartzeko helburu soilarekin, zentzugabekeria zirudien. Hala ere, ez nituen begiak ireki, badaezpada, liburua bat batean nire burutik desagertu eta ondoren berreskuratzea ezinezkoa izango zitzaidalakoan.
|
|
|
Askok uste duzuena baino aktore hobea. Eta segituan erabaki nuen segurtasun kamera
|
hura
nire mesedetan erabiliko nuela, nire obraren lekuko muturik egokiena izango zela, alegia.
|
|
2015
|
|
|
Berak ere ez zuela seme alabarik erantzutekotan egon nintzen, baina
|
hura
ni baino hamabi urte gazteagoa zen. Behin edade batera iristen garenean, kostata bada ere, onartu beharra daukagu besteek gutaz duten ikuspegian etapa batzuk beteak ditugula, zenbait gauza eginak ditugula eta beste batzuk betiko egin gabe geratuko zaizkigula.
|
|
|
Baina ez zuen inoiz bere promesa bete. Garai iluna izan zen
|
hura
niretzat. Abesbatza eta kontserbatorioa uztekotan egon nintzen, Gabonetako kontzertu ustelaren ondoren.
|
|
|
–Nazkagarri
|
hura
ni akabatzeko puntuan egon zen. Non zeunden zu ero hark margotzen ninduen bitartean?
|
|
|
Martin Ibarbiak deitu zidan, telebistarako lanak egiten zituen produktore batek, Sei ipuin amodiozko irakurri zuela eta nirekin hitz egin nahi zuela. Hollywoodetik deitu balidate bezain harritzeko eta harrotzekoa zen
|
hura
niretzat, telebistatik deika!, nahiz eta azkenean handik ezer atera ez: gordinegi nengoen ni artean gidoi kontuetarako, eta Martin Ibarbiak ere ez du zorte handirik izan bere proiektu gehientsuenekin.
|
|
|
Hots, ume
|
hura
ni naizela esanez gero, une honetako nire ekintzetatik eta errealitatetik kanpoko zer bait identifikatzen dut neure buruarekin, hura eta ni berdindu, eta berdinketa hori posible egiteko zubi bat eraiki, denbora deituko dudana, non paseatzen diren existentzia duten subjektu guztiak, historia osa tuz.
|
|
|
Azalpen erakargarria litzateke, noski, baina nork daki zer dagoen haur baten gogo barruan? Nik behintzat ez, haur
|
hura
ni neu banintzen ere, norbere buruarekiko identitatean sinetsiz gero.
|
|
|
Hurrengo teloia New York en zabaldu genuen eta, funtzioa bukatu zenean, ludian zehar jarraika izan nituela ziruditen lore jostari batzuk izan nituen zain kamerinoan, Joek urrutiko helbide ezezagun batetik bidaliak. Itsasoan zegoela adierazten zidan ohartxoaren lehenengo lerroak, ur gaziaren mugagabetasun
|
hura
niretzat erreferentzia puntu bilakatu nahi balu bezala. Eta ohar orritxoan lekurik gelditzen ez zitzaiolako, inurri hizkiz konposaturiko bigarren lerro oker bat bide, Parisen ikusiko genuela elkar ematen zidan aditzera.
|
|
|
Paseatzen nindoala, berriketan, egun batean, nire benetako amodioa aurkitu nuen, bide horretan bertan, berriketan.Oi! Zein ederra izan zen biok elkartzeaeta zein mingarria
|
hura
nigandik aldentzea, bihotz faltsukoa sumatu bainuan: musu eman ondoren baztertzen ninduen.
|