|
2000
|
|
|
Nik zazpi edo zortzi urte nituela, gurpil aulkian egoten zen agure bat soinua jotzen aritzen zen gure auzoan. Eta
|
hura
ikusita piztu zitzaidan zaletasuna. Gero erregetan izebak oparitu zidan armonika, eta nire kasa ikasi nuen.
|
|
|
1975eko UEU hura behar baino lehenago amaitu zen. Irailaren 27an Txiki etaOtaegi fusilatuko zituela esan zuen diktadoreak eta,
|
hura
ikusita, Uztaritzen geundenok komunikatu bat egitea eta hegoaldera ahalik eta arinen etortzea erabaki genuen, hemen sumatzen ziren protestaldietan parte hartu ahal izateko. Muga pasatzea, askotanbezala, sufrikario luzea izan zen.
|
|
|
Kaputxino sartzeko dei hura barrez hastekoa izango zen, baldin eta hotzikara bateragin ez balit, ikusitakoak ikusita eta entzundakoak entzunda. Aita Morlans inoizberriro ikusi gabe geratuko nintzela sumatzen hasita nengoen, berak osabarekin eginzuen bezala debekatu egingo zidatela
|
hura
ikustea, baina ez omen zegoen gaizkipentsatzeko arrazoirik.
|
|
|
Kontatu dizut orrialde batzuk lehenago nola egun batean ama, Mattin eta hirurok joan ginen osaba Joanikoten studiorat, ilargia teleskopiotik ikusi ahal izaiteko. Eta orain bertze egun hura oroitu nahi nuke, noiz eta habia
|
hura
ikusi baikenuen, lizar lerden baten gainean zegoena.
|
|
|
Ordea, guztiz sinesten dut orain, zeren eta tigre haren begietan ikusi bainituen Satanen begiak, eta tigrearen orro hartan aditu Beeltzebulen orroa. Eta nik
|
hura
ikusi nuen eta ikusiaren testigantza emaiten dizuet, eta horregatik erraiten dizuet ezen Pagabasoko leizea dela deabruen habia eta egoitza".
|
|
|
Eta nik
|
hura
ikusten nuen, begiak gero eta zabalago, eta, nola baitzirudien ezen guztiok ere amets batean sartuak geundela, zalantza egiten nuen etortzekoak ziren gizonak eta emaztekiak —dukea eta dukesa, kondea eta kondesa—, haragi hezurrezkoak ote ziren...
|
|
|
Izan ere, nola egin zezakeen anaiak hain sosegatuki lo, nik
|
hura
ikusi nuen bezala ikusi ondoren, Uraitzeko jauntxoaren alabarekin musuka eta hasperenka. Nola egin zezakeen, bai, hark hain trankil eta hain lasai lo, lorategian gertatuaren egile eta eragile izanik, eta nik ez, ikusle baizik ez izanik?
|
|
|
" Aita Bartolome Iruñatik etorri berria duk, eta..." Baina aitak bide erdian utzi behar izan zuen bere errana, zeren orduantxe aditu baikenituen osabaren ziztuak eta oihuak ere: " Luthero, Luthero!" Eta aita jesuitaren keinu
|
hura
ikusi nuen ondotik: lehenik, begiak zeruraino zabaldu zitzaizkion; gero, aitari behatu zion, esplikazione baten eske... eta, ohartu zenean ezen aitak irri etsi hura luzatzen ziola, erran nahi balio bezala:
|
|
|
Eta iritsi zen freskoa estaltzen zutèn zapiak kentzeko ordua, eta guztiak gelditu ziren harri eta zur
|
hura
ikusi zutenean, lekat osaba Joanikot.
|
|
|
Eta, noiz eta fresko
|
hura
ikusi eta jauregiko egongela handirat joan baikinen, berdintsu eta orobatsu ibili ziren osaba Joanikot eta aita Bartolome, konfesionearen profita eta onura mintzagai zutela, oker ez banago. Baina orduan gertatu zen ustekabekoa.
|
|
|
Eta, nigarrarekin batean, jauregitik eta osaba Joanikotenganik ihes egiteko gogoa izeki zitzaidan, jaundu eta nagusitu. Eta jaso nituen begiak eta hodei
|
hura
ikusi nuen, gurdi bat zirudiena, haizearen zaldiek tiratua, eta neure burua haren gainean idurikatu nuen, Urbiaindik urrun ninderamala, gero eta urrunago; idurikatu nuen gero ezen Italian ezagutu nuen napolitarra etxe ondotik iragan zitekeela bere Donejakuerako bidean, eta harat joan nintekeela ni ere harekin, neure buruari galderarik egin gabe, gitarra musikaren hatsarekin bat eginik, eta behatu... Baina zer nenbilen ni, ezinezko amets hartan denbora alferrik galtzen?
|
|
|
Eta Antoniok
|
hura
ikusi, eta desgustu ikaragarria hartu zuen, zeren ikusten ari zenak ez baitzuen zer ikusirik Tomas Mororen liburuak erakutsi zionarekin. Eta, orduan, zigorra zerabilten gizon zuri haiei ibaiertzetik xuxentzen zitzaiela, erran zien:
|
|
|
Baina, horretan hasi aitzin, utzi kontatzen zer erran zidan Piarres Oihartzabal kapitainak, noiz eta Irunen adio egin baitzidan, nik hari eskatu ondoren ezen etor zedila enekin Urbianerat, zeren ama egon baitzitekeen
|
hura
ikusteko gogoz ere.
|
|
|
Hasteko, Pagabasoko leizetik iragaiterat gindoazenean, gurdizainari eskatu nion gera zedila, zeren, etxeratu aitzin, haurtzaroko zuhaitz
|
hura
ikusi nahi bainuen, nondik jarri baitzen osaba Joanikot dilindan, jauregiko morroi neskameei erakusteko ezen ez zela deabrua zulo hartan ezkutatzen.
|
|
|
Eta zenbat eskertzen dizudan orain orduan egin zenuena, nahiz eta haren ondorez neurrigabeki sutu eta koleratu nintzen! Zeren, zuk alde egin eta ni koadroari beha paratzen nintzela, osaba Joanikoten oinaze
|
hura
ikusi bainuen, hain egiazkoa eta hain zinezkoa... Baina, nola artean zaldi zoro hura bainintzen, Jainko Handiaren izenean neure oinazeen eta bertzeen oinazeen gainetik jauzi egiteko disposizionean, hala, jauzi egin nuen orduan ere osaba Joanikoten oinazearen gainetik, eta koadroa hartu eta sutarat egotzi nuen...
|
|
|
Gizona eta piztia bat batean solasean...? Hori ez duk zientzia, horiek ipuinak dituk, mutila!" Baina nik
|
hura
ikusi nuen, eta ikusi bezala eta ikusiaren arabera kontatzen ari natzaizu, jaun André... Hotzean pentsaturik, ordea, bertze arrazoin bat ere bila daiteke, zeren, nola tigrea jan berria izan baitzitekeen, ase egon baitzitekeen mementu hartan, halako moldez, non, jateko beharrik ezean, ez baitzitzaigun gainerat oldartu.
|
|
|
Hamaika pena eta sufrimendu iragana nintzen ni orduko, baina ez nuen nehoiz gibela egin: ez osaba Joanikot bere kalbario hartarat kondenatu zutenean; ez Amsterdamen eritu, eta frantsesen edo napolitarren gaitza harrapatu ote nuen beldur izan nintzenean; ez Alain Coup d’Œil itsas lapurrarekin herstura ezin hertsiagoan egon nintzenean; ez oihanean indiar gorriekin triskantza
|
hura
ikusi nuenean, eta ez don Fidelen plantazionean ikusi nituen izugarrikerien aitzinean ere; aldiz, gartzela hartan behin baino gehiagotan egon nintzen gibela egiteko puntuan, eta han sentitu nuen lehen aldiz neure burua hiltzeko posibilitatea ere, ez dakit sentsazio krudel bat bezala edo tentagarri ezin eztiago bat bezala.
|
|
|
Eta nik
|
hura
ikusi nuen, eta, astebete gabe, bertze plantazione baterat egin nuen, non berdintsu eta orobatsu gertatu baitzitzaidan. Eta, etsirik nengoenean, pentsaturik ezen gure mundu honetan ez zegoela amorioarendako ez klementziarako lekurik, bertze gizon harekin egin nuen inkontru.
|
|
|
Amsterdameko taberna haietarik batean izan zen, noiz eta goiz erdian hartarat sartu eta gizon
|
hura
ikusi bainuen, eskuan liburu bat zuela. Eta, liburu bat zuelako edo, gizon hark erakarri egin ninduen hatsarretik.
|
|
|
Eta ni ere ideia hartakoa nintzen eta, gisa hartan, ez nuen burua gehiegi erabili beharrik, jakin eta ulertzeko ezen mapako paradisuak ez zuela egiazko Paradisuaren existentziarik frogatzen... Haatik, nola, nengoen puntuan nengoela —zalantzen zuloan sartua, bai, baina baita bizitza nehoiz baino seriosago hartzeko gogoarekin ere, zirt edo zart—; nola, bada, deus guti behar bainuen, ipurtargi baten argitik eguzki distiratsu baten egiteko, hala, mapa
|
hura
ikusi nuenean, iduritu zitzaidan ezen Jainkoa mapa hartaz mintzatzen ari zitzaidala eta mapa haren bidez seinalatzen ari zitzaidala neure xedea eta etorkizunerako bidea, nola egun batzuk lehenago mintzatu baitzitzaidan zakil azaleko orban itsusi haien bidez, enegan damua eta onerako mudantza eragiteko...
|
|
|
Antonio zutik zegoen, eta Joxe eta biok txaluparen ohol baten gainean jarririk. Haatik,
|
hura
ikusi zuenean, bizkaitarra guztiz koleratu zitzaion, eta, kolpe batez zutitu eta besotik atxikitzen zuela, erran zion:
|
|
|
Batean altzari bat zela, bertzean tapiz handi bat, zabal zabalik nitian nik begiak, harat eta honat beha, harik eta morroi batek erregeordearenganat bideratu gintuen arte. Sartu gintuan haren gelan, makurtu genian biok burua eta plegatu belauna, eta, noiz eta burua jaso baikenuen, gizon
|
hura
ikusi genian, irriz eta begirune osoz errizibitzen gintuela. Eta erran zioan aitari... zuen berraitona Alberti, alegia:
|
|
|
" Galileo Grezian jaio izan balitz eta ez Italian, nola jaio baitzen, zortzi izanen genituzke gaur egun Greziako jakintsuak —edo hamaika, Anakarsis, Epimenides eta Ferizedes kontuan bagenitu—, ez zazpi..." Eta haren jarraikian erran zidaan: " Antares-i beha duzu teleskopioa..." Eta oroitzen diat ezen, teleskopioa ukitu orduko, halako zirrara bat nabaritu nuela neure baitan, baita zirrara hura osoa eta guztizkoa egin zitzaidala ere, noiz eta begia bere lekuan ipini eta Scorpio ko izar distiratsu
|
hura
ikusi bainuen. Eta izar distiratsu hari beha nengoela ohartu ninduan ezen, Damaskora bidean jarri gabe, neure Damaskorako bidea ediren nuela, zeina baitzen, aldi berean, zientziarena...
|
|
|
Kontatu zigun ezen konde frantses batek kontatu ziola, Frantziako eta Espainiako errege infantak ezkondu ziren egun berean, hain zuzen ere, nola behin batean arrain saltzaile baten saskitik itzuri zen karramarro bat, eta nola senar emazte batzuen kakontzian ezkutatu zen; eta iritsi zen gaua, etorri zitzaion emaztekiari kaka egiteko gogoa, joan zen aulkirat, paratu zen aulkiaren gainean, hasi zen bere egitekoa egiten... eta bat batean, ai!, oihuka eta oihuka hasi zen emaztea, zeren karramarroak hankaz handik heldu baitzion, beheko ezpainetariko batetik; eta, oi huak entzunik, itzarri zen etxeko jauna, eskatu zion kandela bat bere sehiari, hurbildu zen kandelarekin bere emazteaganat, ikusi zuen ikustekoa, eta erran zion emazteari: ...zut hori, zeren hatsa egoztea baita sekeretua eta kontu honen gorabehera guztia"; eta hartu zuen senarrak hatsa, hurbildu zituen ezpainak istripua izan zen lekurat, egozten hasi zen hatsa karramarroa uxatzeko eta ohiltzeko esperantzarekin, baina orduan, ai!, senarrak oihuka eta oihuka ekin zion, zeren karramarroak bertze hankarekin senarraren goiko ezpainetarik bati heldu baitzion; eta sehiak
|
hura
ikusi zuen, eta guraizeak ekarri zituen; eta ebaki zion karramarroari hanka bat, ebaki zion bertzea, eta hala erdietsi zuten senar emazteek azkenean karramarro izugarri hartaz libratzea.
|
|
|
Zeren eta hatsarrean animaliei buruzko tratatu bat erostekotan egon baitzen, animaliak eta animalien ohiturak izan zituelako ordu arte ikusgai eta ikasgai. Ordea, bertze liburu
|
hura
ikusi zuenean, haren aldeko hautua egin zuen. Eta nik, erakutsi zidanean osabak Dioskoridesen liburua, non, dakizun bezala, mila sendabelarren berri emaiten baitzaigu, baita hainbat landare pozointsurena ere, borgiatar baten aitzinean egon nintekeelakoan edo, begiak zabaldu nituen, argibide baten eske.
|
|
|
Eta nik
|
hura
ikusten nuen eta gezur hura baizik ez nuen ikusten, eta oihu egin nahi izan nuen, baina hura ez zen ene ordua.
|
|
|
Eta jaun Joanes... edo, Joanikot, hobeki, zeren eta aspaldi utzi baitzion zure osabak jaun izaiteari, horietarik duzu. Eta zuk
|
hura
ikusi behar, ama baino lehenago, kanpoan kasik urtebete egin ondoren...!
|
|
|
Eta osaba hala zegoela, eta ni hari beha nengoela, begiak malkotan, gizon emakume odol gose haiek guztiak maradikatu nituen berriro behin, bi aldiz, mila aldiz... harik eta jendartetik emazteki bat aitzinatu zen arte: osabaganat zihoan lasterka eta hatsangaka, erdi nigarrez, eta,
|
hura
ikusi nuelarik, gibeletik iltki nintzen ni ere.
|
|
|
Itzarri nintzenean, berriz, oinaze izugarri hura nabaritu nuen berriro han berean, oinean, berunezko sua zainetan. Eta bisaia oinazea nuen alderat astunki jiratu... eta zapi odoldu
|
hura
ikusi nuen oinaren jiran. Eta begi ordeak zituen gizon bat ikusi nuen, zeinak erran baitzidan, frantsesez:
|
|
|
Ziztako funtsatua zen Edurnerena. Lehengo ortziralean Josu —eta, harekin batean, Edurne bera— ospitalera bidean eman nuenetik nengoen
|
hura
ikusi gabe. Anaia kezkatu batek nahitaez egin beharreko telefono deiak ere ez nituen egin.
|
|
|
begi berri haiek onez eraman zezaketen letra multzo bakarra eta ez ordu laurden batez baino denbora gehiagoz kirol egunkarietakoa zen, eta hizki larriak soil soilik. Kultura txirotze hari bai iritzi zion benetan tristea eta penagarria, eta analfabetismoaren atarian sentitzeak seko hondoratu zituen haren animo lehen ere ajetuak, eta halaxe, beste zereginik gabe eta oharkabean, negarrari eman zitzaion luzaroan, eta, halako batean, artean ordu txikietan, besaulkitik jaiki, eta, ordura arte sekula egin ez bezala, telebista piztu zuen; han ikusi zituenak eta
|
hura
ikusten berak egin zituenak geldi bitez geure artean, ez dira-eta lau haizetara barreiatzekoak.
|
|
|
Amonaren heriotza baino lehen hainbestetan izana nintzen elizan, eta ez nuen aingeru tripoil hura behin ere ikusi. Aingeruaren pitilin zuri
|
hura
ikusi eta bekatu beldur infernu nahasi beltz batean ito zen nire burua, eta negarrari ekin nion.
|
|
|
Gogoratzen dudana, nire aitak gerra garaiko bere argazkiak gordetzen zituen kutxatxoa da. Ez dut harrezkero kutxa
|
hura
ikusi. Aita hil zen, eta berarekin eraman zituen nonbait gure bihotzetan geldi zitezkeen oroimen guztiak.
|
|
|
Gure etxean ez zen jostailuetarako dirurik, eta, hori garbi ikusten nuelako edo, ez nintzen behin ere gurasoek erositako jostailuen grinatan egon. Baina osaba Andoni oso trebea zen egurra lantzen, eta, errege goiz hartan, nire anaia Migelek, bi eguzkien antze  ko begi biribilak jarriz, egurrezko auto handi
|
hura
ikusi zuenean, nik doi doi eutsi nion nire gelaren ertzeko gorrotoari.
|
|
|
Hori dela eta, hiriko animali denda guztietan ibili ziren antzeko katu baten bila, eta noizbait ere antz antzeko bat lortzeko zortea izan baitzuten, amona itzu  li zenean, haren lorategian askatu zuten mixiñoa. Amona, ordea, ez zerurako ez lurrerako geratu zen bere katuaren berdin
|
hura
ikustean, zeren, familiakoei laster azalduko zienez, bere katua egun batzuk lehenago hil baitzen. Nonbait, amona bera arduratu zen katua lorategian bertan lurperatzeaz.
|
|
|
Abiatu baino lehen, errekan aurrera zerbait ikusgarri topatuko ote genuen galdegin diotenean, Danek The Great White Trone delako haitza aipatu du baina, denbora aurrera eta gure ibilera gehienbat mantsoarekin, ezin izan gara urrunera heldu. Estherrek, Adelak eta Luisek, ordea,
|
hura
ikusi ezean zertarako joanak ote ginen argudiatu, eta, ordua gorabehera, aurrera egin dute eta, haiekin batera, baita Olgak ere.
|
|
|
ni oilategian jostatzen nenbilen, orduko hartan putzutxo batean txita bat garbitzen, baina hegaztiñoa uretan denbora luzeegian eduki, nonbait, eta esku artean ito zitzaidan. Begi itxiak zituen animalia mengel
|
hura
ikustean larritu egin nintzen eta berehala astinduka hasi nintzaion, laster indarrak berreskuratu, eta begiak zabalduko zituelakoan. Baina ez baitzuen halakorik egin, nire estutasun hartan pentsatzen hasirik, bi aukera bururatu zitzaizkidan:
|
|
|
labadoran momentu batean... ene! zer duzu hori? ’; Henrik gerrian pipa zekarrean eta, amak
|
hura
ikusi zuenean hitza galdu zian; ito larrian jarri zuan; osasunez makal samar zebilean eta, susto hark ez zioan on handirik egingo; boz apal apalarekin: ‘zertarako daramazu hori? ’, galdetu zioan; Henrik hari buruan maite maite eginez, nola hala kontsolatu zian; ‘ze, orain ere joango zara ala? ’, galdetu zioan amak, esperantza poxi batekin.
|
|
|
Eta, nora zihoazen...? Henrigana, noski; harekin oroituz, pentsatuz eta laster eta azkenean
|
hura
ikusi egingo zuela, Xanek aldi batez bizkorrago ekin zion, luze gabe baina, flakezia handi batek hartu zuen. Elurretan lerra lerra, geroz eta nabarmenkiago gelditzen ari zen atzean.
|
|
|
Gero, Xanen alboantsu zen emakume gazte baten atzean jarri eta haren mugimenduak baldarki irudikatzen hasi zen. Emakumeak berriz, eta harekin ziren gizonek ere, ez bide zuten
|
hura
ikusten, ez zuten erreparatzen. Burlak haatik ezin ez ikusizkoak ziren.
|
|
2001
|
|
|
Paseatzen. Beste behin baino ez nuen herri
|
hura
ikusi, bederatzi urterekin, gurasoak hil aurretik. Eta leku bakarra neukan gogoan:
|
|
|
Eta Goiok lehorra ikusten zuen artean, nik itsasoari begiratzen nion, nire beldur, nire ardura, nire lelo aurpegiarekin. Oraindik ere begira nago, eta ontzi triste
|
hura
ikusten dut ostentzen, eta ontzi hark bere nabigazioa jarraitzen du nire gogoaren paisaian.
|
|
|
Egun garbia atera zuen eta apenas zebilen haizerik, baina eguzkiak ez zuen batere berotzen eta xulo guziak ongi tapatu behar ziren, abenduko hotz isil hura hezurretaraino ez sartzeko. Paio begiluze batzuk ere ikusi nituen, xelataka ate ondoan, ijitoen arteko ezkontza
|
hura
ikusteko desiotan.
|
|
|
Seguruenera jendearen artean ahapekako xurrumurrua hedatuko zen, baina ordurako nire zentzumen sorgortuek isiltasun lodia baino ez zuten aditzen. Edo agian ez, zeren eta isiltasun larri hartan txalo ozen batzuk entzun bainituen; eta orduan lehengo eskale bizar urdin
|
hura
ikusi nuen berriro, txaloka erotu beharrean eta niri bizkarrean txapaka eginez, animatu nahian. Ez dut ondo gogoratzen, baina nire baitarik indar apurrak bildu eta irribarre xaloa eskaini niola uste dut.
|
|
2002
|
|
|
Eleberriaren lorpenetako bat Saturno planetarekin gizonezko protagonistaren obsesioa planteatzen den joko literarioan egongo litzateke. Donostiako hodeiek planeta
|
hura
ikustea galarazten dioten bezalaxe, alkoholak galarazi egiten dio Maiterekin harreman sentimental egonkorra izatea. Alkoholismoak jotako protagonista honentzat, Saturnok bere irrika guztien gailurra sinbolizatzen du, eta horregatik ez du inongo zalantzarik planetaren izen bera emateko bere desiraren objektuari.
|
|
|
Gelditu egin zen, ordea. Ni, eserita, kartera
|
hura
ikusteko nagi, astitsu. Asun amorruz, noski.
|
|
|
Ez zuen inoiz aldi hartan adina irrikatu mintzatzeko gai izatea, tiranoari erakusteko mendekatzean nolako poza sentitzen zuen. Izugarrikeria
|
hura
ikustean Tereok orro beldurgarria egin zuen, Ifernuko Furia guztiei laguntza eske. Sabela ireki nahiko zukeen, jan berria zuen jaki gorrotagarria ateratzeko; negarretan urtuz, oinaze gaindiezin hartan behin eta berriz oihukatzen zuen semearen izena.
|
|
|
Aski aztoratuta geratu zen Herkules lehen begiratuan, oraindik munstro guztiak ikusigabea bailitzan: hamairugarren lana zetorkiola pentsatu zuen espezie berri bateko aurpegi
|
hura
ikusi zuenean, ibilkune ezohiko hura, lehorreko animaliekin zerikusirik ez zuen ahots hura, akaso itsasoko piztiaren baten airekoa: garramatua eta korapilatua?.
|
|
|
Tamaina garrantzitsua da, eta ez beti handiagoa. Pantailaren neurriak egonlekuko espaziora eta irudiaren eta
|
hura
ikusten den lekuaren arteko distantziara egokitu behar dira. 20 hazbeteko pantaila txikiegia da lau metroko edo gehiagoko distantziatik begiratu behar bada.
|
|
|
Izan ere Alex balkoian zegoen, teleskopioarekin entretenitua eta bere munduan galduta, baina begien bistan. Eta neskak nahiago zuen
|
hura
ikusten egotea. Isilean begiratu besterik ez zuela egingo ondo jakin arren.
|
|
|
Ehiza zakur bat zuten beraiekin. Gure zakurrak,
|
hura
ikusi bezain laster, eraso egin zion. Joan nintzen ni, heldu nion samatik geure zakurrari, eta bereizteko gauza izan nintzen.
|
|
|
drogak mila lekutatik arrakalatutako edertasun ospel hura, adibidez, irriaren argiak argitu eta berregituratu zuena, duintasunaren irudia osatuz. Ene zirrara, irudi
|
hura
ikusi nuenean! Eta, zirrararen ondotik poza nagusitzen zitzaidala, honela esan nion, pozaldiak adoreturik:
|
|
|
Hasieran, egia esan, eskale bat zela iruditu zitzaion Sarari, baina ez zuen Karmelerekin hari buruzko iruzkinik egin: Karmelek Anderri bizkarra ematen ziolako eta
|
hura
ikusi ez zuelako, beharbada.
|
|
|
Arrantza debekatua zegoen urte sasoiko egun batez, nire aita amuarrainetara joan zen bere koadrilakoekin. Oso erreka zulo ezkutua aukeratu zuten, seguru zeuden han, kasik bertaraino joan behar baitzen
|
hura
ikusi ahal izateko. Toki amuarraintsua zen, harriarte eta ur laster askokoa.
|
|
|
Kontzertuaren ostean berriro berba egitekotan geratu ginen: izan ere, momentu hartantxe Pete Shelley eta Steve Diggle eszenatokiaren gainean zeuden, eta
|
hura
ikusi beharrekoa zen.
|
|
|
Zantzoka gogoratu zituzten aurreko urtean filmaren emanaldietan bizi izandakoak. Txopitea artzapezak pulpitutik espreski sermoia egin zuen kristauek galarazita zutela zentsurak 4R sailkatutako film
|
hura
ikustera joatea. Edozertara ere, zazpi gauetan iraun eragin zuten ikusleek ustezko ikuskizun eskandalagarria.
|
|
2003
|
|
|
Duela hamar bat urte ETBk eman zuen Elgoibarko hiesaren inguruko programa bat, eta
|
hura
ikusitakoan erabat hunkitua geratu nintzen. Geroztik gertatu izan dira makina bat gauza hiesa dela-eta, baita Altzan ere adibidez, gogoan ditut nire etxearen aurrez aurre bizi ziren bi anaia, zoritxarrez hiesak jota joan zirenak.
|
|
|
Galdetu, bestela, plazaz plaza dabilen hainbat bertsolari gazteri ea zenbat urterekin utzi dion Dragoi Bola ikusteari. Kontuz, behar bada
|
hura
ikustetik datorkigu sormena e. Ni ez naiz horren kontra ari, ni, geure bizi filosofiaren transmisioa gauzatzeaz ari naiz, hori interesatzen baitzait bereziki.
|
|
|
Azkenean begiak zabaltzen ditu, eta gela
|
hura
ikusten duala eztu ulertzen non ote dagoen. Exeri ta bizkarra igurtzitzen du ezkerraz, begiak eta haginak tinko bizkarrezurreko minaz.
|
|
|
Ohean geundelarik edo etxeko egongelan, bakoitza bere egitekoetan murgilduta, hoteleko pasilloan ikusi nuen gizon lodikotearen itzala sumatzen nian gure artean. Banekian goizean etxetik zihoanean
|
hura
ikustera joango zela baina banekian baita ere gauean itzultzen zelarik itzal harekin itzuliko zela. Irudipena baizik ez zuan izango, baina irudipen hori ezabatzeko ez nuela etxetik alde egitea beste biderik erabaki eta halaxe egin nian –kontatu nuen.
|
|
|
Segidan, orban gorri bat ikusi nuen nagusiaren kopetan, goitik gerezi bat erori eta hantxe itsatsi balitzaio bezala. Iñakik, berriz,
|
hura
ikusi orduko zuhaitzetik jauzi, eta ziztu bizian egin zuen ihes.
|
|
|
–Hala, bada, jende haiek, gauza on bat gertatzen zitzaienean, Jainkoa alde zutela pentsatzen zitean; istripuak eta ezbeharrak, berriz, Luziferren adorearen seinaleak eta zeinuak zituan. Horregatik, Azpilgo lurretara iritsi, eta hezur meategi aberats
|
hura
ikusi zutenean, zer pentsatu zuten...?
|
|
|
Halako suertez, non, egun batean san Pablori bezala, berari ere tximistaren antzeko argi batek argitu baitzion adimena! Argitasun hartan Lutero eta Beltzebu ikusi zituen irudi bakar batean, esan nahi baita Lutero zela Beltzebu eta Beltzebu zela Lutero... eta,
|
hura
ikusirik, katoliko egin behar zuela erabaki zuen, eta bere bekatuak lehenbailehen aitortu.
|
|
|
Baina ez zuen ematen eskuetan ezer zeramanik. Hala eta guztiz ere, beste pertsona batek ere nire antzeko pentsamenduak izan zitzakeen, handik gutxira lehengo guardia
|
hura
ikusi bainuen tren gainetik hurbiltzen! Jesus, Maria eta Jose!
|
|
|
Manuk, baina, ezkutuan gorde behar izaten ditu etxean. Lehengo batean aitak eskolako karpetan itsatsita zeraman ikurrina handi
|
hura
ikusi zion, eta sekulako errieta eginez kenarazi. Horregatik  jadanik ez du ikurrinik etxeratzen.
|
|
|
Nonbait han goian zerbaitek traba egiten zuen, eta hura askatu beharra zegoen. A ze izerdiak bota zenituen langile
|
hura
ikustean, lurretik auskalo zenbat metrora, orain aurrera, orain atzera, inora lotuta egon gabe.
|
|
|
Eta ez zaio ederra aurpegi bat, eskuak edo gorputzak duen beste ezer bezala agertuko, ezta ere hitzaldi ala jakintza bat bezala, ezta ere nolabait beste zerbaitetan egonik, izaki batean, lurrean, zeruan edo beste edozertan, edertasuna bera baizik berez beti bera bezalako bakarra izab nik; gainerako eder guztiek ordea haren parte dute halako moldez, non nahiz eta gainerakoak sortu eta desagertu, hura ez baita ez handitzen ez murrizten eta ez du ezer jasaten ere. Hemengo gauzetatik abiatuta bat mutilak zuzen maitatzearen bidez gora joanez edertasun
|
hura
ikusten hasten denean, helburua ia ukitzen du. Hau baita maitasun kontuei zuzen ekic tea, norberak ala beste norbaitek gidatuta:
|
|
|
Hotelera egin artean txirene
|
hura
ikusi nuen, San Nikolas elizarantz barik Areatzako zubirantz aldenduz.
|
|
|
Eskutitza itzuli zidan, eta orduan nik hurrengo dokumentua erakutsi nion. Bisitariak
|
hura
ikustean beste zigarro bat isiotu zuen. Arnasa hartzeko, paradoxa bada ere.
|
|
|
Urteak zituen bezero
|
hura
ikusi gabe,
|
|
2004
|
|
|
Beste kazetari batek, Augusta Conchigliak, Le Monde Diplomatique hilabetekarian deskribatu du Guantanamoko presondegia, beste zenbait profesionalekin
|
hura
ikusteko aukera izan baitu. Lau bloketan banatua, Delta presondegiak 1.000 pertsona hartu ditzake bere barruan, baina une honetan 660 dira han daudenak, 42 nazionalitatetakoak.
|
|
|
Baina jendeari ikuskizuna orain dela zazpi urtekoa iruditzen zitzaion. Orduan Miguel Indurain zegoen, gurea zen, eta denok joaten ginen Tourrera
|
hura
ikustera. Tourra zen probarik inportanteena.
|
|
|
Urte oro egiten da sariketa hori, ta ikusgarria izaten da. Eta erbestetik ere jende asko etortzen da
|
hura
ikustera.
|
|
|
Berriztatu zenean, haserre egozan ekidazuarrak" ardi txabola bat zirudielako, hormetako hare harriak agerian zituelarik". Baina orain,
|
hura
ikustera erbestetar asko etortzen direla ikusirik, harro ta pozik dagoz beren elizarekin.
|
|
|
Bat batean, bere senetik irtenda, erdi zoraturik, errebolber bat ateratzen du Don Trifonek kolkotik. Eta arnasarik gabe gelditzen dira danak
|
hura
ikustean. Pausu batzuk ematen ditu, gero, ekidazuarrenganantz, errebolberra esku eskuian duelarik.
|
|
|
Lojamenduari asko begiratu barik, lehenengo lana bainugelan sartzea izan zen. Orduan konturatu nintzen oso dotorea zena hotel hori; bakarrik bainugela
|
hura
ikusita, hotela ez zela nolanahikoa froga zitekeen. Eta nire pentsamendu hori, bainugelan zeuden lurrinak eta xaboiak erabiliz hartutako bainu epelak baieztatu zidan.
|
|
|
Aita besotik hartu eta atzera begira jarri dute, beste gizonek inguratuta dutela beren armekin. Aginduak ematen dituen gizonarekin, buruzagiarekin, joan naiz ni, egoera
|
hura
ikusirik.
|
|
|
Gero zzzzzziztu bat sumatu zuen albotik pasatzen, zzzzzizt!, eta bide ertzeko eguzki loreak agur egiten hasi ziren, Télégrapheko puntan eguzki lorerik dagoela inork sinisten badu behintzat. Tropeltxo
|
hura
ikusita, barkilloa bi kolpetan irentsi zuen.
|
|
|
–Indiettoren alaba! –esan zuen, bada, fraidegai hark, eta denak jiratu ziren puntutxo
|
hura
ikustera. Eta, harrigarriena, denek ikusi zuten Indiettoren alaba, xehetasun guztiekin, baita ezpainen ondoan omen zuen orbantxoren bat ere.
|
|
|
Larregi ere ez zitzaion inporta, egia esan. Harik eta goiz batez, beroagatik ohi baino lehenago jagita zegoela, leihotik begira, neska
|
hura
ikusi zuen arte bere aterantz etortzen, astoa alboan zuela gurdiari tiraka.
|
|
|
Eta Pinedaren heriotza heldu zen, eta Bilbo ere jaustear, eta egunero Gernika suntsitu
|
hura
ikusi beharra, eta jendea nora ezean, eta beste hildako bat aurkitu dutela hondakin batzuen artean, eta propagandaren gezur haiek guztiak... Martinek topea joa zuen, eta ez zitzaion gorroto gehiago kabitzen.
|
|
|
Une batez, irudimenaren begiaz, tren armatu
|
hura
ikusi nuen, beltza, astuna, Vienako geltoki hutsean, lurrin hodei grisen artean zain. Eta SSetako gizonak ere ikusi nituen, beren uniforme beltzak jantzita, Arma Sakratua gordetzen zuen kutxa zaintzen Vienako karrika ilunetan barrena.
|
|
|
Baina hori baino lehen, juduaren etxeko egongela berriz ere zeharkatu zutenean Hansen gorpuaren bila, argazki
|
hura
ikusi zuen Del Vallek.
|
|
|
Ibarrak emaniko helbidera iritsi orduko begiztatu nuen Gochoki izena zeraman etxea. Egia erran, harritu egin nintzen besteak bezalako etxe txuri
|
hura
ikusita. Ez nuen espero teilatuaren erpinean ikurrina ikustea, baina, tira, etxetto zuri hura... lañoegia, kaltegabeegia zen, nolabait errateko.
|
|
|
Hansek, zigarreta hatz erraldoien artean erabiltzeari utzi gabe, begiak txitxildu zituen. Ordubete lehenago Gochoki egoitzan sartua zen gazte garai
|
hura
ikusi zuen.
|
|
|
Bada egurrezko behi handi erraldoi bat eraiki, Troiako behia noski, eta bere barruan ezkutatu. Eta troiarrek, tramankulu
|
hura
ikusiz, zer egin dute?
|
|
|
Ausardiaz eta bi aldiz pentsatu gabe, otsoei buruz jiratu eta elurra jaten hasi nintzen, lasai eta gogotsu, aho parean neukana elurra ez eta ailorbe sortak izan balira bezala. Koxkorrak,
|
hura
ikusiz, harritu edo egin ziren, eta gelditu ere bai, aurrena bat eta gero gainerako guztiak. Belarridunak eta begidunak ziren.
|
|
|
La Vache qui Riten begietan bere ohizko gorritasun
|
hura
ikusi nuen. Behi harroa zen, basurde bihotza zeukan, eta, berriro, nire laguna ere bazen.
|
|
|
Baziren bi egun jaialdia bukatu ondoko irudi
|
hura
ikusi zuena: Harakin Estiren besotik helduta karrikan behera.
|
|
|
...ten zuen eta dardarka eta hipaka zegoen, bizkarrean izerdi hotza eta tripa txuria ferekatuz noski penaren bat zeukala, Tolok esan zuen, eta sukarra zeukala, esan zuen Txemiñek, bitartean helduka malduka Lañua ostatutik irten zen eta astoagana joanda lotu zen bere jakineko zereginari, basta zorroan begiratu zuen eta hartan Tomasen jertseaz eta Pelloren bakailaoaz gain Erdoiren gorroa bilatu zuen;
|
hura
ikusirik:
|
|
|
A ze sustoa eman didana! Ni ikusi eta kasu egiteko itzuli zaidak eta, kotxe batek
|
hura
ikusi gabe, jo eta hanka harrapatu ziok! Eta, Saxok egin dik atzera erori eta, orkatila edo berna hezurren bat hautsi ez bazaio...
|
|
2005
|
|
|
Beraz, desfile
|
hura
ikusten ari zelarik, sofatik altxatu, eta bera ere desfilatzen hasi zen gelaren alde batetik bestera, gerri aldakak hara eta hona mugituz, sekulako estiloarekin.
|
|
|
Jiménezen arabera, oreinaren helburua da emeei geneak beren sortatik pasatzen zaizkiela bermatzea, hautespen natural baten bidez, eta horrek desafio borrokak eragiten ditu nagusi diren arren artean. Berreak, Parke Nazionaleko zuzendariak dioenez, “jende askoren interesa pizten du, eta egun hauetan une egokia da
|
hura
ikusi eta entzuteko, une gorenean baitago”. Jiménezek berrea ikusi nahi duten guztiei gogorarazi die gomendagarria dela prismatikoekin eta argazki kamerarekin egitea, eta, batez ere, egunsentian eta ilunabarrean, berrearen intentsitate handieneko orduak.
|
|
|
Hala ere, ez da bere borondatez handik mugituko. Dirudienez, zaindariak ezin du ikusi berak
|
hura
ikusten duen bezala, ahotsean ez zuen oso seguru ematen.
|
|
|
Tetsuok esandakoaren arabera, Naroa dendara joango ei zen zuzenean, baina berak lehenago ikusi behar du, harekin hitz egin behar du, beste inor ondoan eduki barik. Ez daki zer esateko, baina
|
hura
ikusi eta mintzatzeko beharrak bultzatzen du. Nahikoa atseden hartuko zuen.
|
|
|
inoiz baino astunago jarri zitzaigun, elizak hiru dorre zituela esanez; ondoren, zomorro erraldoiak ikusten omen zituen arrastaka, eta arbola batera igo eta han paratu zen goiza heldu arte... Eragin
|
hura
ikusita, koadrilako inork ez zuen horrelakorik hartu inoiz, gehiegizkoa zen.
|
|
|
Denok bueltatu ginen morroi
|
hura
ikusteko. El Lili, gamelua izateaz gain, gaizkile arriskutsua zela esaten zen.
|
|
|
Sabaira begira geratu zen, ergel bat bezala, lerdea zeriola. Eskerrak Karlos Felixek ez zuela
|
hura
ikusi, bestela zerraldo eroriko zen berriro; nik bederen sekulako nazka hartu nuen.
|
|
|
Aitona han geratu zen, geldi, sebillanak dantzatzen zituen andre hari begira. Aita ere
|
hura
ikusten geratu zen, batere telebistazalea ez zen arren. Amak, sekulako buruko mina zuela-eta, afariko platerak nik biltzeko mesedez eskatu zidan.
|
|
|
Abuztuaren azken asterako agindua nion amari bidaia bat egingo genuela biok Sanabriara, Palentzia aldera, erosi eta berritua nuen Golf ean. Idoiari esatea asko kostatu zitzaidan, ez bainekien
|
hura
ikusi gabe egoteko gauza izango ote nintzen, eta beldur pixka bat ere bai baineukan gaizki hartuko ote zidan: hala joatea, gure harremanaren hasiera bero beroan...; baina Idoiak hauxe besterik ez zidan esan:
|