|
2000
|
|
|
Eta niri zalantza sortzen zait. Alde batera, Patxi ezkontzekoa dela jakin dudan honetan, jelosia doi bat ere sentitzen dut; funtsean atsegin nuela, pentsatzen dut, Patxiren setio galaia; eta zalantza egiten dut ea Patxirekiko josteta moduko
|
hura
ez ote dudan alferrik iraunarazi, hari ezezko borobila ematera guztiz ausartu gabe. Baina bestera, Rubenek ere kezkatzen nau:
|
|
2002
|
|
|
zuhurregia zen egia izateko. Eta susmoa hartu nion txakurren beldur
|
hura
ez ote zen beste beldur sakonago baten oihartzun. Beste beldur bat, iraunkor eta orokorragoa alegia, haren nortasunaren muin muinean kokatua, eta izen koipetsu samarra ez izatera, beldurraren beldur izendatu zitekeena.
|
|
2003
|
|
|
Tarteka lur mugimendu txikiak izaten zituztela, munstroaren ipur-konkorrari edo isats aldeari zegokion tokian doi. Eta
|
hura
ez ote zen deabruaren eragina pentsatu zitean orduan.
|
|
2006
|
|
|
–això?
|
hura
ez ote zen gure bizitzaren mentura soila?
|
|
2007
|
|
|
Eta haiek berriz gibelera itzuli ziren, ezkerrera so, eskuinera so, berriz ezkerrera, ea kamioneta
|
hura
ez ote zitzaien ustekabean aterako nonbaitetik...
|
|
2009
|
|
|
Domingo harro egoteko moduan egon zitekeen, mirariaren protagonista bera zenez gero, baina bere zalantzak behar zituen, halaber; are gehiago: pentsatzen ere hasia zen
|
hura
ez ote zen Jainkoaren zigorra, eskua moztu zuèn mementoan irudi iraingarri hura tartekatu zitzaiolako, sarjentuaren urrezko hortzak ostia ukitzen zuenekoa, Domingorentzat huraxe baitzen sakrilegioaren esentzia ezin hobeto laburbiltzen zuèn argazkia, sarjentuaren urrezko hortza eta ostia batzen zituena eta buru buruan itsatsita geratuko zitzaiona; hark egin zuen, baina, sakrilegioa, sarjentuak?,... azkenean hori izango da guztia, Kristok ere urrezko hortzak zituela?
|
|
|
egia zen Domingok bere historian sinesten zuela, berak asmatutako fantasmaren historian?, amets bat ere izan ez zuen, bada!, ezin hobeto bukatzen zena! Amets
|
hura
ez ote zen, baina, amesgaizto bihurtuko errealitatearen galbahetik pasatzerakoan?, berak sinesten zuenaren aurka, hura ere gerta baitzitekeen; bazuen, azkenik, urduri egoteko beste arrazoi bat, odolari lotua, bere anaiatxoa lehen aldiz ikusteko aukerak artega jartzen baitzuen, ezinbestean.
|
|
|
egia zen Domingok bere historian sinesten zuela –berak asmatutako fantasmaren historian–, amets bat ere izan ez zuen, bada!, ezin hobeto bukatzen zena! Amets
|
hura
ez ote zen, baina, amesgaizto bihurtuko errealitatearen galbahetik pasatzerakoan?, berak sinesten zuenaren aurka, hura ere gerta baitzitekeen; bazuen, azkenik, urduri egoteko beste arrazoi bat, odolari lotua, bere anaiatxoa lehen aldiz ikusteko aukerak artega jartzen baitzuen, ezinbestean.
|
|
|
Domingo harro egoteko moduan egon zitekeen, mirariaren protagonista bera zenez gero, baina bere zalantzak behar zituen, halaber; are gehiago: pentsatzen ere hasia zen
|
hura
ez ote zen Jainkoaren zigorra, eskua moztu zuèn mementoan irudi iraingarri hura tartekatu zitzaiolako, sarjentuaren urrezko hortzak ostia ukitzen zuenekoa, Domingorentzat huraxe baitzen sakrilegioaren esentzia ezin hobeto laburbiltzen zuèn argazkia, sarjentuaren urrezko hortza eta ostia batzen zituena eta buru buruan itsatsita geratuko zitzaiona; hark egin zuen, baina, sakrilegioa –sarjent... azkenean hori izango da guztia, Kristok ere urrezko hortzak zituela... izango ez zituen, bada, Jainkoaren seme bazen!; Domingok, beraz, barruko zarata hura zuen, eta kanpoko zarata zuen inguruan –etxekoekin ere behar bezala konplitu behar zuen, irri eginez bati eta besteari, nornahiri–, eta bera zarata batetik bestera zebilen, bi zarata haien artean harrapatuta alderrai, gero eta nekatuago, minaren gaineko irria gero eta minezkoago –eutsi nahi eta ezin–, minezko minak irria irentsi, arnasa estutu, eta kordea arnasaren pasabide estu hartatik joan zitzaion arte.
|
|
2010
|
|
|
bere betetasun eta distiratasun osoan ager zekidan, ukoaren nolabaiteko proba gainditu ondoren? Eta nire buruaz beste egiteko saio
|
hura
ez ote zen, ondorioz, benetako saio bat izan?, zeren hurrengo pausoan, hurrengorik izatekotan, jo dezagun baietz, nire ahalegin hura berez izan zena baino minutu batzuk luzeagoa izan zela?, bizi senak beste aitzakia bat asmatuko baitzuen, eta hala segituko bainuen, neure ustezko asmoei uko egin eta atzera egin arte. Hala ote?
|
|
|
Ikuspuntu honetatik, baina, axaleko eta funsgabeko zerbait ote zen Jainkoari egin niòn ukoa —zure ukoa ere bazena, Damaso, baina baita nire inkontzienteak onartutako eta bideratutako zerbait, ausaz, eta inkontzientearen amarrua, hortaz... —, funtsezkoa —Jainkoa— bere betetasun eta distiratasun osoan ager zekidan, ukoaren nolabaiteko proba gainditu ondoren? Eta nire buruaz beste egiteko saio
|
hura
ez ote zen, ondorioz, benetako saio bat izan?, zeren hurrengo pausoan, hurrengorik izatekotan —jo dezagun baietz, nire ahalegin hura berez izan zena baino minutu batzuk luzeagoa izan zela—, bizi senak beste aitzakia bat asmatuko baitzuen, eta hala segituko bainuen, neure ustezko asmoei uko egin eta atzera egin arte. Hala ote?
|
|
|
Unibertsitatetik egotzia protesta politiko baten ondorioz, Cesarren ateraldiak benetako kezka baten oihartzuna zeukan: auzi
|
hura
ez ote zen txartuko, ez ote zitzaion polizia bila etorriko. Redinen poza bezala, kezka hori ere antzeman egiten da argazkian.
|
|
|
Eta hasierako nabarmentzeko asmoak baztertuta, seriotan hitz egiten hasi ziren: zer zen lana eta zer ez, lanari lan deitzeko lanak gogorra behar ote zuen, printzipio
|
hura
ez ote zen kapitalismoaren amarrua, alferrak errudun sentiarazi eta lanera bultzatzeko trikimailua.
|
|
2011
|
|
|
Bizitzako pozik handienetakoarekin batera, umetako errege egun bateko ilusioaren parekoa egin omen zion goiz hartako diana doinuak?, gerora ezagutuko genion ezkortasun kroniko hura zakuan hartuta irten bide zen kuartel kartzela hartatik. Ez dakit, gainera, ilusio maskaldu
|
hura
ez ote zitzaion etxera orduko zeharo zapuztu: –Hobe ninan, bai, Kanarias alde hartan sekulako geratu izan banintz; giroa behintzat ez hunan hemengoa bezain berdotza izango hanka txatxu honentzat?; soldadutzatiko mina estakuru, baina itzuli izanaz beraz damu, esango nuke, bere bizitzako penarik handienetako bat horixe bailitzan:
|
|
|
Geroago ondo ikasiko nuenez, ama beti esaneko izango zuen gizon hark, eta burutik pasatu izan zait bere buruaz beste egitera ere laguntzeko prest izango zukeela, hartaraz gero. Ez dakit esanekotasun
|
hura
ez ote zetorkion zelulakide izan ziren garaitik, gaztetan elkarrekin ibiliak baitziren biak gizarte libreago baten aldeko borrokan. Baina aita kanpoan zela, artean ezagutzen ez nuela halaxe esaten baitzidaten, kanpoan zela?, garai bateko militante managaitzak, apaizarekin nola edo hala moldatu, eta dotrinan has nendin lortu zuen.
|
|
|
Judasen izena entzun eta zurtuta geratu zen bikotea, aurrean zeukaten gizon
|
hura
ez ote zegoen burutik galdua pentsatuz. Paradisuko sugea, Jesukristo, Judas... denak lapiko berean.
|
|
2013
|
|
|
Kontua da begiak erreta emakume hari so nengokiola kliska egiten ausartu gabe, haren modura ederra zen aurpegi zurbil
|
hura
ez ote zen bat bateko belztasunean desagertuko.
|
|
2014
|
|
|
Gidoia ezagutzen nuen, banekien zer filmatu zen eta zer eraman genuen labera. Eta zalantza handiak neuzkan ea txiste topiko zaharkitu pila
|
hura
ez ote zen gehiegizkoa, pasatuxea ote zegoen eta batik bat bertako askorentzat txorrada bat izango zela ere pentsatu nuen. Orain, berriz, estreinatu denean, ez dakit zer esan.
|
|
|
Neska gaztea izutu egin zen istant batean, talde
|
hura
ez ote zen destakamentu tatariar bat, Baikaleko ur izkinak miatzeko bidalia. Hala izatera, ezin ihesi joan.
|
|
|
Orduko gisan, atzo ere barre egin nuen. Baina gaur jakin dut Sevillan luto eguna dutela gaurkoa, eta gaur esan didate pintxo
|
hura
ez ote den Azpeitiko taberna bateko sukaldariaren sorkuntza izan. Lehenengoak higuindu egin nau, horrelako pertsonaia bat hil (Espainiako aberetsanetakoa) eta luto egun izendatu dutelako gaurkoa Andaluziako hiribuan.
|
|
2015
|
|
|
Konplazentzia beraz ikusten zuen gizakiaren miseria, zitalkeria eta tortura. Hondartzako bakardadean erantzun bat partekatzeko, osatzeko eta aurkitzeko amets
|
hura
ez ote zen ispilu bateko isla besterik, eta ispilua bera ere ez ote zen kristalezko mintz bat besterik, gelditasunean formatua ahalmen prestuagoak azpian lo daudenean. Luze iritzita, etsipenez baina joan nahi ezik, edertasunak bere lilurak eskaintzen baititu, baditu bere kontsolamenduak?, ezinezkoa zen hondartzan ibiltzea; jasanezina zen kontenplazioa; ispilua hautsirik zegoen.
|
|
|
Are eta gehiago, Gorostiza kapitain ordekoa izanik. Dardarak harrapatu zituen askoren barruak, jarraitu beharreko eredua
|
hura
ez ote zen zalantzak. Alferreko borroka hartaz ahaztu eta etxera itzultzea.
|
|
|
5 Harriturik nago, nola ez dagoen Ameriketatik inolako mezurik nire nebarentzat (zeruan gerta bedi); ezinezkotzat dut gutxienez gutunak ez jasotzea. Jakinaraz biezat noiz doan itsas ontziteria eta gogoan duen Segoviatik idatzi niona, hau da, informa zedila Erregeen Hiriko bati buruz, bizi ote den Salamancako zaldun bat, Diego López Zuñiga; eta hila balitz, bi lekuko bila zitzala horretaz fede emateko, hura baita Salamancako mojentzat etxea saldu behar diguna; ez dute inolako etxerik, eta beldur naiz etxe
|
hura
ez ote den desegingo arrazoi horrengatik.
|
|
2016
|
|
|
Bere abere maitagarriak baretu nahiz, Richardek jarraitu egin zuen ziminoak denen gurasoak zirela esanez. Egia ote zenez ez zekiten, esandako
|
hura
ez ote zen borrokan eta orroka hasi ziren txinpantzeak lasaitzeko esana baizik. Baina Erekek ezetz esan zien, bera nola zutitu egin zen oroitaraziz eta bera baino lehenago zer zegoen adieraziz.
|
|
|
Alderantzizko bidaia galderaz galdera osaturik egon ondotik, berriro, hemen, ezagutzen ez zuten leku honetan, jakingabetasuna gainerasotzen ari zitzaien. Belztasun ikaragarriak urduri ezarri zituen eta elkarri galdezka hasi zitzaizkion ea
|
hura
ez ote zen Sapi entzundakoa, lurraren beste aldean eguzkirik ez zegoela hemen dena argitsu zelarik. Ez ote zen beste alderdi horretara, ohartu gabe, jauzi egin zutela edo eguzkia joko tzarretan trufaka ari zitzaiela?
|
|
2017
|
|
|
Europa handitu da, azkarki zabaldu. Duela 60 urte loratu itxaropen
|
hura
ez ote da zimeldu. Bazterrak gogoetatuak daude...
|
|
2018
|
|
|
Arrantzan eman dute arratsaldea; izter parerainoko botak soinean Pharos, erreka ertzean paisajeari begira Imanol. Fakirrak zalantzak ditu horri buruz ere, baina ez dio galdetu arrantzarako lizentziarik ba ote daukan, sasoia ote den, paraje
|
hura
ez ote dagoen babestua. Non daude zehazki, dena dela?
|
|
2019
|
|
|
Izena ikusi zuenean, begia alaitu zitzaion Telmori, askotan entzun izan baitzion aitari nola Usagoiti doktoreak artatu zuen ama, biok aspaldi hartan Bilbora joan zirenean, bion nahia eta desira baitzen Telmo Bilbon jaiotzea? eta susmoa baitzuen Telmok, beste Usagoiti doktore
|
hura
ez ote zen aurrez aurre zuenaren familiakoa: aitona edo aitonaren anaia edo lehengusua.
|
|
2020
|
|
|
Bularrean nabaitzen zuen ziztada zorrotz sakon
|
hura
ez ote zan gertuko heriotzaren zantzua? " Hala biz", esan zuen.
|
|
2021
|
|
|
Hurrengo ostegunerako jarri genuen hitzordua, eta tentuz ezkutatu nion Nagoreri, badaezpada. Susmoa nuen ile mozte atentatu
|
hura
ez ote zen izan Fridarekin geratuta nengoela bazekielako. Ez Nagorek ezer nahi zuelako nirekin, baizik eta ez zuelako nahi nik beste inorekin deus izatea.
|
|
|
Dirua zeukan zerri hark; ziur nengoen etxeko bazterren batean ontza urreak ere ezkutatuak zituela; ziur nengoen halaber niri ikasketak ordaintzea ez zuela bihotz zabaltasunagatik egin, bera besteen aurrean harro agertzeko baizik; ziur nengoen, azkenik, ni erakusten ari nintzen zirto mingarrirako joera hura gustuko zuela, aita integristaren zintzotasun zurrunari destaina baitzion; bestalde, susmoa nuen nire anai arrebekin, zure amatxorekin eta osabarekin alegia? zeukan harreman estu
|
hura
ez ote zen parte onekoa, nahiz eta ez neukan inolako aztarrenik halako ezer susmatzeko. Agian puntu honetatik aurrera ez duzu irakurtzen jarraituko, nazkak jota, baina nik bai, nik aurrera egingo dut honetara ezkero.
|
|
|
Azkenik, eremu eszenikoaren bikaintasuna azpimarratu behar dugu. Hasierako ikuspegi txundigarria gainditu ostean, zalantzati ibili gara ea bitarteko teknikoen erabilera ikusgarri
|
hura
ez ote zitekeen zurrunegia izango argumentuaren garapenerako. Aurreikuspen ezkorrak, ordea, birrinduta geratu dira antzezlanak izan dituen bost zatietan, argiztapena eta soinu eremua lagun, eta inoiz ikusi gabeko mailara heldu gara azken atalean aingeruen eta bestelako espektroen mundua irudikatu denean, dekoratuaren gainaldea zoru mailara jaitsiz, antzokiko ehundegiaren handitasuna agerian utziz eta eszena osoari balio metaforiko ikaragarria emanez.
|
|
2022
|
|
|
Arauen edozein urratzek, haietatik aldentzeak, desbideratzeak atsekabea eragiten zion, nahiz eta, ongi pentsatuta, gauza horiek ez zeukaten berarekin batere zerikusirik. Lankideren bat mezetara berandu iristen bazen, edo institutuko ikasleen bihurrikeriaren bati buruzko berria zabaltzen bazen, edota emakume irakasleren bat gaueko ordu txikietan ofizial batekin ikusten bazuten, biziki larritzen zen eta etengabe esaten zuen
|
hura
ez ote zen izango bazterrak nahasteko. Eta pedagogia batzordean gogaitu egiten gintuen bere tentuz ibili behar horrekin, bere mesfidantzarekin eta zorrotik ateratako hausnarketekin; haien arabera, gazteen jokabidea desegokia zen, bai emakumeen institutuan eta baita gizonezkoenean ere; geletan zarata handia zegoen –ene, agintariek jakiten badute, ez dadila izan behintzat bazterrak nahasteko–, eta agian bigarren mailako Petrov eta laugarreneko Jegorov eskolatik bota behar genituzkeen, egokiena horixe izango omen zen.
|
|
2023
|
|
|
Fragole ezagutzearekin, txikitan pailazoekiko nuen miraren sentimendua birloratu zitzaidan; aspalditik lokartua nuen pailazoekiko magia iratzarri. Baina bihotz pox
|
hura
ez ote zen harekiko lehen begi kolpeko maitemina. Ideia zoro horrek harritzen eta batez ere izutzen ninduen:
|