|
2000
|
|
|
Ez zuen 1936ko uztailean piztutako gerra aipatzen zuen inongo taularik aurkitu Juntetxean. Ezin zuen, horrenbestez, gerra hura nola amaitu zen jakin, baina, han emandako ordubetean ikusitakoak ikusita, gerra
|
hura
bere burkideek irabazi zutelakoan zegoen, Errepublikaren indarrek faxisten erasoari azkenean ere aurre egiten asmatu zutelakoan. Nekez uler zitekeen bestela Euzkadiko hiru herrialdek autonomia izatea, Legebiltzarra, Jaurlaritza, lehendakaria...
|
|
|
beroki ilun hura, ez ote...? Bai eta, bezperan berak ostatuaz galde egindako tipo
|
hura
bera zen. Zer ari zen han?
|
|
|
Haiek balizko soluzioak aportatzen zituzten, komentario ausarditsuak egiten. Xanek kontsideratu zuen, ez ote zen
|
hura
bere egitekoa ere izango. Erabat ez zen saiatuko noski:
|
|
|
Laga itzak", esan zuen;" hiri zer dik horrek? Ez duk hire afera"; Xan zalantzan gelditu zen; egia zen,
|
hura
bere afera ez zela; hala ere, bere balizko inserzioari begira, zerbait egin zezan lagungarria zitekeen. Hori ordea ez zuen Garik ikusten; hark dudagabe problema garratzagoak zituen; izan ere:
|
|
2001
|
|
|
Gorputzak bokatako barreño handietako ur epelean garbitu eta igandeko arropak jauntzi zituzten. Gazteak haizeari usain egin zion, animaliek egiten duten bezala, udaberri urrin
|
hura
bere oroitzean gordetzeko, bertzeak ez bezalakoa izan behar zuen egunaz sekula ere ez ahanzteko. Zaharrenak bere senar muturbeltza konbentzitu behar izan zuen.
|
|
|
Ez dakit nor ibili ote zen anaiaren kaskoan dantzan, udazkeneko gau hartan. Leihoko neskatxa
|
hura
bera akaso. Ni, oroitzen naiz zeruko izarrei begira egon nintzela luzaro eta, lo gelditzean, amuarrain arrautzak zirela egin nuela amets, eta nola bakoitzetik amuarrain ttiki bat ateratzen zen, eta nola putzu zuri batean galtzen ziren denak.
|
|
|
Begira begira geratu nintzen. Bat batean, tabernara sartutako tipo
|
hura
bertan ikustea iruditu zitzaidan; bere aurpegiaren profil hezurtsua nabarmenegia zen oharkabe pasatzeko.
|
|
2002
|
|
|
Santosek esandakoaz gogoratu zen, gizon
|
hura
berataz maiteminduta ote zegoen susmoarena, eta halakorik ez zela bazekien arren bere buruaren eragingarri bezala benetakotzat jo zuen hipotesia. Jaiki eta gizonaren beso iletsuan atximurkada maitekorra egin zion.
|
|
|
Marriot bezalako jendeak. Onartu beharra zeukan
|
hura
bere gerra ere bazela.
|
|
2003
|
|
|
Egunetan garbitu ez direnen usaina, geltokietako ke guztiak bildu dituztenen usaina, babesik gabekoek edukitzen zuten usain hotza. Berak Irlandan eduki zuen usain
|
hura
bera. Izututa dabilenarena.
|
|
|
Uko egin zion. Gibeleko gaitz zahar baten aitzakiaz kargu
|
hura
bere gain hartzeko gai ez zela argudiatuz. Harrezkero batzuek begipean zuten.
|
|
2004
|
|
|
Harakin buruzagiak, Harakin sendoak, Harakin nagusiak emetua zirudiela ohartu zen Bazter. Ez zen Harakin bera, neskei buruz halako komentarioak egiten zituena, ez zen
|
hura
bera sartuko zioat martuko zioat ka aritzen zena. Zer zebilen ba orain?
|
|
2005
|
|
|
Hain azkar mudatzen dira izenez eta urtaroz, zirkuak. Komisarioak ez zuen inoiz arantza
|
hura
bere espediente izpiritualetik aterako, eta igande arrastiriak lanbrotzen zizkion gomuta pisu harekin bere kulunkaulkian zahartu beste erremediorik ez zuen izan: hirira etorri ziren zirkuek ez zuten geroztik sekula zimino labana jaurtitzailerik ekarri.
|
|
|
Jada bazekienaren baieztapena zen; bere senaren adierazpen hura ez zen irudimen sukartsu baten fruitu. Joera
|
hura
bere kolkorako gordetzea erabaki zuen, hala ere. Nork sinetsiko zion?
|
|
|
Damian orduantxe jabetu zen, bere barnean ibilitako polibinilozko ziraun
|
hura
bera beste norbaiten eztarrian behera ibiliko zela minutu batzuk geroago, beste lurralde batzuen konkistan. Eta okerragoa zena, berari baino lehen, beste norbaiti sartua izango ziotela tresna huraxe, muki eta haragi lirdingatsuen artean behera.
|
|
|
Ia erori ere egin zen harri labain batek oinpean huts egin zionean. Eta Senperena zaharraren beso
|
hura
bere lekutik kanpora zegoela egiaztatu ostean, ezkerreko aldetik, alkandoratik, tiratu zion apur bat gorantz hilotzari. Ez zuen asko behar izan gorpuak erabat jiratu eta ur gainean ahozgoratzeko:
|
|
|
Frontetik natorren miliziana naiz, ahantzi egin zaizue dagoeneko? Zeuon guztion amorantea naiz, trintxeretarik nator zuen ama zintzoek kondenatu zuten
|
hura
bera nator, ahantzi egin zaizue?, horizontalean egiten omen nuelako gerra. Mesedez ama, utz iezaiozu noizbait dietetika jakiak erosteari, irten zaitez herritar guztien artera, ikus ezazu zeure alaba zeinen eder Euskadi Etorbidean aitzina biluzik.
|
|
|
Eta
|
hura
bera zela eguzkiak beste ordutan argitzen zuen nonbaitetik etorria, baietz Txatok, gure herri mozkor ustel zabar hura iratzarriko zuen komandantea. Bekaina okertu zuen Tomasek, ez zuen sinesten.
|
|
|
Liluratua zaituenak ematen ahal dizu minik handiena. Zaude hor lotua, ikusi zaitudaneko hauteman dut Catharina
|
hura
bera zarela, hiltzailea. Bai, bai, hiltzailea.
|
|
2009
|
|
|
Bazeraman estantziara pozik, behorra atzeraka hasten zaionean, ez zuela menderatuko, sugea sumatuta edo, hantxe joan zitzaiola behintzat brida hautsa artean erresta. Geroztik ikusiko zituen indioak zozketan, eta sudurrak ematen omen behor
|
hura
berari ihes egindakoa bera ez ote zen.
|
|
2010
|
|
|
Azkenik, Irantzu neska txit erakargarria –eta agian eskuragarria– iruditzen zitzaidalako eta bera atsekabetzea penagarri zitzaidakeelako une hartan. Izan ere, nola aitortu berari Joxerra Sarragoitik Parisko Pompidou zentrotik niri egindako dei hartaz ondo asko gogoratzen nintzela eta, bidenabar, neronek komentatu niola Iturriotzi, ondoko egunetan egindako bazkari batean, elkarrizketa telefoniko
|
hura
bere xehetasun guztiekin. Berdeegi sentitzen nuen gure artekoa halako arriskua hartzeko, eta zeruaren urdina jo nahi nuen Irantzurekin.
|
|
2011
|
|
|
Galtzarbekoa erakutsi nion, tituluari beha geratu zen, entzuna zeukala, gezurra, Kobayashi Isharen antologia bat ingelesez, Antxonen anaiak ekarria. Itzuli zidan zabaltzeke, hartu nion, hartu niolarik Bixarberderen eskuineko atzamarra, notarik lirdingenak sortzeko erabiltzen zuen
|
hura
bera ikusi nuen neure hitzei nire arrainei atxikia Xabierrek loturarik gabeko emakumeak aipatzen zituelarik gutariko edonori eskua titimotzera luzatzen zigun bezain sastar. Alferrik estutu nuen besoarekin, zuztarretik atera zidan.
|
|
|
Sorbaldetatik heldu diozu,
|
hura
bere loaldi luzetik iratzarri nahian, baina bitan apurtu zaizu haren klabikula, birigarro baten hezurdura hauskorra bailitzan. Haren artikulazioak lotzen saiatu zarenean igeltsuzko sagar bana desegin zaizu ezker eskuin eskuetan.
|
|
|
Mahai gainean laga du izokin koloreko karpeta. Irrist inguratu dio Federi, karpeta
|
hura
beretzat dela eta bueltan ez duela nahi esan nahi balio bezala.
|
|
2012
|
|
|
Pavelen emaztea zela aipatzen zen, eta Bartzelonako olinpiar jokoetan elkar ezagutu eta herri olinpiarrean bertan ezkondu zirela. Argazkia ere bazetorren, 92an egunkari gehienetan argitaratu zen
|
hura
bera: ezkontzarena.
|
|
|
Euskaraz hain usu egiten ziren ortografia akatsak izendatzeko eta akats horien ondorioz hitz batek har zezakeen bigarren zentzua adierazteko erabiltzen zuen euskal idazleak hitz hori. Hitza eta istripuaren arteko ebakidura ero
|
hura
bera zen, gainera, adierazten zuenaren adibiderik onena. Bi hitz arrunt konbinatzetik lor zitezkeen, beraz, hitz berri inoiz entzungabeak.
|
|
|
Legedian dago idatzia bakartasun hau ahalbidetzen duen zigorra. Zartailuaren jabe direnen eta kolpea jasotzen dugunon artean ahalguztidun ageri da
|
hura
bere idulkian, mendebaldeko jendarte moderno hedonistaren jainko bihozgabe, pairamenari, errukiari eta arrazoimenari soraio, dura lex sed lex, gehiengoaren ezaxola otoitz bihurtuaren bidez gurtua, gure bizitza anputatuen sakrifizioaz elikatua, gutako batzuen gorpuez ase, aldi baterako, amen. Zuek hor eta gu hemen.
|
|
|
Nire apaingarririk ederrenak jantzita gorputza bihurritu eta dantza sinesgaitzak burutuz nire bertute eta trebetasun behinenak erabilita lehen nintzen
|
hura
bera izaten jarraitzeko ahalegin handienak egingo nituen arren, ezerk ez zuen ekidingo nire desagerpena.
|
|
2013
|
|
|
Alferrik da anaiari azaltzen ekitea, hura itxaropenak bizi du, eta maitasun itsuak. Zerbait egin du emakume
|
hura
bere onera ekartzeko. Gaur, zaldian txangoa proposatu dio.
|
|
|
Mattin Basok agindu zion bezala, gorputz hark erantzun egin zion. Edertasun ikaragarri
|
hura
bere besoetan zetzan lo biluzik. Esnatzean ere hain apal eta emari azalduko zen?
|
|
|
Eta gorputz hark erantzun egingo ziola ere esan zion jaun Ontzaluri. Gizonak bihotza pozez beterik garraiatu zuen soin
|
hura
bere domeinuetaraino. Ez zuten Iruritako gaztelura jo, aurrera jarraitu zuten Otsondo aldera, han zuen beste etxalde bateraino.
|
|
2014
|
|
|
Hasieran bere ohe tolesgarri berdea besterik ez zegoen, baina formikazko altzari urdin batzuk oparitu zizkioten gutxira. Ez zen sinestekoa, elkarren artean horren ondo ematen zuten altzariz betetako gela
|
hura
beretzat izatea. Idazmahaia zeukan altzarien artean.
|
|
|
Eta orain izakirik txikiena sentitzen da: nola uste izan du loria
|
hura
bere dantza kaskarrarentzat izan dela?
|
|
|
Kazetaria zen emakumea, eta makillatutako ezpainak estutuz" no hay derecho" esaten zion amari behin eta berriz. Emakumearen azkazal gorri luzeak ikusita, beltzez margotutako begi ertzak, belarritako perlazkoak, biriketaraino sartzen zen lurrin eskandaluzkoa, Xabiri ezinezkoa iruditzen zitzaion emakume
|
hura
beretakoa izatea. Ez zuen halako emakumerik inguruan ezagutzen.
|
|
|
Poliziaren soari erreparatu zion. Gai izango al zen burdina zati
|
hura
berak eta bere lagunek eztandarazitako autoaren zati kiskalia zela ohartzeko. Ez zeukan azti itxura gizonak, baina Xabik ezin zuen segur egon, eta ez zuen gezurretan harrapatzerik nahi.
|
|
|
Ukoa. Neska
|
hura
bere besoetan sekula izango ez zuen segurtasun gorrotagarria.
|
|
|
Xikito Kanbokoa sarjant izendatu dutela jakin du harengandik. " Xikito, bai, Enrike VIII.a Ingalaterrako erregeari xistera bat oparitu zion
|
hura
bera!". Sarjant izendatu dutela, alajaina, artean kaporal izan gabe.
|
|
2015
|
|
|
Afera hartatik irabazi bat atera zuen bederen Aretxabaletak. Uzkitik isuritakoak liburuaren ale
|
hura
bere eskuetan geratu zela. Castet ez zen liburuak ahazten zituen horietakoa, are gutxiago bakan eta bitxiak.
|
|
|
Amets inkietagarri hura desaktibatu eta jasangarri egiten zuen xehetasuna zen, itxura batera,
|
hura
beretzat. Ez nion galdetu seme alabarik izan gabe nola jakin ote zuen bere ametsean larrua jotzen zion hura bere semea zela preseski eta ez beste edozein ume.
|
|
|
Amets inkietagarri hura desaktibatu eta jasangarri egiten zuen xehetasuna zen, itxura batera, hura beretzat. Ez nion galdetu seme alabarik izan gabe nola jakin ote zuen bere ametsean larrua jotzen zion
|
hura
bere semea zela preseski eta ez beste edozein ume. Agian ez nion galdetu nahi izan, banekielako zer erantzungo zidan:
|
|
|
Adrian etorri aurretik, esan nahi diat:
|
hura
bere kunbia eta bere ostikeriekin hasten baduk, neskek berarekin bakarrik igurtzi nahiko ditek, ulertzen. Bazagok speakerrak kanpora ateratzerik?
|
|
2016
|
|
|
Francoren zerbitzura zeuden marinel bermeotar haietariko batek berba ahoskatu zuen tonuak sortua zion susmoa. Zenbatetan errepikatu ote zuen
|
hura
bera tonu hartan. Berba zantarra zen, errima guztiak zantar egiten zituena.
|
|
|
Anton Monteirok ere horrela hitz eginen zuen menturaz ni ez bertze zenbaiten aitzinean, galegotasuna gakoan uzteko eta soinean hartzeko tresna zatekeen. Baina hain dotore ikusi nuen neska gazte
|
hura
bere diskurtsoan, hain garbi hain apal hain duineko, ez nion jakinarazi ez nengoela akort, diktadorearen iduriak ikusgarri egon behar duela beti eder gordin anker zatar odol astun, ez nion horrelakorik jakinarazi, baina maitez erran nion, alabatzat hartu nuen, gurasoaren laztana izan zen, edo asmo horretakoa bederen alegia, Ni ez nago ados hura.
|
|
|
Zigilua eta guzti, alderdi debekatuaren zigiluak jotako argazkiarekin. Hari so etorri zitzaion aurpegi
|
hura
bera gaztetxotan, eskuadran eta zenturian desfilatzen legionario eta gorrien fusilaketetan jolasten, zenbat horrelako. Bi mila klixe bai.
|
|
|
Savoyrako sarrera erosteko azaldu zen tren geltokian, Laura Antonelliren betetasunak ikustearren. Eta ustekabean bizitzako egunik inportanteena bihurtu zitzaion, sinetsi egin zuen gertatu
|
hura
berari ari zitzaiola gertatzen. Neskek bazuten aurpegi bat, neskek bazuten behako bat, neskek bazuten ahots bat.
|
|
|
Zorionez puskatxo bat haserre zegoen inoren erantzunik jasotzeko, telefonoa hartu zuen eta kalabozoko mameluko
|
hura
bertara ekartzeko segiduan agindu zuen.
|
|
2017
|
|
|
Bizkarra ukitu zion, giharrak nabaritu zizkion kazadora bakeroa jaso eta kamisetaren gainetik lehendabiziko aldiz ukitu balu bezala. Bat batean enbarazu egiten zion Franen besoak bere besoaren ondoan, ez zuen emakume beso
|
hura
bere besotik hurbil nabaritu nahi, baina batez ere, berak bakarrik sentitu nahi zuen Kennethen bizkarreko giharren gogortasun leuna. Eskua ipurdi hasierako errekara jaitsi zuen, eta koxisa laztandu zion, Kennethekiko konexioa nabari zuela.
|
|
|
Josebak luma handiagoa zuela iruditu zitzaion baserri itzeleko atetik ateratzen ikusi zuenean. Ikusten zuen aldiro ez bezala, oraingoan ez zitzaion
|
hura
berea, ondasuna, jabetza zelakoa egin buruan.
|
|
|
Belaunikatu eta oinetakoen sokak laxatzen hasi zaio
|
hura
bere egitea dela bere buruari esanaraziz. Axik burua laztandu dio estreinako aldiz bihotzekoak eman zionetik, eskuak sartu dizkio ile artetik, azala ferekatu dio arretaz, kaspa pikosta batzuk ikusi ditu erortzen mesanotxeko argitara.
|
|
|
Inori inoiz inondik inora ere irakurtzen utzi gabe, bere ordenagailuan ez ezik pendrive batean bilduta ere gordetzen zituen bere nobela guztiak, eta pendrive
|
hura
berarentzat kutun baten antzeko zerbait zela esaten zuen. “Estutasun larrietan, eskua poltsan sartu eta pendrivea ukitzeak indarra ematen zidan; lasaitu, kontsolatu eta adoretu egiten nain”.
|
|
|
Egon izan naiz luzaroan begira. Eta
|
hura
berean. “Ezpainak mugitzen dituzu” entzun arte.
|
|
|
Bere etxekoa. Noiztik ote zegoen mutu gogoratu ezin zuen
|
hura
bera. Hartu zuenerako ez zen inor:
|
|
2018
|
|
|
Ez, ez zion horrelakorik opa ahizpari, eta pentsatu zuen bere kabuz egingo zuela leunagoa edo eramangarriagoa egoera hura. Zaila zen, baina, ia hitzik egiten ez zion haragi puska
|
hura
bere aita baitzen, eta ezin zuen besterik gabe abandonatu. Zer pentsatuko ote zuten inguruko herritarrek?
|
|
|
Margoten hitzak dira. Kaligrafia
|
hura
bere etxean ikusi zuen.
|
|
|
Baina ez du lanik aurreratu. Jean Pharosek erabaki du ez duela zinta
|
hura
berak bakarrik entzun nahi, lekuko bat behar duela. Idazleari deitu dio, honenbestez, biek batera entzun dezaten.
|
|
|
Zurrumurrua joera bihurtu da derrepente: halakok baserria erosi eta egokitu duela, beste
|
hura
bere bizitza guztiko bikotekidearekin harremana apurtu eta mendi puntara etorri dela bizitzera bere grabazio mahai eta guzti. Karratu estudioetako soldata segurua laga eta bere kabuz dabilela Pharos, hegaztien hotsak eta mendiko zaratak grabatzeko mikro berria ekarri diotela Alemaniatik, musika gero eta gutxiago interesatzen zaiola eta hotsak gero eta gehiago; kanpandorre batetik bestera ei dabil herri guztietako kanpaikadak grabatzen.
|
|
|
Azkenean, aurkezten dizuten jendea bihurtzen zara. Ez haiek bezalakoa, baizik eta jende
|
hura
bera. Jende horrek ordezkatzen zaitu besteen begietara, eta zure ahotsa desagertzen da haien belarrietan.
|
|
2019
|
|
|
Balkoi batean, eslaviar loreak pintatuta. Neure artean pentsatu nuen emakumeren batek egingo zituela pintura haiek inoizko batean, bizileku homogeneo eta egoteko txar
|
hura
bere sorterriko apaindurekin berotu nahiko zuen emazteren batek, seme alabak exiliozko planeta moduko hartan hazten ikusi zituen ama batek.
|
|
|
Oso enpatikoa zara zoritxarrez. Are gehiago; ezin izan duzu sekula gaixotasun baten sintomarik euskaratu, gaixotasun
|
hura
bera harrapatu gabe. Ekin berritan, alergiak, marrantak, gripeak edo antzekoak bidaltzen zizkizuten; beraz, gaitz erdi.
|
|
|
Otologoak esana zion seinale bat jasoko zuela pila ahitu aurretik, berandu baino lehen alda zezan. Egile handiari eskainitako oroigarri
|
hura
bere gorreria gero eta nabarmenagoa agerian uzteko modu benetan irudikorra izan zitekeen beharbada; ez, hala ere, hain gustu onekoa bere ustez. Hurrengo egunean gauza bera gertatu zitzaion ezkerreko tutuarekin.
|
|
|
euskal musikaren benetako istorioa (2017) antzezlanean euskal kantagintzari errepasoa eman zion, eta berrehun kanta baino gehiagoko letren zatiak kateatu zituen bi pertsonaia nagusien arteko elkarrizketan; Ghero (2018) lanean hizkuntza asmatu batean gidoia ulergarri egitea izan du erronka. Egileak urrats bakoitzean zirkuko esaldi ospetsu
|
hura
bere egin nahiko balu bezala “are zailago oraindik! ”, erronketan asegaitz.
|
|
2020
|
|
|
Konbentzituta nengoen zuretzat balio handia zuela arte
|
hura
bere hartan kontserbatzeak.
|
|
|
Mutilaren arratsaldeko bisitarena kontatu nion, amaren errautsak zabaldu zituzten tokiarena, eta, lehenengo aldiz, buruan zerabilen proiektuari buruzko iritzia eman nion. Asmoak asmo, arte
|
hura
bere tokian uztea ez zitzaidan horren zaila iruditzen.
|
|
2021
|
|
|
bota zuela. Eta baita gizon
|
hura
bera zela,
|
|
2022
|
|
|
Anak ahapeka zerabilen esaldia ezpain txikien artean, neurria hartu ezinik. Ez zirudien
|
hura
bere hizkuntza zenik, amak esandako hitzak izan arren. Mandatua argia zen.
|
|
|
“Barrura? ”, esan du Anak, burdinazko ate beltzera bidean. Neba arrebek atzetik jarraitu diote kutxarik gabeko prozesioan, kanposantuko giltzak bereak balira bezala, marmol sail
|
hura
bere tabernaren luzapen bat balitz bezala, zatozte, hemen gorde dut ama gurea hamabost urtean.
|
|
|
Udaberriko goiz lainotu hartan kotxearen leihoetatik gainezka egiten zuen harkaitz koloreko itsaso
|
hura
bera. Guk urdina idazten, esaten eta ikusten ikasi duguna.
|
|
2023
|
|
|
Itzulpenik ez zuen arren jendea etorri egiten zen. Buenos Airesen, adibidez, gazteleraz egiteko eskatu zidaten, eta nik onartu, baina euskaraz ere egin ahal izatearen truke, obra
|
hura
bere oinarrian hala sortu zelako. Azkenean bi bertsioak taularatu genituen.
|