|
2007
|
|
|
Ehun eta hirurogei urte horiek, azken Planta Berria aldarrikatu zenetik (1716tik) Hirurak Bateko foruak ezeztatu bitarte (1876a bitarte) funtsezkoak dira foruzaletasuna ulertzeko. 160 urte
|
horretan
foruak Hego Euskal Herrian Espainiako errege erreginek, gogoz edo gogoz kontra, onarturiko berezitasun bat izatetik gelditu eta Lege Zaharra bihurtu ziren bizilagun gehienendako. Hezur haragizko Tradizioa, letra larriekin.
|
|
2010
|
|
|
...20 urteotan nafarrak 527.318 izatetik 636.038 izatera pasatu dira (%21eko hazkundea). populazioa handitzeaz gain, gizartearen zahartze prozesua, jaiotza tasak behera egin izana eta immigrazioa dira nafar jendartearen mudantzarik eragingarrienak. izan ere, 1990etik 2010 bitartean adinekoen multzoa %65 inguru handitu da eta 15 urte bitarteko gazteena aldiz, ia laurden bat gutxitu. bertzalde, bitarte
|
horretan
Foru komunitatean bizi diren etorkinak nafarren %2 eskas izatetik %15 inguru izatera pasatu dira3 halere, atzerriko populazioak ez du banaketa homogeneorik: Mendialdean etorkinak %3, 4 baizik ez diren bitartean, iruñerrian %8, 6 dira eta tutererrian %11, 6 (zenbaiten artean 2009). oro har, populazio gaztea da eta horrek azken urteotan apal apal zegoen jaiotza tasari positiboki eragin dio. nafarroako biztanleen banaketari dagokionez, nafarren erdia baino gehixeago iruñerrian bizi da (eremu mistoan, batez bertze %8, 3 euskaldun), heren luzea hortik behera (eremu ez euskaldunean, %1, 9 euskaldun) eta hamarren bat eskas Mendialdean. nafar euskaldunak, hala kopuruan nola ehunekoan, Mendialdean, legez ezarritako eremu euskaldunean daude kontzentratuta (%60 euskaldun), baina azken bi hamarkadetan Mendialde euskaldunak nafarroa osoarekiko zuen pisu erlatiboa txikituz joan da. egun, 10 nafarretatik 9 eremu erdaldunetan (euskaldunak %20 baino gutxiago
|
|
2012
|
|
|
Horregatik ahalegin bereziak egin zituen legearen aplikazioa ahalik eta malguena izan zedin. Eta giro
|
horretan
foruen moldaketa alternatiboa bideratzeko Olazabal eta Quesada jeneralen artean hitzartutako lehen proiektua burutu zen.122 Baina A. Cánovasek 1876ko uztailaren 21eko legea onartu egiten zela argi eta garbi ipintzea nahi zuen, eta horrela adierazi behar zen. Bestalde, kintoak eskatzen zebilen eta neurri militarrak udaletan indarrez aplikatzen ari ziren.
|
|
|
Jakinekoa zen, Carlos vii erregegaiaren helburua eta beraz karlistena Espainiako erregetza zela. Gerra
|
horretan
Foru Konstituzioaren alde zeuden erakundeak liberalak ziren. Foruzale liberalen ikuspegitik Alfonso xii errege berriaren proposamena erabat okerra zen, liberal foruzaleen ekimenez Alfonso xiiaren legitimitateak oinarri soziala eta politikoa zuelako.
|
|
|
batetik, Madril prest zegoen arazo administratiboak negoziatzeko (zergak, udalen kontrola, zor publikoa...), baina inola ere ez botere politikoaren banaketa onartzeko; euskaldunek, aldiz, foru politikoak nahi zituzten, alegia, ez soilik eskumen administratiboak, baita botere politikoa ere. Hain justu ere Nafarroak legea erdietsi zuen une
|
horretan
foru politikoei uko egitea ontzat eman zuelako (gerorako historia besterik da), baina gainetiko lurraldeek ez zuten horrelakorik onartu eta negoziazioa geroko geroan galdu zen behin eta berriro. Baina bi arrazoi aipatu ditugu, eta horra bigarrena:
|
|
2014
|
|
|
Tarte
|
horretan
Foru Poliziaren jarrerak «berdin» segitzen duela dio Bilduk eta adibideak ere eman ditu: «ezin ahaztu Elizondoko saihesbidearen inaugurazio ekitaldian izandako jarrera militarra sarrera guztiak itxiz herritarren presentzia saihesteko; edo osasun kontseilaria heldu zela eta, murrizketen aurkako protestan zonaldeko alkate eta zinegotzien kontrako bulkaldiak Donezteben; edo Elizondon Barcina lehendakaria zegoela eta, bat batean sortutako protestaren aitzakian, komisariako burua izatea herritar batzuk salatu zituena isunduak izan zitezen».
|
|
2015
|
|
|
Kontrako aldean dago Nafarroa. Izan ere, askoz ere hobeto dago atal
|
horretan
foru erkidegoa, %5, 4ko ratioa baitauka.
|
|
2023
|
|
|
" ETELek diseinatzen duen zerga itunduetako tokiko partaidetzaren ereduak, funtsean, orain arte aplikatutako ereduaren ezaugarriei eusten die. Eredu horretan, gai
|
horretan
foru eskumena aitortzen da, baina irizpide orokorrak ezartzen dira, toki erakundeak beste bi erakunde mailen (Eusko Jaurlaritza eta foru aldundiak) maila berean jartzeko eredua eratzen dutenak" 289.
|
|
|
" ETELek diseinatzen duen tributu itunduetako tokiko partaidetzaren ereduak, funtsean, orain arte aplikatutako ereduaren ezaugarriei eusten die. Eredu horretan, gai
|
horretan
foru eskumena aitortzen da, baina irizpide orokorrak ezartzen dira, toki erakundeak beste bi erakunde mailen (Eusko Jaurlaritza eta foru aldundiak) maila berean jartzeko eredu bat eratzen dutenak" 305 Administrazio maila ezberdinetako tributuetan parte hartzeko eredua Ekonomia Itunak zehaztu egin zuen eta era honetan eskematizatu daiteke:
|