|
2006
|
|
|
Izan ere, zapalkuntza testuinguru batean, desoreka eta ezegonkortazuna dira nagusi, menderatzailea bata, menderatua bestea. Zeren, edo hizkuntza ofizialak hizkuntza gutxitua pixkanaka ordezkatzen du, edo hizkuntza
|
horretako
hiztunek haurre egiten dute beraien hizkuntzaren erabilera berreskuratzeko, ez bakarrik esparru pribatuan baita ere zerbitzu publikoetan, komunikabideetan eta eskolan, beti ere erabileraren usadio egokiak errespetatuz, ortografia, hiztegia eta fonetika mailetan.
|
|
|
Alegia, herri jakin bateko biztanle gehienek ez dituzte ezaugarri horiek betetzen. Ondorioz, hiztun eredu horrek eman digun argazkia edo emaitza, askotan, ez da herri
|
horretako
hiztun gehienei bete betean dagokiena. Herri jakin horretako hiztun askok antzeko emaitza emanen lukete, akaso, baina beste askok oso bestelako irudia erakutsiko lukete.
|
|
|
Ondorioz, hiztun eredu horrek eman digun argazkia edo emaitza, askotan, ez da herri horretako hiztun gehienei bete betean dagokiena. Herri jakin
|
horretako
hiztun askok antzeko emaitza emanen lukete, akaso, baina beste askok oso bestelako irudia erakutsiko lukete. Eta zenbat eta gazteagoa izan, orduan eta ezberdinagoa.
|
|
2007
|
|
|
Udalerrietatik haratagoko portzentajeak (herrialdeetakoak edo Euskal Herri osokoak, esate baterako) kalkulatzeko, udalerri bakoitzeko portzentajeak udalerri
|
horretako
hiztun kopuruarekin biderkatu dira. Modu horretara estimatzen da udalerri batean zenbat egiten den euskaraz, zenbat gaztelaniaz edo frantsesez, eta zenbat beste erdararen batean.
|
|
2008
|
|
|
Hizkuntzaren erabileran eragiten duten faktore nagusiak bi dira: hizkuntza hitz egiteko erraztasuna eta hizkuntza
|
horretako
hiztunen harreman sarea. Hau da, hizkuntza erabiliko dugu menperatzen badugu eta norekin hitz egin baldin badaukagu.
|
|
|
Parametro hori txikia izateak hizkuntza
|
horretako
hiztunak oso gogotsu jarduten dutela esan nahi du eta alderantziz. Horren arabera euskaldunok oso saiatuak izango ginateke.
|
|
|
Osasun arloa espezialitateko arloa bada ere, era askotako komunikazioa bideratzen da arlo
|
horretako
hiztun eta partaideen artean (mediku eta gaixoaren artean, administrazioaren eta hiritarraren artean, ikertzaileen artean?) eta arloko euskararen azterketak egoera konplexu hori kontuan hartu beharra du testuak nahiz lexikoa lantzeko eta erabakitzeko orduan.
|
|
|
Aholkuak ematen dituen Etxepareren jarrera ez da dantzara igarotzen denaren berbera. Aholkuak ematen dituenarentzat herri hizkuntza idatzia bitarteko bat gehiago da hizkuntza
|
horretako
hiztunei irakasteko. Honen au rrean, dantzara igarotzen denak, herri hizkuntza idatzian hizkuntzaren esta tus aldaketa dakusa.
|
|
2011
|
|
|
Argi dago, orobat, diglosiarekiko mesfidantza handia. ez da arazo soziopolitikoa bakarrik, ordea, diglosiatik aldentzen dituena. osagai psikosozialik ere badu arbuiozko jarrera horrek. diglosia giroan bizi den hiztun menderatuak berariazko arazo psikikoak ditu bide batez. horregatik ere kaltegarria da diglosia. hona zergatik, soziolinguista horien ustean: diglosiazko egoeran, hizkuntza batari eta besteari funtzio sozial diferenteak atxikitzen zaizkien neurrian, prestijioa ere diferentea dute hizkuntza (edo aldaera) biek. hala dute kanpokoen begietan, eta halatsu hizkuntza
|
horretako
hiztunen beraienetan. Balioztatze diferente horrek hierarkizazioa sortzen du:
|
|
|
Ez da askotan ulertu, hasteko, lau punta mutur deskribatzen dituela ardatz biko taula horrek. Egoera posible askoren arteko lau puntamutur bakarrik direla horiek. esplizitazioa, gizarte diglosikoak ez du eskatzen gizarte
|
horretako
hiztun guztiak elebidun izatea. diglosiarik gabeko herrialde batean izan liteke herritar elebidunik, eta alderantziz ere bai. Bi plano dira gizartearen (hiztun elkarte baten) tipifikazio linguistiko kolektiboa eta hiztun konkretuaren elebitasuna (oro har, bere hizkuntzaedo aldaera aniztasuna).
|
|
|
Azken finean, hori egiten dute hizkuntza politikek. ...k izan daitezen, etengabe aztertu behar dira hizkuntza politikak. egoera soziolinguistiko guztiak ezberdinak dira. euskararen egoera ez da katalanaren edo gaelikoaren egoera. erantzuna egoerara egokitu behar da. hortaz, nahiz eta hizkuntza ekologia orokorra izan, egoera jakin batean aplikatzen denean, egoera jakin horren ekologia bilakatu behar da, hots, berariazkoa eta zehatza, eta hori hizkuntza
|
horretako
hiztunek soilik egin dezakete.
|
|
|
naturala eta kulturala. Hizkuntza
|
horretako
hiztun osoa, beraz, AB da, goiko ikurrez baliatuta. Hizkuntza bigarren hizkuntza gisa ikasi duena, berriz, BA da, hots, aurrena ikasketa sekundarioa egin du eta gero naturaltasuna bereganatu du.
|
|
2012
|
|
|
" Hizkuntza bizitasuna" diogunean honako hau dugu gogoan: espazio fisiko jakin batean bizirik dagoela hizkuntza, eguneroko adieraz behar nagusietan; batez ere, ahozko jardueran, espazio fisiko
|
horretako
hiztunen artean. Norabide bakoitzean eragiten duten faktoreak sakonki aztertzea funtsezkoa da, horietan eragin nahi bada.
|
|
2013
|
|
|
Emaitza hauek azalduta," benetakotasuna" eta" legitimitatea" adierak, labur bada ere, argitu behar dira. Hizkuntza gutxituetako testuinguruetan, hiztun berrien hazkunde handiak hizkuntza
|
horretako
hiztun legitimotzat, benetako zentzuan, jatorrizko hiztuna hartzen zuen ideologia auzitan ipin dezake. Mota horretako tira-birak, besteak beste, galiziera eta katalanaren testuinguruan (O’Rourke eta Ramallo 2013 eta Woolard 2008, hurrenez hurren) deskribatu dira.
|
|
|
Hori ez da inoiz gertatu gure historian, lehenengo aldiz euskara komun bat daukagu. Lehenengo aldiz gazte euskaldun gehienak jatorriz erdaldunak dira eta hori lehenengo aldiz gertatzen da gure historian eta esango nuke hori lehenengo aldiz gertatzen dela gutxienez Europako hizkuntza minorizatuen historian, alegia, hizkuntza minorizatu
|
horretako
hiztun gazte gehienen gurasoak erdaldunak izatea. Baina gainera gertatzen da gaur egun euskaldun gazte eta alfabetatua izatea sinonimoak direla.
|
|
|
Esaterako, mexikar hizkuntza batean hitz bakarra dute (gure) berdea eta (gure) urdina izendatzeko. Orduan hizkuntza
|
horretako
hiztun bat jartzen baldin badugu zenbait tonu urdin eta berderen aurrean, gerta daiteke harentzat berde mota bat urdin mota baten antzekoagoa izatea beste berde mota batena baino. Alegia, haren hizkuntzak berdearen eta urdinaren arteko mugarik ezartzen ez duenez, horrek eragina dauka koloreak bereizteko eta alderatzeko gaitasunean.
|
|
2015
|
|
|
Beste alde batetik, nazioa nortzuek osatzen duten jakiteko, nazioaz nazionalismoak egiten duen definizioari begiratu behar diogu: arraza kidegotzat jotzen badu, arraza horretakoek bakarrik osatuko dute; hizkuntza kidegoa bada, hizkuntza
|
horretako
hiztunek, eta abar. Lurraldea jotzen bada, azkenik, lurralde horretako biztanleak joko dira naziokidetzat.
|
|
|
Aldakuntza horiek guztiok jende arruntak ere euskara batua ikasi eta erabili beharra ekarri du eta, jakina, jende arruntari ezin zaio eskatu idazle, itzultzaile, irakasle edo kazetari bati eska dakiokeen hizkuntza gaitasuna. Era
|
horretako
hiztun bati ezin zaio eskaini aspaldiko idazle lapurtarren hizkera, ez eta Zuberoako, Bizkaiko, Nafarroako eta gainerako euskalkiak nahasiaz oratutakoa. Beragandik gertuko euskara batua aurkeztu behar zaio.
|
|
|
Egile honen irudiko, zentzuaren, sormenaren, arrazoiketaren mintzaira horren muinera biltzen diren hiztunek osatzen dute hizkuntzaren esparru sinbolikoa; esparru hori ezinbestekoa, funtsezkoa da hizkuntzaren bizitzarako, beronen osasun egoeraren ondorio baitira haren sendotasun edo ahulezia uneak. Esparru sinbolikoa sasoiko, indartsu badago, mundua une oro interpretatzea ahalbidetuko die hizkuntza
|
horretako
hiztun kontzientziadunenei, eta, bidenabar, arrazoi horrexegatik beragatik haien hizkuntzarekiko atxikimendua hazi egingo da (hizkuntza euren egunerokotasuna eta nortasuna bera definitzeko tresna baliagarria zaielako); horrez gain, kanpoaldeko espazioetan kokatutako hiztunen hizkuntzarekiko atxikimenduak ere gora egingo du, zeharka bada ere, hauek ere esparru sinbolikotik bazkatzen baitira (dena ...
|
|
|
Hizkuntza komunitate
|
horretako
hiztun
|
|
|
Hizkuntza komunitate
|
horretako
hiztun kopuruaren
|
|
|
Hizkuntza komunitate
|
horretako
hiztun
|
|
|
Hizkuntza komunitate
|
horretako
hiztun kopuruaren
|
|
|
Hizkuntza komunitate
|
horretako
hiztun
|
|
|
Euskarazko hedabideak hainbeste garatu diren azken hiru hamarkadetan geografikokieuskal hiztunen atomizazio prozesua gertatu da. Lehen baino euskaldun gehiago dago, etaerdara nagusi den eskualdeetan eta etxeetan bizi den euskaldunen proportzioak gora egin dunabarmen, soslai
|
horretako
hiztunak euskaldungoaren gehiengoa bilakatu direlarik (HizkuntzaPolitikarako Sailburuordetza, 2013: 4).
|
|
2016
|
|
|
Hizkuntza komunitate
|
horretako
hiztun kopurua biztanleekiko
|
|
|
Hizkuntza komunitate
|
horretako
hiztun kopuruaren proportzioa.
|
|
|
Hizkuntza komunitate
|
horretako
hiztun kopuruaren proportzioa handitzeko bideak jartzea.
|
|
|
Hizkuntza komunitate
|
horretako
hiztun kopuruaren proportzioa.
|
|
|
Hizkuntza komunitate
|
horretako
hiztun kopuruaren proportzioa handitzeko bideak jartzea:
|
|
2017
|
|
|
Zu zara hizkuntza
|
horretako
hiztun gazteena.
|
|
2018
|
|
|
125) aipatzen duenean. Ulertzen dugun moduan, gizarteak hizkuntza lan banaketa ezartzen du eta gizarte
|
horretako
hiztunak, hizkuntza lan hori burutzen duten neurrian, pertsona zein arlo ezberdinen arteko harremanak antolatzeko eta kudeatzeko ezinbesteko bilakatzen dira.
|
|
2020
|
|
|
Mudak hizkuntza
|
horretako
hiztunekin etengabe harremanetan egoteko aukera dagoenean gertatzen dira, hiztun legitimotzat hartzen dituzten edo hizkuntza hori ikasteko eta erabiltzeko zilegitasuna duten ingurune seguruetan.
|
|
2021
|
|
|
Atal horretako poemetan aipagarriena" Hobia" litzateke. Poema
|
horretako
hiztuna eta" ni poetikoa" Miren Agur Meabe beraren ama da, zeina hil ostean bere bizitzari buruz ari den hitz egiten. Meabek amak berarentzat izan duen garrantzia azpimarratzen du poema horretan, zehar bidez. Haren heriotzaren dolua hizkera eta erregistro liriko ezin finagoez tratatua ikus genezake eta Bitsa eskuetan liburuko atal garrantzitsua bete bazuen, 2020koan ere berriro hartuko du garrantzia.
|
|
2022
|
|
|
(Nik, berez, ez dut nahi, ia kontra ere banago, baina alfer alferrik da.) Arrazoi bat hau izan liteke: zahartzearekin, ahultzearekin edo eskastearekin, pertsona bere lehenbiziko izate hartara itzultzen den bezala (zerbaitegatik esan ohi dugu, pertsona zaharrak gogoan ditugula, ume jaio eta ume bihurtu), hizkuntza ahulduek ere, edo hizkuntza
|
horretako
hiztun kontzientziadunek bederen, sorrerara itzuli arteko onik ez dutela izaten; hau da: etimologiara, zeina ez baita sekula sorrera edo jatorri absolutu bat, baina bai horren sasi itxurapen buru engainagarri bat.
|
|
|
Alde batetik, prestakuntza linguistikoa eta pedagogikoa; bestetik, garapen iraunkorra eta dokumentaziorako guneen sorrera. Era berean, garrantzitsua da hizkuntza politika nazionala eta adostua izatea eta hizkuntza
|
horretako
hiztun komunitatearen giza eskubideak bermatzea. Azkenik, hezkuntza eremuari dagokion neurria dago:
|