|
2009
|
|
|
500.000 izanda ere berdin da. Hitzik ere ulertzen ez badizute, berdin da;
|
hori
jada ez da problema. Beste hau da problema:
|
|
2010
|
|
|
...dagokion lurralde historikoan normalizatzea, betiere lurralde hori barne hartzen duen/ duten estatuaren/ estatuen babes irmoarekin. zoritxarrez, berrehun baino gutxiago dira egoera horretan dauden hizkuntzak. horrek izugarrizko deskalabrua ekarriko liguke; izan ere, oraindik munduan diren 6.000 hizkuntzetatik gehienen heriotza ekarriko luke (ia seguru, egungo mendea amaitu baino lehen). deskalabru
|
hori
jada iragarri zuten itzal handiko zenbait hizkuntzalarik, duela zenbait hamarkada. XX. mendearen bigarren erdian, haugen, soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain breton eta Fishmanen lanek1 aurreratu ziguten nondik zetozen iraganeko inposaketak eta, batez ere, zer ondorio ari ziren sorrarazten hizkuntza gutxituetan. irakaspen mugimendu horren arabera, une honetan bertan abiarazitako jarduera sendo batek soilik geraraz eta itzularaz zitzakeen hizkuntzen galera prozesu horiek. gero eta gehiago, norabide horretako gizarte mugimenduak sortzen joan ziren, indartsu, hizkuntza gutxituko hainbat herritan. dakigunez, euskararen berreskurapen mugimendua izan zen aitzindarietako bat, eta mugimendu guztietan arrakastatsuena izan zen, gainera, zalantzarik gabe, erabileraren ehunekoen bilakaerari dagokionez behinik behin, jarraian ikusiko dugun bezala. euSKararen aTzeraKada HiSToriKoa azterlan honen xedea ez da euskararen galera prozesuak zer etapa izan dituen aztertzea. ezta galera horren zergatiak argitzea ere, hizkuntzaordezkapen gehienetan berdinak izaten direnak, esan dezagun bidenabar. nolanahi ere, gogoratu beharra dago zenbateko arriskuan zegoen euskara joan den mendearen bigarren erdian, prozesu hark izan zuen joeraaldaketa sakonaren ondorioz. hamaika belaunalditan, estatuaren hizkuntzaren inposaketaren eragina birtuala zen, erreala baino gehiago, gizartegeruzarik esklusiboenei soilik eragiten baitzien, eta gizarte geruza horiek ez baitzuten pisu handirik ehunekotan. gaztelaniak euskara ordezkatzeko (egiturazko ordezkapena), zenbait belaunaldi ziren. argi zegoen atzerakada hori mugimendu geldoa zela, eta betiere gaztelaniarekin mugakide zen geografia eremutik abiatuta gertatzen zela. paradigma hori, ordea, goitik behera aldatu zen XiX. mendearen amaieran eta XX. mendearen hasieran:
|
|
2011
|
|
|
XA M A R. gauza da hizkuntza komunitatearen zentzua elikatu egin behar dugula. hau behin eta berriro ateratzen den gaia da. eta hizkuntza komunitatearen elikatzea, ene ustez, herria ezagutzetik hasten da. geure historia zein izan den jabetzea alde batetik; bestetik, gure hizkuntzak gibelean zein mundu ikuskera duen ezagutzea, nahiz eta jakin ikuskera
|
hori
jada galdua dela. Nolanahi ere, kosmogonia galdu den arren, ezagutzetik heldu da gaurdaino hizkuntza komunitate baten parte zarelako sentimendua, eta aurrera egiteko ezinbestekoa da historia ezagutzea.
|
|
|
Geure historia zein izan den jabetzea alde batetik; bestetik, gure hizkuntzak gibelean zein mundu ikuskera duen ezagutzea, nahiz eta jakin ikuskera
|
hori
jada galdua dela.
|
|
2013
|
|
|
soziolinguistika ikerketaparadigma bakarra, itxia, ongi ezarria eta erabat koherentea duen diziplina bakartzat hartzeko aukera urrunduz joan da. Gaur egun, duela 30 edo 40 urte ez bezala, asmo handiko helburu
|
hori
jada ezin da mugatu diziplinaren sortzaileek proposatutako bizpahiru ikuspegi linguistikoetatik eta soziologikoetatik abiatuta egindako ikerkuntza osoa paradigma bakar batera murrizten saiatzera (Fishman 1972). Antzeko eginkizun bat ia ezinezkotzat jo zen jatorrizko korronte soziolinguistikoen artetik hirutara mugatzen saiatu zirenean —Laboven bariazionismoa, Fishmanen hizkuntzaren soziologia, eta Hymesen komunikazioaren etnografia (Figueroa 1994) —, eta denboraren joanak zeregin hori zaildu besterik ez du egin.
|
|
2022
|
|
|
Izan ere, 96 Lege Proiektuak statu quo bat ezartzen du hizkuntza autoktonoak aitortu eta babesteko, autoktonoen eskubideen egungo testuingurua gorabehera. Statu quo
|
hori
jada ez da nahikoa, eta salbuespenezko hizkuntza autoktonoen kudeaketak ez dirudi egokia kasu guztietan. Beraz, hizkuntza eta kultura autoktonoen iraunkortasuna 96 Lege Proiektuan landu beharra zegoen.
|