|
2000
|
|
|
Baina ez zen horrela gertatu. Rocío García de Mainuetaren aurpegia imajinatzen saiatu arren, soilik eskotea gogoratzen zitzaion, eta
|
hori
ere nekez. Baina ezin zuen etsi:
|
|
|
Baina mehatxuren baten zurrumurrua zabaldu da gure artean, hitzaldiak bonba mehatxua jaso duela, alegia. Eta jendea hasi da esaten protestante putakumeen errua zela, gaur euren egun seinalatua zela (artean ez bainekien
|
hori
ere, nahiz eta famatuak izan" orangista" izeneko talde horiek gaurko egunez egiten dituzten desfile eta alarde harroak), eta Ipar Irlandan istilu larriak izan direla gaur, eta gauean larriagoak izango direla seguruenera. Bitxiena da Errepublikan ere, alegia Hegoaldean, zenbait ekintza txiki burutu omen dituztela txerri lealistek aurten; garrantzirik gabekoak, bai, baina han hemenka izua hedatu dutenak.
|
|
|
Zorionez, hutsune hori nahiz goian aipaturiko gehienak bete ditugu, nola edo hala. Orain gutxiagotan entzuten ditugu horrelako salaketak, bestelakoak dira gure kexuak, eta
|
hori
ere esan beharra dago: atzera begiratu, eta bide puska bat egin dugu.
|
|
|
Aitzitik, erranen nuke ezen beldurti samarra naizela. Baina egia da, halaber, ezen, abersitatearen aitzinean, aitzina egiteko disposizione
|
hori
ere badudala. Eta hala sentitzen ditut usu neure baitan bi jaidura edo bi sentimendu kontrajarri horiek, bi zaldi balira bezala, elkarren aurka garaikarrean, nor gehiago.
|
|
|
Baina, oker ez banago, jauregiari buruz egin dizudan deskripzionean, ez dizut ziega haren berri ere eman, zer zen eta nolakoa zen, ezta nondik zetorkion izen hura ere, eta
|
hori
ere ez genuke kontakizun honetan sobera, jakin dezazun zein zen ene beldurra eta ene izu ikara harat sartu aitzin.
|
|
|
Izan ere, jauregian urteetan izan dugu gizon jakintsu bat, jaun Marcel Dibarsoro zeritzana, duela hilabete guti batzuk hil zena, goian bego...; bada, jaun Marcel gure etxeko mutilen prezeptorea izan zen, eta hark irakatsi zidan euskal berboak gordetzen duen altxorra; eta harrigarria da, zeren eta, euskaraz mintzatzen garen bakoitzean, logika eta matematika mintzatzen ari baitzaizkigu bide batez, ezkutuan bada ere, berboaren baitarik eta berboaren muinetik... Baina
|
hori
ere irakats diezazuket, nahi baduzu, bertze egun batean...
|
|
|
Eta ezin ahantzi nuen, finean, kontu hari buruzko zure iritzia, jaun André, noiz eta erran baitzenidan ezen apez izaitea munduko gauzarik ederrena izan zitekeela, baina maitasuna eta eskuzabaltasuna ardatz harturik... Eta, hargatik, ez nuen aita Bartolome bezalako apeza izan nahi,
|
hori
ere ezin garbiago nuen, baina apez berezi bat. Zeren eta, arestian erran bezala, Tomas Mororen Utopia irakurri ondoren eta Miguel de Sandovalen komentarioak entzun ondoren, amesten bainuen ezen, jauregiaren itzalaz baliaturik, justizian eta karitatean zimendatu lurralde zerutiar bat eraiki ahal izanen genuela noizbait Urbiainen, non guztiok anai arrebak eta Jain koa ren seme alabak senti baikintezkeen, Plautoren edo Hobbesen Homo homini lupus etik urrun.
|
|
|
Galileok, aldiz, erdibide bat bilatu zian: alde batetik, beldur zelako, segur, eta bertzetik, bere ideien alde bizi nahiago izan zuelako hil baino,
|
hori
ere segur... edo behatu, bertzenaz, nola egin zion buru Pisakoak tribunalaren itsukeriari... zeren, bere aurkako prozesuan, tribunalekoei hitzez baietz erran zien arren, onartzen zuela bere hutsa, buruz ezetz erraiten ari baitzitzaien, eta ezezko hura handik sei urterat biribildu zuan, noiz eta bere Discorsi ak skribatu baitzituen, bizitzan gehien hunkitu izan nauen liburua, Italian ezin argitara...
|
|
|
—Bai, Graziana,
|
hori
ere egia da. Batek ez du bizkorra izan behar ohartzeko ezen don Frantzisko ez dela Zizeron eta Kintilianoren eskolakoa, eta haren predikuak ez direla, ondorez, bertze munduko gauza, eta gehiegi korapilatzen dituela batzuetan...
|
|
|
—Bai,
|
hori
ere ez dago gaizki pentsatua. Izan ere, Santo Tomásetik hiruzpalau egunetarat, iparrerako eta setentrionerako bidean beti ere, inguru haietako etxaldeak dauden tokian doi, badugu bertze misione bat, eta han ere aurki dezakezue nahi duzuena.
|
|
|
Eta infernu hura, halarik ere, infernuago izan zitekeen —gaitz eta neke den arren halakorik imajinatzea—, baldin alkaideak ene aurkako neurri berezirik hartu izan balu, zeren
|
hori
ere pentsatzekoa baitzen, gizon hura jaun Santiago de Tapioles y Villarrínen sokakoa zenez gero.
|
|
|
Fortunak nekez ahanztaraz ziezazkidakeen iragan penak eta sufrimenduak, baina ongi bai ongi eztitu eta ematu zizkidan orduan,
|
hori
ere aitortu beharra dizut, jaun André...!
|
|
|
Eta bere tokian ez dagoenak faltatzen du, eta bere faltaz lohitzen du bere burua, eta lohitzen ditu ondokoak ere. Eta
|
hori
ere aitortu beharra dago, eta bertze guztia gure burua engainatu nahi izaitea da, nola engainatu nahi izaiten baitzuen gure aita hil berriak, Jainkoak zeruan izan dezala. Eta Gaztela handi da eta Gaztelak handi egin gaitu; ez ote da, bada, Villagrandeko dukearekin egin tratua handitasun horren seinale eta aieru ere?
|
|
|
Zeren, nork daki gaztetan hartu hinduen su hark hartuko ez ote hauen egunen batean berriro, eta mudaraziko ez ote duen hire pintura goiti beheiti...? Eta ezin etsi duk, hasi baino lehen... eta heure bide
|
hori
ere bilatu beharra duk, nahiz eta, bertzetik, ene anaiaren gustuko pintura ere egin behar izanen duan... Baina hik ere aurkituko duk heure erdibidea, eta, handik aitzina, auskalo...
|
|
|
Eta spiritu horren arabera, zalantzarik ez zagok ezen Jesus errege ere izan zela... eta errege ere dela, bertze deus baino lehen, eta errege gisa tratatu genukeela koadroetan ere. Eta
|
hori
ere ebanjelioaren egia duk...
|
|
|
—Esker mila, Joanes, ene etxerat etortzeagatik, zeren, desiratzen den bakardadea ona den bezala, eta bazekiat nik zerbait horretaz, desiratzen ez dena ez... eta ni bakarregi nagok azken aldi honetan —eta, malkoen xukatzeko, eskua begietarat zeramala, eratxiki zuen—: Baina jakin ezak ezen bertzeek markatua nagoela eta etxe honetarat sartzen dena ere markatua dagoela, eta
|
hori
ere neurtu huke, beharbada... Haize nahasiak zebiltzak hemen inguruan, eta haizeetarik batek aihotza goititurik zeramak!
|
|
|
Eta ez al dakizu ezen bere dorretxerat bakartu zenetik ez dela mezatarat behin ere joan, eta ez duela Pazkoarekin konplitzen? Bai, badakit ezen hori ez dela aski arrazoin Joanikot luthertartzat hartzeko, eta froga agerikoago bat genukeela, baina
|
hori
ere etorriko da. Eta, hala bada, bere ordaina izanen du...
|
|
|
—Zeren, ihes eginen banu, neure buruari eginen bainioke ihes, eta
|
hori
ere ez nikek nahi... —eta, sutan erretzen ari ziren skribuei beha, erantsi zuen—:
|
|
|
Osabaren hitzak oroitzen nituen, ordea: " Zeren, ihes eginen banu, neure buruari eginen bainioke ihes, eta
|
hori
ere ez nikek nahi..." Baina orain ez zegoen bakarrik, Maddalenekin baizik, eta nola amorioak mirakuluak ere egin ditzakeen, bizi berri bati ekin ziezaioketen, han Lapurdin, Nafarroa Beherean, Zuberoan... edo haratago, Frantzian, Urbiaingo desterrutik ihesi...
|
|
|
—Joanes, guztiok behar diagu kontzientzian ausiki egiten ahal digun har bat, zeren, bertzenaz, bakoitzak nahiko lukeena eginen bailuke, eta
|
hori
ere ez duk kontua. Baina mundu honetan harrak eta harrak zeudek, eta hireak ez hau gaitzaz libratuko, zeren eta harra bera baituk gaitza.
|
|
|
Orain ez nekien zinez ala txantxetan ari zen, baina neure baitan eskertu nion Charlyri. Nengoen nengoenean —204 egun zertu gabe! —, erdibanakako
|
hori
ere ez zen hain moldaketa txarra niretako.
|
|
|
Hori zuen neska bere ondotik bidali zuela adierazteko manera. Elkarri boxeolari plantak egitea bezala, zeharka mintzatzeko molde
|
hori
ere gutarteko klabea zen. Hogeita bortz urte baino gehiagoko klabea.
|
|
|
Mintzatua naiz haur denboretatik gelditzen zaizkidan oroitzapen urriez. Kazetari izatea noizko burutazioa den,
|
hori
ere kaskoan atxiki gabea dut. Ez du, dena dela, axola handirik:
|
|
|
—Zanpa ezak arraio horrek! Aitzinatu alu
|
hori
ere!
|
|
|
Gaitzitua zen, baina
|
hori
ere ez nuen gauza berria: begitartea argitu gabea zegoen, bi egun lehenago, ortzegun gauean, Unai ekartzera etorri nintzenez geroztik.
|
|
|
Posta elektronikotik etorritakoa laburtzeko lan distiragabeari, hizkera periodistikoaren ustezko bizitasunaren kolorea baizik ez nion erantsi, Ttipi txostengile saiatuaren estilo zurrun eta sinoptikoaren gristasuna itxurapaindu beharrez. Halako faboreak kitatzeko gutieneko prezioa iturrien aipamena izaten ohi da gure lanbidean, baina
|
hori
ere merkatu zitzaidan, Ttipik berak erregutu baitzidan bere izena inon ere ez agertzeko. Testua edertzen zuten irudi ikusgarri samarrek ere bazuten isilpekorik:
|
|
|
Emazteak buru ukaldi hotz batez ihardetsi zion nire diosalari. Haurrak ezta
|
hori
ere. Buru makur eta kopetilun, ez zirudien bere aita ikusteaz loriaturik.
|
|
|
Kontsolagarri eskasa
|
hori
ere. Baliteke.
|
|
|
Denek zakitek hemen. Eta autopsia egin behar ziotela,
|
hori
ere neronek oroitarazi behar. Gertakari sailetik pasatu diren guztiek zakitek horrela agertzen diren hilei, aurkitu eta 24 ordura egiten dietela autopsia...
|
|
|
Nola erranen nuke nik? Serioa edo, hitz gutikoa, baina
|
hori
ere ez da kontuan hartzekoa, lanbidea ere horrelakoa baitzuen. Nik maiz erraten nion gure Agustini:
|
|
|
Ni baino hiru lau urte zaharragoa, ezkongabea edo dibortziatua, erdi mailako funtzionarioa edo bulego bateko enplegatua; horiexek nire ikuskapenaren lehen ondorioak. Errimel ez oso zuzen ezarriak eta soberako pinturak huts eginik zioten bisaia gogortua eztitzeko lanetan; gainerakoan, aurretik haren ikustea banuela iduritu zitzaidan, baina
|
hori
ere ez da bitxia 200.000 biztanle ere ez dituen herrixka honetan. Martini bat eskatu zion Musu tristeri, eta ez zitzaion jazarri hormarik gabe atera ziolarik.
|
|
|
—Dena nahi diat —zainak oraino agerian— Autobideko istorio
|
hori
ere bai. Gaur guztien beharrean gaudek.
|
|
2001
|
|
|
Hitzetan esan litekeena baino gehiago. Baina
|
hori
ere tarteka beharrezkoa dela iruditzen zait. Mina sentitzea.
|
|
|
Aibalaostia, egin du Tasiok berekiko,
|
hori
ere ba al dugu. Arratoiak etxepean.
|
|
|
–Bai, eta bere neska, Arantxa, denak gela berekoak zituan... Beste morena polit
|
hori
ere bai –gogoratu da Anartz irribarre txiki batez–: Aitziber, badakik, Eroskiko kajera; laneko bidean nire etxe aurretik pasatzen duk askotan txirrinduan, niki estu batekin eta...
|
|
|
Bai, hasi da azkenean, irribarre txiki batez bere aurpegiak erakusten duen tristura uxatu ezinik. Bai,
|
hori
ere konprenitzen dugu, gazteek nonbaiten sartu behar dute, bizimodua aurrera aterako badute. Eta isilik geratu da berriz.
|
|
|
Eskela horren eta nire artean ahalik eta distantzia handiena jartzen ahaleginduz. Era horretan beste heriotza ezbeharreko
|
hori
ere atzean uztea izango banu legez.
|
|
|
Baina txarragoak ziren erregeak. Telebistan ikusi dut
|
hori
ere. Katedraletan euren irudiak jartzen zituzten erregeek:
|
|
|
Ikusi ditudan guztiekin konparatzen badut, hau estazio handia dela esan nezake, beldurrik gabe. Oso handia dela ere esan nezake; beldurrik gabe
|
hori
ere. Eta burdina beltzez dagoela eginda, edo beltzez pintatutako burdinaz.
|
|
|
Betiko moduan zebilela uste izan zuen, zentzugabekeriak zirela. Edo
|
hori
ere ez zuen pentsatu; zeppelin itxura hartzeraino puzten ari zen bizkotxo batek kezkatzen zuen momentu hartan Maria, besterik gabe.
|
|
|
ametsa. Baina
|
hori
ere, dudarik ez, guk geuk egin genuen, 60ko hamarkadan."
|
|
|
Mimoz eta arretaz dago idatzia, eta antzeko mimo eta arreta eskatzen digu guri, esaldiz esaldi. Gure irakurle kopuru urria zabaltzeko ahaleginean ia ahaztuta geneukan esperimentaziorako, abangoardismorako, literatur jolaserako ohitura berreskuratzen digu Elorriagak, eta eskertzekoa da,
|
hori
ere beharrezkoa baita, liburuak maite ditugunontzat behintzat, irakurleen zenbatekoa handitzea bezainbat.
|
|
|
India ez da Bonbai, ez Delhi, ez Kalkuta,
|
hori
ere izan arren. Indian milioi erdi mendi herrixka dago, asko argirik eta urik gabe.
|
|
|
‘Eta hau? ’ galdetuko duzu, beste postal bat erakutsiz,
|
hori
ere mende hasierako erretratua, oso aratza, oso belle époque, elurtzan luzeran etzanda dauden hiru gizonok nabarmenki izozturik ez baleude.
|
|
|
Haize hegoak jotzen duenean nerbio sistemaren barruan sodio eta potasiozko partikulen dantza gelditu egiten da eta horixe omen zen haize hegoarekin hainbat pertsonak sentitzen zuten ondoezaren arrazoia. Eta, zigarroa prestatua zuela ahaztuta, berriro ateratzen zuen tabako orria eta papera, eta beste zigarro bat egiten zuen, trebeziarekin, eta mahaiaren ertzean uzten zuen
|
hori
ere, eskua pospoloen bila sarturik poltsikoan.
|
|
|
Bestela, Zer egiten duzu hor, zatar hori, jaitsi zaitez hortik esango zion, helduek umeei errieta egiteko duten ohitura egoskor horrekin, baina ez zen inor agertu eta Goiok gora jarraitu zuen, eta izerdi tantak erori zitzaizkion bekokian behera begietara. Orduan esku bat libratu zuen begia ukabilaz igurzteko eta ia erori zen, bere pisuari eutsi ezinik, beso
|
hori
ere behar baitzuen poste iluna besarkatzeko. Ezin zuen begirik igurtzi, eta begi gaziokin begiratu zuen gorantz eta ia bertan zituen argi indarraren kableak, hiru lau besarkada eman zituen eta kableen dardara sentitu zuen bere ile gorrietan.
|
|
|
Ipuinak kontatzea umekeria dela pentsatuko duzulakoan seguru asko, oroipen okerren batek ekarritako argiari fffu egite
|
hori
ere umekeria nahiko absurdoa izan delakoan, ez da ausartuko zure gelara itzuli eta ipuin bat kontatu behar dizula esaten...
|
|
|
Egun
|
hori
ere, azken orduko oskorri miresgarri batek edertuko du.
|
|
2002
|
|
|
Zoritxarreko hiru atso besterik ez gara, ilunpean ibiltzen diren hiru emakume xahar, betidanik hirurontzat begi bakar bat besterik eduki ez dugun koittadu hirukotea. Eta orain, oi zorigaitza!, lapurtu egin digute begi bakar
|
hori
ere! Itzul iezaguzu, ezezagun zintzoa; edozein zarela ere, erruki zaitez eta itzul iezaguzu!
|
|
|
Alde batetik (ez dira alferrik pasatu 150 urte!), gaur egungo gazteak irakurri ohi duenak ez du antz handirik garai hartakoak irakurtzen zuenarekin, eta beharrezkoa zen hurbilketa lan bat; bestetik, idatzitako hori adierazteko era ere aldatu egin da: elkarrizketak emateko modua, atal bakoitzaren iraupena, paragrafo bakoitzaren luzera?, eta alderdi
|
hori
ere zaindu beharra zegoen; eta azkenik, ohizko liburuen luzera ere aldatu egin da urte hauetan, eta hemen doan Pertseo eta Medusaren burua delako liburuxka hau ez da XIX. mendeko idazlearen liburuko ataltxo bat besterik.
|
|
|
–Nola edo hala –esan zuen Imanolek– Nola edo hala bakarrik. Alexek noizbehinkako zorabioak izaten zituen,
|
hori
ere badakizue. Proba batzuk egin zizkioten.
|
|
|
Badakik zer dagoen eta zer jartzen duan jokoan. Gehiago eskatzen badiok,
|
hori
ere galtzeko arriskua daukak... Edo falta zaiana irabazteko.
|
|
|
–Ezta
|
hori
ere, dirudienez. Hutsaren hurrena.
|
|
|
" Baina zertan nabilek orain ere, beste ezinezko baten atzetik...? Izan ere, nik gutxieneko taila ematen nian gutxienez, eta arranoaren bista nian, baina hik ezta
|
hori
ere..."
|
|
|
Gainera, ni ez naiz hemen dagoen gaixo bakarra. Zure rezolitis
|
hori
ere ez da, bada, ahuntzaren gauerdiko eztula...
|
|
2003
|
|
|
Puntu
|
hori
ere nehor gutik uka dezake, zeren hitz batek, berez edo naturalki, adierazpen berezirik ez baldin badu ere, adierazpen zehatz eta finkoa izaten du gizarteak emanik.
|
|
|
" Orduan hasi ziren koltxoiak saltzen" esan zuen Martinak. " Gero saldu zituzten aulkiak eta alfonbra bi", baina
|
hori
ere ez zen nahikoa izan, antza, Lituaniara heltzeko eta" bainuontzia ere saldu zuten azkenean".
|
|
|
Leihoko gauak ere intimitatea ematen zuen, eta bero apur bat. Orduan zazpigarrenez pentsatu zuen Matiasek umeak ez zuela hitz bat bera esan bidaia osoan, eta hurrengo gogoeta izan zen amak ere ez zuela hitzik esan; zazpigarrenez pentsatu zuen
|
hori
ere.
|
|
|
–etena egin zuen orduan batek daki zergatik– egin behar dut. Ministeriokoa –" egin behar dut" eta" Ministeriokoa" egituren artean, berriz, ez zuen etenik egin, batek daki zergatik
|
hori
ere.
|
|
|
Eta koadroak saldoka saltzen hasi zen Australian. Batek daki zergatik
|
hori
ere. Gero Australiatik kanpora ere hasi zen saltzen.
|
|
|
Eta lotsa apur bat ematen zien gauzak saltzeak, inoiz ez zutelako, bizitza osoan, ezer saldu. Eta
|
hori
ere nahikoa ez zela ikusi zutenean, ahalegin handiagoa egin zuten. Bietako baten etxea saldu eta elkarrekin jarri ziren bizitzen.
|
|
|
Denborarekin, ordea, ahaztu egin nuen. Inoiz edo behin, etxeko liburutegiko apaletik haren nobela hartu eta pasarteren bat irakurriz irribarreka atzeman izan dut neure burua, baina ohitura
|
hori
ere gainditzen jakin dut. Beharbada horregatik izutu nintzen horrenbeste komisaria barruan idazlearen emazteak nire lepora oldartu eta, negar zotinen artean, Monikaren izena aipatu zuenean.
|
|
|
Azken aldian, senarrak etxetik kanpo egunak egiten zituelako edo, gizonezkoen bisitarik ere izaten omen zuen emakumeak etxean, eta horietan egongelan ikusten omen zuten berandu arte hizketan. Auzokoek ez dakite, noski, adiskide soilak ala maitaleak ziren, etxeko egongelan hizketan berandu arte egon eta batzuetan lotara ere etxean geratzen zirela bakarrik, eta
|
hori
ere segurantzarik gabe, hasieran gizon guztiak isilka sartzen baitira maitale berrien etxeetan eta modu berean alde egiten baitute, oinutsik eta zaratarik gabe. ez dute txirrinik jotzen, ez aterik kolpatzen, ozta ozta ukitzen dute behatz koskoekin atea, baldin aurreikuspen guztien kontra senarrak zabaltzen badu desenkusaren bat aipatu ahal izateko, eta modu berean ateratzen dira goizeko ordu txikietan, zaratarik gabe, atalburuan musu presakor bat eman ondoren; hurrengo hitzordura arte indarrak pilatzeko balioko dien musu labur baina indartsua etenik sartuko da gizonezkoa igogailuan (jaisgailu izango da ordu horietan) eta geratuko zaio emakumea begira, itxoiten geratzen diren emakumeek duten otzantasunarekin, esku bat ateko sarrailan eta bestea paparrean, bularrak doi doi estaltzen dizkion bataren solapak bilduz.
|
|
|
–eta, barre txiki batzuk egiten zituela, gaineratu zuen–: Problema
|
hori
ere bihar edo etzi konponduko dugu. Datorren astean, berriz, plenoa eginen dugu eta, hala, berandu gabe etxeak goraka hasiko dira; etxegintzak dirua ekarriko digu, eta diruarekin...
|
|
|
–Azpildarrok ongi zekiagu don Justinianoren kontra borroka egitea dela justizia egiteko modu bakarra –esan du amak, halako batean– Eta hi horretaz jabetuta bahago, zer esanen diat...? Nik nahiago nikek hemen geratuko bahintz, baina
|
hori
ere neurekoikeria izanen lukek, ezta?
|
|
|
1 baina ona da jakin dezazun/ zure aitak ez zuela hitzik atera/ edo garrasi egin zuela zoro moduan/ isilik egoteko era polita
|
hori
ere// zure aitak zenbaki guztiak ahantzi zituela/ (horregatik ezin zizun lagundu biderketetan)/ eta horrenbestez telefono guztiak// eta karrikak eta begien koloreak/ eta ileak eta orbanak/ eta zein bazter/ zein taberna/ zein geltoki/ zein etxetan
|
|
|
Hortik aurrera, egilea konbentzitzea geratzen zen, bere lana kaleratzera ausartu zedin. Baina
|
hori
ere ez zen erraza izan. Kontu intimo bat publiko egiteak sorrarazten dituen ahalkea eta babes eza zeuden, batetik; bestetik, kontatu nahi eta kontatu ezin bat, egileak berak modu askotan adierazten duen talka.
|
|
|
Nik ez nizun eraso, baina une batez zugandik urrun sentitu nintzen. Denok maila berean jarri gintuzun, eta
|
hori
ere ez zitzaidan ongi iruditu.
|
|
|
Eta guk zu alde batera uzteko kontu
|
hori
ere ez da dena zuk diozun bezala, Kattin. Dena ez da horrela.
|
|
|
Josebak Ainhoa haizea hartzera bidali du. Nonbait
|
hori
ere aspertu egin da señoraren mendean, eta" agur benhur!" esan dio. Gurekin jarraitzen du taldean, baina ez da Ainhoaren mutil laguna.
|
|
|
Ez al ninduzuen, bada, denok" empollona" deitzen? Beno, gauza gehiago ere bai, baina
|
hori
ere ez dut ahaztuta.
|
|
|
eskutitzekin emozionatuta, ahaztu egin zitzaidan Anttoni gutun zertifikatua ematea. Behin bakarrik gertatu zait horrelakorik postari lanean daramatzadan urte guztiotan, baina uste dut
|
hori
ere barkatu ez ezik eskertu ere egingo didala Anttonek, gutun madarikatu hark isuna izateko itxura guztia zeukan eta.
|
|
2004
|
|
|
Lau hormetatik bat ahal zen moduan estalita zegoen, adreilu zaharrez hornituta, eta beste hiru paretak ere bala zuloz beterik zeuden. Dena dela, beste asko baino hobeto zegoen, baina ez bertan bizitzeko moduan; nire iritzia zen hori, baina geroago
|
hori
ere aldatu beharra izan nuen, askok ez zutelako hori ere.
|
|
|
Lau hormetatik bat ahal zen moduan estalita zegoen, adreilu zaharrez hornituta, eta beste hiru paretak ere bala zuloz beterik zeuden. Dena dela, beste asko baino hobeto zegoen, baina ez bertan bizitzeko moduan; nire iritzia zen hori, baina geroago hori ere aldatu beharra izan nuen, askok ez zutelako
|
hori
ere.
|
|
|
Umeak asko ibiltzen dira hondakinetan jolasten. Baina
|
hori
ere ezin da egin. Murruen tartetik burua agertzen duzunean, dorre zelatari edo tankeetatik tiro egiten dizute soldaduek.
|
|
|
Baina zenbat neska lagun dituk hik? Irati delako pintamonas
|
hori
ere hire neska laguna izango duk, noski. Zer uste duk, ez haudala ezagutzen?
|
|
|
Baina ikusten dut burugogor jarraitzen duzula, eta ez dagoela zereginik. Zugan gustatzen ez zaidan bakarra zure makarra pinta hori da, baina
|
hori
ere ez da garrantzitsua. Eta ez dut zure itxura eta izaera aldatzen saiatzeko intentziorik ttikiena ere.
|
|
|
Azken finean, aberatsa ez da ondasun askoren jabe dena, ondasun horiei uko egiten diena baizik. Eta
|
hori
ere primeran iruditzen zait.
|
|
|
–Nire ustez, mutilek itxura fisikoa zaindu behar lukete konplexurik gabe, eta neskok ere politak eta apainak egoten jakin behar dugu. Noski, horrekin bakarrarekin ez goaz inora, baina
|
hori
ere ez dugu zertan ahazturik.
|
|
|
Baina hemen arazoa ez duk nik hirekin segitu nahi dudan, hik nirekin segitu nahi duan baizik. Bueno, ezta
|
hori
ere. Hik nirekin bakarrik segitu nahi duan, hobeto esanda.
|
|
|
Era honetako arrazoibideak entzundakoan, batek ez daki zer pentsatu egiazki: edo europarrek etxean bertan eta mundu zabalean barrena burutu duten genozidio eta etnozidioen historia ez du behar bezala ezagutzen, edota dena delako euskaldun abertzale
|
hori
ere europarra sentitzean, sentiera horren lilurak zeharo itsutu egin du eta ez du gaitasun ideologikorik eta moralik bere tradizio nazionalista ankerrarekin eteteko. Bidenabar:
|
|
|
–Euskarak aniztasunaren irudia eskaini behar du. Aingeru Epaltza mintzo zaigu?, errealitatean izan horrela da-eta. Izateko, pentsatzeko eta bizitzeko modu batekin oso uniformatua eta lerratua ikusten da euskararen mundua eta
|
hori
ere euskarak duen arazoetako bat da. (...) Batasuna garrantzitsua da, baina une honetan gehiago kezkatzen nau euskararen inguruko aniztasunak batasunak baino.
|
|
|
Estatuaren inposaketaz gertatu dela euskararen atzerakada. Baina
|
hori
ere gauzak gehiegi sinpletzea da. Hori ere egon dela, batez ere azken mendeotan, ez dugu ukatzen.
|
|
|
Ikastoletan, agian, besterik litzateke, hauetan kalitatezko hezkuntzaren xedeetako bat ikasle eleaniztunak sortzea izan baita, berez zerbait aberasgarri dena maila pertsonalean eta, orobat, errentagarria gizarteko harremanetan. Baina aukera horrek euskarazko irakaskuntzaren kalitatea bermatzea suposatuko lukeen neurrian, handik eta hemendik entzuten gatozen bezala, eleaniztasunaren eredu
|
hori
ere auzitan jarri beharrekoa izango litzateke. Gure ustez oraindik goizegi da orain arteko emaitzak behar bezala aztertu eta baloratzeko?. 690
|
|
|
Horrek kalitatearekin zerikusia dauka. Zenbait esparrutan euskara atzeraka ari delako, egundoko higadura jasanda, eta
|
hori
ere erabileraren kontua da?. Baliabideei ahalik eta etekin handiena ateratzea dut helburu, Euskaldunon Egunkaria, 2002/1/16.
|
|
|
Hala ere, ordea, dirudienez, ez da zilegi, besterik ezean lan eremu publikoetan hala holako elebidun izateko eskaria legez arautzea. Ezta
|
hori
ere. Zer arraio!
|
|
|
Estatuaren baitako erakunde osagarrien eskumen zehaztua ezagutu nahi baldin badugu,
|
hori
ere eskura daukagu Videgaini esker. Honela dio, aurrerago, delako txostena iruzkinduz:
|
|
|
Zeren eta" euzko zale" en eskuetan, ez gaur eta ez bihar, ez da euskal hiztegirik agiri; eta apaletan ere, ez maizegi. Euzkotar keria da nagusi haiengan, baiñan ez jakinduria; eta are gutxiago euskal hiztegi miraritsu
|
hori
ere...
|
|
|
Eta Libe, jende horren guztiaren parean eta lurrean jarrita, lumei begira jartzen zen, hainbeste jendek lotsa ematen zion eta. Jendea entzuten zuen (eta zaldiak, eta afiladoreak) eta hankak ikusten zizkien, baina
|
hori
ere disimuluan. Gero berriro jartzen zen lumei begira, eta galdu egiten zen tonu beltz eta zurietan, eta akaso, suertearekin, mamorro bat ikusiko zuen lumetan, eta haren ibilaldia segituko zuen.
|
|
|
Kontua da Roman beldur zela neskatoak ezer ulertuko ote zuen, ze, berba jasoak ziren, eta normalean xingola berdedun neskato barkillojaleak ez dira ondo konpontzen berba jasoekin. Baina zeozer esan zuen, ze isiltasuna larregi ari zen luzatzen, eta esaldi potolo
|
hori
ere ez litzaioke txarto etorriko, ze orduan 7 urte arteko neskatoa interesatu egingo zen Romanekin, 15 urteko mutilarekin, esango zuen" umm, gustatzen zait: ziklista eta filosofoa, eta hain morenoa...", eta batek daki zer gerta daitekeen hain frantsesita gaztea mutil batekin interesatzen denean, gauza onen bat seguru.
|
|
|
Pelikula ona balitz, sikiera. Eta pelikula balitz ere sikiera, ze dokumental antzeko bat da,
|
hori
ere ez: Italiaren izen handia gehiago puzteko balio duen albistegi moduko bat baino ez, kiloka eta doan banatzen den propaganda.
|
|
|
Eta esango dute, ezkutuan betiere, gaurko Duce a txotxongilo hutsa dela, noizbait izandakoaren karikatura, eta bere partiduko askok kaka burutik behera egiten diotela. Eta, azken aldian, jende askok dio hau dena amaitzear dagoela, laster etorriko direlako amerikarrak eta ingelesak, eta esaten dute, aldez aurretik alboetara begiratuta, hori bai, ostikoka botako dituztela faxistak, baldin eta faxistek ez badituzte ostikoka botatzen amerikarrak eta ingelesak,
|
hori
ere izan daiteke eta.
|
|
|
Oscarri gustatzen zaio eszena hori, esaten duelako
|
hori
ere ziklismoa dela, mutila bizikletan doalako Galibierren gora, eta, ze arraio, hori ez bada ziklismoa berak ez dakiela ze kristo den ziklismoa.
|
|
|
Eta kontzentrazioaren kontu
|
hori
ere beste arranokeria bat iruditu zitzaion, baina gaia atera izan diotenean isilik geratu da, kontzentratuta, eta pentsatu du nahiko lituzkeela ikusi hogei urteko fraidegai mukitsuak kontzentratuta. Pentsatze hutsarekin irribarre memeloa irteten zaio, Lucak arrastietan jartzen dituen pelikula italiar ergel horiek sortzen dutenaren antzekoa.
|
|
|
Eta gogoratu da etxekoekin, aitak zelan erabaki zuen Astrako armak jabez aldatzea, amak zelan pasatu zituen azken urteak bakarrik, duela gutxi hil zen arte. Eta bere buruarekin ere gogoratu da,
|
hori
ere egin behar delako aldian aldian; eta gogoratu da zelan egin behar izan zuen alde etxetik eta zelan dabilen orain mundutik, jakin barik non amaituko duen edo sekula bueltatuko den. Gogoratu da Habana barkuan berarekin batera joandako umeekin, eta pentsatu du akaso ume horietako batzuek, gaur, errusieraz egingo dutela eta ez besterik, eta gogoratu ere ez direla egingo jaioterriaz, eta badutela horiek ere zerbait kontatzeko.
|
|
|
Horrela egon dira biak minutu erdiz, chiantiari eta tomateari begira. Pablo saiatu da imajinatzen zer marraztu dezakeen sekula itsasorik ikusi bako ume batek, igual hitz
|
hori
ere entzun ez duen ume batek. Eta mila gauza bururatu zaizkio:
|
|
|
Fraide buruzuriak, orduan, irribarre egin du, urduri, eta buruarekin erreberentzia txiki bat egin dio Fray Ciccillori, erreberentzia urduria
|
hori
ere, eta segituan gorde du giltza eta beste bat atera du, txikiagoa. Lotsatuta, fraideak ez du jakin nora begiratu ere.
|
|
|
Di Ruggerok erabaki zuen Suitzara joan behar zuela trena hartuta, marrazki batean ikusi zuelako Cervino, kasualitatez," Cervino" izeneko gaileten metalezko kaxan. Eta, kaxan, Cervino mendia erliebean zegoen, eta ukitzen bazenuen arrakala guztiak sentitzen zenituen, eta lainoa ukitzeko aukera ere bazegoen,
|
hori
ere erliebean zegoelako. Eta arnasa matxinatu egin zitzaion Di Ruggerori:
|
|
|
Beranduago, Matterhorn puntara teknologia handiagoak eraman zituztenean, zientziaren zehaztasun osoarekin jakin ahal izan zen handik ezin zela itsasoaren arrastorik usaindu ere egin, gezurra zela han goitik itsasoa ikusten zenik. Hasieran, jendeak esan zuen Di Ruggero ez zela heldu tontorrera, baina laster uxatu zen zurrumurru
|
hori
ere, espedizio batek Di Ruggerok tontorrean utzitako bastoia jaitsi zuenean.
|
|
|
Ez nekien. Beharbada
|
hori
ere aipatuko dut erreportajean: " Germaniako gizonak, Europaren mira" –hots egin zuen Del Vallek, airean alegiazko lerroburua marraztuz.
|