|
2000
|
|
|
Espainiar Estatuan, euskal gatazkari dagokionez behintzat, botere legegileakez du gaur egun botere exekutiboa kontrolatzerik, ez eta
|
hori
botere judizialetikbereizterik ere. Dena dugu gubernaculum (agintea), eta inola ere ez jurisdictio (estatu boterearen kontrola).
|
|
2004
|
|
|
Euskal nazio eraikuntzaren ildoan kulturaren berariazko ekarpena idoro nahi genuke, euskal identitatearen sistema osatzen duten elementuen artean, kulturaren egitekoa zertan den zehazteko. Hizkuntzarena, lurraldearena eta historiarena bezala, kulturaren lekua, goren goreneko lekua izango baita euskal identitatearen eraikuntzan, honek haiekin eta haiek honekin duten etengabeko elkarreraginari esker.701 Tartean, noski, asmoaren nahia egia material eta espiritual bihurtzeko ahalmena behar dugu, eta
|
hori
botereari edo politikari darion kemen gisa irudikatu dugu oraintsu.
|
|
2007
|
|
|
Nazionalismo instituzional
|
hori
boterean instalatua dela diozu.
|
|
|
Lege honetan, lan arriskuak prebenitzeko politika bideratzen da eragingarritasun, koordinazio eta partaidetza printzipioetan oinarrituta. Politika
|
hori
botere publikoen jardun multzoa da, lan baldintzak hobetzea sustatu bekumenak dituzten administrazio publihar duena, langileen osasunak eta segurtasunak babes gehiago izan dezaten. Orobat, politika horrek zuzendu behar ditu, hala prebentzio arloan eskoen jardunak, nola jardun horietan enpresaburuek eta langileek izan behar duten partaidetza, euren ordezkaritza erakundeen bidez. Inguru horretan sortu den Laneko Segurtasun eta Osasunaren Batzorde Nazionala partaidetza tresna ezin hobea da, prebentzio arloko politika azaldu eta garatzeko.
|
|
|
Modu berezian babestutako eskubide horien urratze guztien kasuan errekurtsoa aurkez daiteke, urratze
|
hori
botere publikoek zein partikularrek egin, eta egintza zehatzak zein arau xedapenak izan, betiere, azken kasu horretan lege lerruna ez badute; izan ere, auzitegi arruntek ez dute eskumenik lege lerruneko arauak deuseztatzeko. Legitimazioa oso zabala da:
|
|
|
independentzia, mugiezintasuna, eta epaile eta auzitegien erantzukizuna. Hala ere, TORRES DEL MORALek idatzi duen moduan, horien independentzia praktikan erabat murriztuta zegoen Karrera Judizialaren 1967ko Erregelamendu Organikoarekin, azken
|
hori
botere betearazlearen esku egon baitzen beti, batez ere, Kontseilu Judizialaren gaineko kontrola zela bide (organo hori gobernuak izendatzen zuen, 1952an sortu zen, eta epaile eta magistratuak kalifikatzeko ardura zuen, sustapenak, igoerak, etab. erabakitzeko).
|
|
|
Jaiotzen direnetik, haurrak helduen autoritatearen mendean daude, eta mendekotasuna esperimentatzen dute. Hala ere, autoritate
|
hori
botere pertsonalizatu batda, banakakoa, eta ez politika bezain abstraktua. Egoera horietan, haurrek berenborondatea besteenaren mende jartzen ikasten dute, eta hori etorkizunean osobaliagarri izango zaie (Delval, 1989).
|
|
2008
|
|
|
Kabilak eta bere aginteak negoziatzeari uko egitearen kasuan, «boteretik haizatuko» dituztela ziurtatu du Laurent Nkundak. «Ezer ez bada gertatzen, Gobernu
|
hori
boteretik botako dugu» adierazi zuen igandean jeneral matxinoak, Kishanga hiritik. Hori Ipar Kivuko hiri nagusi Gomatik 80 kilometrora kokatua da.
|
|
2009
|
|
|
Uko egin behar ote dio euskal herrietan kulturaz eta hizkuntzaz hegemonikoa izateari, bizitza soziala hiztun herria bera ardatz izanik antolatzeari? Lurralderik gabeko aniztasun berdintzaile
|
hori
boterearen estrategia hutsa da, haren aldarria. Ikusi bestela gaur egun erakunde eta kontsumo gaien propagandatik erruz heltzen zaizkigun mezuak, ofizialki antolatzen diren egunak, jaiak, topaketak, kultur trukeak...
|
|
|
Haren iritzian, horretarako gakoa zen Nafarroa EAEtik bereiztea, ezinbestekoa zelako baldintza
|
hori
botereari eusteko. Horregatik, 1979ko apirilaren 3an EAEtik bereizitako hauteskundeak egin ziren.
|
|
2010
|
|
|
Biktimismoa, norbere burua biktimatzat hartzeko joera da. Eta, bigarren adieran, norbere burua biktimatzat hartze
|
hori
botere erreminta bihurtzeko jokabidea. Biktimismoaren historia paradoxaz betea da:
|
|
2011
|
|
|
" Geure arloan botereari buruzko irakurketa negatiboa egin izan ohi da. /../
|
hori
boterearen irakurketa eskematikoegia iruditzen zaigu.
|
|
|
Iltzedun bota pare bat lortzea, dotore eta sendoa, beste ametsik ez omen zebilkion buruan," oinetako klase
|
hori
botere eta ospearen sinbolo zelako: urraturiko oinetakoak, berriz, pobreziaren ikur nabarmenetakoa ziren, duintasuna ere galdarazi zioten gizakiaren marka".
|
|
2012
|
|
|
Egia da, nonbait, klase borrokaren esparru autonomoaren kontzeptuarenbirtualtasunak lan harremanen eta gizarte babesaren esparru propioa gainditzenduela; dena dela, Aitor Bengoetxeak dioen bezala,
|
hori
boterearen oinarrizko muinada oraingo europar estatuetan. Lan harremanen eredua funtsezkoa da garapeneredu bat eraikitzeko eta, eredu horren baitan, aberastasunaren birbanaketarako, sortzen den errentaren inguruko gatazkatik.
|
|
|
Frantziako Iraultza Handia (1789) eta Urriko Iraultza Sobietarra (1917). Ikuspegi
|
hori
boterean diren klaseek onartu aldakuntzekiko mesfidantza handiaz hornitzen da, eta aldakuntza egiazkotzat jotzeko bi baldintza politiko ezartzen ditu: antzinako boteredunen suntsitzea bata, eta iraultzaileek boterea beren eskuetan zuzenki hartzea bigarrena.
|
|
2013
|
|
|
Bestetik, prestigioaren fabrikazioa, famaren elur bola efektua eta beste hainbat dinamika jakingarri ikusi lirateke kulturgintzan kontuak hartzen duen dimentsio bitxiari antzemateko. Laburbilduz, errege biluziaren ipuinak aspaldi kontatu zuen efektua gertatzen da kulturgintzan —ipuin
|
hori
botere politikoari buruzkoa baino zabalagoa dela esango nuke— Edo adibide klasikoan, gerta liteke koadro batek sortzen duen efektu estetiko erreala eta beste baten zirriborro amateurrak sortzen duena konparagarriak izatea, baina eraikitako prestigio trafiko, kontzeptu sare eta sugestio mundu konplexu baten bidez baliteke lehenbizikoa ehunka mila eurotan baloratzea. Hala, goian aipatutako hiru ‘gauza’ horien artisautza errealetik askatutako prestigio dinamika autoelikatu bat sortzen da.
|
|
|
Eta
|
hori
boterea da.
|
|
2014
|
|
|
Gure hauteskunde programan legealdi baterako esan genuen eta hala izan behar du. Hala ere, CUPen bertan batzuk hasi dira hori zalantzan jartzen, ulertzen delako erabaki
|
hori
botereari genion beldurretik hartu zela. Mugimendu sozialetan gauza asko lortu dira lider barik eta guk hori aldarrikatzen dugu.
|
|
|
Bitartean, Espainiako Gobernuaren biderik zentzuzkoena Konstituzio Auzitegiaren esanak aintzat hartzea litzateke: Konstituzio Auzitegiak ezin ditu konpondu ordena konstituzionalean sortzen diren arazo guztiak, bereziki Estatuaren zati batek bere izaera konstituzionala aldatu nahi badu; zeregin
|
hori
botere publikoen arteko negoziazio eta elkarrizketaren bidez konpondu behar da.
|
|
|
Toki garapen politiken eta hizkuntza politiken uztartze bat planteatzen dugu beraz garapen estrategia baten baitan. Horretarako sozio ekonomia eragileen arteko elkarguneak bultzatzea planteatu dugu, eta ardura
|
hori
botere publikoena lukeela, nahiz eta orain arte bilgune horiek esparru sozio-ekonomiko pribatutik bultzatu diren batez ere.
|
|
|
Eta epaileek erantzukizunez jokatuko dutela uste duzu? Epaile batzuek diote legea modu malguagoan interpreta daitekeela, eta beste batzuek diote segurtasun handiagoa emango lukeela eta mesfidantzak uxatuko lituzkeela legea aldatzeak, baina
|
hori
botere legegilearen eskuetan dago, alderdien eta, bereziki, gobernuaren eskuetan. Nik uste dut epaileek hemen eta orain dugun egoera kontuan hartuta aplikatu behar dutela legea, baina, halaber, gobernuari eskatu behar zaiola azken urteotan eraiki duen salbuespen legedia eta bestelako neurriak indargabetzeko, sakabanaketa, adibidez.
|
|
2015
|
|
|
9 artikuluak dio arau publikoak edo norbanakoaren eskubideak urratzen dituen oro zigortua izango dela, pertsona guztiak berdintasunez epaituko direla eta
|
hori
botere publikoen erantzukizuna izango dela.
|
|
|
bietako batek ere ez dezake maitasuna eman edo jaso. Espezialistaren esanean, «ahulezia handiena duen bikotearen menpekotzat jotzen da, baina ‘indartsu’ ere behar du, harreman
|
hori
boterean edo beldurrean oinarrituta mantentzeko. Mendekotasun harremana:
|
|
|
Nire unibertso pertsonal eta sozial hurbilean, biak ala biak izan dira jende duintasuna lortzeko tresnak, baliabideak. Badakit honetan ere ez dela egia unibertsalik, baina nork bere egiaren egile eta jabe izatea da duintasunaren muina, batez ere, egia
|
hori
boterearen egiaren izenean ukatzen zaionean. Azken orrietan zertxobait esango dut horretaz, saiakera osoan, hala ere, izango dut buruan arrangura bat, norberarentzat duintasun bidea dena nola bihurtu ororentzako aukera.
|
|
2017
|
|
|
Horixe izan zen kapitalismo industriala ezartzeko oinarrizko tresnetako bat, bai eta demokratizazio garaikidea gertatzeko oinarrizko tresnetako bat ere, betiere borroka politiko etenik gabekoari eta hainbat mugimenduren politizazioari esker (besteak bestea, sozialismoa, sindikalgintza, nazionalismoa eta feminismoa). Botere ez subirano
|
hori
botere diziplinarioa da.
|
|
|
Botereari burla egin dakioke, baina beti badago muga bat, gurutzatu ezin den ‘errespetuaren’ marra bat. Marra
|
hori
botereak marrazten du eta igaroz gero zentsuraren bitartez isilaraziko du. Botereak ez du gogoko hartaz barre egitea, iraularazteko gaitasuna baitu umoreak.
|
|
|
Demagun baietz, emakume horiek besteekiko eta besteentzako boterea gauzatzeko bidean jarri direla, gai hori funtsezkotzat dutela. Nahikoa izango da
|
hori
botere estrukturalak gure bideak neutralizatzeko dituen mekanismo ezin eraginkorragoak indargabetzeko?
|
|
2018
|
|
|
Nekez erreparatu izan zaio, bere osoan, zer esanahi teoriko eta praktiko duen Lockek aitazko botere delako
|
hori
botere politikotik bereizi izanak. Hark kontratuaren inguruan osatutako istorioaren interpretazio arruntaren (patriarkalaren) ardatza, batetik, gizarte zibil edo politikoaren sorrera da (mundu publiko berri bat, formalki askeak eta elkarren berdinak diren norbanakoen arteko kontratu lotura unibertsalen bidez osatua), eta, bestetik, gizarte zibil edo politiko hori mundu familiar pribatutik bereiztea, zeina lotura naturalen eta mendekotasun ordena natural baten bitartez eratua baita.
|
|
|
Nolanahi ere, kapitalismoaren eta patriarkatuaren arteko harremanaren sistema dualen azalpenak erakusten duenez, patriarkatua oraindik, maizegi, lehendik ere existitzen ziren klase analisiekin lotu baizik ez da egiten. Oraindik ere pentsatzen da burgesaren eta proletarioaren eredua ondo egokitzen zaiola ezkontzari, nahiz eta senarra emaztearen lanaz beretze
|
hori
botere patriarkaltzat ere jotzen den. Emaztearen mendekotasuna emakumea delako sortua dela, horri erreparatu izan zaio, bai, baina oraindik ere ezkutuan daude eskubide patriarkalaren ondorio politikoak, bere osoan.
|
|
2020
|
|
|
Baina botere asimetriak, maiz, modu ezkutuan edo inplizituan gertatzen dira. Eta, horrexegatik, beharrezkoa dugu barne funtzionamenduan gerta daitezkeen botere asimetrien inguruan hausnartzea eta lantzea.(...) Herri mugimenduetako kolektiboetan aniztasuna zabala da (generoa, adina, esperientzia, norberak dedikatu dezakeen denbora, garatu dituen abilidadeak...) eta aniztasun horren inguruko auto kontzientzia zein lanketarik ez bada egiten, aniztasun
|
hori
botere asimetria bilakatu daiteke, askotan, ez ulertze zein gatazken iturri diren botere asimetriak." (Zumalabe Fundazioa 2015 80 orri.)
|
|
|
Anton Pla umea da umeen artean, eta, helduen artean, orain zoro barregarria, orain zahar jakintsua. Ahula da, inozoa da, baina
|
hori
boterea da harengan, eta ez gabezia".
|
|
2021
|
|
|
â Nik uste dut ezin litekeela... eztut esaten pederastia eta umeen asunto honegatik... nere ustez, ezin liteke horren modu ideologizatuan hitzegin, ze pandemia baten erdian gaude, jende asko ari da hiltzen... â³" Modu ideologizatuan" jarduten duenik baldin badago hemen,
|
hori
boterea duk, ze" pandemia" bat baldin bada hau, hori hala duk hitzekin nahi dutena egiten dutelako, eta gauzekin ere hortxe nunbait. â Zeinek?
|
|
|
Nire eritziz, IBERDUEROren ofentsiba honek gauza bat utzi baldin badu garbi, Lemoizko arazoa bere egiazko tokian uztea izan da, hau da: proiektu
|
hori
boterearen aparatuaren oinarrizko eta funtsezko proiektu bat dela. Beraiek betikoa egin dutela argi eta garbi dago:
|
|
2022
|
|
|
" (Nafar) eskuina, bagenekien, Monterrosoren dinosauroaren parekoa da". Guk bagenekien, metafora hartan gu ginela protagonista, Nafarroako
|
hori
botere politiko hegemonikotik kendu ondoko lo eta amets goxoetaetik esnatu berriak, edo esnatu beharrak.
|
|
|
Itsu itsu sinesten du botere horretan. Sinesmen itsu eta sutsu
|
hori
botere eldarnioaren nukleo patologikoa da.
|
|
2023
|
|
|
Ezkerra izateak konnotazio negatiboa izan du beti, eta biak okerreko bidetik joan direla dirudi. Okerreko bide
|
hori
botereak ezarritako trabaz beterik dago. Lolak bere senarraren eta amaren boterea saihestu nahi du, eta ezkerreko bidea hartu du.
|
|
|
«Gure ardura da herritar guztien hizkuntza eskubideak bermatzea, administrazioarekin dituzten harremanetan erabiliko duten hizkuntza aukeratzeko eskubidea izatea bermatzea. Hizkuntza eskubideen berme
|
hori
botere publiko guztien konpromisoa izan behar da: betearazlearena, legegilearena eta judizialarena».
|
|
|
Botere publikoentzako populuaren obedientzia, aberriaren behar bat izanez gero, hortik beretik obligazio sakratua bilakatzen da. Populuaren obedientzia sakratuak sakratuaren ezaugarri
|
hori
botere publikoei berei ere ematen die, hauek populuaren obedientzia sakratuaren objektua direlako; baina obedientzia hori ez da inondik ere erromatar moduko abertzaletasunak eraginiko estatu idolatria. Kontrakoa da.
|