|
2001
|
|
|
Schumann-en akulturazio eredua (1978a; 1978b) bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza, naturalean, oinarritzen diren aldagai kausal gehien identifikatzera mugatzen da; hau da, «hizkuntza instrukziorik edo argibiderik gabe eta hitz egiten deningurunean ikasten» (1978a, 27 or.).
|
|
|
Autore horren ustez (1978a) bi faktore mota bakarrik dira, sozialak eta afektiboak, bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntzan gehien eragiten dutenak, eta bi horiek akulturazio konstruktuak barneratuta daude.
|
|
|
Bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntzan eragiten duten faktoreak ondokoak dira: 1) Aldagai sozialak, taldearen akulturazio gradua baldintzatzen duten talde artekoharremaneko aldagaiak direnak.
|
|
|
Hizkuntza minoritarioa duten taldeko kideentzat, berriz, 2Hren jabekuntzaren ondorio soziala asimilazioa da (ikusLambert en (1974) elebitasun kengarriaren kontzeptua). Beraz, testuingurusoziala garrantzizko faktore bezala ikusia izan da
|
hizkuntzen
jabekuntzan.
|
|
|
Lambert-en (1963a; 1963b; 1967; 1972; 1974) bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntzan eredu soziopsikologikoa elebitasunaren garapen eta norberaren identitatearenaldakuntzan oinarritzen den eredua da. Eredu horretan, hauxe da oinarrizko proposamena:
|
|
|
Bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza prozesua gai nagusia da gaur egungo zientziagintza sozialean eta, jadanik, literatura zabala dago, bertan oinarrituz horri buruzkoikerketa bideratzeko. Diziplina sozial ezberdinen barruan landu den gaia izanik (linguistika, linguistika aplikatua, psikobiologia, psikologia, psikolinguistika, soziologia, soziolinguistika, psikologia soziala, pedagogia, psikopedagogia, psikosoziolinguistika, eta abar), zenbait aspektu antzeko moduan ikusi badira ere, bestebatzuk modu berezian landu dira, hainbat ikuspegitatik aukera eta azpimarratzenahiko ezberdinak eginez.
|
|
|
...ra diziplina ezberdinetan; hala nola: hizkuntza bat baino gehiagoz batera jabetzea, hizkuntza bakarraz jabetzearenprozesuarekin konparatuz noraino izan daitekeen antzekoa/ ezberdina; bigarrenhizkuntzen eta lehen hizkuntzaren jabekuntza prozesuak noraino diren antzekoak/ ezberdinak; noraino den gizabanakoak jaiotzatik dakarrena eta norainogeroztik gehitzen dena; noraino parte hartzen duten bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza prozesuan indibidualizazio eta sozializazio prozesuek; jabekuntzaren etaikaskuntzaren arteko harremana; adinaren garrantzia; prozedura ezberdinen (naturala edo informala/ kulturala edo formala, formal gramatikala/ formal komunikatiboa, eta abar) eraginkortasuna; eta abar.
|
|
|
Egindako ikerketek erakusten dute orientazioen eta 2Hren jabekuntzarenartean gertatzen diren erlazioak alda daitezkeela irakaskuntza gertatzen denekoingurunearen baitan. Ingurune kulturalaren eragina duela gutxi egindako ikerketetan ikusi da, bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntzan motibazioaren rola aztertu denean (Clement eta Hamers, 1979; Gardner, 1979).
|
|
|
Clement eta Noels ek (1996), taldearteko analisi maila erabiliz, bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza prozesua eta erabilera ikertzen dituzte. Ikertzaile horien ustez, hizkuntzaren jabekuntza eta hizkuntza horrekin lotzen den kulturaren jabekuntzaaldi berean gertatzen dira.
|
|
|
Autore horiek, nagusiki, bi ikuspegi teoriko erabiltzendituzte: 1) Bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntzarekiko jarrerak eta motibazioak; 2) Identitate etnolinguistikoa. Horrela, ondorengo ideiak nabarmentzen dituzte (211 or.):
|
|
|
1) Faktore soziologikoen eta psikosozialen artekoa eta, horrekin lotuta, sare sozialaren garrantzia; 2) Motibazioen, jarreren eta identitatearen artekoa; eta 3) Euskararen jabekuntzaren eta erabileraren artekoa. Arratibelek proposatzen duen eta enpirikoki baieztatzen duen eredua,, ukipenezko bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza eredu soziopsikologikoa?, integrazioaren emaitza da. Eredu horretara iristeko, kontuan hartzen dituliteratura psikosozialean azaltzen diren hainbat eredu:
|
|
|
Eredu horretara iristeko, kontuan hartzen dituliteratura psikosozialean azaltzen diren hainbat eredu: ...o berrikusiz, taldearteko komunikazio eredua deitukozena (Clement y Noels, 1996); monitore eredua (Krashen, 1982); taldeartekoereduaren bertsio ezberdinak (Giles eta Byrne, 1982; Garrett, Giles eta Coupland, 1988; Giles, Leets eta Coupland, 1990); eredu psikosoziala (Hamers eta Blanc, 1983); eredu soziohezitzailearen bertsio ezberdinak (Gardner, 1985; Gardner etaMcIntyre, 1993); gutxiengo bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza natural eta kulturaleneredua (Sanchez Carrion Txepetx, 1987); ezberdintasun indibidualen eredua (Skehan, 1989); bizitasun etnolinguistikoa eta elebitasunaren garapenaren eredua (Landry eta Allard, 1990); hizkuntz minorizatuen, reversing language schift RLS, eredua (Fishman, 1991); jarrera eredu globala izeneko eredua (Baker, 1992); jarrera etnolinguistiko eta motibazio intrinseko/ estr... Zentzu horretan, Arratibelek (1999), azaltzen du psikologia sozialaren ikuspegitik, ukipen egoeran dauden hizkuntzen jabekuntzaren etaerabileraren ikerketa eremuaren tradizioan, zeintzuk diren alderdirik garrantzitsuenak.
|
|
|
eredu psikosoziologikoa (Lambert, 1972); akulturazio eredua (Schuman, 1978); hizkuntza ikasle onareneredua (Naimann, Frohlich, Stern eta Todesco, 1978); testuinguru sozialaren eredua (Clement, 1980), aurrerago berrikusiz, taldearteko komunikazio eredua deitukozena (Clement y Noels, 1996); monitore eredua (Krashen, 1982); taldeartekoereduaren bertsio ezberdinak (Giles eta Byrne, 1982; Garrett, Giles eta Coupland, 1988; Giles, Leets eta Coupland, 1990); eredu psikosoziala (Hamers eta Blanc, 1983); eredu soziohezitzailearen bertsio ezberdinak (Gardner, 1985; Gardner etaMcIntyre, 1993); gutxiengo bigarren hizkuntzen jabekuntza natural eta kulturaleneredua (Sanchez Carrion Txepetx, 1987); ezberdintasun indibidualen eredua (Skehan, 1989); bizitasun etnolinguistikoa eta elebitasunaren garapenaren eredua (Landry eta Allard, 1990); hizkuntz minorizatuen, reversing language schift RLS, eredua (Fishman, 1991); jarrera eredu globala izeneko eredua (Baker, 1992); jarrera etnolinguistiko eta motibazio intrinseko/ estrinseko eredua (Richards, 1993); motibazioen ikaskuntza prozesuko emaitzen erreakzio kateatua izeneko eredua (Dorney, 1994); motibazio hedatua izeneko eredua (Oxford eta Shearing, 1996); identitate etnosoziala eta taldearteko portaerak izeneko eredua (Azurmendi, Romay eta Valencia, 1996). Zentzu horretan, Arratibelek (1999), azaltzen du psikologia sozialaren ikuspegitik, ukipen egoeran dauden
|
hizkuntzen
jabekuntzaren etaerabileraren ikerketa eremuaren tradizioan, zeintzuk diren alderdirik garrantzitsuenak.
|
|
|
Gai hori ikertzeko, bi eremu teoriko nagusidaude: 1) Taldearteko komunikazioa, eta 2) Ukipen egoeran dauden
|
hizkuntzen
jabekuntza. Bi eremu teoriko horiek integratzeko zenbait saiakeraegin dira; horien artean hauek:
|
|
|
7. Komunikazioaren? teoria eta ikuspegia berpiztea eta hizkuntzaren gaiaberpiztea; atal horretan kokatuko lirateke ukipen egoeran gertatzen direnukipenezko
|
hizkuntzen
jabekuntza prozesua eta horien erabilera prozesuak.
|
|
|
6) Aplikazio testuinguruetanerabilitako hizkuntza: hizkuntza hezkuntzan, bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntzari buruzko ikuspegi psikosozialak, medikuaren/ gaixoaren artekoinformazio elkartrukearen komunikazio ezaugarriak, hizkuntza eta legeaeta hizkuntza eta telebista. Laburbilduz, ondorengo ideiak nabarmentzendira:
|
|
|
hizkuntzaren jabekuntza; komunikazioa; hizkuntza eta rol sexualak; hizkuntza eta gizarte klasea; hizkuntza eta etnizitatea; hizkuntza eta jarrerak; hizkuntza, nortasuna, emozioaketa psikopatologia; mintzaeraren alderdi tenporalak; elebitasuna, eleaniztasuna eta kode aldaketa. 2) Eta ICLASPren 6 eta azken edizioan (1997): bertako herriak eta hizkuntzak, hizkuntz plangintza, hizkuntza taldeartekoharremanetan, praktika komunitateak hizkuntzan eta generoari buruzkoikerketak, erakunde komunikazioa, elebitasuna eta bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza, bizitasun etnolinguistikoa, aurreiritziaren komunikazioa, mintzaeraterapeutikoa, kognizio soziala, hizkuntza eta belaunaldiarteko komunikazioa, prozesu diskurtsiboaren analisiari buruzko hausnarketak; generoa, lan identitatea, estereotipoak eta diskurtsoa; kulturarteko komunikazioa etaegokitzapena, hizkuntza eta osasuna, etnizitatea eta hizkuntza (identitateetnolinguistikoa), solas an... 3) Aipatutako gaiez gain, ICLASPrenbeste edizioetan beste gai batzuk ere landu izan dira.
|
|
|
gaiaaskotan aipatzen da. Hala ere, hizkuntzaren erabilerak ez du berak bakarrik gaiespezifikoa osatzen, ezta hizkuntzen erabilerak taldearteko testuinguruan edoukipen egoeretan ere; gehienetan, gai horiek ez dira zuzenki lantzen, zeharkabaizik, bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza, elebitasuna, hizkuntza eta etnizitatea, identitate etnolinguistikoa, etnien edo kulturen arteko komunikazioa bezalakogaietan txertatzen direlarik. 4) Komunikazioaren ikuspegi teorikoak garrantzi berezia dauka, ez soilik psikosoziolinguistikan daukan presentziagatik, edo psikologiasozialaren eta psikosoziolinguistikaren arteko batasun puntua delako, baizik etahizkuntzaren erabileran interesa daukaten aspektu ezberdinak integratzen dituelako, hau da, oso interesgarria da euskal testuinguruan euskararen erabilera aztertzeko.
|
|
|
Testuinguru horretan, ukipen egoeran dauden hizkuntzen erabilera taldearteko komunikazioaren ikuspegiteorikotik ikertzen da. 2) Ukipen egoeran dauden
|
hizkuntzen
jabekuntzaren etaetniarteko prozesuen eta portaeren ondorioz eman daitezkeen elebitasun edotaeleaniztasun motak. Gai horiek ikertzen dituztenen artean interesgarrienetako batGilesek (1977) argitaratutako Language, Ethnicity and Intergroup Relations lanada.
|
|
|
Gorago esan den bezala, hizkuntz erabilera ikertzen duten bi eremu teorikodaude, lehenengoa aurreko azpiatalean azaldu dena (komunikazio eremu teorikoa), eta bigarrena,
|
hizkuntzen
jabekuntza eremu teorikoarena, ondoan aztertuko dena.Eremu teoriko honen gaur egungo egoera azaltzeko lan ezberdinak erabil daitezke, eta horien artean aipagarrienak ondorengoak dira: 1) Gardner eta Clement ek (1990) egindako. Social Psychological Perspectives on Second Language Acquisition, izeneko lana, Handbook argitalpenenean jasotzen dena, eta gerorago Valencia (1992) ikerlariak psikologia sozialari buruz euskaraz argitaratu zuen eskuliburuanerabiliko duena; 2) Clement eta Noels ek (1996) eginikoa. Corolarios y Consecuencias de la Comunicacion Intergrupal?
|
|
|
1) Gardner eta Clement ek (1990) egindako. Social Psychological Perspectives on Second Language Acquisition, izeneko lana, Handbook argitalpenenean jasotzen dena, eta gerorago Valencia (1992) ikerlariak psikologia sozialari buruz euskaraz argitaratu zuen eskuliburuanerabiliko duena; 2) Clement eta Noels ek (1996) eginikoa. Corolarios y Consecuencias de la Comunicacion Intergrupal? izeneko azpikapituluan, bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza prozesua eta erabilera prozesua nola uler daitezkeen adierazten saiatzen dena. Bi lan horiek ondo laburtzen dute talde etnikoen arteko ukipen egoeran dauden hizkuntzen jabekuntza eta erabilera orain arte nola ulertu diren.Bi lan horien artean, ezberdintasun garrantzitsua dago:
|
|
|
izeneko azpikapituluan, bigarren hizkuntzen jabekuntza prozesua eta erabilera prozesua nola uler daitezkeen adierazten saiatzen dena. Bi lan horiek ondo laburtzen dute talde etnikoen arteko ukipen egoeran dauden
|
hizkuntzen
jabekuntza eta erabilera orain arte nola ulertu diren.Bi lan horien artean, ezberdintasun garrantzitsua dago: Gardner eta Clement (1990) ikerlarien lana hizkuntzen jabekuntza eremu teorikoan gehien zentratu denada; Clement eta Noels (1996), berriz, taldearteko komunikazio eremu eta taldearteko ukipen egoerako hizkuntzen jabekuntza eremu teorikoen arteko lotura egitensaiatu dira.
|
|
|
Bi lan horiek ondo laburtzen dute talde etnikoen arteko ukipen egoeran dauden hizkuntzen jabekuntza eta erabilera orain arte nola ulertu diren.Bi lan horien artean, ezberdintasun garrantzitsua dago: Gardner eta Clement (1990) ikerlarien lana
|
hizkuntzen
jabekuntza eremu teorikoan gehien zentratu denada; Clement eta Noels (1996), berriz, taldearteko komunikazio eremu eta taldearteko ukipen egoerako hizkuntzen jabekuntza eremu teorikoen arteko lotura egitensaiatu dira.
|
|
|
Bi lan horiek ondo laburtzen dute talde etnikoen arteko ukipen egoeran dauden hizkuntzen jabekuntza eta erabilera orain arte nola ulertu diren.Bi lan horien artean, ezberdintasun garrantzitsua dago: Gardner eta Clement (1990) ikerlarien lana hizkuntzen jabekuntza eremu teorikoan gehien zentratu denada; Clement eta Noels (1996), berriz, taldearteko komunikazio eremu eta taldearteko ukipen egoerako
|
hizkuntzen
jabekuntza eremu teorikoen arteko lotura egitensaiatu dira.
|
|
|
Gardner eta Clement (1990) ikerlariek bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza prozesua aztertzean, bi ikuspegi integratzen dituzte: 1) psikologikoa, eta 2) psikosoziala.
|