|
2000
|
|
|
Urte beraren amaieran emititzeari ekin zion lehen kanala, euskarazaritzen zen nagusiki. 1986an, ETB2 sortzeaz batera, nolabaiteko zeregin banaketaematen hasi zen, eta ez
|
hizkuntzari
zegokionez bakarrik. Lehen kanalari euskararen etabertoko kulturaren aldeko lana indartzea, eta bigarrenari, gaztelaniazkoari, informazioeta integrazio tresna izatea egokitu zitzaien.
|
|
|
Gellner ek dioen bezala, guztiz garrantzitsua da herritar bakoitzak normalizatua eta zentralizatua den hizkuntza oinarrizko eskolan ikastea; baina eskolan irakasten ez den hizkuntza ahazteak, edota behintzat gutxiesteak, ez du garrantzi txikiagorik51 Beraz, hizkuntzaren gai hau politikoa den kultur asimilazioaren prozesuan kokatu behar da: Estatu Nazioak asimilazio prozesu horretan harturiko lehenengotariko neurrien artean,
|
hizkuntzari
dagokiona dugu. Historia, eta Europakoa zehazki, integratze prozesuan hizkuntzak izan duen protagonismoaren berri ematen diguten adibideez josita dago (gaelikoz hitz egiten zuten eskoziarrak XVIII. mendean, bretoiak bretoieraz Iraultza Frantsesaren ondoren, etab.), eta ondorioz honako hau esan genezake:
|
|
|
izeneko irudiaren premia. Honek,
|
hizkuntzari
zegokionaz gain, berebiziko garrantzia zuen, lege testuetan irakasle irudia oinarrizko eskolarekin elkartzen zen lehenengo aldia izan baitzen77 Egia da, hala ere, udal guztietan oinarrizko eskolak sortzeko urte asko behar izan zirela, baina portaera hori guztiz esanguratsua denik ezin da ukatu78, hezkuntza sistema nazionala eraikitzerakoan oinarrizko irakaskuntza (eskola nazionalaren kontzeptu pe... Garrantzi txikiagorik ez duen beste zerbait ere azpimarratu beharrean gaude:
|
|
2001
|
|
|
Euskara:
|
hizkuntzari
dagokionez ere, garapen osoa behar du lortu euskal komunitateak, gaur eta biharko erronken aurrean hizkuntza baliabide eta tresnaegokiak izan ditzan.
|
|
|
Bultzada hori konbinazioan agertuko da trebetasun hartzaileekin.Helburuaren prozesuaren bukaera da, beraz, eta ez da laguntzarik egongo, ezsortzen dutenean ezta hartzen dutenean ere. Ikasleak kalean aurki ditzakeenegoerak klaseratuko ditugu, erreal errealak
|
hizkuntzari
dagokionez; eta ikasleakaurre egin dio egoerari bat batean, inolako laguntzarik gabe.
|
|
|
1) Hizkuntza maila: ikasi nahi den
|
hizkuntzari
dagokion lexikoa, fonologia, gramatika, eta abar; 2) Gertaera komunikatiboaren maila; 3) Gertaerakomunikatiboaren testuinguru soziala eta taldeartekoa. Gardner eta Clement ek (1990), ondorengo alderdiak azpimarratzean batez ere, azkenekomaila aztertzen dute:
|
|
|
Aurretik gure herriaren historia luzean ez bezala, gaur egun lege arauak, botere politikoa, diru bideak eta tresna eraginkorrak ditugu euskararen alde. Badakigu, ongi jakin ere, gure
|
hizkuntzari
dagokionez gauzak ez doazela beti bide onetik, euskara herritar guztion kultur ondaretzat jo litzatekeen herrialde guztietan, eta harrigarria dirudien arren, bulego ofizial batzuetan oraindik euskararen erabilera sozialari hesi mugak jartzeko ahalegin gogorrak antolatu eta kudeatzen direla. Errealitate gordin hori ezkutatu nahi izan gabe, ordea, ukaezina da euskararen aldeko ahalegina ez dela ahuntzaren gauerdiko eztula, eta hori ikusi nahi ez duenak ez dituela ikusi nahi ezta ere gure gizartean joan den hamarkada hauetan hizkuntz arazoez gertatu diren aldakuntza sakonak.
|
|
|
Gaur gure herrian ezin bereiz daitezke, Estatutuan egiten zen bezala, eskualde euskaldunak eta erdaldunak. Honek, duela urte asko Julio Caro Barojak igarri zionez, ez du,
|
hizkuntzari
gagozkiola, muga jakinik, ez geografiaz (irizpideak oraindik bere balioa galdu ez duen arren), ez soziologiaz. Irudi berria, bada, bere horretan hartu dugu, iraganarenak itsu ez gaitzan.
|
|
|
Hark sortu zuen giroan hazi ziren Mendiburu, lehengoa eta oraingoa, Kardaberaz, baita Basterretxea eta Gamiz bera ere, urrutitik bederen. Lehenbiziko biek izan zituzten Larramendirekin errietaldi aski  larriak, baita
|
hizkuntzari
dagokion aldetik ere. Maisu eta gidari izan zuten beti, halaz guztiz, hizkuntzaren arloan bestetan baino gehiago.
|
|
|
Balitzateke honetaz zer esanik, ez baitira gure artean Oihenartena bezain adimen argi asko sortu, baina aldi egokiagorik behar horretarako. Gure
|
hizkuntzari
dagozkion iritziak ere, jakitekoak direlarik, ezin hemen uki8 Lan honetan eta beste zenbaitetan, zoritxarrez gure eskuetara osorik heldu ez direnetan, bildu ditu hamaika gai, bere arreta izan ezik, aztarrenik gabe galduko zirenak. Ez da Oihenart Azkue arteko biltzaileetan kaxkarrena izan.
|
|
|
NafarroakoAlde rdi Sozialistak, Juan Jose Lizarbe buru duenetik, eta PSNtik baino UPNtik gertuago dabilen Vctor Manuel Arbeloa eta Aurelio Arteta bezalako ustezko intelektualen eskutik, sekulako sarraskiak egin ditu euskararen kontra, eta kasu honetan ez du balio eskuindarrak direla esatea —ezkertiartzat jotzen du bere burua NASek— edota euskararen kontrako grina berezkoa dutela pentsatzea. Arazo sakona da benetan Nafarroako sozialistena, baina
|
hizkuntzari
dagokionez, alderdiko militante asko borrokatu dira —hauek ere lehen orain baino gehiago— euskararen alde, eta Jose Luis Castejon Parlamentuaren presidentea rn kasua adibide bat besterik ez da. Nafar sozialisten oposizio lana ezerezean dagoela jakiteak ere ez du argitzen zerg atik gaur egungo jarrera euskararen aurrean.
|
|
2002
|
|
|
Lehen askoz bereiziagoak zeuden literatura eta kazetaritza, eta orain kazetaritzak literaturari eremu bat jan dio. Gure artean, bertsolaritzak, esaterako, gauza bera egin du,
|
hizkuntzari
dagozkion kontuetan esan nahi dut, eta hori berez ona dela uste dut.
|
|
|
Hiru ezaugarri edo aldagai horiek adostuta, hiru irakaskuntza eredu prestatudira, eta Deustuko Unibertsitateko titulazioak hiru eredu horien arabera antolatukodira
|
hizkuntzari
dagokionez. Hona hemen ereduak:
|
|
|
Bizkaia Irratia ere 1990ean hasi zen emititzen Bilbotik. Zalantzarik gabe, Bizkaia Irratiak eskaini zuen proiekturik berriena herrialde horretan, ez hainbeste edukiei dagokienez, musika eta hitza batzen dituen programazio orokorra eskaintzen baitu?,
|
hizkuntzari
dagokionez baizik, euskaraz aritzea erabakitzeaz gain, bizkaieraz egitea hautatu baitzuten emisoraren arduradunek. Gipuzkoan euskarazko irratigintza nahiko finkatuta zegoen arren, Bizkaian zailtasun gehiago zituzten emisorek euskarazko programazioak aurrera bultzatzeko, oso errentagarria ez zelakoan.
|
|
|
Atxagak berak esan zuen aitzin horretan euskara gaizki dabilela, etorkizun beltza duela, ez dezagula gure burua engaina, uste baino askoz ere kopuru txikiagoa dela euskaldunena. Ramon Saizabitoriak ere aipatu ditu gazteen artean gertatu diren aldaketa soziologiko horiek
|
hizkuntzari
dagokionez: ez gaude lehen bezala, kontura gaitezen.
|
|
|
Ikastoletako ikasleek Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza bukatzerakoan (16 urte), Dekretu ofizialetan euskarari eta gaztela niari buruzko gaitasunak gainditzeaz gainera, ahozko eta idatzizko harremanakingeles ez mantentzeko gai izan behar dute elkarren arteko komunikazio arrunt batean, baita ingelesa transmisio hizkuntza bezala aldez aurretik seinalatutako eskola gaiak jorratzeko ere. Atzerriko bigarren
|
hizkuntzari
dagokionez, hau da, frantsesari eta kasu batzuetan alemanari dagokionez, hizkuntza horrekiko lehen hurbilpena egiten da egun. Euskaraz, gaztelaniaz ala frantsesez ondo dakien eta ingelesez ondo moldatzen den belaunaldi berria datorkigu, beraz.
|
|
2003
|
|
|
Hobekuntza proposamen batzuk gorabehera paradigma aldaketa baterako urratsak dira egin beharrekoak. Izan ere, besteak beste, gure
|
hizkuntzari
dagokionez, azken helburuak garbi badaude, eragingarriak ez diren ereduak eta funtzionamendu moldeak zertarako mantendu. Beste era batera adierazita, goi mailako ikasketetan finkatu litzatekeen eredu bakar baten testuinguruan, gainerako mailetan ere zergatik ez eredu bakar bat ezartzeko urratsak egin, eskola eta ikastola bakoitzaren errealitatearen arabera (ingurune soziolinguistikoa, e.a.), azken helburuetara iristeko asmoz, kanpoko ebaluazio sistema baten eraginpean, nahikoa autonomia (ordutegiak antolatzeko, hizkuntza bakoitzari eskaini beharreko ordu kopurua zehazteko, e.a.) onartuz?
|
|
|
Gure
|
hizkuntzari
dagokionez, emazteak garbiro aitortu digun bezala, ezkondu baino askoz lehenagotik ei zuen euskararekin harreman estua eta, hizkuntzazalea izanik, euskara lantzen ere lehenagotik ekingo ziola pentsa daiteke, Iruñera bizitzen etortzearekin indartuko den joera.
|
|
|
Hartutako neurrien artean, honako beste hauek azpimarratu behar dira: liburuen banaketa merkataritza etxe baten esku uztea (Zabaltzen); liburuentzako ISBNa eta zegokionean aldizkarien ISSNa eskatzea (Historiako urtekariaren kasua); urte bukaeran eratu zen Euskal Editoreen Elkartean sartzea; eta liburuek,
|
hizkuntzari
zegokionez, euskara eredu txukuna izan zezaten, orrazketa eta zuzenketa lana sistematikoki egitea. Hasierako urteetan lan hori sailburuek edo, kasuren batean, kanpoko talde edo erakunderen batek egin bazuten ere, Argia-k adibidez, denborak aurrera egin ahala, Jose Ramon Etxebarriak hartu zuen bere gain ardura hori.
|
|
|
Komunitatea eta enfrentamendua lerro berera eramatea maltzurra izan daiteke. Batetik, kulturari eta
|
hizkuntzari
gagozkiolarik, ikusi litzateke komunitate bi (edo hiru) badauden ala ez dauden gure artean. Bestetik, balizko komunitate horiek enfrentaturik dauden ala ez.
|
|
|
Kulturari eta
|
hizkuntzari
gagozkiolarik, komunitate bi (edo hiru) ote dauden gure artean, horixe da itaun ardatza. Nola definitzen diren termino guztiak:
|
|
|
Borondate politiko ahulenetakoa nozitzen du gaur egun agintarien aldetik euskarak Nafarroan. Euskal kultura eta nafar
|
hizkuntzari
dagokion jorratu gabeko alorrik edo inausi gabeko atalik ez da gelditzen sarraskian. Baina jakina denez gaur egungo agintarien euskararekiko jarduera, ez du errepikatzen luzatzerik merezi.
|
|
|
Ezinbestekoa, beraz, politika gaiaren mailarat iristea, agudo. Egungo egoeratik haste, besteak beste, daukaguna hobeki zaindu, sortu eta transmitituz, jarduerak koherentziaz mamituz,
|
hizkuntzari
dagokion botereno rmal izazioa berreskuratzea helburu; geure buruari dagokiguna.
|
|
2004
|
|
|
Esaterako, eskolako arlo guztietan erabiltzen dugun tresna nagusia ahozko hizkuntza (eta idatzizkoa) den arren, eskasa izan ohi da hizkuntzari arlo horietan eskaintzen diogun arreta. Beraz, ahozko
|
hizkuntzari
dagokionez, ikastarlo bakoitzak zer behar duen erabaki, eta hori lantzeko bideak zehaztu ditugu. Hizkuntza arloak berak lagundu egin dezake, baina irakasle bakoitzak bere arloko edukien artean ahozkoari dagokion lekua aitortzen ez badio, alferrik galduko da Hizkuntza arloan egindako lana.
|
|
|
Sarrionandiak zioenez ostera, euskal idazleak, ez du alegoriarik egiterik nahi, unibertsaltasuna bilatu baino. Alabaina, nazio eta
|
hizkuntzari
dagokionez hauxe zioen: " Eta hogeigarren mendeko gure literatura errepasatzen baduzu, liburu guztiak irakur daitezke alegoria nazionalaren zentzu horrekin" (Bost Idazle Hasier Etxeberriarekin berbetan, Alberdania, 2002).
|
|
|
Euskaldunen eskubideak ez dira kontuan hartzen, eta hori salatzekoa da. Intentsitate ahuleko arrazakeria mediatiko mota bat dela esan daiteke,
|
hizkuntzari
dagokionez?. 251
|
|
|
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza bukatzerakoan (16 urte), Dekretu ofizialetan euskarari buruzko gaitasunak gainditzeaz gainera, ahozko eta idatzizko harremanak ingelesez mantentzeko gai izan behar dute elkarren arteko komunikazio arrunt batean, baita ingelesa transmisio hizkuntza bezala aldez aurretik seinalatutako eskola gaiak jorratzeko ere. Atzerriko bigarren
|
hizkuntzari
dagokionez, hau da, frantsesari eta kasu batzuetan alemanari dagokionez, hizkuntza horrekiko lehen hurbilpena egiten da egun. Euskaraz, gaztelaniaz ala frantsesez ondo dakien eta ingelesez ondo moldatzen den belaunaldi berria datorkigu, beraz?. 689
|
|
|
Kontrakoa esateak inplikatuko luke gure jendartean, normaltzat? hartu litzatekeela euskara ez estimatzea (eta hartaz ideiarik ez izatea), Euskal Herria lurralde gisa arrotz moduan hartzea, etab. Eta hori, gutxienez
|
hizkuntzari
dagokionean absurdua da, kontuan izanik euskara jendarteak estimatzen duen ondarea izateaz gain legalki ere hala dela, Hego Euskal Herrian behintzat koofiziala baita, hezkuntzan irakasten baita, eta Espainiako Konstituzioak berak balio gisa aitortzen baitu (3 3 art.. La riqueza de las distintas modalidades lingüísticas de España es un patrimonio cultural que será objeto de especial respeto y ...
|
|
|
Bereziki
|
hizkuntzari
dagozkionetan eta literatur kritikan aritu bazen cre, Koldo Mi (xclena cuskahzainak() baditu/ dazlan hautatuak (1972) izencko biidumaz gainhona ekartzca mcrczi duten eztabaida intelektuaiak: –Unibcrtsitatea eta Irakaskuntza gureartean?
|
|
|
Horra hor hiru maillak; horra hor mintzairen egiazko illara, hiru sailletan. Akademia batek beraz,
|
hizkuntzari
dagokion eginkizunik pixuena ahanzten du mintzabide den aldetik hartzen eta begiratzen ez ba du.
|
|
|
Gainera, oinarrizko arau izateko sortuko litzatekeen estatutu batek hasieratik finkatu lituzke oinarriberriak
|
hizkuntzari
dagokionez.
|
|
|
Garaa Meseguerren artikulu mamitsuan, gaztelania
|
hizkuntzari
dagokion sexismo linguistikoaren ikerketen bilakaera aipatzen du. Hau hiru garaitan laburbildu dugu:
|
|
|
• Lizentziak emango zituen agintea, autonomia erkidegoa, udalen eskakizunen arabera eta estatuak ezarri beharreko Plangintza Teknikoaren baldintza teknikoen pean (autonomia erkidegoek aukera izango lukete berezko baldintza kualitatiboak ezartzeko, enpresari, programazioari, produkzioari edota
|
hizkuntzari
legozkiekeenak hain zuzen ere, baina betiere estatuak ezarritako oinarrizko marko legal orokorraren baitan).
|
|
|
Mundua ez da objektutan banatzen, gertakaritan baizik (1.2). Orobat
|
hizkuntzari
dagokionez: hizkuntza ez da hitzetan edota izenetan banatzen, perpausetan baizik.
|
|
2005
|
|
|
Boterea esaten dugu. Gurean, ordea,
|
hizkuntzari
dagokionez, ez dugu botere tradizionalaren zama bakarrik jaso. Botere armatuak ere egin egiten ditu bere albo kalteak, eta ez txikiak.
|
|
|
Horrela egiten bada EAEn datu soziolinguistikoak jaso gabe geratuko dira. Eustat ek adierazi duenez, ezagutza eta ama
|
hizkuntzari
dagozkion datuak biltzeko modua egin dezake erakundeak berak, baina erabilerari buruzko datuak jaso gabe geratuko lirateke baliabide ezagatik.
|
|
|
Labayru Ikastegia, aurretiaz zetorren Derioko Euskal Ikastaroan oinarri hartuta, 1977an sortu zen Eliza Katolikoaren irizpideei jarraituz lekuan lekuko euskal kulturari hauspoa emateko asmoz. Lekuan lekuko kultura adierazgarriak, hizkuntza barne, sustatu nahi horrek euskalkia landu behar izana ekarri du,
|
hizkuntzari
dagokionez helburua euskara baturako zubilana egitea izan arren. Labayruk bere gain hartu du bizkaieraz alfabetatzeko eginbeharra.
|
|
|
Oso talde homogeneoa osatzen dute tipo honetako txanponek, pisuz ere oso antzekoak dira. Izkribaturik duten diru etxearen izena, batzuena behintzat, oraindik ez dago jakiterik zein
|
hizkuntzari
dagokion, hala nola, zonalde baskoian aurkitutako Arsaos, OlCairum, Arsakos, Tirsos, Sesars eta Uyambate, Turiasu, Kuelikos, eta zeltiberiar zonaldeko Arekorata eta Kalakorikos. Txaponetan aztarna zeltiberiarrak nabari dira batetik (adib. barskunes ek nes bukaera aski ezaguna den zeltiberierar atzizkia du, eta braskunes izango zen irakurketarik egokiena Untermann en arabera), eta bestalde br taldeak indoeuropar izen baten aurrean gaudela adierazten du.
|
|
|
Arangurenen (Nafarroa) aurkitutako eta gaizki kontserbatutako brontzezko pieza batean, letra batzuk daude, zein
|
hizkuntzari
dagozkion ez dakiguna. Batetik badirudi iberiarra dela, baina euskarria bera (brontzea izateak eta ez beruna) eta grabazio teknika (zeltiberiar itxurakoa izateak), kultura elementuen nahasketa bat adierazten du.
|
|
2006
|
|
|
Haran honen hurrengo, nafar lurraldea dator, ogi eta ardo, esne eta ganadutan aberatsa. Nafarrek eta baskoiak itxura eta ezaugarri berdinak dituzte, janariak, jantziak eta
|
hizkuntzari
dagokionean hain zuzen, baina begitartea zuriagoa dute baskoiek nafarrek baino.
|
|
|
...artikuluak ahalbidetzen duen publizitatearen prozesu deslegalizatzaileari buruz ere badugu zer esanik, egia baita PLOren 8.2.a. artikuluak hainbat produktu, ondasun, jarduera eta zerbitzuren publizitatea garatzeko aukera ematen duela erregelamenduen bidez, baina artikuluak ez du kontuan hartzen ahalbidetze hori ez dela mezuarekiko soilik izango, baizik eta baita forma eta komunikabidearekiko ere(
|
hizkuntzari
dagokiona, alegia). Horretaz gain, artikuluak berak (2 eta 4 ataletan) mugatu egiten du prozesu deslegalizatzaile hori arau batzuen bitartez; adibidez, PLOren 8.4 atalak debekatu egiten du pertsona edo animalien kontsumorako diren droga, sendagai eta gai psikotropikoen publizitatea, edozein forma eta modutan egina; beraz, araua desorekatu samar geratzen da (De la Cuesta, 1995:
|
|
2007
|
|
|
Zinez aitortzen dut erabilgarria eta txukuna dela. Eta xehetasun eta bazter guztiak zaindu direla...
|
hizkuntzari
dagozkionak izan ezik, jakina!
|
|
|
Iritzi bion artean eztabaidarik garratzenak batez ere XVIIIXIX. mendeetan izan dira. Berez
|
hizkuntzari
dagozkion iritziok bestelako interesekin ere nahastu dira batzuetan: foru erakundeak babestu edo ahultzeko ere erabili izan dira inoiz.
|
|
|
Euskal
|
hizkuntzari
dagokionez, hizkuntza zelten aztarren gutxi aurkitu da. Eta jatorri horretakoak diren hitzen kasuan ere, ez dakigu garbi euskarak hizkuntza zaharrotatik zuzen hartu dituen, ala latinaren bidez. Hala, euskarazko gezi/ gezu latinezko gaesum formatik letorke, nahiz jatorriz hitza zelta izan.
|
|
|
Museoaren ondareen berri ematearekin batera, jakitunek zehaztasunak agertzen zituzten arkitektura, pintura, ohitura zaharrak, antzerkia eta hizkuntzari buruz, betiere Euskal Herrian kokaturik. Erabilitako
|
hizkuntzari
dagokionez, artikulu guztiak frantsesez izan ziren idatziak. Bitan baino ez zuten euskara bera gaitzat hartu:
|
|
|
Eta ezda oraindino gutxienezko adostasun bat lortu, batzuentzat eremu politikoak itxitadarrai, euskal identitate politikoak ez omen duelako behar besteko objektibazioriklortu. Bestetik,
|
hizkuntzari
dagokionez, boluntarismo emankor baina mugatuarekinegiten dugu topo.
|
|
|
Egoera soziolinguistiko normal batean, eskolaren helburua,
|
hizkuntzari
dagokionez, hiztunaren errepertorio formala osatzea izan litzateke. Horretarako hiztegi zabala eskuraraziz eta erabilera mailen arteko ezberdintasunak ulertaraziz.
|
|
2008
|
|
|
Lanean jardun ahala ikasi dugu ezinbestez, eta bidean, estiloari eta
|
hizkuntzari
dagozkion kontu eta arazo berriak etorri zaizkigula. Erritmo arazoak, prosodiazkoak, doinuzkoak, figura erretorikoak sakontzeari buruzkoak.
|
|
|
3) Jatorrizko ezaugarriak garrantzitsuak dira, bai etnikoa edo geografikoa, baita lehen
|
hizkuntzari
dagokiona ere (1H).
|
|
|
" Batetik, hizkuntzaren" gizarte funtzio" famatuak izango ditugu(= hizkuntza sistemaren outputa); eta, bestetik, gizartearen hizkuntza funtzioak, itxuraz ilunak direnak, edo
|
hizkuntzari
dagozkion gizarte egiturak eta prozesuak(= hizkuntza sistemaren inputa). Gainera, hizkuntza funtzioetan, funtsezko bi mota bereizi dira:
|
|
|
–Hizkuntzaren gai hau politikoa den kultur asimilazioaren prozesuan kokatu behar da: Estatu Nazioak asimilazioprozesu horretan harturiko lehenengotariko neurrien artean,
|
hizkuntzari
dagokiona dugu. Historia, eta Europakoa zehazki, integratze prozesuan hizkuntzak izan duen protagonismoaren berri ematen diguten adibideez josita dago (gaelikoz hitz egiten zuten eskoziarrek XVIII. mendean, bretoiek bretoieraz Iraultza Frantsesaren ondoren, etab.), eta ondorioz honako hau esan genezake:
|
|
|
Horien deituren umore kutsua mantentzeko, espainierara, oso zuhurki, Hernández> eta Fernández> gisa itzuli zituzten, eta gaur egun horrelaxe aipatzen dituzte erdaldun guztiek, horiek beren jato rrizko deiturak balira bezala. Euskaraz agertzean, ordea, itzultzaileak, abertzalea nonbait, gaztelau deitura horien espainol kutsu nabariegia ikusita, jatorrizko frantses iturrietara abiatzea nahiago izan zuen, gure Iparraldeak,
|
hizkuntzari
dagokionean, Frantziapean are kolonialismo zama pisutsuagoa pairatzen duela ahantzirik. Hortaz, Dupond> eta Dupont> ditugu euskaraz ere.
|
|
|
Azken esaldia matizatu litzateke
|
hizkuntzari
dagokionez, Azkuek euskara aldetik orrazketaren bat, esan denez, bai egin baitzuen Euskalerriaren yakintzan. Baina, oro har, Caro Barojak dioen bezala, ez da dudarik bilketa lan aparta burutu zuela.
|
|
|
b. Eskolako lana inguruaren ezaugarrietatik abiatu behar da, eta
|
hizkuntzari
dagokionez, eskola non dagoen, hango ezaugarri soziolinguistikoak aintzat hartu behar ditu.
|
|
|
Bestalde, haurraren
|
hizkuntzari
dagokionez, gurasoen informazioak saio klinikoetan jasotzen diren informazioak bezain adierazgarriak izan daitezke, gurasoen informazioetan hurbileko datuak biltzen dira-eta. Saio klinikoetan, ostera, haurrak lotsa edo inhibizioa izan dezake, eta, ondorioz, bere hizkuntza ekoizpena aldatuta ager daiteke.
|
|
|
Eleaniztasunaren alde agertu dira bi hautagaiak, baina euskarak unibertsitatean duen presentziaren inguruko interpretazioak dira bien arteko desberdintasun nabarmenenak. Marisol Estebanek behin baino gehiagotan adierazi du EHUn «gaindosi linguistikoa» dagoela; haren ustez, eskariaren adinako eskaintza dago egun unibertsitatean, ikasketak egiteko
|
hizkuntzari
dagokionez. «Guk ez dugu sinesten gaindosirik dagoenik», esan du Iñaki Goirizelaiak.
|
|
2009
|
|
|
Lekukoetan bost gizonezkoak izan ziren eta bost andrazkoak3; euren ama
|
hizkuntzari
dagokionez, hiru taldetan bana daitezke. A taldekoak euskararen barietate klasikoren bat jaso dutenak dira, B taldekoak euskara hezkuntzaren bidez jaso dutenak dira eta C taldekoak euskara etxean jaso dutenak, baina guraso biak euskaldun berriak dauzkatenak, hots, lekukoak eurak euskaldun zaharrak dira, baina euren gurasoengandik ez dute barietate klasikorik jaso berria baino.
|
|
|
Akademiaren eginkizunak, Barne Estatutuen arabera, hauexek dira: galizieraren erabilera zuzenerako arauak zehaztea, gramatika, ortografia eta fonetika arauak?; lexikoaren inbentarioa eta lexikoaren modernizatzea eta eguneratzea; onomastika galiziarra ikertzea eta ezartzea; hizkuntza eskubideak babestea; hizkuntza babestu eta sustatzea;
|
hizkuntzari
dagokion gaietan erakunde publikoei aholku ematea; Akademiaren literatur eta agiri ondarea ikertu eta ezagutaraztea; eta Letra Galegoen Eguna urte bakoitzean zein pertsonalitateri eskaintzen zaion erabakitzea? 1963tik antolatzen du Akademiak Letra Galegoen Eguna?.
|
|
|
80 emakume(% 49,7) eta 81gizon(% 50,3), aurretik aipatutako erretiratuen etxeetako bazkideak gehienak.Horietatik, 112 parte hartzaile(% 69,6) Bergaran, eta gainerakoak, hau da, 49(% 30,4) Donostian elkarrizketatu ziren. Elkarrizketaren
|
hizkuntzari
dagokionez, 135(% 83,85) gaztelaniaz izan ziren, 26(% 16,15), berriz, euskaraz. Ikerlanhonetan erabili den laginketa intzidentala izan da.
|
|
|
Gaztea (Euskadi Gaztea, sortu zenean), berriz, 1990ean jaio zen, irrati formula ereduari jarraiki jaio ere, eta,
|
hizkuntzari
gagozkiola, honako hau izan zen hasierako planteamendua: euskaraz Gipuzkoa alderako eta gaztelaniaz BizkaiArabei begira.
|
|
|
Hauteskundeak,
|
hizkuntzari
dagokionez ere, parametro normalizatuago eta demokratikoagotan egingo balira, boto emaile euskaldunak hautagaien diskurtsoak distortsio eta zarata gehigarririk gabe aditu ahal izango lituzke. Hau da, diskurtso horiek berez izan dezaketen sinplismo, orokortasun, anbiguotasun eta hutsaltasunetik haratago, boto emaile euskaldunak ez luke erdaldunak baino zailtasun handiagorik izango mezuok ulertzeko.
|
|
|
Gure alderdiaren babesa nahi duen gobernuak du ETArekin edo Batasunarekin inolaz negoziatu. Horrez gain, Eusko Jaurlaritza berriak hezkuntzari eta
|
hizkuntzari
dagozkion politiketan aldaketak egitea jarriko du akordioak lortzeko baldintzatzat.
|
|
|
Aurrez aurre gaixoarekin ari den medikuak edo erizainak edo haurrarekin ari den pediatrak, ordea, ez al du garrantzitsuena,
|
hizkuntzari
gagozkiola, harekin euskaraz komunikatzeko gai izatea, hau da, mintzamena?
|
|
|
Bigarrenik, errepara diezaiogun elebidunen lehen
|
hizkuntzari
dagokionez gertatu den aldaketari. Euskararen historian euskal hiztunetariko gehienak beti euskaldun zaharrak izan dira, euskara etxean bereganatutakoak, alegia.
|
|
|
Bigarren lekuan aipatu dugun gertakariak ere, elebidunen lehen
|
hizkuntzari
dagokionak, alegia, zuzenean eragiten du erabileran, zuzenean eragiten baitu bai hizkuntza ohituretan, baita euskararen gaitasun erlatiboan ere.
|
|
|
Ondorio ezberdinak izango lituzketen ofizialtasun aitormenen egoera da, beraz, irudikatzen duguna. Horrela, esate baterako, lehenago aztertu dugun laneko
|
hizkuntzari
dagokionez, bertan behera utziko lirateke" ofizialtasuna= hizkuntza guztiak guztirako lan hizkuntza" identifikazioa eta" guztia, salbuespenik gabe, hizkuntza guztietara itzuli beharra".
|
|
|
Fusterrek, gauzak beste inork baino argiago eta garbiago adieraziz, arrazoiz bete zituen mapa kulturala eta geografikoa batzearen aldekoak. Kultur gertaera katalanaren defentsa, baita
|
hizkuntzari
dagokionez ere, erabat arrazoizkoa eta historikoki naturala iruditzen zitzaion, eta gaia politizatzearen aldekoa zen, oraina guztiz egoera gatazkatsuan zegoela argudiatuz.
|
|
2010
|
|
|
Garai batean eman zitzaion balio sinbolikoa eta gotorleku izaera hori galdu du akaso, eta horrek nolabaiteko efektu psikologikoa izan lezake zenbaitengan. Baina gaur egun, Leitza bezalako herri batean,
|
hizkuntzari
dagokionez ez zait iruditzen baserriari funtzio edo egiteko berezirik eman dakiokeenik. Ahozko tradizioaren bilketan eta garai bateko euskara biziaren lekukotasunak jasotzeko oso emankorra izan liteke oraindik ere, eta hor badago oraindik ere zer jasoa, baina, hori ukatu gabe, euskararen berreskurapenean funtzio berezirik ez duela uste dugu.
|
|
|
Ikasleek talde txikitan egingo dute lan eta taldean halako edo bestelako rolak hartzen dituzte ikasleek erabakitzen eta adosten dituzten gaien arabera. Atzerriko
|
hizkuntzari
dagokionez, hizkuntza eta edukiak uztartzen diren esperientzietan ikasleek beraiek garatu dituzte estrategiak beraien ikasketa prozesuan zehar: " Today we know that we cannot wait until students develop English proficiency to teach them grade level content information.
|
|
|
Irakasleak ikasleak animatzen ditu erabilitako hiztegiaz eta egitura diskurtsiboez hausnar dezaten. Laplantek (2005) adierazten duen moduan, bigarren hizkuntza bat ikasterako orduan, ikasketa prozesua modu proaktiboan oinarritzea lagungarria izan daiteke ikasleek aukera gehiago izan dezaten beraien kabuz
|
hizkuntzari
dagozkion alderdiak identifikatzeko.
|
|
|
2 argi ilunen garaia euskara hizpide zen kalean zein komunikabideetan eta agenda politikoa ere ez zen dinamika berri horretatik at gelditu. trantsizio politikoak autonomien estatua ekarri zuen eta azken horrek eskuduntzak,
|
hizkuntzari
zegozkienak barne. baina, moda guztiekin gertatu ohi den bezala, bolada hura ere agortu zen eta XX. mendeko 80 hamarkadetatik aurrera euskarekiko lilura lurruntzen hasi zen, abertzaletasunaz kanpoko sektoreetan batez ere. hori ez ezik, hizkuntza horren aldeko jarrera eta atxikimendua zalantzan jartzen hasi ziren. euskara ikasteko ahaleginetan murgilduta ibili ziren asko, frustrazioan erori ziren.... bigarren hizkuntza gisa ikasita, euskaraz lortutako gaitasunak erabilerarako premia edota aukera egokiekin bat egin ez izana. euskararen defentsan ordura arte gotorleku izan ziren giro politiko abertzaleak autonomiaren hautuak banatu zituen, baita euskalgintzari zein hizkuntza politikari dagokionez ere, biak ala biak banaketa eta liskar politikoen arrazoietako bat bihurtu baitziren. hala ere, estrategia zatitu baten bitartez bazen ere, euskara suspertzearen ardura alderdi politiko abertzaleen agendetan baino ez zen modu sinesgarrian gorde. hori baliatuta, euskararen inguruko hizkuntza politikari kutsu politizatua, ideologikoa eta erabilera partidista atxiki zizkioten indar politiko estatalistek. alegia, errealitatearen hautemate eta irudikatzea gidatzen eta bideratzen zituen egitura kognitibo berria garatu zuten nortasun espainiarduneko giro sozialek eta noranzko bereko alderdiek. edo, bestela esanda, euskararen gaineko framing berria eraiki eta hedatu zuten. ongi jabetu behar da framing berri hori sortzeak duen garrantzitaz, izan ere, Canel eta Sanders-ek (2005) azaldu duten bezala, hizkera politikoaren bitartez egiten den gertaeren edo egoeraren interpretazioa (framinga) errealitatea sortzeko hiru moduotan erabil daiteke:
|
|
|
elebakarrak gehiago inplikatu behar dira hizkuntza elkarbizitzan (euskal munduetara gehiago hurbilduz, euskara neurri batean edo bestean ikasiz, erabiltzeko aukerak zabalduz...); eta elebidunok ekarpenik bikainena eta mobilizaziorik eraginkorrena zor diogu euskarari: euskal hiztunago, euskara erabiltzaileago bihurtzea;
|
hizkuntzari
dagokionez euskaldun izatearen eta euskaldun jokatzearen artean leize zulorik ez uztea dagokigu. hizkuntza politika eraginkorra eta euskararen sustatzailea egiteak legitimitate politikoa, etikoa eta soziala ditu. legitimitate politikoa du herritarren ordezkaritza nagusi baten adostasunaz landutako legerian eta araubidean oinarritua dagoelako; erabat legitimoa da euskararen erabilera herri agintee... " ez inposatu, ez eragotzi" printzipioak berma dezake hizkuntza aukeratzeko askatasuna. kontua horixe baita:
|
|
|
Aipatzekoa da azken urteotan unESCo erakundeak ere zenbait adierazpen eman izan dituela argitara, esaterako, 2001eko kultur Aniztasunari buruzko deklarazio unibertsala. ikuspegi teorikotik gutxiengo hitza ezaugarri bat konpartitzen duten eta erreferentzia egiten zaion eremuan kuantitatiboki erdia baino gutxiago osatzen duen taldeari esaten zaio. europako kontseiluko 32 estatuk sinatu dute ituna, baina sinatzeak ez du inolako konpromisorik eskatzen. horrela, Frantziako estatuak 1999an sinatu zuen, baina ez du berretsi, eta ondorioz, ez du inolako konpromisorik hartu. egun, europako kontseiluko 30 estatuk berretsi dute. itunaren funtzionamendua aski interesgarria da. lehenik eta behin erregio edo gutxiengoen hizkuntzen definizioa jasotzen du itunak. ondoren, itunaren helburuak eta konpromiso zehatzak jasotzen dira, eta atal horri dagokionez, estatuek erregio edo gutxiengoen hizkuntza guztiei aplikatu behar diete. iii. atalak konpromiso zehatzak jasotzen ditu itunak, eta horretan estatuek nahi dituzten hizkuntzei aplikatzen diete. adibide moduan espainiako estatua jar genezake; izan ere, iii. atala status ofiziala duten hizkuntzei besterik ez die aplikatuko eta irakurketa zurrun eta diskriminatzaile horren ondorioz, kanpoan geratzen dira euskara legeak nafarroan ezarritako eremu mistoan zein ez euskaldunean, euskara trebiñun eta turtziozen, asturiera etab. iii. ataleko konpromisoak zazpi eremutan sailkaturik agertzen dira: ...ikazioa, edo hobeki esanka, estatuei aukera handiak eskaintzen dizkie modu arbitrarioan jarduteko. esaterako, espainiako estatuak sinatu eta berretsi egin du gutxiengo nazionalen babeserako hitzarmen markoa, baina ijitoen komunitateari besterik ez dio aplikatzen. beste estatu batzuek, erresuma batuak esaterako, berezko hizkuntza komunitateak ere jasotzen dituzte babeserako subjektu. bestalde, gure
|
hizkuntzari
dagokionez, espainiako estatuak jarrera hori hartu du, baina Frantziako estatuak ez du hitzarmen markoa sinatu ere egin, ez baitu ezelango derrigortasunik horretarako. hitzarmen markoak jasotzen dituen printzipioei dagokienez, gutxiengo nazionalei, besteak beste, hizkuntza mantendu eta garatzeko neurriak sustatzeko konpromisoa eskatzen zaie estatuei 5 artikuluan. halaber, itunaren 10 artikuluan g... Aniztasunean bildurik. dena den, europako batasunaren sorreraren aitzindari europako ekonomi elkartearen hastapenetatik egon den garapenari erreparatuta aniztasun partziala besterik ez dela izan ondoriozta dezakegu. ekonomi elkartetik gaur egungo europako batasunerako prozesuan zazpi itun aurkituko ditugu:
|
|
|
Akatsa litzateke, nire ustez, gazte elebidunei beren kabuz portaera soziolinguistikoak aldatzeko gai izan daitezen exijitzea, are gehiago portaera horiek sakon errotuta daudenean gure gizartean. Gazteak oso elebidunak izanagatik ere, gizarteak erakusten eta eskaintzen dizkien jarraibideak betez jokatuko dute,
|
hizkuntzari
dagokionez. dik ere gehienak euskaldunak— konpentsatzeko, ez baitago inolako politikarik, bigarren adin tarteko biztanleengan —demokrazioa aurreko etapan gaztelaniaz hazitakoak— hizkuntza berreskuratzea bultzatzeko. euskaldun kopurua aipagarria duten eskualdeetan ere (%10) hobetu egin da egoera hogei urte horietan; baina berriz ere lehen aipatutako aldeak ageri dira eskualde batzue... berezko euskara guztiz galduta zuten eskualdeetara hedatzea hizkuntza. hizkuntza gutxituaren berreskurapena zaila begitantzen bada, are zailagoa da jada ezagutzen ez duten inguruneetan berrezartzea. arlo horretan, galesak soilik du euskararena bezain rlS ona. deseuskaldundutako ingurunean (1981ean zuriz ageri diren eskualde guztietan, bilbo urbin izan ezik), nagusiki eskolaren bidez birsartuko dute euskara, urtean puntu erdiko erritmoan hobetuz, gutxi gorabehera. hortaz, hogei urte geroago, euskaldunen kopurua jada %10etik gorakoa da eaeko eskualde guztietan, hego añanan izan ezik. zoritxarrez, atal horretan ere nafarroaren portaera bestelakoa dela adierazi behar da. izan ere, eskualde gutxi batzuek soilik lortu dute 2001ean ehuneko hori gainditzea:
|
|
|
euSKararen eTorKizuna rlSri buruzko azterlan guztietako betiko leloa da haurren tarteak hizkuntzaren berreskurapenean betetzen duen funtzioari buruzko eztabaida. bat nator hizkuntzaren biziraupena gazteen bizkar jartzea bideraezina dela dioen korronte kritikoarekin. ...roxeago gertatzen da, heldutasunarekin batera eta bizitako esperientzien eskutik. hortaz, akatsa litzateke, nire ustez, gazte elebidunei beren kabuz portaera soziolinguistikoak aldatzeko gai izan daitezen exijitzea, are gehiago portaera horiek sakon errotuta daudenean gure gizartean. gazteak oso elebidunak izanagatik ere, gizarteak erakusten eta eskaintzen dizkien jarraibideak betez jokatuko dute,
|
hizkuntzari
dagokionez. eta, zoritxarrez, beren gizarteak bi hizkuntzetatik soilik batean bizi eta harremanak izateko gonbitea egin ohi die sarritan: hizkuntza normalizatuan. bistakoa da eskolaren bidezko berreuskalduntzeak hazten jarraitzearekin batera, beste hainbat neurri ere behar direla, hizkuntza gutxituak historikoki jasan duen diskriminazioa konpentsatzeko. beraz, eta egia hori ahantzi gabe, berebizikoa baita rlS guztietan, 2001eko erroldaren mapan hamabost eta bost urte bitarteko biztanleriari behatuko diogu, grosso modo eskola adineko biztanleria izendatzen duguna:
|
|
|
XiX. mende erditik aurrera, jada ohartu ziren horretaz gizon emakumeak. horrenbestez, galdera hori erroldan sartzen lehenak izan ziren oinarri demokratiko sendoak zituzten herrialdeak —hala nola erresuma batua— eta beren mugen barruan hizkuntzaaniztasunaren ehuneko handia zutenak —hala nola belgika, Suitza eta austria hungariako inperioa— hau da, eta ezin zen bestela izan, hizkuntza horiei legezko aitortza edo, gutxienez, kultura mailako aitortza handiena eman zieten estatuak izan ziren lehenak, erroldetan bertako hizkuntzen ezagutza mailaz herritarrei galdera egiten. harritzekoa da, ordea, espainiak, hizkuntza aniztasun hain handia izanik, inoiz ez txertatzea erroldan inolako galdera demolinguistikorik. ...go ziren euskaldunak; eta badirudi euskaldun gehienak elebakarrak izango zirela. edonola ere, kaltea eginda dago, eta 125 urtean zehar bildu ahal izango liratekeen datu demolinguistikoak betirako galdu dira. bada beste datu bat, espainiako demolinguistika oraindik gaztearen adierazgarriago dena. europako berrogeita hamar estatu ingururen artean, badira zortzi beste guztiengandik bereizten direnak,
|
hizkuntzari
dagokionez bestelakoa den biztanleria %25etik gorakoa izateagatik. estatuaren hizkuntza aniztasunari dagokionez, zortzi estatu horiek gure kontinentean lehen mailan daudela esan dezakegu. espainiak ez zuen soilik datu demolinguistikoak jasotzeko lana mende bateko atzerapenez hasi, gainerako zazpiekin alderatuta, eta hizkuntzaren lurralde batera eta galdera sorta tekniko batera mugatuta. horrez ga... biztanleen ahozko nahiz idatzizko mailaz, familiaren bidezko transmisioEspainiak bere baitako hizkuntzaaniztasunarekiko historikoki izan duen jarrera izan da hura ukatzea eta hizkuntza bakarra inposatzea.
|
|
|
Saioen
|
hizkuntzari
dagokionez, emanaldien% 50a euskarez izango dira (bai Arte Eszenikoen ikuskizunak, bai zinemari dagozkionak ere). Sarrerak 2 eta 5 euroren arteko preziotan egongo dira salgai.
|
|
|
Parte hartzaileak munduko edozein tokitakoak izan daitezke, baina 1975 eta 1992 urteen artean jaiotakoak izan dute. 2008ko uztailaren 1etik aurrera egindako film laburrak onartuko dira eta ez dago mugarik
|
hizkuntzari
dagokionez. Hala ere, film laburra euskara edo gaztelania ez den hizkuntzaren batean egina badago, bi hizkuntza horietakoren batean azpidatziak izan ditu.
|
|
|
Parte hartzaile bakoitzak nahi adina lan aurkeztu ahal izango ditu, baina lanak 2009ko urtarrilaren 1a baino lehen egindakoak izango dira eta DVD formatuan aurkeztu dira jaialdira. Gai edo
|
hizkuntzari
dagokionez ere ez dago mugarik. Film laburrak euskara edo gaztelera ez den beste hizkuntzaren batean grabatuta badago, egileak itzulpena aurkeztu du bi hizkuntzetakoren batean.
|
|
|
Labur bilduz: aldaketa ohargarria izan du EAEko hezkuntzak, eskola
|
hizkuntzari
dagokionez. Aldaketa hori ez dago, bestalde, amaitua.
|
|
|
Eta bigarren aldia, XIX. mendearen azken laurdenari dagokiona, zeharo desberdina, non erdalduntzearen aldeko politika bortitzagoa ezarri baitzen Ipar Euskal Herrian, 1879ko Ferry Legearen ondorioz, eta Hegoaldean, 1872 Karlistadaren segidan. Aldi berean, Elizaren esku zeuden ikastetxe erlijiosoen zeregina, eskola
|
hizkuntzari
zegokionez, estatuena bera izan zen.
|
|
|
Dena den, gela elebidunak aukerazkoak ziren, borondatezkoak; eta, neurri handi batean, Iparraldeko hainbat gurasoren eskariari erantzunez zabaldu ziren. Frantziako Estatuak eskola publikoari berme osoa eman zion, baina
|
hizkuntzari
dagokionez inoiz ez du ekimenik izan bere kabuz baldintza horiek sortzen joateko.
|
|
|
Azkenik, aipatu behar da behingoz Deriok %30eko muga gainditu duela.Derioko etxeetan erabiltzen den hizkuntza nagusia gaztelaniak jarraitzen du izaten, alde handiz. Aipatzekoa da euskara eta gaztelania ez den hizkuntzen erabilerak izan duen igoera.Ama
|
hizkuntzari
dagokionez, azken 25 urteetan ez da aldaketa nabarmenik gertatu. Gaztelania jaitsi da (batez ere azken 5 urtetan) eta euskara igo da (batez ere azken 5 urtetan).
|
|
2011
|
|
|
Kultura eta hezkuntza arloko mugimenduak ez du jende asko batzen; elitista da. Banaketa sozial argia dago
|
hizkuntzari
dagokionez: prestigioa duen eliteak gazteleraz egiten du; galegoz, arlo baxuenak eta kultura arloko eliteak.
|
|
|
Gainera kontuan izan behar da gazteek duten ingurua, bai kultura bai
|
hizkuntzari
dagokionez, gero eta anitzagoa dela. Gazteek entzuten dituzten abestien letrak, esate baterako, hiru edo lau hizkuntza ezberdinetan ikusten dira.
|
|
|
Horrekin batera,
|
hizkuntzari
dagokionez, nahiz eta inaugurazio erakusketetan, hilabete hauetan antolatu diren jardunaldietan edota bozeramaileek esandakoetan aniztasunaren alde egin (aniztasun erlijiosoa edo hizkuntza aniztasuna espresuki aipatuz), gero hainbat zantzu ditugu ondorioztatzeko euskara, askoz jota, bigarren mailako hizkuntzatzat hartua dela bertan. Inaugurazio eguneko itzulpen automatiko faltatik hasita (frantsesa eta ingelesa bai egon zirela aukeran10), egunkarietan irakurritako kexekin segi (lau langilerekin saiatu eta inork euskaraz egin ez ziolako bere ezinegona adierazten zuen Deia egunkarian zutabegileak11), hurbileko bilbotarrek izandako esperientzia berdinarekin jarraitu eta eraikinaren gaztelerazko izendatze hutsarekin bukatu:
|
|
|
Alde batetik, diglosikoa izateko egoera batek iraunkorra izan behar du eta alderantziz oso aldakorra da gaur egungo ehko egoera soziolinguistikoa, aldaketa garaia da. Beste alde batetik, hizkuntzen arteko banaketa soziofuntzionala funtsezko ezaugarria da, eta kasu honetan ere ezin da esan ehko toki guztietan banaketa zorrotzik dagoenik, bereziki A hizkuntza oso sartuta dagoelako teorikoki b
|
hizkuntzari
dagozkion eremuetan, ez esateko hor ere nagusi dela. definizioaren beste aldagaiak aztertzen baditugu ere ikusiko dugu nola ehko egoera ez den diglosikoa, ez erabatekoa behintzat. diglosiaren eredu" gatazkatsua" kontuan hartuta ere zaila dirudi aho batez euskararen/ euskaldunen egoera diglosikoa dela baieztatzea. Auto gorrotoa eta barne alienazioa oraindik hiztun askok nozitzen badu ere, euskarari prestigio teoriko bat onartzen zaio.
|
|
|
esate baterako, babes handiena behar duen hizkuntza erabil dezake beti. ekologikoa izateko, harremanetan eta argitalpenetan, norberaren hizkuntzari eman behar zaio lehentasuna. zer egin dezakete erakundeek eta udalek? ...intasuna, baizik eta desorekatuta dagoena orekatzea). horretarako, hizkuntzapolitikaren gaietan, espazio batzuk legezkotu egin behar dira, espazio horietan euskara eta katalana lehentasunez erabil daitezen. hemen, zuen mankomunitatean, udalerri euskaldunen Mankomunitateak euskara gordetzeko beharrezkoa den habitata sor dezake. horrenbestez, kontua da ekonomia bizigaia eta bideragarria sortzea, eta
|
hizkuntzari
dagokionez, pertsonak erraztasunez jardutea. Bestela esanda, ezin dugu hizkuntza komunitate zoriontsu bat eraiki, baldin eta etengabe ahalegina egin behar bada komunitatearen hizkuntza hitz egiteko. hezkuntza politikek, gizarte politikek eta bestelako politikek bermatu egin behar dute hizkuntza egunerokoan naturaltasunez eta zoriontasunez erabili ahal izatea; hori da, hain zuzen, lortu behar duguna.
|
|
|
" Euskal itzulpenen inbentarioa eta azterketa()" lanaren dosierrean, Gasenik euskal literatur sisteman kokatzen du itzulpena, eta Touryren bidetik, gurean diren itzulpen arau batzuen zantzuak deskribatzen ditu. Itzulitako lanen jatorrizko
|
hizkuntzari
dagokionez, gehienen jatorrizko hizkuntza ingelesa da, frantsesa, gaztelania, alemana, italiera, latina eta errusiera baino askoz gorago. Lanen jatorriaz denaz bezainbatean, lan gehienak Ameriketako Estatu Batuetakoak dira.
|
|
|
Kolonizazioaren ezaugarri nagusi bat
|
hizkuntzari
dagokiona izan ohi da. Herri bat mendean hartzeko urratsik sendoena alienazio linguistikoan oinarritzen baita.
|
|
|
Itun berritu baterantz, Euskararen Aholku batzordea, Eusko Jaurlaritza, 2009, 56 or. Bolekiak, ordea, hizkuntza identitateak ez ditu maila berean kokatzen: bata, jatorrizko hizkuntzari dariona, endoglosikoa da, eta, bestea, kanpotik ezarri den
|
hizkuntzari
dagokiona, exoglosikoa. Bi sozializazio prozesu mota desderdin daude identitate horien iturrian eta mamikuntzan. Hala, jatorrizko hizkuntza ahula indartu nahi duenak aukera bakarra dauka:
|
|
|
Jadanik 100 urte igaro dira eta bizirik dago oraindik, eta gainera telebista, irratia, eskola elebidunak eta abar dauzkagu. Beraz, ni neu baikorra naiz gure
|
hizkuntzari
gagozkiola?. –Ostadar koloreaniztunaren alde?, Egunkaria,.
|
|
|
nik euskaraz egin dut etsamina, sakristian, D. Segundo eta D. Eugenioren aurrean. Guk umetan
|
hizkuntzari
dagokionez ez dugu inolako arazorik eta konplexurik eduki?.
|
|
|
Horrek guztiak, euskara garbi/ mordoiloaren auziak, noski, eragin zuzen zuzena zuen komunikazio zientifikoan erabili beharreko
|
hizkuntzari
zegokionean. Salvador Garmendiaren garaiko hitzek ederto agertzen dute adierazi nahi duguna:
|
|
|
Euskal sintaxiaren zenbait arazo, Euskal testuak eta hiztegigintza, eta Euskara ikasteko metodoak. Bandresek urte horretan bertan Argian argitaratutako elkarrizketa batean zehazten zituen
|
hizkuntzari
dagokionez udako ikastaro bien arteko desberdintasunak zeintzuk ziren: UEUren helburua hizkuntza zen, euskara, hizkuntza gaitzea hizkuntza modernoa izan zedin, eta UPV/EHUrena, berriz, hizkuntza tresna bat zela zioen, eta gaia lantzea zela garrantzitsuena625 Kontua da, alderantziz ere esan daitekeela, hau da, Donostiakoetan gaiak berak markatzen zuela hizkuntza, eta horregatik euskarazko hitzaldiak euskarari buruzkoa zirela, halako ghettifikazioa fenomeno bat eraginez, eta, aldiz, UEUkoetan hizkuntza ez zela edozein gai lantzeko oztopo.
|
|
|
Liburutegia bi bilduma mota nagusitan banatzen zen: alde batetik, produkzio argitaratua, gehienbat
|
hizkuntzari
zegozkion argitalpenak, euskarazko hiztegiak, gramatikak eta abar, baita goi mailako euskarazko zein erdarazko aldizkariak ere282 Eta bestetik, euskaraz aurkeztutako tesinen bilduma283 Lehena Zientzia Fakultatean 1974an Jacinto Iturbek aurkeztu zuen284, eta laster beste batzuk ere horrela aurkeztu ziren.285 Baina orduan bakarrik aipatzen ziren tesinak, oraindik nahiko urrun ikusten zelako doktore... Egia esan, laster etorri zen lehen tesi hori Zientzia Fakultatera Juan Mari Agirregabiriaren eskutik:
|
|
|
Mendizabalen saiakeraren ostean, bi urte geroago hain zuzen, Jakinek irakurleen aldizkariaren gaineko iritzia modu ponderatu eta sistematikoagoan biltzeko asmoz, 11 galderarekin osatutako inkesta bat prestatu zuen. Horietako bat
|
hizkuntzari
zegokion: «6) Zer diozu teknika ta kultura itzei buruz:
|
|
|
1 Aniztasuna:
|
hizkuntzari
dagokionez, hizkuntzak ugaritzea ekarri du egungo migrazioak, eta horrek, aldi berean, testuinguru elebakarretatik testuinguru eleaniztunetara igarotzea ekarri du. Gero eta jatorri bereko etorkin kopuru handiagoa dagoenez lurralde berean, horrek hizkuntza mantentzeko aukera ematen du.
|
|
|
Bastarrika eta Txillardegiren arteko talkak
|
hizkuntzari
zegokion atal bat ere izan zuen. Gaurko talaiatik begiraturik, azaldu beharra dago zer ikusteko zuen existentzialismoak euskara ereduarekin, bestela ulergaitza egiten baita; bada bazuen, zentzu honetan:
|
|
|
Quora Facebook, 2009an, baina arrakasta 2011 Alta gonbidapen bidez egiten da, eta Twitter edo Facebook en kontu bat izatea komeni da, kontu hauek automatikoki jarraitzeko erabiltzen ditu plataformak sare sozial horietako harremanak. Gainera, lagunak bila ditzakete Gmail eko kontaktu agendaren bidez, eta, Quora
|
hizkuntzari
dagokionez, erabiltzaileek galderak eta erantzunak ingelesez idazten dituzte. Quoraren hasierako orria hau da:
|